Источник: ис параграф, 24. 07. 2012 15: 45: 59 Қазақстан Республикасының

Осы Заңды іске асыру мақсатында қабылдануы қажет нормативтік құқықтық актілердің тізбесін кара

 

1-тарау. Жалпы ережелер	(1-8-баптар)
2-тарау. Азаматтарды әскери қызметке даярлау	(9-14-баптар)
3-тарау. Әскери есепке алу. Азаматтарды әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу	(15-17-баптар)
4-тарау. Әскери қызмет өткеру	(18-26-баптар)
5-тарау. Әскерге шақыру бойынша әскери қызмет	(27-36-баптар)
6-тарау. Келісімшарт бойынша әскери қызмет	(37-40-баптар)
7-тарау. Запаста тұру	(41-43-баптар)
8-тарау. Әскери қызметшілерді әлеуметтік қамсыздандыру	(44-52-баптар)
9-тарау. Әскери қызметшілердің жауаптылығы	(53-54-баптар)
10-тарау. Өтпелі ережелер	(55-баптар)

Түпнұсқада мазмұны жоқ

 

Осы Заң Қазақстан Республикасы азаматтарының әскери қызметті өткеруі саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді және әскери қызметшілерді әлеуметтік қамсыздандыру жөніндегі мемлекеттік саясат негіздерін айқындайды.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1) әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер - осы Заңда айқындалатын мерзімге Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарына (бұдан әрі - Қарулы Күштер) әскери қызметке шақырылған Қазақстан Республикасының азаматтары;

2) әскерге шақыру жасына дейінгілер - әскери есепке алынғанға дейін әскери қызметке даярлықтан өтетін Қазақстан Республикасының ер азаматтары;

3) әскерге шақыруды кейінге қалдыру - осы Заңда көзделген негіздер бойынша азаматтарды әскери қызметке шақыру мерзімін ауыстыру;

4) әскерге шақырылушылар - аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті әскери басқару органдарының әскерге шақыру учаскелеріне тіркелген және Қарулы Күштерге әскерге шақыруға жататын Қазақстан Республикасының ер азаматтары;

5) әскери атақ - әскери қызметшіге және әскери міндеттіге берілетін әскери айырым белгісі;

6) әскери билет - азаматтың әскери қызметке тиесілігін және әскери міндеттілікке қатыстылығын айқындайтын бірыңғай мерзімсіз жеке есептік-әскери құжаты;

7) әскери бөлімнің штаты - жеке құрамның құрамын, ұйымдастыру-штаттық құрылымын, санын және қару-жарақ кадастрына сәйкес бекітіп берілген негізгі қару-жарақ пен әскери техника санын айқындайтын құжат;

8) әскери есепке алу - әскери қызметшілер, әскерге шақырылушылар мен жұмылдыру ресурстары туралы сандық және сапалық деректерді есепке алу және талдау жүйесі;

9) әскери жиындар - Қарулы Күштердің жауынгерлік және жұмылдыру дайындығын арттыру мақсатында әскери міндеттілерді әскери бөлімдерге шақыра отырып, оларды әскери даярлау, әскери білім алу және жетілдіру бойынша әскери басқару органдары жүргізетін іс-шаралар.

10) әскери киім нысаны - Қазақстан Республикасының Президенті бекітетін әскери қызметшілердің Қарулы Күштерге тиесілігін айқындайтын айырым белгілері бар нысанды киім (киім-кешек) және жабдық;

11) әскери қызмет - Қазақстан Республикасының егемендігін, аумақтық тұтастығы мен шекараларының қол сұғылмаушылығын қарулы қорғауға байланысты әскери қауіпсіздікті тікелей қамтамасыз етуге бағытталған Қарулы Күштер әскери қызметшілерінің мемлекеттік қызметінің ерекше түрі;

12) әскери қызметтен шығару - әскери қызметшіні осы Заңда көзделген негіздемелер бойынша запасқа немесе отставкаға шығара отырып, әскери бөлімнің (мекеменің) тізімдерінен шығару;

13) әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт - уәкілетті орган мен Қазақстан Республикасының азаматы арасындағы азамат әскери қызмет өткерген кезеңде тараптардың құқықтарын, міндеттерін және жауапкершілігін белгілейтін ерікті түрде әскери қызмет өткеру туралы шарт;

14) әскери қызметшілер - Қарулы Күштерде әскери қызметте тұратын Қазақстан Республикасының азаматтары;

15) әскери лауазым - әскери қызмет функцияларын орындау үшін лауазымдық өкілеттіктер мен лауазымдық міндеттер жүктелген Қарулы Күштер мемлекеттік мекемесінің штаттық бірлігі;

16) әскери міндеттілер - әскери есепте тұратын және әскери есепте тұрудың шекті жасына дейін запаста болатын Қазақстан Республикасының азаматтары;

