Жалпы өзендердің ерекшеліктері

Өзен — өзінің табиғи арнасымен ағып жататын ағынды су немесе ағып жатқан тұщы судың табиғи жолы.Өзен басқа бір өзенге, көлге, теңізге, мұхитқа немесе үлкен су қоймасына барып құяды. Өзен жаңбыр суынан, еріген қар мен мұздықтардан, қайнар бұлақтардан немесе арнасынан тасыған көл суларынан нәр алады. Көптеген өзендер қыраттар мен таулардан басталады. Бірақ, төмен қарай ағып келе жатқанда оған өзгеде жылғалар, өзен-бұлақтар мен су көздері қосылады

Өзен — өзінің табиғи арнасымен ағып жататын ағынды су немесе ағып жатқан тұщы судың табиғи жолы.Өзен басқа бір өзенге, көлге, теңізге, мұхитқа немесе үлкен су қоймасына барып құяды. Өзен жаңбыр суынан, еріген қар мен мұздықтардан, қайнар бұлақтардан немесе арнасынан тасыған көл суларынан нәр алады. Көптеген өзендер қыраттар мен таулардан басталады. Бірақ, төмен қарай ағып келе жатқанда оған өзгеде жылғалар, өзен-бұлақтар мен су көздері қосылады

Ең көп тараған классификация. Оған сәйкес өзендердің ағып жатқан аймағына қарай екі түрі ажыратылады: ойпат өзендері; тау өзендері.Олардың айырмашылығы - ағынның табиғаты жазық өзендерде тыныш және салыстырмалы түрде баяу ағады, таулы өзендерде тасқынды, тез жүреді.

Ең көп тараған классификация. Оған сәйкес өзендердің ағып жатқан аймағына қарай екі түрі ажыратылады: ойпат өзендері; тау өзендері.Олардың айырмашылығы - ағынның табиғаты жазық өзендерде тыныш және салыстырмалы түрде баяу ағады, таулы өзендерде тасқынды, тез жүреді.

Су жинау алабы бойынша өзендердің жіктелуі (өзендер көлемі бойынша).ірі өзендер - оларға су жинау ауданы 50 000 км2-ден асатын жазық өзендер және 30 000 км2-ден асатын тау өзендері жатады; бұл әдетте бірнеше географиялық аймақтарды кесіп өтетін ірі көлемді су ағындары, аймақтардың табиғаты мен халық шаруашылығына үлкен әсерін тигізеді.орташа өзендер - су алабы 2000-нан 50000 км2-ге дейінгі жазық өзендер; әдетте, өзен мен оның салалары бір географиялық аймақта орналасқан және гидрологиялық режимі ұқсас.шағын өзендер - су алабы 2000 км2-ден аз өзендер.

Су жинау алабы бойынша өзендердің жіктелуі (өзендер көлемі бойынша).ірі өзендер - оларға су жинау ауданы 50 000 км2-ден асатын жазық өзендер және 30 000 км2-ден асатын тау өзендері жатады; бұл әдетте бірнеше географиялық аймақтарды кесіп өтетін ірі көлемді су ағындары, аймақтардың табиғаты мен халық шаруашылығына үлкен әсерін тигізеді.орташа өзендер - су алабы 2000-нан 50000 км2-ге дейінгі жазық өзендер; әдетте, өзен мен оның салалары бір географиялық аймақта орналасқан және гидрологиялық режимі ұқсас.шағын өзендер - су алабы 2000 км2-ден аз өзендер.

Көптеген өзендер жер бетінен жоғалып кетуге шақ тұр. Суды көп тұтыну, қоршаған ортаны ластау, балықты шамадан тыс көп аулау, өндіріс орындарының көбеюі, суға бөгет қою тәрізді адам іс - әрекеттері мен климаттың өзгеруі тәрізді табиғи себептер жер бетіндегі барлық өзендерге қауіп төндіріп тұр. Халықаралық тылысым табиғат қоры әлемдегі жоғалу қаупі төніп тұрған 10 өзеннің тізімін жариялады.. Қордың мәлімдеуінше, жаһандық жылыну мен өндірістің тоқтаусыз дамуы жақын он жылдықтарда әлемнің ең күретамырлы өзендерінің біразын жойып жібермек. Зардапты он өзеннің бесеуі Азия құрлығында. Олар: Янцзы, Меконг (Қытай), Салуин (Тибет), Ганг және Үнді өзендері (Үндістан)

Көптеген өзендер жер бетінен жоғалып кетуге шақ тұр. Суды көп тұтыну, қоршаған ортаны ластау, балықты шамадан тыс көп аулау, өндіріс орындарының көбеюі, суға бөгет қою тәрізді адам іс - әрекеттері мен климаттың өзгеруі тәрізді табиғи себептер жер бетіндегі барлық өзендерге қауіп төндіріп тұр. Халықаралық тылысым табиғат қоры әлемдегі жоғалу қаупі төніп тұрған 10 өзеннің тізімін жариялады.. Қордың мәлімдеуінше, жаһандық жылыну мен өндірістің тоқтаусыз дамуы жақын он жылдықтарда әлемнің ең күретамырлы өзендерінің біразын жойып жібермек. Зардапты он өзеннің бесеуі Азия құрлығында. Олар: Янцзы, Меконг (Қытай), Салуин (Тибет), Ганг және Үнді өзендері (Үндістан)

Қызықты мәліметтер

• Үндістан мен Пәкістандағы Үнді өзені мен Сарасвати өзені аңғарларын ежелде Мохенжо-Даро, Хараппо деген өркениеттер мекендеген.
• Ніл өзенінің аңғары - Мысыр өркениетінің отаны.
• Евфрат пен Тигр өзендері аймағында Месопотамия өркениеті гүлденді.
• Әлемдегі ең балшықты өзен — Қытайдағы Хуанхэ өзені. Оның құрамындағы балшықтан бүкіл жер шарын қоршап тұратын, биіктігі 40, қалындығы 6 метрлік дуал тұрғызуға болар еді.
• Рио де ла Плата — әлемдегі ең жалпақ өзен. Өзеннің бастауынан сағасына дейін үнемі қызу тіршілік жүріп жатады.