Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
Тарих және құқық факультеті
Тарих, археология және этнология кафедрасы
5В020300 Тарих мамандығының студенттеріне арналған
оқу (археологиялық-этнографиялық) практиканы өту жөніндегі
БАҒДАРЛАМА ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Павлодар
Практиканы өту жөніндегі бағдарламалар мен әдістемелік нұсқауларды, практикалардың сабақтас бағдарламасын бекіту парағы
|
|
Нысан
ПМУ ҰС Н 7.18.3/22
|
БЕКІТЕМІН
ОЖ бойынша проректор
____________ Н.Э. Пфейфер
20_ж. «___»___________
Тарих, археология және этнология кафедрасы
5В020300 Тарих мамандығының студенттеріне арналған
оқу (археологиялық-этнографиялық) практиканы өту жөніндегі
БАҒДАРЛАМА ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Жұмыс бағдарламасы 050203 Тарих мамандығының мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының, ҚР БМЖС 3.08.273-2006 және 5.03.005 – 2009 «Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі. Кәсіби тәжірибе. Негізгі ережелер».
Құрастырушы: доцент ____________ Е.К. Рахимов
Кафедра отырысында ұсынылған « » 201 ж.
Хаттама №
Кафедра меңгерушісі _____________ С.Н. Мамытова
Тарих және құқық факультетінің оқу-әдістемелік кеңесінде құпталған
« » 201 ж. Хаттама №
ОӘК төрағасы ______________ Қ.Қ. Батталов
КЕЛІСІЛГЕН
Факультет деканы___________ А.А. Акишев «___» ___________200__ж.
МАҚҰЛДАНДЫ
КПжЖОБ бастығы________ Н.Ж. Акимбекова «___» _________200__ж.
ЖБ және ӘЖ бастығы________ А.А. Варакута «___» _________200__ж.
Университеттің оқу әдістемелік кеңесімен мақұлданған «_____»______________20__ж. Хаттама №____
1 Оқу (археологиялық-этнографиялық) практиканың мақсаттары мен міндеттері
Археологиялық практиканың мақсаты – студенттерді тәрбиелеудегі ең маңызды функция болып табылады. Оның арқасында студенттердің Қазақстанның ежелгі тарихына деген қызығушылықты ояндыруға, мәдениетке ортақтастыруға, жоғары тәжірибелік білімді орнықтыруға көмектеседі.
Міндеттері: Археологиялық практиканың бірінші міндеті студенттердің археологияны тереңдетіп оқуға қызығушылықтарын арттыру, дәріс және тәжірибе сабақтарында алған білімдерін тиянақтау. Екіншіден, студент-практикант археологиялық экспедицияға қатысу арқылы маман археолог сияқты тәжірибе алады, далалық жерлердегі жұмыстардың өтуімен тансық болады. Үшіншіден, практиканттардың алдына қойылған ғылыми мақсат археологияның зерттелуіне, олардың болашақта ғылыми жұмыстармен айналысуына себепкер болады. Оның нәтижесінде студенттер ғылыммен айналыса, ғылыми конференцияларға қатыса бастайды. Практика өту орны – Ә.Х.Марғұлан атындағы Біріккен ғылыми археологиялық орталық (директоры В.К. Мерц).
2 Пререквизиттер
Студенттер үшін археологиялық-этнографиялық практиканың бағдарламасы «Археология» пәнінің негізгі өзекті мәселелерін қамтиды:
-
Археологиялық анықтамаларды құрастыру және жетілдіру;
-
Археологиялық есептік анықтамалық аппаратымен танысу, артефакттардың бар болуын және жағдайын тексеру;
-
Артефакттерді қалыптастыру және құндылықтарының сараптамасын жасау, ведомстволық археологиялықтардың қызметін ұйымдастыру;
-
Археологиялық артефакттерің пайдалану, ақпараттық артефакттарды қалыптастыру, артефакттарды жариялау;
-
Еңбекті ғылыми тұрғыдан ұйымдастыру, мемлекеттік археологиялық жұмысын жоспарлау.