17) әскери міндеттілер запасы (запас) - аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті әскери басқару органдарында әскери есепте тұратын, Қарулы Күштерді және соғыс уақытының басқа да мемлекеттік органдарын толық жасақтау, жұмылдыра өрістету және шығынының орнын толтыру мақсатында пайдаланылатын осы Заңда белгіленген жастағы әскери міндеттілер;

18) әскери міндеттілік - Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасын қорғау жөніндегі конституциялық міндеті;

19) бастапқы әскери даярлық - әскери іс және адамның қауіпсіздігі мен тіршілік әрекетін қамтамасыз ету негіздері бойынша міндетті оқыту пәні (оқу пәні);

20) еңбек сіңірген жылдары - әскери қызметшінің күнтізбелік те, сондай-ақ жеңілдікпен де есептеліп шығарылатын әскери қызметте болу ұзақтығы;

21) жалпыға бірдей әскери оқыту - Қазақстан Республикасының азаматтарын соғыс жағдайы енгізілген кезеңде әскери даярлыққа міндетті оқыту;

22) жеке құрам - Қарулы Күштердің әскери қызметшілері мен азаматтық персонал адамдары;

23) келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер - осы Заңда айқындалатын мерзімге Қарулы Күштерге әскери қызметке ерікті түрде кірген Қазақстан Республикасының азаматтары;

24) курсанттар - орта техникалық және кәсіптік, ортадан кейінгі және жоғары білім беру бағдарламаларын іске асыратын оқу-жаттығу орталықтарында, оқу орындарының әскери факультеттерінде (бұдан әрі - әскери факультеттер), әскери оқу орындарында оқитын офицерлер құрамының әскери атағы жоқ әскери қызметшілері;

25) курстық даярлық - әскери қызметшілердің әскери білімін, практикалық дағдыларын жетілдіруге бағытталған кәсіби деңгейін, біліктілігін арттыруды және қайта даярлауды қамтитын кәсіптік оқыту нысаны;

26) қолданыстағы резерв - барлау қызметі шеңберінде жүктелген жедел міндеттерді орындайтын әскери қызметшілер;

27) мерзімді әскери қызмет - ер азаматтарды осы Заңда айқындалған тәртіппен Қарулы Күштерге қатардағы жауынгерлер және сержанттар құрамының әскери лауазымдарына әскерге шақыруға негізделген әскери қызмет;

28) отставка - әскери қызметтен босатылған немесе әскери есептен шығарылған, запаста болудың шекті жасына толған адамдардың немесе әскери есептен шығарылып, әскери қызметке жарамсыз деп танылған адамдардың жай-күйі;

29) офицерлер - офицерлер құрамының тиісті әскери атақтары берілген әскери қызметшілер;

30) психикалық-физиологиялық және полиграфологиялық зерттеулер - адамның жеке физиологиялық реакцияларын арнайы техникалық құралдар көмегімен тестілеуді және тіркеуді қамтитын, Қорғаныс министрлігінің әскери барлау органдарында, сондай-ақ қару мен оқ-дәрілер арсеналдарында, базаларында және қоймаларында қару-жарақты және оқ-дәрілерді сақтауға байланысты лауазымдарда әскери қызмет өткеру үшін іріктеу кезінде жүзеге асырылатын, Қазақстан Республикасының әскери қызметшілері мен азаматтарының жеке-психологиялық және психикалық-физиологиялық қасиеттерін жан-жақты бағалауға бағытталған тексеру іс-шаралары жиынтығы;

31) ротация - әскери қызметшілерді Қарулы Күштердегі тең және өзге де лауазымдарға ауыстыру;

32) сарбаздар (матростар) - сарбаздар (матростар) құрамының әскери атақтары берілген әскери қызметшілері;

33) сержанттар (старшиналар) - бекітіліп берілген жеке құрамға қатысты басқару функцияларын жүзеге асыратын, жеке құрамды үйрету және тәрбиелеу жөніндегі міндеттерді орындайтын, сержанттар (старшиналар) құрамының әскери атақтары берілген командалық құрамның әскери қызметшілері;

34) тәрбиеленушілер - әскери даярлық бойынша қосымша білім беру бағдарламалары бар жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында оқитын Қазақстан Республикасының азаматтары;

35) тыңдаушылар - жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын әскери оқу орындарында оқитын офицерлер құрамының әскери қызметшілері;

36) уәкілетті лауазымды адам - Қазақстан Республикасының Президенті бекітетін Қарулы Күштерде әскери қызмет өткеру қағидаларында (бұдан әрі - Әскери қызмет өткеру қағидалары) белгіленген тәртіппен келісімшарт жасасуға құқық берілген лауазымды адам;

37) уәкілетті орган - құрылымында әскери қызмет өткеру көзделген мемлекеттік орган;

38) ұйымдастыру-штаттық іс-шаралар - Қарулы Күштерде мемлекеттік мекемелерді және олардың құрылымдық бөлімшелерін құру, тарату, қайта ұйымдастыру, орнын ауыстыру, бағыныстылығын өзгерту, штаттарын өзгерту бойынша, сондай-ақ Қарулы Күштердің құрамы мен штат санын өзгерту бойынша өткізілетін іс-шаралар.

