Жұмыстар мен жұмысшылар кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (42-шығарылым) 1-бөлім. Жалпы ережелер

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

гипстік қалыптарға сапасына қойылатын талаптар;

каптар мен гипстік қалыптардың түржиыны;

гипстік қалыптарды құюдың ережесі;

мөлшерлегіш құрылғы мен араластырғышты пайдалану ережесі;

майларды дайындау рецептурасы;

гипстік қалыптарды құю кезіндегі ақаулар түрлері және оларды жою тәсілдері.

Параграф 2. Гипстік қалыптарды құюшы, 3-разряд

тұйық конвейерде, айналма құю үстелінде, шпиндель станогында салынған бөлшектерге және басқа да ұсақ бұйымдарға арналған гипстік қалыптарды құю;

каптарды ажырату, құйылған гипстік қалыптарды каптардан шығару;

гипстік қалыптарды тазалау және түзету;

қалыптарды кептіргішке орналастыру;

дайын гипстік қалыптарды қатарлау.

190. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы және қызмет ету принципі;

гипстік қалыптардың сапасына қойылатын талаптар;

гипстік қалыптарды құю ережесі мен амалдары;

майларды дайындау рецептурасы;

мөлшерлегіш құрылғы мен араластырғышты пайдалану ережесі;

гипстік қалыптарды құю кезіндегі ақаулар түрлері және оларды жою тәсілдері.

Параграф 3. Гипстік қалыптарды құюшы, 4-разряд

тұйық конвейерде, айналма құю үстелінде, шпиндель станогында бес бөлікке дейін ажырайтын гипстік қалыптарды құю;

бөліктерді тазалау және түзету және олардан қалыптар жиынтықтау;

кап бөліктерін, оларды біріктіру бекітулерінде тазартып, келтіріп, майлап, қажетті арматура орналастырып құрастыру және арнайы ерітіндімен сіңдіру.

192. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы және қызмет ету принципі;

май және гипстік ерітіндінің құрамы, қасиеті;

гипстік қалыптардың сапасына қойылатын талаптар және олардың құйылатын және қалыпталатын бұйымдарға әсері;

бес бөліктен артық ажырағыштары бар гипстік формалардың қалыптарды құю кезінде – 5-разяд.

32.Бұйымдарды құйып жасаушы

әр түрлі керамикалық материалдардан гипстік формаларда қарапайым конфигурациялы бұйымдарды құю;

саңылауларды тазарта отырып, пештабандарға ажыратқыш қабаттар, шликер мен глазурь сеуіп, қаптайтын тақталарды конвейерге құю;

гипстік қалыптарды құюға дайындау: оларды тазалау және сүрту;

шығын бөшкелерінде қаншалықты шликер бар екенін тексеру;

рецептураға сәйкес құю шликерін дайындау және оның жарамдылығын тексеру;

қалыптарды шликермен қолмен немесе жылжымалы конвейерде кесек қалыптарға құю;

қалыптарды ажырату және бұйымдарды шығару;

тақталарды пышақпен кескеннен кейін пештабандарды конвейерден түсіру;

құймалардың қалдықтарын кесу, үйінділерді жою және тазалау;

түзету, қабыршақтарды алу, жарықтарын бітеу және бұйымдарды тазалау;

гипстік қалыптарды құрастыру; тақталарды саңылау пештерге тиеу.

194. Білуге тиіс:

бұйымдардың құюдың технологиялық процесі;

құрастырудың жүйелілігі, қалыптарды бекіту және ажырату тәсілдері;

пештабандары сұрыптау ережесі; құйылған бұйымдарға қойылатын талаптар;

тазалау амалдары және құрылғылар мен құралдарды пайдалану ережесі.

195. Жұмыс үлгілері:

1) ақжелек салғыштар, кружкалар мен қарапайым стакандар, бұрыш салғыштар, бір ұяшықты сауыттар – құю;

2) электр керамикалық бұйымдар, бомзалар 2 кг дейін күйдірілген түрдегі массада оқшаулағыштар, сақиналар, аралық қалыптар, керамикалық конденсаторлар, платалар – құю.

