Ислам тарихи вә он дөрд мәсумларын (Ә) ҺӘЈаты тәҺгигат групу бисмиллаһир-рәһманир-рәһим

ИМАМЫН ЈАЛАНЧЫ МҮГӘДДӘСӘ ДЕДИЈИ СӨЗЛӘР

Башга бир ҝүн Сүфјан имамы фәһләләрлә тарлада ишләјән ҝөрүб деди: «Сән мәни тәәҹҹүбләндирирсән. Нәјә ҝөрә бу гоҹа јашында дүнјаја тамаһ салыб ишләјирсән? Имам (ә) бујурду: «Мән зәһмәт чәкәрәк ҝүзәранымы тә`мин едирәм вә халга мөһтаҹ дејиләм. Әҝәр бу вәзијјәтдә Аллаһын ҝөрүшүнә ҝетсәм чох севинәрәм.»

Башгаларынын зәһмәтинин нәтиҹәсини јејәнләр вә онларын васитәсилә гүдрәтә чатанлар, еләҹә дә онлара хидмәт вә мәһәббәт әвәзиндә өзләрини онлардан үстүн сајанлар чох бәдбәхтдирләр. Онлар да Сүфјан кими алдадыҹы заһирә маликдирләр, лакин батинләри позғун вә харабдыр.

ИМАМ (Ә) ВӘ ӘДАЛӘТЛИ МӘНФӘӘТ

Мүсадиф дә имамын вердији пулла әмтәә алыб таҹирләрлә бирликдә Мисирә ҝетди. О, Мисирин јахынлығында шәһәрдән гајыдан бир карванла растлашды. О, ҝәтирдији малын тиҹари дурумуну өјрәнмәк үчүн онлардан мүхтәлиф суаллар сорушду. Карвандакылар она дедиләр ки, шәһәрдә онун ҝәтирдији малдан шәһәрдә чох аз тапылыр, буна ҝөрә дә мүштәриси чохдур вә мүтләг ҝәтирдијини гијмәтә сата биләҹәк.

Мүсадиф бу сөзләри ешитдикдә севиниб јолдашлары илә данышды ки, ҝәтирдикләри әмтәәни икигат баһа гијмәтә сатсынлар вә бу гијмәтдән ашағы енмәсинләр. Шәһәрә дахил оландан сонра дедикләри кими дә етдиләр вә бунун нәтиҹәсиндә Мүсадиф мин динар да артыг газанды. Мәдинәјә гајытдыгдан сонра севинҹәк имамын евинә ҝәлди, һәзрәтин һүзуруна ҝетдикдә һәрәсиндә мин динар олан ики кисәни имамын габағына гојуб деди: Бир кисә сизин сәрмајәниздир, о бириси исә алверин газанҹыдыр.

Имам (ә) бујурду: «Бу гәдәр мәнфәәти неҹә әлдә еләмисән?» Таҹир киши әһвалаты олдуғу кими һәзрәт үчүн данышды. Бирдән-бирә имам (ә) нараһат олуб белә бујурду: «Аллаһа пәнаһ апарырам. Бир дәстә мүсәлманын зијанына олараг әлбир олубсунуз ки, әмтәәнизи ики гат гијмәтинә сатасыныз?!»

Имам (ә) вердији пулу ҝөтүрдүкдән сонра икинҹи кисәни Мүсадифә гајтарыб бујурду: «Инсафсызлыгла әлдә олунан бу газанҹа мәним еһтијаҹым јохдур. Ај киши! Буну бил ки, һалал јолла вар-дөвләт газанмаг чох чәтиндир.»

ИМАМЫН СӘБРИ ВӘ ДӨЗҮМҮ

О һәзрәти нә гәдәр сөјсәләр дә, әзијјәт етсәләр дә һәмишә өјүд-нәсиһәт верәр вә һеч вахт бир кимсәни сөјүб гарғышламазды.