2 Постреквизиттер
Постреквизитке 2-курста оқытылатын «этнология» пәнін жатқызуға болады. Тәжірибе студенттің таңдаған мамандығы бойынша дағдыларды игеруге көзделген жұмыс формаларына жатады. Мұғалімге археологиялық жұмыс істеу икемі кәсіби білімін тереңдету, жергілікті спецификаны есепке ала отырып, оқу материалдарын өңдеу, оқушыларды өлкетанушылық жұмысқа тарту, әдістемелік құралдарды, өлкетанушылық бұрышты немесе археологиялықты құру үшін қажет. Осының барлығы патриотизмді, өз өлкеңе, Отаныңа құрметті қалыптастыру үшін жасалады.
3 Өту кестесі
|
Сағаттар саны
|
Археологиялық жұмыс
|
СӨЖ
|
1 күні
|
6
|
3
|
2 күні
|
6
|
3
|
3 күні
|
6
|
3
|
4 күні
|
6
|
3
|
5 күні
|
6
|
3
|
Барлығы:
|
30
|
15
|
4 Практика мазмұны
№ п/п
|
Жұмыс мазмұны
|
Сағат саны
|
1
|
Жұмыс орнымен, тәртібімен, ережелермен, қауіпсіздік техникасымен танысу.
|
2
|
2
|
Тапсырмаларды беру. Артефакттарді өңдеу.
|
2
|
3
|
Қазбалықтарді қалыптастыру. Құндылықтың алғашқы экспертизасы. Эксперттік комиссия жұмысына қатысу.
|
2
|
4
|
Қазба жұмыстар жүргізу. Тақмақтарды құру.
|
5
|
Қазба жұмыстар жүргізу. Есептік артефакттаманы ресімдеу.
|
2
|
6
|
Қазба жұмыстар жүргізу.. Есептік артефакттамаға, ғылыми-анықтамалық аппарат жүйесіне қосымшаларды енгізу.
|
2
|
7
|
Табылған заттарды тұрақты сақтау археологиялықына жіберуге дайындау.
|
2
|
8
|
Табылған заттарды жіберуге дайындау. Тұрақты сақтауға қазбалықтарді өткізу-қабылдауға қатысу.
|
2
|
9
|
Артефактілерді өткізу. Сақтауға материалдарды орналастыру.
|
10
|
Археологиялықтың ғылыми-анықтамалық аппаратымен ізденістік жұмыс.
|
2
|
11
|
Сақтау қоймасында тәжірибелік тапсырмаларды іске асыру үшін қажет артефакттарды іздеу.
|
2
|
12
|
Артефакттарді оқырмандарға беру ережелері. Археологиялықтағы зерттеушілер жұмысының ережелері.
|
2
|
13
|
Артефакттарді беруге талаптарды ресімдеу. Артефакттермен зерттеушілік жұмыс.
|
2
|
14
|
Артефакттермен зерттеушілік жұмыс. Археологиялық-этнографиялық артефакттардан көшірмелер.
|
15
|
Жеке тапсырма тақырыбы бойынша артефакттерден көшірмелерді ресімдеу бойынша тәжірибелік жұмыс.
|
2
|
16
|
Археологиялық-этнографиялық анықтаманы құрастыру. Анықтаманы құрастырудың негізгі талаптары мен ережелері.
|
2
|
17
|
Артефакттарді археологиялықта орналастыру. Артефекттардің сақталуын қамтамасыз ету.
|
2
|
18
|
Археологиялық-этнографиялық мекеме есептемелері. Археологиялық жұмысындағы есептеме және бақылау. Жеке тапсырмаларды орындау бойынша жұмысы аяқтау.
|
2
|
|
БАРЛЫҒЫ:
|
30
|
5 Практика бөлімдерін орындау жөніндегі нұсқау
Тәжірибе аз топтармен олар үшін алдын-ала жасалған кесте бойынша жұмыс күнінде (6 сағат) жүзеге асады. Тәжірибені тәжірибе үшін жауапты кафедра оқытушысы басқарады. Археологиялықтағы тікелей жұмыс археологиялық қызметкерлерінің тұрақты қатысуы кезінде жүргізіледі.