Параграф 2. Бұйымдарды құйып жасаушы, 3-разряд
196. Жұмыс сипаттамасы:

үстелдерде, конвейерлер мен құю машиналарында гипстік қалыптарда фарфордан, фаянстан, көркемдік керамикадан жасалған күрделілігі орташа бұйымдарды құю;

диаметрі 600 мм дейін арматруларды орната отырып, гипстік қалыптарда электр керамика бұйымдарын құю;

металл қалыптарда қысым бойынша электр керамикалық бұйымдарды ыстықтай құю;

металл қалыптарды құрастыру, құю және салқындату;

қалыптарға шликер құю;

берілген қалыңдыққа қарпығышпен алу уақытын айқындау;

ауа қысымы мен шликер температурасының қысымын реттеу және бақылау;

қалыптарды ажырату және бұйымдарды шығару;

бұйымдардың үстіңгі бетін түзету,тегістеу, өңдеу, жазу, сүрту, жуу және тазалау;

бұйымдарды конвейер кептіргіштерінің сөрелеріне орнату.

197. Білуге тиіс:

бұйымдарды гипстік және металл қалыптарға құюдың технологиялық процесі;

қалыптарды құюға арналған қондырғылардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

қалыптарды бекіту және ажырату тәсілдері;

құйылған бұйымдарға қойылатын талаптар;

қалыптарды тазалау тәсілі және ұсақ жөндеу;

орындалатын жұмыс көлемінде сызбаларды оқу.

198. Жұмыс үлгілері:

1) гүлдерге арналған және декоративтік биіктігі 200 мм дейін вазалар, рельефті қыша сауыттары, жалғамалы бөлшектер, барлық фасонды қақпақтар, биіктігі 200 мм дейін құмыралар, күл салғыштар, рельефті бұрыш салғыштар, тұздықтар, сыйымдылығы 100 см³ дейін, жұмыртқаға арналған рюмкалар – құю;

2) екіге дейін құрама бөлігі бар мүсіндер – құю;

3) электр керамикалық бұйымдар: 2-ден 12 кг дейін күйдірілген түрдегі массада оқшаулағыштар және қару-жарақтар – қысым бойынша құю.

Параграф 3. Бұйымдарды құйып жасаушы, 4-разряд
199. Жұмыс сипаттамасы:

үстелдерде, конвейерлерде гипстік қалыптарда фарфордан, фаянстан, көркемдік керамикадан жасалған күрделі бұйымдарды құю;

диаметрі 600 мм артық көп ажырағыш қалыптарда электр керамикалық бұйымдарды құю;

көп ажырағыш металл қалыптарда қысым бойынша электр керамикалық бұйымдарды ыстықтай құю;

гипстік қалыптарды құюға дайындау, оларға шликер құю;

әр түрлі автоматтарда және жартылай автоматтарда металл қалыптарын құрастыру және құю;

шликерді вакуумдау;

әр түрлі құю автоматтары мен жартылай автоматтарда бұйымдарды құю;

қалыптарды ажырату және бұйымдарды шығару;

қозбаларды кесу және үйінділерді тазалау.

200. Білуге тиіс:

бұйымдарды гипстік және металл қалыптарға құюдың технологиялық процесі;

бұйымдарды құюға арналған жабдықтардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

қалыптарды құрастыру және ажырату амалдары;

бұйымдарға қойылатын талаптар;

брак түрлері және оларды жою тәсілдері;

гипстік қалыптарды күрделі жөндеу ережесі;

күрделі сызбаларды оқу.

201. Жұмыс үлгілері:

1) портретті және пейзажды барельефтер, анималистикалық және 2-ден 7 дейін құрама бөлшектері бар мүсіндер;

2) бокалдар, тосапқа арналған вазалар, гүлдерге арналған және декоративтік, биіктігі 200-ден 300 мм артық вазалар, кружкалар, биіктігі 200-ден 300 мм артық құмыралар, шырынға арналған жиынтықтар, сыйымдылығы 100 см³ тұздықтар күрделі конфигурациялы білте салғыштар, шай және кофе ішетін сервиздер, қаймақ салғыштар, жиектері селдір тарелкалар, ақжелек салғыштар, шыны аяқтар –құю;

3) электр керамикалық бұйымдар: массасы 12 кг артық күйдірілген оқшаулағыштар – қысыммен құю.