ПОЗУЛАН ДОСТЛУГ

Гулун башы дүканлара бахмаға мәшғул олдуғундан саһибиндән узаг дүшүрдү. Имамын досту да һәрдән архасына бахыр, амма гулуну ҝөрмәдијиндән чох нараһат олуб һирсләнмишди. О, бирдән ҝәлән гулу ҝөрүб онун анасыны сөјдүкдән сонра сорушду: Һарада идин?

Кишинин бу сөзләриндән тәәҹҹүбләнән Имам Садиг әлејһиссалам әлини-алнына вуруб бујурду: «Сән онун анасыны сөјүрсән?! Мән елә ҝүман едирдим ки, сән тәгвалы вә пәһризкар бир кишисән. Буна ҝөрә дә узун мүддәт сәнинлә достлуг едиб достларым арасында сәни тә`рифләјирдим. Јахшы олду ки, сәнин дүз-әмәлли бир дост олмадығыны анладым. Тез мәндән узаглаш.»

ТӘБЛИҒАТЫ ИМАМДАН ӨЈРӘНӘК

Имам буну дејиб ҝетди. Пуллары алан Шәграни бир мүддәт фикрә далды вә анлады ки, имам (ә) онун пис иш ҝөрдүјүнү баша дүшдүјүндән бу сөзләрлә ону бу ишдән чәкиндирмәк истәјиб.

Имамын бу давранышынын сәбәби будур ки, пис иш ҝөрән киши өзүндән утаныб пис ишләри бурахсын.

ИМАМЫН ЈОХСУЛЛАРА ОЛАН ЈАРДЫМЫ

2. Имамын башга бир досту Һишам ибни Салим белә дејир: «Имам Садиг әлејһиссаламын үсулу белә иди: Гаранлыг ҝеҹәләрдә бир гәдәр әрзаг ҝөтүрүб јохсулларын гапысына апарыб, ону ҝизлинҹә гапыдан ичәри гојарды».

Имам вәфат етдикдән сонра онун етдији јардымлар кәсилдији үчүн јохсуллар баша дүшдүләр ки, ҝеҹәләр онларын гапысына ҝәлиб онлара јардым едән намә`лум шәхс Имам Садиг әлејһиссалам имиш. Буна ҝөрә дә чох нараһат олуб јаса батдылар.

ИМАМ (Ә) ВӘ ЕҺТИКАРЛА МҮБАРИЗӘ

Бу арада јохсул адамлар ҝүндәлик еһтијаҹларыны базардан алмаг мәҹбуријјәтиндә галмышдылар. Бир ҝүн Имам Садиг әлејһиссалам хидмәтчиси Мү`тәбдән «бу ил евдә буғдамыз вармы? – дејә сорушдугда Мү`тәб ҹаваб верди: Бәли, бир нечә ајлыг буғдамыз вар.»

Имам бујурду: «Апар онлары базарда сат».

Мү`тәб деди: Мәним мөвлам, ахы Мәдинәдә буғда тапылмыр. Әҝәр бунлары сатсам, сонра өзүмүз үчүн буғда алмаг чәтин олар вә даһа баһа гијмәтә алмалы оларыг.

Имам (ә) бујурду: «Дедијим иши ҝөр. Бундан белә Мәдинә јохсуллары кими ҝүндәлик еһтијаҹымызы базардан ал. Чүнки мәним евимин чөрәји илә халгын ишләтдији чөрәк арасында һеч бир фәрг олмамалыдыр».

ТАМАҺКАР ДИЛӘНЧИ ВӘ ШҮКР ЕДӘН ЈОХСУЛ

ИСЛАМ УНИВЕРСИТЕТИНИН ГУРУЛМАСЫ

Имам Садиг әлејһиссалам мүхтәлиф фәнләрдә тәләбә тәрбијә етмәк үчүн Мәдинәдә ислами бир университет гурмаг гәрарына ҝәлди. О һәзрәтин елм чешмәси о гәдәр гајнар иди ки, һәтта дүнјанын дөрд тәрәфиндән белә алимләри Мәдинәјә сары чәкирди. Елм өјрәнмәк истәјән јүзләрлә ҹаван дүнјанын һәр јериндән Мәдинәјә ахышырдылар ки, имамын дәрсләриндә иштирак етсинләр.