Тапсырмаларды орындау археологиялық-этнографиялық мекеме міндеттерін шешуде нақты пайдамен үйлесімді болуы қажет. Тәжірибе алдында міндеттерді, жұмыс тәртібін түсіндіруге, кіші топтарға бөлуге, тәжірибега қатысушыларды анықтауға, тарихымен, археологиялық-этнографиялық мекемелер сипатымен таныстыруға арналған жиылыс немесе конференция өтеді.
Тәжірибе барысында студенттер есептік жұмысты (жеке қор немесе оның бөлігі бойынша тарихи анықтама, жетекші берген тақырыпқа археологиялық-этнографиялық материалдар бойынша анықтама, ізденіс туралы, оның жеке артефактының немесе артефакт топтарының нәтижелері туралы анықтама) әзірлеуі керек.
Студенттердің келуіне бақылауды топта тағайындалған көмекші жүзеге асырып, оны жетекшіге ұсынады.
6 Жетекшінің міндеттері
Жетекші мекемемен жасалған шарт негізінде тәжірибені ұйымдастыру талаптарына сәйкес тәжірибенің жүзеге асу орынымен қамтамасыз етеді.
Жетекші тәжірибені ұйымдастырудың бүкіл үрдісі үшін жауапты.
Жеткешінің міндетіне студенттерді тәжірибе бағдарламасын жүзеге асыру үшін қажет мәліметтермен, материалдармен қамсыздандыру жатады.
Жетекші тәжірибенің барысын тұрақты кезекті және қорытынды бақылайды.
Жетекші жүйелі түрде кафедра меңгерушісін тәжірибені өткізу барысы туралы мәлімдейді.
7 Мекемеден тәжірибе басқарушысының міндеттері
Мекеме тарапынан жетекші археологиялық бойынша бұйрықпен тағайындалады және бекітілген артефакттармен шартталған студенттердің тәжірибе бағдарламасын тікелей орындауды жүзеге асырады.
Жетекші студенттерді археологиялықтағы жұмыс жағдайларымен, сипатымен, тәртібімен таныстырады.
Жетекші студенттерді қажет жағдайлармен, тәжірибе тапсырмаларын орындау үшін материалдармен қамтамасыз етеді.
Жетекші жұмыс бағдарламаға сәйкес тәжірибе мазмұнын жүзеге асыруды қамтамасыз етуі қажет.
Жетекші студенттер жұмысына, тәжірибені өткізу кестесін орындалуына ағымды бақылау жасайды.
Жетекші әрбір студенттің тәжірибе бойынша есебінің дайындығын қамтамасыз етіп, ұсынылған есептерді бекітеді
8 Білім алушының міндеттері. Есептік артефакттерді рәсімдеуге қойылатын талаптар
Студент-тәжірибешінің міндеттері
Студент-тәжірибеші келесіге міндетті:
- тәжірибені өткізу үшін уақытында рұқсат және артефакттарды алу, археологиялықта жұмыстың талаптары мен ережелерін орындау, тәжірибені өткізу орнына келу;
- тәжірибені өткізу кестесін мүлтіксіз орындау, археологиялықта жұмыстың талаптары мен ережелерін сай болу;
- тәжірибеге келмеуінің объективті себептері немесе жұмыс күндерін өткізу жағдайында кесте жоспарын жүзеге асыру мүмкін еместігін растайтын артефакттарды ұсыну;
- берілген тапсырмаларды белсенді орындау, жұмыс бағдарламасының тапсырмаларында қарастырылған толықтай материалды игеру;
- тәжірибе бойынша жұмыс бағдарламасының нормативтеріне сәйкес уақытында есептемелерді тапсыру;
- кафедра комиссиясының отырысында тәжірибе үшін есептеме бойынша жағымды баға алу.
Есептемені студент тәжірибе жетекшісіне тәжірибе аяқталуынан кейін екі күннен асырмай тапсыруы қажет. Есеп көлемі шамамен 4 терілген беттен тұрады (А-4 форматы, 14 кегль).