2-бап. Қарулы Күштердегі әскери қызметтің құқықтық негізі

1. Қарулы Күштердегі әскери қызметтің құқықтық негізін Қазақстан Республикасының Конституциясы, осы Заңда көзделген ерекшеліктерімен Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі, құқық қорғау органдарының қызметін реттейтін Қазақстан Республикасының заңдары және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілері құрайды.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгеннен өзге қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

3-бап. Әскери қызмет және әскери қызметшілер мәртебесінің қағидаттары

1) заңдылық;

2) әскери қызметшілердің алдына қойылған міндеттерді орындау үшін әскери қызмет өткеру шарттарын ескере отырып, оларды толық, жеткілікті және уақтылы қамтамасыз ету;

3) әскери қызметшінің құқықтары мен бостандықтарын қылмыстық және өзге де заңға қарсы қол сұғушылықтан қорғау, әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде оған қол сұғылмаушылық;

4) дара басшылық және дәреже сатысы;

5) саяси партиялар және өзге де қоғамдық бірлестіктер қызметіне тәуелді болмау болып табылады.

4-бап. Осы Заңның қолданылу аясы

Осы Заңның күші мемлекеттік қызмет туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін бөлігінде саяси мемлекеттік қызметшілерге қолданылады.

5-бап. Әскери қызметшінің мәртебесі

1. Әскери қызметшінің мәртебесі заңдарда белгіленген алып тастауларымен және шектеулерімен Қазақстан Республикасының азаматы ретінде әскери қызметшінің жалпы құқықтарын, бостандықтары мен міндеттерін, сондай-ақ әскери қызмет ерекшеліктерімен негізделген оның құқықтарын, міндеттері мен жауаптылығын қамтиды.

Әскери қызметшілердің құқықтары мен бостандықтарын алып тастаулар мен шектеулер, ерекше міндеттері мен жауаптылығы осы Заңда белгіленген қосымша құқықтармен және жеңілдіктермен өтеледі.

Әскери қызметші мәртебесіне мына азаматтар:

әскери қызметке (жиындарға) шақырылғандар - жергілікті әскери басқару органынан әскери қызмет (жиындарды) өткеру орнына кету туралы тиісті бастықтың бұйрығы шыққан күннен бастап;

келісімшарт бойынша әскери қызметке түскендер - әскери бөлім (мекеме) командирінің (бастығының) бөлім жеке құрамының тізіміне қабылдау туралы бұйрығы шыққан күннен бастап;

әскери оқу орындарына (әскери факультеттерге) түскендер, егер бұған дейін олар әскери қызметшілер болып табылмаса - оқу орны бастығының оқу орны (әскери факультет) жеке құрамының тізіміне қабылдау туралы бұйрығы шыққан күннен бастап, ал шетел әскери оқу орнына түскен кезде - уәкілетті орган басшысының оқуға жіберу туралы бұйрығы шыққан күннен бастап ие болады.

Азамат әскери қызметтен шығарылуға (әскери жиындардың аяқталуына) байланысты әскери бөлімнің тізімдерінен шығарылған күнінен бастап әскери қызметші мәртебесінен айырылады.

2. Әскери қызметшілер әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде мемлекеттің қорғауында болады. Олар жалпы әскери жарғыларға сәйкес олар үшін бастықтар болып табылатын адамдарға ғана бағынады және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, басқа ешкім де олардың қызметтік істеріне араласуға құқылы емес.

3. Әскери қызметші:

1) лауазымдық міндеттерін орындаған;

2) жауынгерлік іс-қимылдарға қатысқан, төтенше немесе соғыс жағдайында, сондай-ақ қарулы жанжалдар жағдайларында міндеттер орындаған;

3) бейбітшілік пен қауіпсіздікті қолдау жөніндегі бітімгершілік операцияларына қатысқан;

4) террорға қарсы операцияларға қатысқан;

5) табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар салдарларын жоюға қатысқан;

6) оқу-жаттығуларға немесе корабльдердің жорықтарына қатысқан;

7) күн тәртібімен белгіленген қызмет уақыты ішінде немесе қызметтік қажеттіліктен туындаған басқа да уақытта әскери бөлімнің аумағында болған;

8) қызметтік іссапарда болған;

9) қызмет орнына барған және кері қайтқан;

10) емделуде болған, емделу орнына барған және кері қайтқан;

11) әскери жиындардан өткен;

12) тұтқында, кепілде немесе еркінен айырылу жағдайында болған;

13) адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, құқықтық тәртіпті күзету және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша құқық қорғау органдарына көмек көрсеткен;

14) қолданыстағы резервте болған жағдайларда әскери қызмет міндеттерін орындауда болады.