Имам (ә), мүхтәлиф елми саһәләрдә ҝөркәмли алимләр јетишдирмишдир ки, онлардан бә`зиләринин адларыны сизләрә тәгдим едирик:

1. Фигһ фәнниндә Зүрарә вә Мәһәммәд ибни Мүслүм.

2. Әгаид вә кәлам елминдә Һишам вә Мө`минүт-таг.

3. Ирфан вә ислам маарифи фәнни үзрә Мүфәззәл вә Сәфван.

4. Ријазијјат вә тәҹрүбә елмләри үзрә Ҹабир ибни Һәјјан.

Бунларла бирликдә бир чох башга алимләр дә имамын тәләбәси олуб һәрәси ајры-ајры ислами елм вә фәннин тәмәлини гојмушдулар. Онларын китаблары узун илләр Авропада гәрб дилләринә тәрҹүмә олунараг тәдрис олунмушдур. Мә`лум олдуғу кими, Әли әлејһиссламын заманында ислам елмләрини јајмаг үчүн белә бир мүнасиб шәраит јох иди. Чүнки дүшмән о һәзрәти вәтәндаш мүһарибәси илә мәшғул едирди ки, беләликлә дә ислами елмләрин јајылмасынын гаршысы алынырды. Бу вәзијјәт имам Сәҹҹад әлејһиссаламын заманына гәдәр давам етмишдир. Имам Багир әлејһиссаламын заманындан исә ислам елмләри мәдрәсәләри тәшкил олунду вә имам Садиг әлејһисслам заманында өз јүксәк мәрһәлә вә зирвәсинә јетишди. Имам Садиг әлејһиссаламын универиситетиндә дөрд мин тәләбә мүхтәлиф елми саһәләрдә јетишдирилди. Онлар да дүнјанын дөрд тәрәфинә ҝедиб халга тә`лим-тәрбијә вермәклә мәшғул олурдулар.

НӘ ҮЧҮН ШИӘЛИК ҸӘ`ФӘРИ МӘЗҺӘБИ АДЛАНЫР?

Шиә мәзһәбинин имам Ҹә`фәр Садиг (ә)-ын елми вә сијаси фәдакарлыглары сајәсиндә ҝенишләниб јајылмасы үчүн бу мәзһәбә Ҹә`фәри мәзһәби ады верилмишдир. Бизим мәзһәбимиз Ҹә`фәри мәзһәбидир вә биз бу адла фәхр едирик. Чүнки һәзрәт Пејғәмбәрин (с) әсил исламынын вәзифәсини имам Һүсејнин (әлејһиссалам)-ын ганында, бәјаныны исә имам Садигин (әлејһиссалам)-ын тә`лимләриндә тапмаг мүмкүндүр. Ҹә`фәри исламы, Әли әлејһиссламын јолунда ҹиһад етдији, Һәсән (ә)-ын сүлһ етдији, Һүсејн (ә) шәһид олдуғу, Сәҹҹад (ә)-ын әсир дүшдүјү исламдыр. Әҝәр ислам, һөкмдарларынын гәсб олунмуш тахтда отурдуглары, Зәһраны гәзәбләндирән вә Әлини залыма беј`әт етмәјә мәҹбур едән ислам олсајды, һеч вахт белә бир ислама бојун әјмәздик. Чүнки билиҹи, мө`мин вә Пејғәмбәрин ханәданына е`тигад бәсләјән алимләрин мәнтигинә ҝөрә, Пејғәмбәрин аиләсинин кәнарда галдығы ислам һөкмдарларыны мүавијәләр, језидләрин иҹад етдији исламдыр. Әләви шиәлијин тарихи сүбута јетирмишдир ки, һәр кәс Әли (ә) ханәданыны чыхмагла исламы гәбул етсә, бу јолда нә гәдәр чалышса белә һеч бир јерә чатмајаҹаг вә ахырда да мүстәмләкәчиләрин әлалтысына чевриләҹәкдир.