Есептеме стандарт нормаларына сәйкес ресімделіп, нормабақылаушы тарапынан бекітіледі.
Есептеме кәсіпорындағы тәжірибе жетекшісінің және студенттің қолымен бекітіледі. Есептеме кәсіпорын мөрімен бекітілуі қажет.
Есептемеде тәжірибе мазмұны пункттерімен қарастырылған бөлімдер бойынша жұмыс бағасына ие болуы керек (жұмыс бағдарламасына қараңыздар).
Есептеме кафедра ашық отырысында қорғалады.
9 Практика қорытындысын жинақтау тәртібі
Студенттердің жұмысы тәжірибе жетекшісімен – оқытушы мен археологиялық қызметкерімен бағаланады. Нақты басқару мен бақылауды жүзеге асырушы археологиялық қызметкерінің талаптарын орындамаған студент тәжірибеден тыс қалуы мүмкін. Тәжірибе нәтижелері бойынша келісілген баға қойылады.
Жұмысты бағалауда археологиялық қызметкерінің тапсырмаларын орындаудың, жеке тәжірибелік тапсырманы дайындау сапасы есепке алынады.
4 терілген беттен тұратын есептеме жетекшіге тәжірибе аяқталуынан кейін келесі күннен кеш емес уақытта тапсырылады. Есептеме кәсіпорындағы тәжірибе жетекшісінің және студенттің қолымен бекітіледі. Есептеме кәсіпорын мөрімен бекітіледі. Есептеме стандарт нормаларына сәйкес ресімделіп, нормабақылаушын тарапынан бекітіледі.
10 Білімді бағалаудың тәртібі
Қорытында баға тәжірибе жетекшісі – оқытушы тарапынан жүзеге асады. Тәжірибе бойынша қорытынды баға диплом алды жұмыс және жеке тапсырманы орындау үшін бағалардан шығарылады.
Тәжірибе барысында білім алушы практика бойынша күнделік жүргізеді, мұнда ол атқарған жұмыстары жөнінде жазулар жасайды. Практика соңында күнделік жетекшінің қолымен расталып кәспорынның (ұйымның, мекеменің) мөрімен бекітіледі.
Практика қорытындылары бойынша оқытушы кафедраға практика бойынша күнделік, мінездеме және есепті ұсынады, олар тәжірибе жетекішісі тарапынан тексеріліп кафедра меңгерушісі тарапынан құрылған комиссия алдында қорғалады.
Есептің қорғау нәтижелері жіктелген сынақ ретінде бағалардың әріптік ұпайлық рейтингтік жүйесі бойынша бағаланады
Практика бойынша есептік құжатнама (практика бойынша күнделік және есеп) кафедрада оқытушының білімі аяқталуына дейін сақталады.
Практика бойынша бағалар келесі жағдайларға байланысты қойылады
Практика бойынша бір жетекші бекітілген кезде баға ұсынылған есепті қорғау, көрсеткен білімдеріне және есептің рәсімделуіне сай бағаланады
Практиканың екі жетекшілерін бекітілген кезде қорытынды бағада тәжірибе базасының бағасы есепке алынды, оладың ара қатынас практика базасының жетекшісінің бағасы қорытынды бағаның 40% құрайды, ПМУ жетекшісінің бағасы қорытынды бағаның 60% құрайды. Әр бір баға 100 ұпайлық жүйе бойынша қойылады
Практика өтілімі нәтижесінде қорытынды ұпайлар білім алушы бір курстан екінші курсқа аударылған кезінде оның академиялық үлгерімін анықтаған кезде есепке алынады.
Практика маңызды жағдайларға байланысты (сырқат ауру, басқа себептер) өтілмеген себептеріне сай білім алушы ректордың бұрығына сай практиканы өтудің жеке мерзімдері бекітіледі.
