Жұмыс бағдарламасы 2007ж. «30» мамыр №9 хаттамамен бекітілген жұмыс оқу жоспарының және мамандықтың элективті пәндер каталогының негізінде әзірленді

Кафедра меңгерушісі______________ Ш. Қ. Биболов 20__ж. «___»_________________

Физика, математика және ақпараттық технологиялар факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды 20__ж. «___»________№ __ хаттама

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды

20__ж. «_____»______________№____хаттама

1 Пәннің мақсаты – студенттердің бойында әртүрлі сәулеленулердің тірі ағзамен әсерлесуінің физикалық негіздері, медициналық приборлар мен аппараттардағы сигналдарды жіберу жүйелері, жаңа медициналық приборлар, клиникалық диагностика аппараттары, терапия, медициналық техниканың одан ары жетілдіру тенденциялары бойынша негізгі білімдерді қалыптастыру.

Пәннің міндеттері – медико-биологиялық сигналдардың негізгі типтерімен, медициналық диагностика және терапия приборлары мен аппараттарының дамуының негізгі бағыттарымен таныстыру. Медико-биологиялық сигналдарды түрлендірудің негізгі әдістерін, олардың сипаттамаларын, ақпаратты берудің нақты тәсілдерін, приборлардың, аппараттардың негізінде жатқан физикалық принциптерін, медициналық диагностика, терапия және хирургия приборлары мен аппараттарының техникалық параметрлері мен жұмыс істеу принциптерін, медициналық жабдықтың және медициналық тағайындалған бұйымдардың ақаулықтарын анықтау және жою әдістерін оқу.

Осы пәнді меңгеру нәтижесінде студенттердің:

- медико-биологиялық сигналдарды түрлендірудің негізгі әдістері, олардың сипаттамалары;

- ақпаратты берудің нақты тәсілдері;

- медициналық диагностика, терапия және хирургия приборлары мен аппараттарының техникалық параметрлері мен жұмыс істеу принциптері;

- медициналық жабдықтың және медициналық тағайындалған бұйымдардың ақаулықтарын анықтау және жою әдістері жөнінде түсініктері болуы;

- сигналдарды түрлендіру теориясының негізгі қағидаларын;

- медициналық өлшегіш және ақпараттық жүйелердегі ақпаратты түрлендіру әдістері мен құралдарын;

- аппараттар жұмысы мен медико-биологиялық жүйелердің физикалық принциптері;

- диагностика, терапия және хирургия приборлары мен аппараттарын құрудың негізгі принциптерін;

- медициналық диагностиканың техникалық құралдарының ақаулықтарын анықтауды және жоюды білуі;

- медико-биологиялық параметрлерді тіркеудің физикалық принциптерін, әдістерін және құралдарын дұрыс таңдауға;

- диагностика және емдеу құралдарының құрылымдық схемаларын құруға;

- қойылған техникалық есепті шешудің тиімді нұсқасын таңдауда жаңа ақпараттық қорды қолдануға;

- техникалық диагностика құралдарының ақаулықтарын анықтау және оларды жою әдістерін таңдауға, медициналық техника бұйымдарын сыртқы әсерлерден қорғау әдістерін қолдануға икемді болуы;

- медициналық диагностиканың құралдарының ақаулықтарын анықтап, оларды жөндеуде;

- диагностика және емдеу құралдарының құрылымдық схемаларын оқуда және құруда;

- медициналық диагностика құралдарымен жұмыс істеуде практикалық машықтарды иемденуі қажет.

Пәнді меңгеру үшін келесі пәндерді оқу барысында иеленген білімдері, іскерліктері және дағдылары қажет: жоғары математика, физика, химия, информатика, электротехника, электроника негіздері, автоматика негіздері, материалтану, физикалық өрістер теориясы, ақпарат алудың физикалық негіздері.

Пәнді оқу барысында студенттердің алған білімі, іскерлігі және дағдысы өндірістік практика өту кезінде, дипломдық жұмыс жазуда, мамандық бойынша магистратурада оқылатын пәндерді жетік меңгеруде қажетті.

4.2 Пән тақырыптарының мазмұны

Физикалық өрістер туралы жалпы мәліметтер. Физикалық өрістердің түрлері. Иондаушы сәулеленудің физикасы. Рентген сәулелері мен гамма-сәулеленудің биологиялық объектімен өзара әсерлесуі. Ультрадыбысты толқынның биологиялық тканьмен өзара әсері. Ультрадыбысты эффектілердің биофизикасы. Ультрадыбыстың жылулық механизмі. Ультрадыбыстың жылулық емес әсерінің механизмі. Ультрадыбыстық сәулеленудің биологиялық объектке әсері. Лазерлық сәулеленудің биологиялық объектке әсері. Интенсивтілігі төмен электрмагниттік өрістің биологиялық әсері. Тұрақты электр өрісінің биологиялық объектпен өзара әсерлесуі. Тұрақты магнит өрісінің биологиялық объектпен өзара әсерлесуі. Тұрақты токтың, төмен жиілікті импульсты токтың, төмен, жоғары және аса жоғары жиілікті кернеудің биологиялық объектке әсері.

Биологиялық тканьдердегі ядролық-магниттік резонанс. ЯМР медициналық техникада диагностика үшін қолданылуы. Позитрондық-эмиссиялық томография физикасы.

2 тақырып. Медико-биологиялық сигналдарды талдау және түрлендіру

Сигналдар мен деректердің классификациясы, көздері және сипаттамалары. Детерминирленген, кездейсоқ, аналогты кванттық, сандық сигналдар. Медико-биологиялық сигналдардың спецификалық ерекшеліктері. Диапазон және сипаттамалар. Детерминирленген сигналдар. Детерминирленген сигналдарды түрлендіру әдістері.

Сигналдарды дискреттеу. Есеп теориясы. Ақпаратты жазу мен қайта жаңғырту жүйелерін сандық бағалау. Шулар. Шудың сандық сипаттамалары. ЭКГ-сигналды өңдеу. Жазу және енгізу, сүзу. Медицинадағы бейнені реконструкциялау. Жылулық сәулеленудің сигналдары. Рентгендиагностикалық жүйелердегі сигналдар. Ақпаратты қабылдағыштар. Рентгендік трансмиссиялық компьютерлік томографиядағы сигналдар. Рентгендік трансмиссиялық компьютерлік томографиядағы сигналды түрлендіру. Ядролық-магниттік-резонанстық жүйелердегі сигналдарды түрлендіру.

3 тақырып. Клиникалық диагностиканың, терапияның әдістері, приборлары, аппараттары және кешендері

Функционалдық диагностика аппаратурасы.

Жүрек-қан тамырлары жүйесінің биопотенциалын тіркеу және талдау үшін приборлар, құрылғылар. Электрокардиография, фонокардиография, реография және векторкардиография үшін приборлар кешені. Биосигналдарды жіберу жүйелері. Жүректің электрлік және магниттік белсенділігін түйіспесіз талдау техникасының даму перспективалары.

Мидың электрлік белсенділігін өлшеу үшін приборлары. Сигналдар параметрлері, сигналдарды өткізу жүйелері, өңдеу әдістері. Диагностикалық мүмкіншіліктер. Бұлшық еттердің электрлік белсенділігін өлшеу приборлары. Ағзаның электрлік емес параметрлерін өлшеу приборлары. Биотелеметрия приборлары. Дыбыстық белсенділікті өлшеу приборлары. Қантолтырылуды, қысымды және пульстың қанағысының жылдамдығын және акустикалық шуларды өлшеу приборлары. Оперативтік дәрігерлік бақылаудың ақпараттық жүйелері. Интенсивті бақылау жүйелерін қолдану. Тыныс алу параметрлерін, артериалдық қысымды, жүрек жұмысының параметрлерін, дене қызуын бақылау. Ағзаның баяу өзгеретін процестерді өлшеу приборлары. Дененің сыртқы бетіндегі ішкі мүшелермен (асқазан, ішек, несептамыр) шығарылатын биопотенциалдарды өлшеу. Температура мен биологиялық құрылымдардың түсін өлшеу приборлары.

ЭКГ, ФКГ, ЭЭГ, ЭМГ тіркеу үшін электронды полиграфтар, сфигмограммалар, реоплетизмограммалар, торакоспирограммалар.

Ультрадыбысты аппаратура. Ульрадыбысты диагностика приборларының ажырату қабілеті. Бір жиілікті және екі жиілікті үзіліссіз импульсты эхография негізіндегі ультрадыбыстық приборлар. Рентген-УД томография приборлары. Офтальмологиялық аппаратура. Спектрзоналық зерттеулер мен фотография жасау приборлары. Электрондық және физикалық оптика приборлары. Телевизиялық, инфрақызыл және лазерлық медициналық техника. Голографиялық приборлар. Тыныс алу аппаратурасы. Өкпенің функционалды диагностикасына арналған прибор. Радиоизотоптық аппаратура. Диагностикалық зерттеулерде радиоактивтік изотоптарды қолдану әдістері.

Рентгендің аппаратура. Рентгеноскопия, рентгенография жүйелері. Жалпыға тағайындалған РДК. Флюорографтар. Маммографтар. Компьютерлік тамографтар. Сандық рентгенодиагностикалық компьютерлік жүйелер.

Эндоскопиялық аппаратура. Оптикалық эндоскоптар. Талшықты жарық өткізгіштер. Талшықты оптикалы иілгіш эндоскоптар.

Оптикалық приборлар және көру аппараты үшін приборлар.

Терапия аппаратурасы. Физикалық әсер ету факторы бойынша классификация. Электр-, жарық-, су-, жылумен емдеу, аэрозольтерапия, механотерапия аппаратурасы. Тұрақты ток және төмен жиілікті токтармен терапия аппараттары. Жоғары жиілікті терапия аппараттары. Диадинамикалық токтармен емдеу аппараттары. Магниттерапия аппараттары. Терапевтикалық ультрадыбыстық приборлар мен аппараттар. УВЧ-терапия аппаратурасы. Терапиялық лазерлық қондырғылар. Радиологикалық және рентгенологикалық терапевттік аппаратура. Жарықпен емдеу және жылумен емдеу аппараттары.

4.4 Студенттің өздік жұмысының мазмұны

4.4.2 Студенттердің өздігінен оқуына бөлінген тақырыптардың тізімі

Негізгі

2) Бердников А. В., Медицинские приборы, аппараты, системы и комплексы, Казань: Изд-во Казан. гос. техн. ун-та, 2004. – 176 с.

3) Рыбакова М.К., Практическое руководство по ультразвуковой диагностике, М.: Изд.дом.Видар-М, 2008. ­ 265 с.

Қосымша

5) Кореневский Н. А., Проектирование электронной медицинской аппаратуры для диагностики и лечебных воздействий, Курск : СПб., 2000. ­ 355 с.

6) Осипов Л. В., Ультразвуковые диагностические приборы, М. : Видар, 2000. ­ 254 с.

Мамандықтың жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/32

050716 – «Аспап жасау» мамандығының жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Пән атауы: «Медициналық диагностика құралдары»

Оқу нысаны

Пәннің еңбек сыйымдылығы

Семестр бойынша бақылау түрлері

семестр

Семестр бойынша студенттердің жұмыстарының көлемі

кредиттер

академиялық сағат

Кредиттер

Аудиториялық сабақ (ак.сағ)

СӨЖ (ак.сағ)

барлығы

аудитория

СӨЖ

емтихан

сынақ

КЖ-а

КЖ-с

барлығы

дәріс

тәжірибие

Зертхана

барлығы

СОӨЖ

Жалпы орта білім негізіндегі күндізгі

2

90

30

60

6

6

2

90

15

15

60

30

Кафедра меңгерушісі ___________ Ш.Қ. Биболов 20__ж. «___»_________