МӘНСУР, ИМАМА ХӘЈАНӘТ ЕДИР

Имам Садиг әлејһиссаламын мәдәни мәктәби инсанлары өз талеләрини тә`јин етмәкдә тә`сирли һесаб етдијиндән онлара дејирди: «Ҹәмијјәти тәшкил едән сизсиниз, сизләр өзүнүзү хошбәхт, јахуд бәдбәхт едә биләр. Ҝери, јахуд ирәли ҝетмәјинизи тә`мин едә биләрсиниз. Јә`ни, еј ҹамаат! Сизләр залым һөкмдарлары һакимијјәтдән ендирә биләр, һөкумәти даһа ләјагәтли вә үрәјијанан кимсәләрә тапшыра биләрсиниз.

Мүсәлманларын Гур`ани е`тигадларына әсасланан бу дүшүнҹә тәрзинин јајылмасы зәманәнин һөкмдары олан Мәнсура ағыр ҝәлди. О фәсады даһа артыг јајмагла бу дүшүнҹәнин гаршысыны алыб халгын билик вә ајыглыг мәктәби олан Имам Садиг әлејһиссалам мәктәбинә мејл етмәсинә мане олмаға чалышырды.

Мәнсур бу мәгсәдини һәјата кечирмәк үчүн бир сыра алимләрә пул верди ки, «дини дедетрминизми» (ҹәбри) тәблиғ етсинләр; јә`ни халгы инандырсынлар ки, јохсуллуг, бәдбәхтлик, зүлм вә саир бу кими һадисәләр Аллаһын ирадәси илә баш верир вә һеч кәс онлары дәјишдирмәјә гадир дејилдир. Беләликлә мүхалифәтләр вә ингилабларын гаршысы алынаҹаг, ҹамаат ҹинајәткар һөкмдарларын зүлмүнә дөзәҹәк вә е`тираз етмәк әвәзиндә шүкр едәҹәкдиләр. Шүбһәсиз Имам Садиг әлејһиссалам исламы мәдәнијјәт вә е`тигад ады алтында халга гәбул етдирилән бу јалныш вә тәһлүкәли е`тигадын јајылмасынын мүгабилиндә сүкут едә билмәзди. Һәзрәт (ә) бу тәһлүкәли е`тигадла мүбаризә апармаг мәгсәди илә бир университет тәшкил едиб гыса бир мүддәт әрзиндә ислами е`тигадлар вә мәдәнијјәт саһәсиндә дөрд мин тәләбә јетишдириб ҹамаатын арасына ҝөндәрди ки, муздур алимләрин тәблиғатларыны пуча чыхарсынлар.

