Жүк және жолаушы автокөлік құралдарын жіктеу. Көлік жұмысының сапалық және сандық көрсеткіштері

Жүк және жолаушы автокөлік құралдарын жіктеу. Көлік 
жұмысының сапалық және сандық көрсеткіштері. 
 
1. Жылжымалы құрамдар, деп – жүктерді және адамдарды 
тасымалдауға арналған көлік құралдарын айтамыз. Олар – автомобильдер, 
тартқыштар, тіркемелер, жартылай тіркемелер және арнайы қызмет 
автомобильдері. Автомобиль көлігінде тасымалдауды жүзеге асыру үшін, 
тасымалданатын жүктің түріне және сипатына сәйкес жылжымалы құрам
қажет. 
Автокөлік құралдарын классификациялау не үшін қажет? Берілген 
жағдайда пайдалануға ыңғайлы жылжымалы құрам таңдауды оңтайландыру, 
оларды құрастыру және өндіру барысында қажетті сапасы мен қасиеттін 
қарастырған жөн. 
АКҚ (жылжымалы құрадар) – құрамына, орындайтын жұмысына 
қарай және жол регламентация сы, басқа бегілері бойынша бірнеше түрге 
бөлінеді. 
Орындайтын жұмысына қарай – көліктік және арнайы болып 
бөлінеді. 
Көлік құралдары – жүк және жолаушы тасымалдаушы көлік 
құралдары болып бөлінеді. . 
Жүк көлік құралы – жалпы пайдалану кузовты және арнайы кузовты 
көлік құралдар. 
Жолаушы көліктің құралдары – автобустар (қалалық, қалааралық 
және арнайы) және жеңіл автомобильдерге бөлінеді. . 
Жол регламентациясы бойынша келесі топқа бөлінеді. 
1) «А» тобына – автоиобиль және автопойыздар, олар арнайы жоғары 
дәрежелі жолдарда яғни 1-өсті, 10 т- ға шейін салмақтағы, 2- өсті 18 т- ға 
дейінгі салмақтағы және жалпы массасы 52 т автокөліктер. 

2) «Б» тобына – барлық түрлердегі жолдарда пайдаланылатын, 1 өсті 
өске түсетін ауырлық күші 6 т және 2 өсті, өске түсетін ауырлық күші 11 т 
болған автомобильдер және автопойыздар. 
2. Жүк автокөлік құралдарын жіктеу. Жүк автомобильдері және 
тіркемелер. Жүк автомобильдері және тіркемелер жүккөтергіштігіне және
кузовының түріне қарай классификацияланады. 
Автомобильдің жүккөтергіштік қабілетіне зауыт дайындаушы 
таманынан белгілеп береді. Ол кузов түріне және дөңгелек өлшемдеріне 
сәйкес және әртүрлі жұмыс жағдайында автомобильдің пайдалы салмағымен 
анықталады. 
ТМД елдерінде пайдаланылып жүрген жүк автомобильдері және 
тіркемелер жүк көтергіштік қабілетіне қарай төмендегіше класстарға 
бөлінеді: 
(0,5; 1,0; 1,5; 3,0; 5,0; 8,0; 16) 
1. Өте кіші жүккөтергіштік 0,5 т дейінгі. 
2. Жүк көтергіштігі кіші 0,5- 2 т. 
3. Орташа жүккөтергіштікті 2- 8 т. 
4. Үлкен жүккөтергіштігі 8- 16т. 
5. Аса жүккөтергіштігі 16 т- дан жоғары. 
Жүк автомобильдері кузовтың түріне қарай: арнайы және жалпы 
тұғырламалы. 
- 
Бір немесе үш ашылатын борты бар (плотформалы) тұғырмалы 
- 
Универсал тұғырлама 
- 
Арнайы автомобиль немесе тіркемелі кеңінен таралған түрлері 
автомобиль - өзітөккіш фургондар, цистерна 
Мұнан басқа – жоғарғы сапалы және жалпы пайдалану жолдарында 
пайдалануға болатын автомобиль және автопойыздар, яғни бір өстік , өске 
түсу күші 10- дан жоғары болған көлік құралдары арнайы құрылған көрерлік 
және орман тасымалдау жолдарында, жолдардан тыста пайдаланылады. 

Құрылымына қарай – автомобиль, (тягачь) тартқыш, тіркеулік құрал 
болып бөлінеді. Автомобильдер - двигатель деріне қарай, өту қабілетіне 
қарай, жүккөтергіштігіне қарай, орындар санына қарай бірнеше түрге 
бөлінеді
Двигателдерге қарай: 
- 
карбюратолы 
- 
дизелиді 
- 
газболонды 
- 
газтурбинді 
- 
электірлік атом энергиясымен істейтінавтомобильдер. 
Өту қабілетіне қарай: 
- 
жол автомобильдер (өту қабілеті шектелген) 
- 
өту қабілеті жоғары. 
Өту қабілеті жоғары автомобильдер- дөңгелекті, жартылай- 
гусеницалы, дөңгелек- гусеницалы, автомобиль- амфибия.