Параграф 4. Бұйымдарды құйып жасаушы, 5-разряд
202. Жұмыс сипаттамасы:

үстелдерде, конвейерлерде кесекті, құрама қалыптарда және қалыптардың бірінше жасалған түріне фарфордан, фаянстан, көркемдік керамикадан жасалған конфигурациясы күрделі және сирек күрделі бұйымдарды құю;

көп ажырағыш металл қалыптарда құятын автоматтар мен жартылай автоматтарда конфигурациясы ерекше күрделі электр керамикалық бұйымдарды қысым бойынша ыстықтай құю;

металл қалыптарды құрастыру, жуу және құю;

қырларына тесіктер жасайтын шпилькаларды теңшеу;

берілген дәлдікті сақтай отырып, дайын бұйымдарға қойылатын сапаға дейін құйма бетінің фактурасын түзету және өңдеу.

203. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

гипстік және металл қалыптарда бұйымдарды құюдың технологиялық процесі;

ерекше күрделі бұйымдарды құю қалыптарының құрылғысы және қолдану шарттары;

құюдың температуралық режимі, сынықтың пайда болу мерзімін сақтау және құймалардың сапасы;

204. Жұмыс үлгілері:

1) барлық фасонды табақшалар, сыйға тартатын декоративтік бокалдар мен шыны аяқтар, сорпа мен компотқа арналған вазалар, гүлдерге арналған және декоративтік, биіктігі 300 мм артық вазалар, 300 мм артық құмыралар, май салғыштар, сүт құйғыштар, кеселер, шайғыштар, салат салғыштар, қант салғыштар, селедка салғыштар, кепкен нан салғыштар, нан салғыштар, шәйнектер – құю;

2) жұқа қабырғалы бұйымдардың сервиздері – құю;

3) 7-ден артық құрама бөлшектері бар мүсіндер.

Параграф 5. Бұйымдарды құйып жасаушы, 6-разряд

құйма конвейерлерде фарфордан, фаянстан жасалған жалғамалы бөлшектері бар көркемдік керамика бұйымдарын құю;

конфигурациясы ерекше күрделі бұйымдарды, шеттерін, бұйымның бетіне және жанынан рельефтер кесіп, құю;

декоративтік жапсрымалы элементтерді жасау және оларды бұйымдарға жалғау;

құрамды шликерден жасау;

құймалардың бетін түзету және өңдеу.

206. Білуге тиіс:

жалғамалы бөлшектері бар бұйымдарды құюдың технологиялық процесі; қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы және қызмет ету принципі;

жабдықтардың және құюға арналған қалыптардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

қалыптарды құрастыру және ажырату амалдары;

бұйымдарды бірнеше шликермен құю әдісі;

қосалқы кескіш құралдармен жұмыс істеу амалдары;

бұйымдарға қойылатын талаптар.

33. Конвейерде санитарлық-құрылыс бұйымдарын құюшы

құюшы, 4-разряд

құрамды тәсілмен керамикалық қол жуғыштар құю;

гипстік қалыптарды тазалау және сүрту, құйғыштарды орнату және түсіру, тігістерге масса жағу;

қалыптарға шликер құю және оны қалыптардан төгу;

гипстік қалыптардың төгу тесіктерінен тығындарды алып тастау;

қалыптарды ажырату, бұйымдарды шығару және қақтау орнына апару;

бұйымның ішкі бетін тазалау;

монтаждау саңылауларын тесу және тазалау;

тіреу сақиналарын орнату, нысандар толық ажыраған кезде бұйымдарды қабылдау;

бұйымның сыртқы бетін алдын ала өңдеу;

ұсақ жарықтарды және басқа да ақауларды тиісті материалдармен және құралдармен бітеу бұйымдарды тасу;

Бұйымдағы қол жетпейтін жерлерді жұмсақ ысқышпен және басқа да материалдармен өңдеу;

бұйымға жұмыс нөмірін басу және бұйымдарды вагонеткаларға орнату.

208. Білуге тиіс:

конвейердің құрылғысы;

шликер мен гипстік қалыптардың қасиеті;

брак түрлері, оның пайда болу себептері және оны жою тәсілдері;

қалыптарды құрастыру, бекіту, құю және ажырату амалдары;

қалыптардан шликерді төгу ережесі; бұйымдарды түзету тәсілдері.