МӘНСУРУН ИМАМ САДИГӘ ЕТДИЈИ ЗҮЛМЛӘР

Гәрибәдир ки, Аббасиләр Кәрбәла шәһидләринин интигамыны алмаг вә Әмәвиләрин зүлмүнә гаршы мүбаризә етмәк бәһанәси илә халгы өз әтрафларына јығыб Әли (ә) ханәданына мәһәббәт бәсләјән иранлыларын васитәсилә вә хорасанлы Әбу Мүслүмүн көмәји илә Әмәви һөкумәтини јыхдылар. Лакин, хәлифәлији зәманәнин имамы һәзрәт Садиг (ә)-а тапшырмаг әвәзинә өзләри һакимијјәт башына кечдиләр. 132-ҹи һиҹри илиндә Әмәви һөкумәти деврилдикдән сонра Сәффа вә Мәнсур адлы Аббасиләрә мәнсуб ики шәхс хәлифә олдулар ки, биринҹиси он ил, икинҹиси исә ијирми ики ил һөкмранлыг етди. Онлар бу мүддәт әрзиндә фасиләсиз олараг имам вә рәһбәрләрә әзијјәт вердиләр. Имам Садиг әлејһиссалам Мәнсурун заманында шиддәтли тәзјиг алтында иди. Һәтта бә`зи вахтлар халгын о һәзрәтлә ҝөрүшмәсинә иҹазә верилмирди. Мисал үчүн Һарун адлы бир шәхс имамдан бир мәсәлә сорушмаг истәјирди, амма имамла ҝөрүшә билмәк үчүн бир јол тапмырды. Нәһајәт сәбәт ичиндә хијар сатан бир кишини ҝөрдүкдә бир аз фикирләшдикдән сонра онун јанына ҝәлиб бүтүн хијарларыны сәбәтлә бир јердә ондан алыб онун көһнә палтарыны да әманәт алараг әјнинә ҝејиб хијар сатмаг бәһанәси илә имамын гапысына ҝетди вә ораја дахил оландан сонра мәсәләсини сорушуб дүзҝүн ҹавабыны алыб ҝери гајытды.

Мәнсур, имамын әсһабынын чохуну тутуб зиндана салмышды, бир нечә дәфә имамын өзүнү гәтлә јетирмәк истәмишсә дә лакин һәр дәфәсиндә имамын мө`ҹүзәси нәтиҹәсиндә планы нәтиҹәсиз галмышды.

ИМАМЫН МӘНСУРУ ИФША ЕТМӘСИ ВӘ МҮГАВИМӘТИ

Мүхтәлиф јоллары имтаһан едиб үмиди кәсилән Мәнсур «биз Аббас ханәданындан вә Пејғәмбәрин аиләсиндәник» дејә халгы алдатмаға башлады. Өзүнүн ләјагәти олмадығыны вә бу вәзифәјә Пејғәмбәрин һәгиги өвладларынын лајиг олдуғуну билә-билә өзүнү Пејғәмбәрин һәгиги вариси вә хәлифәјә һаглы олараг чатан бир шәхсијјәт кими танытмаға чалышды.

Имам Садиг әлејһиссалам Мәнсурун бу һәјасыз рәфтарына гаршы чыхараг өз мәктубларында бу ханәданы рүсвај етди.

1. Бир ҝүн Мәнсур имама белә јазды: Нијә башга адамлар кими бизим јанымыза ҝәлмирсән?

Имам (ә) Мәнсурун ҹавабында белә јазды: «Бизим дүнјадан һеч бир шејимиз јохдур ки, она ҝөрә дә сәндән горхаг. Сәнин дә ахирәт вә мә`нәвијјатдан бир шејин јохдур ки, она хатир сәнә үмид бәсләјәк. Онда нәјә ҝөрә сәнин јанына ҝәләк?»

2. Башга бир ҝүн Мәнсур, имама белә јазды: Ҝәл бизә нәсиһәт вер!

Имам (ә) бунун ҹавабында белә јазды: «Һәр кәс дүнја әһли олса, сәнә нәсиһәт вермәз, һәр кәс дә ахирәт әһли олса, сәнин јанына ҝәлмәз.»

3. Ҝүнләрин бир ҝүнүндә имам (ә) Мәнсурун мәҹлисиндә иди. Бир милчәк Мәнсура чох әзијјәт верирди вә нә едирдисә дә милчәк ҝетмирди вә јенә ҝәлиб онун үзүнә гонурду. Мәнсур һирсли-һирсли имамдан сорушду: Аллаһ нә үчүн милчәји хәлг едиб?

Имам (ә) дәрһал бу ҹавабы верди: «Ҝүҹлү залымлары онун васитәсилә инҹидиб алчатмаг үчүн.»