Офицерлер құрамын әскерге шақыру бойынша әскери қызметшілердің мәртебесі келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің мәртебесімен айқындалады.

Мерзімді қызмет әскери қызметшісі мерзімді қызмет өткерудің барлық уақыты ішінде, ал әскери міндетті - әскери жиындарды өткерудің барлық уақыты ішінде әскери қызмет міндеттерін орындайды.

4. Командирлерге (бастықтарға) әскери қызмет міндеттерін орындауға қатысы жоқ немесе Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзуға бағытталған бұйрықтар (бұйырулар) мен өкімдер беруге тыйым салынады.

5. Әскери қызметшілерге олардың мәртебесін растау үшін уәкілетті орган белгілеген тәртіппен әскери қызметшінің жеке куәліктері (әскери билеттер) және жеке нөмірлері бар жетондар беріледі.

 

6-бап. Әскери қызметшілердің құқықтары

1. Әскери қызметшілер Қазақстан Республикасының Конституциясында және заңнамасында көзделген барлық құқықтар мен бостандықтарды Қазақстан Республикасының заңдарымен айқындалған шектеулерді ескере отырып пайдаланады.

Әскери қызметшілердің:

1) Қазақстан Республикасының Президенті бекітетін мемлекеттік бюджет есебінен қамтылатын Қазақстан Республикасы органдары қызметкерлерінің еңбегіне ақы төлеудің бірыңғай жүйесі негізінде, уәкілетті органдардың бірінші басшылары көздеген тәртіппен ақшалай үлеспен мемлекет есебінен қамтамасыз етілуге;

2) Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен нормалар бойынша заттай және басқа да мүлік түрлерімен мемлекет есебінен қамтамасыз етілуге;

3) біліктілігін, қабілетін, өз лауазымдық міндеттерін адал орындауын ескере отырып, қызметі бойынша жоғарылатылуға;

4) уәкілетті лауазымды адаммен келісу бойынша әскери оқу орындарына және басқа да білім беру ұйымдарына оқуға түсуге және курстық даярлықтан өтуге;

5) денсаулығын сақтауға және қауіпсіздік техникасы мен гигиена талаптарына сай келетін қызмет жағдайларына;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен әскери қызмет міндеттерін орындаған кезде өмірі мен денсаулығына немесе жеке мүлкіне келтірілген зиянның өтелуіне;

7) осы Заңға сәйкес әскери қызмет өткеру кезеңінде тұрғын үймен қамтамасыз етілуге;

8) әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде қаруды сақтауға, алып жүруге және қолдануға құқығы бар.

2. Әскери қызметшілердің қару алып жүру қағидалары жалпы әскери жарғыларда айқындалады. Әскери қызметшілердің соңғы шара ретінде мынадай:

1) күзетілетін әскери және азаматтық объектілерге, қарауылдарға, әскери бөлімдердің үй-жайлары мен құрылыстарына қарулы шабуыл жасауға тойтарыс беру;

2) қаруды және әскери техниканы күшпен тартып алу әрекетінің жолын кесу;

3) әскери қызметшілер мен азаматтық адамдарды, егер өзге тәсілдермен және құралдармен оларды қорғау мүмкін болмаса, олардың өміріне немесе денсаулығына қатер төндіретін шабуыл жасаудан, оның ішінде жануарлардың шабуыл жасауынан қорғау;

4) егер өзге де тәсілдермен және құралдармен қылмыскердің қарсылығын еңсеру, ұстау немесе қаруын алу мүмкін болмаса, қылмыс жасаған, қарулы қарсылық көрсеткен не ауыр қылмыс жасау кезінде қолға түскен адамды, сондай-ақ қаруды тапсыру туралы заңды талаптарды орындаудан бас тартқан қаруланған адамды ұстау;

5) кепілге алынғандарды, басып алынған күзетілетін объектілерді, құрылыстар мен арнайы (әскери) жүктерді босату;

6) бұлтартпау шарасы ретінде тұтқынға алу таңдалған; бас бостандығынан айыруға сотталған адамдардың күзетуден қашып шығуының жолын кесу, сондай-ақ оларды күшпен босату әрекеттерінің жолын кесу;

7) дабыл белгілерін беру немесе көмекке шақыру;

8) қажетті қорғаныс және аса қажеттілік жағдайларында жеке немесе бөлімше құрамында қару қолдануға құқығы бар.

3. Соғыс жағдайы және төтенше жағдайлар туралы Қазақстан Республикасының