Параграф 2. Конвейерде санитарлық-құрылыс бұйымдарын

құюшы, 5-разряд
209. Жұмыс сипаттамасы:

төгу және құю тәсілдерімен унитаздар құю;

унитаздың гипстік қалыптарын және қосымша бөлшектерін шликермен құю;

гипстік қалыптардың, унитаз бен қосымша бөлшектердің кепкен бөлшектерін тазалау;

гипстік қалыптарды құрастыру және оларды бекіту;

конвейерден гипстік қалыптарды түсіру және оларды ажырату;

қалыптарды бекіткіштерден босату, тостаған мен сифон жасайтын қалыптар бөлшектерін шығару, қажетті бөлшектерді қосу;

унитаздарды массадан тазарту және оларды конвейерге орнату;

унитаздардың бетін сылау, түзету және жарықтарды бітеу, унитазды құрғатуға беру, монтаждау тесіктерін тесу және төгу тесіктерін бітеу.

210. Білуге тиіс:

конвейердің конструкциясы мен жұмыс істеу режимі;

шликер мен гипстік қалыптардың қасиеті;

қалыптарды құрастыруға арналған құралдардың құрылғысы;

қалыптарды құрастыру, бекіту және бөлшектерді қосу амалдары;

брак түрлері және оны жою тәсілдері.

34. Стендте санитарлық-құрылыс бұйымдарын құюшы

құюшы, 3-разряд

стендте унитаздарға салынатын бөлшектерді, қосылатын бөліктерді, барлық маркалы вентиль корпустарын және тағы басқа құю және түзету;

гипстік қалыптарға шликер құю және қалыптан артық шликерді төгу;

қалыптарды жиналған массадан және шаңнан тазалау, оларды құрастыру және жуу;

қалыптарды ажырату және қолмен немесе тельфердің көмегімен олардан құйылған бөлшектерді шығару;

ұсақ бөлшектерді бұйымдарға келтіру және қосу;

вентильдің әр жарты корпусын бұдырлап және желімдетін затты жағып қалыптарды ажырату;

вентильдің екі жарты корпусын жабыстыру және қалыптарды қапсырмалармен бекіту;

бір қалыпты құрғау үшін вентильдің корпусын қағазбен орау. Кептіру үшін стеллажға апару.

212. Білуге тиіс:

тельфердің қызмет ету принципі;

гипстік қалыптардың түржиыны;

шликердің қасиеті;

гипстік қалыптардың сапасына қойылатын талаптар;

қалыптарды құрастыру және ажырату амалдары;

бұйымдарды қосу және түзету амалдары.

Параграф 2. Стендте санитарлық-құрылыс бұйымдарын

құюшы, 4-разряд

стендте III және IV көлемді керамикалық қол жуғыштарды, шаю бөшкелерін, писсуарларды, қақпақтар мен барлық маркалы сорғы корпустарын және тағы басқа құю және түзету;

бұйымдардан масса подливін кесу және жарықтарды бітеу;

тесіктерді тесу және бітеу, бұйымдарды жуу және сүрту, құрғатуға орналастыру;

керамикалық сорғылардың ішкі жағының корпустарын түзету.қалыптарға шликер құю;

табандықтарды әкелу және қалыптарды аудару;

бұйымдарды кептіру үшін лампаларды орнату;

бұйымдарды құрғату және кептіру процесін қадағалау;

тельфердің көмегімен бұйымдарды ауыстыру.

214. Білуге тиіс:

кептіру лампаларының қызмет ету принципі;

гипстік қалыптардың және оларға құйылатын бұйымдардың түржиыны;

қалыптарды құрастыру және ажырату, қалыптарды құю және құйылған бұйымдарды түзету амалдары;

бұйымдардың сапасына қойылатын талаптар;

бұйымдарды құрғату және кептіру режимдері.

Параграф 3. Стендте санитарлық-құрылыс бұйымдарын

құюшы, 5-разряд
215. Жұмыс сипаттамасы:

стендте керамикалық унитаздарды, I және ІI көлемді қол жуғыштарды, жоғары қойылатын медициналық, шаштараз, хирургиялық шаю бөшкелерін, барлық маркадағы сорғы қалақшаларын құю және түзету;

ұсақ бөлшектерді бұйымдарға жалғау;

бұйымдарды құрғату үшін орналастыру;

қанатшалардың өту тесіктерін түзету және тазалау;

қалыпталған «кептіріндіні» өту тесіктеріне салу;

қалақшалардың (қанатшалардың) әрбір бөлігіне қалыптар дайындау;

бұйымдарды кептіру үшін лампаларды орнату;

бұйымдарды құрғату және кептіру процесін қадағалау;

тельфердің көмегімен бұйымдарды ауыстыру.

216. Білуге тиіс:

гипстік қалыптардың және оларға құйылатын бұйымдардың түржиыны;

гипстік қалыптар мен бұйымдардың сапасына қойылатын талаптар;

бұйымдарды құрғату және кептіру режимдері;

қалақшалардың (қанатшалардың) өту тесіктерін түзету және тазалау ережесі;

қалыпталған «кептіріндіні» өту тесіктеріне салу амалдары;

бұйымдардағы өзгеру түрлері және олардың алдын алу тәсілдері;

кептіретін лампаларды пайдалану ережесі;

стендте шамотталған ванналарды, еден писсуарлары мен унитаздарды құю және түзету кезінде – 6-разряд.

35. Электр керамика бұйымдарын металдаушы

бұйымдарды металдаушы пастаны қолмен жаққышпен немесе құрылғылар мен механизмдерді қолдана отырып металдау;

металдаушы пастаны қажетті консистенцияға дейін жетілдіру;

металдау алдында бұйымдарды өңдеу және кептіру;

бұйымдардың біркелкі жабылуын бақылау.

218. Білуге тиіс:

паста мен бұйымдардың сапасына қойылатын талаптар;

бұйымдарды жуу, майсыздандыру және өңдеу;

органикалық ерітінділердің қасиеті мен оларды пайдалану ережесі;

қарапайым құралдардың құрылғысы және пайдалану ережесі;

пастаның сапасын және аққыштығын айқындау әдістері.

Параграф 2. Электр керамика бұйымдарын металдаушы, 4-разряд

әр түрлі бақылау-өлшеу құралдарын пайдалану отырып, арнайы станоктарда сутегі пештерінде термоөңдегенге дейін және кейін бұйымдар мен жиынтықтаушы бөлшектерді металдаушы суспензиялармен металдау;

бес және одан артық компоненттерден металдаушы суспензияларды дайындау;

қолданылатын суспензияның консистенциясын реттеу;

бұйымдарды металдауға дайындау: оларды жуу, майсыздандыру және өңдеу;

сапасын бақылау.

220. Білуге тиіс:

қолданылатын жабдықтың және құралдың құрылғысы және жұмыс істеу принципі;

жабын бұйымдарының және металдаушы суспензиялардың сапасына қойылатын талаптар;

суспензиялар даярлау үшін қолданылатын компоненттерінің қасиеті;

созылымдылығы талапқа сай суспензиялар даярлаудың тәсілдері;

жабудағы ақаулардың түрлері және оларды жою тәсілдері.

36. Керамика өндірісін модельдеуші

Параграф 1. Керамика өндірісін модельдеуші, 4-разряд

төртке дейін ажырағыш бөлігі бар модельдер мен күңгірт қалыптарды қолмен әзірлеу;

тік-шпиндельді станоктарда ажырамайтын және қарапайым конфигурациялы модельдерді, күңгірт қалыптарды қолмен әзірлеу;

гипстік шликер мен майды дайындау;

керамика бұйымдарының шөгу есебі;

модельдерді өлшемі бойынша сызбаларға сәйкестігіне тексеру;

ақауларды түзету;

модельдер мен модельді қалыптарға лак пен олифаны сіңдіру.

222. Білуге тиіс:

тік-шпиндельді станоктардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

модельдер мен күңгірт қалыптарды әзірлеудің технологиялық процесі;

күңгірт қалыптардағы ажырағыш бөліктердің қажетті саны;

гипстік шликер мен майды дайындау тәсілі;

бақылау-өлшеу құралдарын пайдалану ережесі;

брак түрлері және оны жою тәсілдері;

төрттен артық ажырағыш бөлігі бар модельдер мен күңгірт қалыптарды қолмен әзірлеу, сондай-ақ төртке дейін аралығы және қабысуы бар орташа күрделі, конфигурациялы модельдерді тік-шпиндель станоктарда әзірлеу кезінде – 5-разряд

төрттен артық аралығы және қабысуы бар орташа күрделі, конфигурациялы модельдер мен күңгірт қалыптарды тік-шпиндель станоктарда әзірлеу кезінде – 6-разряд

37. Кілемдерді теруші

керамикалық плиткаларды «Брекчия» типті кілемдерге теру.

матрицаларға шынылы өрнекті плиткалардан бір түсті кілемдер теру;

плиткалар теру үшін тиісті өлшемдегі матрицаларды даярлау;

шаблон ұяшықтарын тиісті түстегі ұнтақпен толтыру;

шаблонға төселген ұнтақты тегістеу;

шаблондар мен рамаларды түсіру;

тиісті суреттің шаблонын рамкаға салу;

бос қалқандарды вагонеткалардан босату және оның жұмыс үстеліне қатарлап қалау;

қағазға желім жағу және қағазды терілген матрицаларға жабыстыру;

ағаш қалқанды кілем бар матрицаға орнату, қалғанды матрицамен бірге айналдыру;

дайын кілемдерді вагонеткаларға немесе қатарлап қалау.

224. Білуге тиіс:

қолданылатын материалдар мен дайын өнімге нормативтік құжаттардың талаптары;

суреттер-өрнектердің түрлері;

матрицаларға қағаздарды жабыстырудың амалдары мен тәсілдері;

брак түрлері және оның пайда болу себептері.

Параграф 2. Кілемдерге теруші, 3-разряд

суреті күрделі емес кілемдерге керамикалық және шынылы плиткаларды теру;

плиткаларды өлшемдері, сорттары, түстері, өңдері бойынша сұрыптау;

кілемдегі сурет-әшекейге сәйкес матрица (кассета) торлары бойынша плиткаларды қыздыру;

желімнің қағазға жағылу механизмін, плиткалардың қағаздарға дұрыс жабысуын, кілемнің кебуін және кесілуін қадағалау;

кілемдерді түсіру және оны астына (табанға) салу.

226. Білуге тиіс:

плиткаларға және терілетін кілемдерге қойылатын техникалық шарттар;

желім жағу механизмінің құрылғысы;

кілемдердің терудің және кептірудің технологиялық регламенті;

плиткаларды кілемдерге теру амалдары;

брак түрлері және оны жою тәсілдері;

нобайы бойынша күрделі суреттердің көркемдік панноларын теру кезінде – 4-разряд.

38. Керамика өндірісінің жабдықтарын баптаушы

ағынды желі жабдықтарының, механизмдерінің және көлік құралдарын баптау, реттеу және тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз ету;

автоматтандырылған желілерді баптаумен байланысты қарапайым есептерді орындау;

жабдықты жұмысқа дайындау;

тораптар мен механизмдердің дұрыстығын тексеру;

жабдықтауды және құралдарды ауыстыру;

пресс-қалыптарды ауыстыру;

жаңа қалыптарды сынау;

жабдықтың жұмыс істеу процесінде механизмдерді теңшеу;

бұйым өлшемдерін сызбаларға сәйкестігіне тексеру;

құрастырудан кейін тораптардың жұмысын реттеу;

жабдықтарды алдын ала тексеру, тозығын анықтау, механизмдердің тозған бөліктері мен тораптарын ауыстыру;

күрделі емес бөлшектерді жасау;

жабдық жұмысындағы ақаулықтарды жою;

жабдықты жөндеуге, сынауға және қабылдауға қатысу.

228. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтардың құрылғысы, жұмыс істеу принципі, майлау схемасы, бөгеу;

тораптар мен механизмдерді реттеу, баптау, құрастыру және бөлшектеу ережесі;

қызмет көрсетілетін учаскеде өндірістің технологиялық процесі;

сызбалар мен схемаларды оқу ережесі;

жабдықтардың жұмысындағы ақаудың себептері, олардың алдын алу және жою тәсілдері.

Параграф 2. Керамика өндірісінің жабдықтарын баптаушы, 5-разряд

автоматтандырылған желі жабдықтары мен механизмдерін баптау, реттеу және тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз ету;

жабдықтарды баптаумен байланысты күрделі есептеулерді орындау;

берілген конфигурацияда және өлшемде бұйымдарды жасау үшін технологиялық желілерді және жабдықтардың жекелеген түрлерін баптау және қайта баптау;

престеу жылдамдығын, меншікті қысымын және басқа да параметрлерді реттеу;

жабдықтарды жұмыстың әр түрлі режимдеріне ауыстырып қосу;

гидравликалық және пневматикалық жүйені баптау;

жабдықты алдын ала тексеру, тозығын айқындау, механизмдердің тозған бөліктерін және тораптарын ауыстыру;

жабдық жұмысындағы ақаулықтарды жою;

жабдықты жөндеуге, сынауға және қабылдауға қатысу.

230. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және жұмыс істеу принципі, майлау схемасы, бөгеу, кинематикалық және автоматикалық схемасы;

қызмет көрсететін жабдықтардың конструкциясы,оларды құрастыру және орнату тәртібі;

өндірістің технологиялық процесі;

тораптар мен механизмдерді реттеу, баптау, құрастыру және бөлшектеу ережесі;

сызбалар мен схемаларды оқу ережесі;

ақаулардың себептері және оларды жою тәсілдері.

39. Кірмелердің оқшаулағыш арқауларын ораушы

Параграф 1. Кірмелердің оқшаулағыш арқауларын ораушы, 3-разряд
231. Жұмыс сипаттамасы:

кірмелердің оқшаулағыш арқауларын 110 кВ кернеуде қолмен майланған қағаз лентамен орау;

алюминий және мыс фольгалардан жасалған қоршауларды салу, өлшегіштерді дәнекерлеу, қоршау шеттерін манжеттің көмегімен тегістеу;

алюминий және мыс фольгалардан қоршаулар жасау;

оқшаулау қабатын орауға арналған қағаз лентаны бір қалыпты беру;

оқшаулау қабатының қалыңдығын бақылау.

232. Білуге тиіс:

цилиндрлік конденсаторлар мен оқшаулағыш арқаудың типтері мен конструкциясы;

оқшаулағыш майланған қағазды салу технологиясы;

конденсаторларды өңдеу амалдары;

қолданылатын қағаз бен фольгаға қойылатын талаптар.

Параграф 2. Кірмелердің оқшаулағыш арқауларын ораушы, 4-разряд

кірмелердің оқшаулағыш арқауларын 110 кВ-дан 220 кВ дейін кернеуде лакталмаған қағаздың тұтас төсемімен орау;

тегістеуші қоршауларды салу;

қағазды кептіру температурасын және қағаз төсемін тежегіш құрылғылармен тарту шамасын реттеу;

оқшаулау қалыңдығын бақылау;

дайын арқауларды оқшаулау ыдыстарын аралықпен өлшеу.

234. Білуге тиіс:

орау станоктарының құрылғысы мен қызмет ету принципі;

оқшаулағыш арқауларды орау технологиясы;

көтергіш механизмдерді, өлшегіш көпірлер мен микрометрлерді пайдалану ережесі.

Параграф 3. Кірмелердің оқшаулағыш арқауларын ораушы, 5-разряд
235. Жұмыс сипаттамасы:

кірмелердің оқшаулағыш арқауларын 220-дан 750 кВ дейін кернеуде құрғақ қағазбен орау;

әр түрлі өткізгіш материалдардан жасалған тегістеуші қоршауларды салу;

қоршау шеттерін манжеттің көмегімен экрандау;

кареткада тежегіш қондырғымен қағаздың тартылу шамасын, каретка қозғалысы мен жылдамдығын реттеу;

тегістеуші қоршаулар арасындағы арқау мен оқшаулау қабаты қалыңдығының диаметрін бақылау.

236. Білуге тиіс:

орау станогының құрылғысы және қызмет ету принципі;

құрғақ қағаз оқшаулағышты орау технологиясы;

сызбаларды оқу.

білікшелердің қозғалыс және айналу жылдамдығын реттеу ережесі.

Параграф 4. Кірмелердің оқшаулағыш арқауларын ораушы, 6-разряд

кірмелердің оқшаулағыш арқауларын 750 кВ артық кернеуде құрғақ қағаз лентамен орау;

май толтырғыш кірмелерге бір және екі секциялы арқаулар әзірлеу;

әр түрлі өткізгіш және жартылай өткізгіш материалдардан тегістеуіш қоршауларды салу;

қағаз лентаның тартылу және осылу шамасын реттеу;

оқшаулау қабатымен қоршаулар арасындағы қалыңдығын бақылау.