Маыңзды емес себептерге сай практика өтілмеген жағдайда немесе қанағатсыз баға алынған кезде білім алушы практиканы төлем ақылы негізде ректордың бұйрығына сай кафедра бекіткен мерзімдерде өтеді
11 Білімді бағалаудың өлшемдері
«Өте жақсы» деген баға дәстүрлі жүйе бойынша тәжірибе қорытындылары 90-100 ұпай алған жағдайда осындай талаптар негізінде қойылатын:
- тәжірибе өту кестесін мінсіз орындау;
- археологиялықта жұмыс істеу ережелері мен талаптарын орындау;
- алған тапсырмалармен белсенді түрде жұмыс істеу, жұмыс бағдарламасында анықталған көлемі бойынша материалды толық игеру;
- жұмыс бағдарламасының нормативтеріне сай практика есебін уақытылы орындап тапсыру;
- археологиялық қызметкерінің тапсырмаларын, тәжірибе жетекшісінің жүктеген тапсырмаларын сапалы түрде орындау.
«Жақсы» деген баға дәстүрлі жүйе бойынша әжірибе қорытындылары 75-89 ұпай алған жағдайда осындай талаптар негізінде қойылады:
- археологиялықта жұмыс істеу ережелері мен талаптарын орындау;
- жұмыс бағдарламасында анықталған көлемі бойынша материалды толық игеру;
- тәжірибе өту кестесін тұрақсыз орындау (тәжірибені босату себебі маңызды болған жағдайда растайтын артефакттарды әкелу);
«Қанағат» деген баға дәстүрлі жүйе бойынша 50-74 ұпай алған жағдайда осындай негіздер бар кезде қойылады:
- жұмыс бағдарламасында анықталған көлемі бойынша материалды шамалы игеру;
- тәжірибе өту кестесін орындамау (тәжірибені босату себебі маңызсыз болған жағдайда);
- жұмыс бағдарламасының нормативтеріне сай практика есебін кешігіп тапсыру.
«Қанағат емес» деген баға дәстүрлі жүйе бойынша 0-49 ұпай алған жағдайда осындай негізіндер бар кезде қойылады:
-жұмыс бағдарламасында анықталған көлемі бойынша материалды игермеу, қайтала алмау;
- археологиялықта жұмыс істеу ережелері мен талаптарын орындамау;
- археологиялық қызметкерінің тапсырмаларын, тәжірибе жетекшісінің жүктеген тапсырмаларын орындамау
12 Ұсынылатын әдебиеттер
Негізгі:
-
Байпаков К.М., Таймагамбетов Ж.К., Жумаганбетов Т. Археология Казахстана. Учебное пособие. Алматы: «РИК», 2008
-
Глушков И.Г. Керамика как археологический источник. Новосибирск, 2009.
-
Мартынов А.И. Археология. Учебник для вузов. М., 2007.
Қосымша:
-
Вопросы и программы по этноархеологии и этнографии для участников археологических экспедиций и студенческих практик. Учебно-методическое пособие. Под ред. Томилова Н.А. Омск, «Изд-во ОмГУ», 2006
-
Тавадов Г.Т. Этнология: Учебное пособие для Вузов.- М; Проект, 2004.349с.
-
Садохин А.П. Этнология: Учебное пособие.- Изд.3-е.- М.: Альфа-М; ИНФРА-М, 2005.
-
Введение в этноархеологию: Учебное пособие / А.В. Жук, С.С. Тихонов, Н.А. Томилов.- Омск: Наука,2003. 71с.
-
В рамках программы «Этнокультурные исследования Павлодарского Прииртышья» (2001-2003 гг.) сборник документов.- Павлодар, ПГУ им. С. Торайгырова. Т.31.2002 г.
-
Малгаждаров К.А. Археология и этнология: учебное пособие для студентов исторических специальностей.-Павлодар: Кереку, 2008. 196с.
-
Монғолия қазақтары этникалық тобын зертеудің бағдарлама – сұрақнамасы. Әжіғали С. Е., Ошанов О. Ж., Тоқтабай А. У., Оразбек Е. Ж. Алматы, «Изд-во ИИиЭ НАН РК», 2004.
Достарыңызбен бөлісу: |