Мәнсур нараһат олмасына бахмајараг өз јериндә отурду вә имама ҝетмәси үчүн иҹазә верди.

ИМАМЫН МӘДИНӘ ВАЛИСИНӘ ҺИРСЛӘНМӘСИ

Мәнсур Бәни Һашим нәслиндән бир нечә нәфәри шәһид етдикдән сонра Шәјбә адлы бир кишини Мәдинәјә вали тә`јин етди ки, Имам Садиг әлејһиссаламын һәрәкәтләрини нәзарәт алтында сахласын. Шәјбә ҹүмә ҝүнү мәсҹидә ҝәлиб намаздан сонра минбәрә чыхыб Әли (ә) вә Пејғәмбәрин (с) ханәданы барәдә налајиг сөзләр демәјә башлады. Пејғәмбәрин ханәданыны јахындан таныјан вә онлара мәһәббәт бәсләјән ҹамаат чох нараһат олдулар, лакин бир сөз демәјә ҹәсарәт етмәдиләр.

Бу арада Имам Садиг әлејһиссаламын ајаға галхыб белә бујурдуғунун шаһиди олдулар. «Ај киши, сајдығын јахшылыглар бизә лајигдир, сајдығын јаманлыглар исә сәнлә Мәнсура.» Сонра исә ҹамаата сары дөнүб бујурду: «Билирсиниз гијамәт ҝүнүндә кимләр һамыдан чох зијан ҝөрәҹәк? Ахирәтини башгаларынын дүнјасына сатанлар. Бу вали дә белә адамдыр.» Ҹамаат севиниб имама афәрин дедиләр. Вали дә утана-утана мәсҹиддән чыхыб ҝетди.

ИМАМЫН ШӘҺАДӘТИ

Мәнсур имамы өзүнә тәрәф чәкмәјә вә ја тәһдидлә ону сакит етмәјә мүвәффәг олмадығы үчүн о һәзрәти шәһид етмәк гәрарына ҝәлди. Нәһајәт имам Ҹә`фәр Садиг (ә) 148-ҹи һиҹри илинин Шәввал ајынын 25-дә зәһәрәләнәрәк шәһид олунду вә о һәзрәтин пак вүҹуду Мәдинәдә Бәги гәбристанлығында дәфн едилди.

ИМАМДАН ГЫСА КӘЛАМЛАР

1. Мүсәлман гардашынын истәјини јеринә јетирмәк үчүн чалышан һәр бир мүсәлман Аллаһ јолунда ҹиһад едәнләр кимидир.

2. Намазларына диггәт етмәјән кимсә, гијамәт ҝүнүндә шәфаәтимизә наил олмајаҹагдыр.

3. Дүнјаны севмәк вә она бағлылығын нәтиҹәси нараһатлыг вә кәдәрдир. Дүнјада тәгвалы вә пак олмағын нәтиҹәси исә руһ вә бәдәнин раһатлығыдыр.

4. Ҝүҹлүләрин ҝүҹсүзләрдән интигам алмасы нә гәдәр дә писдир.

5. Ушагларынызын сизә јахшылыг етмәси үчүн сиз дә атаныза јахшылыг един.

6. Аллаһдан истәјин ки, рузиниз халгын әлиндә олмасын.

7. Халгын арасында өзүндән даһа алим бир нәфәрин олмасына бахмајараг халгы өзүнә тәрәф чағыран кимсә азғындыр.

8. Доғру олмајан зарафатлардан чәкинин. Чүнки дүшмәнчилијә вә бир-биринизә кин бәсләмәјә сәбәб олар.

9. Мүнафигин нишанәләри үч шејдир: 1. Данышанда јалан дејәр; 2. Вердији вә`дә вәфа етмәз; 3. Әманәтдә хәјанәт едәр.

10. Башгаларына пахыллыг етмәјин, чүнки сизи Аллаһдан узаглашдырар.

жүктеу/скачать 0.78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: