Жұмыс бағдарламасы «Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі халықаралық ұйымдар»

Қазақстан Республикасының оқу және білім министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

«Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі халықаралық ұйымдар» пәні бойынша

050609 – География мамандығының студеттеріне арналған

Павлодар

пәндер каталогы

негізінде әзірленген

пәннің жұмыс бағдарламасына

бекіту парағы
БЕКІТЕМІН

ОІ жөніндегі проректор

__________Н.Э.Пфейфер

«___»_____________2010 ж.

Кұрастырушы: аға оқытушы Буркитбаева У.Д.
Биология және экология кафедрасы

ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ

«Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі халықаралық ұйымдар» пәні бойынша

Химиялық технологиялар және жаратылыстану факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған 2010 ж. «___»______________ № хаттама

ОӘҚ төрайымы___________У. Д. Буркитбаева 2010ж. «___»______________

КЕЛІСІЛДІ

Факультет деканы__________К. К. Ахметов 2010 ж. «____»_________

ЖжӘҚБ бастығы______________А.А.Варакута 2010 ж. «____»_______

2010 ж. «___»______________ № хаттама

• 
  табиғаттағы әр алуан бір-бірімен әсерлесетін бөліктерінен тұратын зерттеудің объектісін;
  
• 
  шаруашылық және өзге де қызмет түрлерінің негізгі ерекшеліктерін;
  
• 
  қоршаған ортаның сапасына мониторинг жүргізе білу;
  
• 
  қоршаған ортадағы әлемдік экологиялық мәселелердің деңгейін талдау.
  

• 
  экологиялық мәселелерді шешуде, дұрыс шешім қабылдауға;
  
• 
  экологиялық талаптар қойылатын қоршаған орта және антропогендік нысандардың түрлерін;
  
• 
  қоршаған ортаны қорғаудың теориялық негіздерін;
  
• 
  антропогендік зиянды әсерін алдын алу (тоқтату) мақсатымен табиғи кешендерді сақтау әдістерін білуге;
  

• 
  экологиялық бақылау бойынша;
  

• 
  зерттелетін нысананы құрылымдау бойынша;
  
• 
  қоршаған ортаны қорғау бойынша.
  

Экология, құқық негіздері, топырақтану, геоэкология.

Тұрақты даму концепциясы, жер кадастры

Табиғат, табиғи орта. Қоршаған орта және оның түрлері. Жасанды антропогендік орта. Қазақстандағы табиғи және антропогендік орта.

Қоршаған ортаның ластануы және олардың түрлері: биологиялық, физикалық, химиялық, эстетикалық, табиғи және антропогендік жолмен ластану. Қоршаған табиғи ортаны ластанудан сақтаудың әдіс-тәсілдері. Ластаушыларға қойылатын талаптар мен ескертулер.

Қазіргі кездегі әлемдік экологиялық мәселелер: климаттың өзгеруі, озон қабатының жұқаруы, қышқылдық жауын-шашын, шөлдену, биоалуантүрліліктің жойылуы, әлемдік мұхиттың ластануы, олардың пайда болу себептері және зардаптары. Ауыл шаруашылығы мен өндірістің қарқындылығына байланысты экологиялық мәселелер.

Климатты және Жердiң озон қабатын қорғаудың негiзгi принциптерi. Климатты және Жердiң озон қабатын қорғау бағдарламалары және оларды жүзеге асыру жөнiндегi iс-шаралар. Парниктiк газдардың және озонды бұзатын заттардың шығарындыларына жол берiлетiн шаруашылық және өзге де қызметке қойылатын жалпы талаптар. Парниктiк газдарды және озонды бұзатын заттарды өндiрiстiк бақылау

Экологиялық жағдайға байланысты Қазақстан территориясын аймақтарға бөлу. Қазақстанның су ресурстарының қазіргі экологиялық мәселелері. ҚР бойынша облыстар мен қалаларының ауа бассейіндерінің қазіргі экологиялық мәселелері. Қазақстанның жер ресурстарына байланысты экологиялық мәселелер. Биоалуантүрлілікті сақтау және молайту мәселесі. Орман ресурстары және оларды қалпына келтіру мәселесі. Экологиялық мәселелерді шешу жолдары және қазіргі таңда атқарылып жатқан шаралар.

Халықаралық ынтымақтастықтың басымдықтары мен деңгейлерi. Халықаралық ынтымақтастықтың принциптерi.  Халықаралық ынтымақтастықтың экономикалық негiзi. Экологиялық құқық бұзушылықтар үшiн халықаралық жауапкершiлiк.

Қоршаған ортаны қорғау мәселелерін реттейтін өзге де мемлекеттік органдардың құзыретіне қатысты өзге де жан-жақты кешенді халықаралық шарттар. Мемлекет ішінде тәртіпті талап ететін жан-жақты кешенді халықаралық шарттардың тізімі.

Қоршаған табиғи ортаны қорғау, Жердің экологиялық мәселелерін шешу бағытындағы халықаралық ұйымдар: БҰҰ-ның бағдарламасы (ЮНЕП), табиғатты және табиғи ресурстарды қорғаудың халықаралық бірлестігі. (МСОП). Кешенді табиғатты қорғау мониторингі: бүкіл әлемдік денсаулық сақтау ұйымы, қоршаған орта мониторингісінің ғаламдық жүйесі, бүкіл әлемдік метеорологиялық ұйым. Арнайы табиғатты қорғау шаралары (жабайы табиғатты қорғау, балық қорын, халықаралық өзендер мен көлдерді қорғау, энергияның ядролық көздерінің қауіпсіздігі, МАГАТЭ-ның ҚОҚ ролі).

Экологиялық талаптар туралы жалпы ережелер. Шаруашылық және өзге де қызметке қойылатын экологиялық талаптар және олардың түрлерi. Экологиялық талаптарды әзiрлеудiң және бекiтудiң тәртiбi

Мемлекеттiк бақылаудың мақсаты мен түрлерi. Мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын органдар. Мемлекеттiк экологиялық бақылаудың мiндеттерi. Мемлекеттiк экологиялық бақылаудың бағыттары. Мемлекеттiк экологиялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдар

Мониторинг туралы түсінік және оның түрлері. Мемлекеттiк экологиялық мониторинг. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингiнiң бiрыңғай мемлекеттiк жүйесi және оның мiндеттерi. Мониторинг жүйесiнiң құрылымы. Қоршаған орта жай-күйiнiң мониторингi. Табиғи ресурстар мониторингi. Мониторингтiң арнайы түрлерi. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторинг бiрыңғай мемлекеттiк жүйесiнiң деңгейлерi мен байқау желiлерi

Экологиялық жүйелер және олардың түрлері. Табиғи экожүйелер мен антропогендік экожүйелер арасындағы айырмашылықтар мен ұқсастықтар. Экожүйедегі экологиялық тепе-теңдік. Экологиялық жүйелердің бұзылуы және оларды қалпына келтіру мәселесі.

Әдебиет: [1], [4], [5], [6], [8].

3) №2 Тәжірибелік жұмыс. Климаттың өзгеруі жөніндегі Біріккен Ұлттар Ұйымының негізгі Конвенция

Климаттың өзгеруінің негізгі себептері және оның зардаптары. Климат жағдайына байланысты атқарылып жатқан шаралар және Қазақстанның үлесі. Біріккен Ұлттар Ұйымының негізгі Конвенциясы, оның мәні.

Әдебиет: [3], [4], [6], [10].

4) №3 Тәжірибелік жұмыс. Жер ресурстары және олардың түрлері, тиімді пайдалану мәселесі.

Пайдалануға жарамды және жарамсыз жерлер. Жерді пайдаланудың тәртібі. Ауыл шаруашылығындағы жерлер және оларға байланысты туындайтын мәселелер. Жерді пайдалануға байланысты құқықты әрекеттер.

Әдебиет: [3], [4], [5], [7], [9].

5) №4 Тәжірибелік жұмыс. Су ресурстары және оларды пайдаланудың жалпы ережелері.

Су ресурстары және олардың түрлері. Қазақстанның су ресурстарының қазіргі экологиялық жағдайлары. Су объектілерін пайдаланудың жалпы ережелері. Суды қолданудың түрлері (ауыл шаруашылғында, балық шаруашылығында және т.б мақсаттарда). Су ресурстарын ұтымды тұтыну мәселесі.

Әдебиет: [6]. [7], [8], [9]

6) №5 Тәжірибелік жұмыс. Қоршаған ортаны радиациялық ластанудан сақтау және осы саладағы халықаралық ұйымдар

Радиация, атом энергетикасын пайдаланудың ерекшеліктері. Радиация, радиоактивті элементтер, радионуклеидтер және олардың түрлері. Радиоактивті элементтерді шаруашылықта қолданудағы жалпы ережелер. Қоршаған ортаның радиациялық фоны. Радиациялық материалдарды, атом энергиясын пайдалануға және радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз етудегі алғы шарттар. Биосфераны радиациядан қорғау жөніндегі халықаралық ұйымдардың түрлері.

Әдебиет: [6]. [7], [8], [9]

7) №6 Тәжірибелік жұмыс. Мұнаймен ластанудан келтірген зияны үшін азаматтық жауапкершілік туралы Халықаралық конвенция

Мұнай және мұнай өнімдерімен қоршаған ортаның ластануы және оның зардаптары. Ластанудың алдын-алу және мұнаймен ластанған жерлерді қалпына келтіру мәселесі. Мұнаймен ластанудан келтірген зияны үшін азаматтық жауапкершілік туралы Халықаралық конвенцияның мәні.

Әдебиет: [1]. [2], [3], [5], [6]. [7], [8], [9].

8) №7 Тәжірибелік жұмыс. Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенция

Каспий теңізі және оның қазіргі экологиялық жағдайы. Каспий теңізі- тасымалдау жолы ретінде. Мұнай және мұнай құбырларын салу мәселесі. Мұнайды теңіз арқылы тасымалдаудың ережелері. Каспий теңізіндегі экологиялық ахуалды сауықтыру мақсатында атқарылып жатқан шаралар. Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенциясы.

Әдебиет: [6]. [7], [8], [9]
9) №8 Тәжірибелік жұмыс . Өндiрiстiк экологиялық бақылау

  Өндiрiстiк экологиялық бақылауды тағайындау және оның мақсаттар. Өндiрiстiк экологиялық бақылауды жүргiзу тәртiбi. Өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасын әзiрлеуге қойылатын талаптар. Өндiрiстiк мониторингтiң түрлерi және оны жүргiзудi ұйымдастыру

Әдебиет: [2]. [3], [5], [6], [7], [8], [9]

4.4 Студенттің өздік жұмыстрының мазмұны

4.4.1 СӨЖ түрлерінің тізімі

№ р/н	СӨЖ түрі	Есеп түрі	Бақылау түрі	Сағат көлемі.
1	Дәріс сабақтарға дайындық		Сабаққа қатысу	15
2	Тәжірибелік жұмыстарға дайындық	Конспект	Ауызша қорғау	30
3	Бақылау сабақтарына қатысу	Коллоквиум	МБ1,МБ2	20
4	Аудиториялық сабақтарға кірмейтін тақырыпты дайындау	Конспект	Жазбаша	35
Барлығы				90

4.4.2 Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыптары

1. 
   Табиғат ортасына әскери немесе өзге де дұшпандық әрекетін қолдануға тыйым салу туралы конвенциясы
   
2. 
   Қазақстан Республикасының Озон қабатын қорғау жөніндегі Вена конвенциясына қосылуы
   
3. 
   Қазақстанның орман ресурстарын жақсарты мәселесі және орман мәселесіне байланысты 2030 бағдарламасы
   
4. 
   Қауіпті қалдықтарды трансшекаралық тасымалдауды және оларды аулаққа шығаруды бақылау туралы Базель конвенциясына Қазақстан Республикасының қосылуы туралы
   
5. 
   Біріккен Ұлттар Ұйымының Шөлейттенуге қарсы күрес жөніндегі конвенция
   
6. 
   Біріккен Ұлттар Ұйымының Климаттың өзгерісі туралы шектеулі конвенциясына Киото хаттамасы
   
7. 
   Тұрақты дамудың ғылыми теориясын жасау жолындағы халықаралық ұйымдардың қызметі.
   
8. 
   Стокгольмдегі (1972), Рио-де Жанейродағы (1992) және Йоханесбургтегі (2002) дүние жүзілік саммиттер.
   
9. 
   21 ғасырдың күн тәртібі.
   
10. 
    Халықаралық ұйымдардың қоршаған ортаны қорғау саласындағы құжаттары.
    

1. 
   Қазақстан Республикасының экологиялық кодексі. Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2007 ж., N 1, 1-құжат; "Егемен Қазақстан" 2007 жылғы 19 қаңтар N 12-13 - 23 қаңтар N 15-18
   
2. 
   Бейсенова А.С., Шілдебаев Ж.Б., Сауытбаева Г.З. Экология. – Алматы: «Ғылым», 2001.
   
3. 
   Саданов А.К., Сванбаева З.С. Экология. – Алматы: «Агроуниверситет», 1999.
   
4. 
   Акимова Т.А., Хаскин В.В. Экология. – М.: Изда-во ЮНИТИ, 1998.-546с.
   
5. 
   Шилов И.А. Экология. – М.: Высшая школа, 2000. – 487с.
   
6. 
   Новиков Ю.В. Экология, окружающая среда и человек: Учеб.пособие для вузов. М.: ЮНИТИ, 2000.
   
7. 
   У.Д. Буркитбаева, А.А.Калиева Табиғи орта жағдайын бақылау. «Мониторинг принциптері және типтері» пәні бойынша «Экология» мамандығының күндізгі оқу бөлімінде оқитын студенттер үшін зертханалық практикум. – Павлодар, 2007.- 97б.
   
8. 
   Экология и безопасность жизнедеятельности. – М.: ЮНИТИ, 2000.
   
9. 
   Коробкин В.И., Предельский Л.В. Экология – Ростов н/Д: Феникс, 2001. – 576 с.
   
10. 
    Тіршілік қауыпсыздығы және экология / Под ред. Л.А. Муравья. – М: ЮНИТИ-ДАНА, 2000, - 447 с.
    
11. 
    Қаман Ұлықпан Жануарлар экологиясы: жалпы бөлім жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы / Қаман Ұлықпан. Павлодар: Кереку, 2009. – 204 бет.
    

12. 
    Кондратьев К.Я., Крапивин В.Ф., Савиных В.П. Цивилизацияның даму Перспективасы: Көпөлшемді анализ – М.: Логос, 2003. – 567 с.
    
13. 
    Парниктік эффект, экожүйенің және климаттың өзгеруі. – Л.: Гидрометеоиздат, 1989. 557 с.
    
14. 
    Бигалиев А. Б. Проблемы окружающей среды и сохранения биологического разнообразия. Учебное пособие. –Алматы, Қазақ университеті, 2005.-127 с.
    
15. 
    Арустанов Э.А., Левакова И.В., Баркалова Н.В. Экологические основы природопльзования.- М.: 2001.
    

Мамандықтың оқу жұмыс жоспарынан көшірме

Ф СО ПГУ 7.18.3/32