238. Білуге тиіс:

орау станогының құрылғысы және қызмет ету принципі;

кірмелердің оқшаулағыш арқауларын орау технологиясы;

экспортты және тропикалы орындалған кірмелерге қойылатын талаптар;

өткізгіш және жартылай өткізгіш материалдардың қасиеті.

40. Керамика, фарфор және фаянс бұйымдарын күйдіруші

Параграф 1. Керамика, фарфор және фаянс бұйымдарын

күйдіруші, 3-разряд

жоғары білікті күйдірушінің басшылығымен белгіленген режимге сәйкес әр түрлі типті пештерде керамикадан жасалған бұйымдарды күйдіру процесін жүргізу;

вагонеткалардың күйдіруге жарамдылығын тексеру;

бұйымдарды вагонеткаларға отырғызу схемасының сақталуын бақылау.

240. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін пештердің қызмет ету принципі;

бұйымдарды күйдірудің температуралық және газды режимі;

бұйымдарды вагонеткаларға немесе пеш камераларына отырғызу схемасы;

күйдірілетін бұйымдардың түржиыны.

Параграф 2. Керамика, фарфор және фаянс бұйымдарын

күйдіруші, 4-разряд
241. Жұмыс сипаттамасы:

әр түрлі типтегі пештерде капсельдер мен отқа төзімді жарақтарды күйдіру процесі;

жоғары білікті күйдірушінің басшылығымен кезеңді және үздіксіз жұмыс істейтін пештерде фарфор, фаянс және майлок бұйымдарын күйдіру процесін жүргізу;

пештердің, жабдықтар мен бақылау-өлшеу аппаратураларының жағдайын тексеру;

температуралық режимді қадағалау және пештегі температураның бір қалыпты таралуын және температураның көтерілу жылдамдығын қадағалау;

пештің берілген режимін қамтамасыз ету;

вагонеткаларға тиелуін, муфельді плиткалардың жағдайын, отын мен электр энергияның үнемді шығындалуын қадағалау;

пештердің жұмысындағы ұсақ ақауларды жою. Журналға жазбалар жүргізу.

242. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін пештердің, олардың механизмдері мен бақылау-өлшеу аспаптарының құрылғысы және пайдалану ережесі;

күйдіру режимі;

температураны реттеу тәсілдері;

күйдіру кезінде газ бен ауаны қосу және сөндіру ережесі және тәртібі;

күйдірілетін бұйымдардың түржиыны және бұйымдардың физикалық-химиялық қасиетіне күйдіру сапасына қойылатын талаптар;

брактың пайда болу себептері және оларды жою тәсілдері.

Параграф 3. Керамика, фарфор және фаянс бұйымдарын

күйдіруші, 5-разряд
243. Жұмыс сипаттамасы:

белгіленген режимге сәйкес әр түрлі типтегі пештерде керамика, фарфор, фаянс және майлок бұйымдарын күйдіру процесін жүргізу;

пештегі жылу режимінің нақты сақталуын қадағалау: оттық температурасы, газ ортасының сипаты, пеш арналарының тиісті зоналарындағы температура және тағы басқалар;

жанарғылардың жұмысын бақылау және оларды мерзімді тазарту;

аспаптар бойынша ауаның, будың қысымын және отынның температурасын қадағалау;

пештің берілген гидравликалық қамтамасыз ету;

күйдірудің әр түрлі сатысында газ режимдерін реттеу;

күйдіру процесінің аяқталу сәтін және күйдірілген бұйымдарды пештен түсіру айқындау;

бұйымдардың түсірілуін қадағалау;

анағұрлым біліктілігі төмен күйдірушілердің жұмысын басқару.

244. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін пештердің, олардың механизмдері мен бақылау-өлшеу аспаптарының құрылғысы және пайдалану ережесі;

отын жағатын құрылғылар мен жабдықтардың қалыпты жұмысын қамтамасыз ететін амалдар;

бұйымдарды күйдірудің температуралық және газ режимі;

отын шығының нормалары;

отынның түрлері және сипаттамасы;

жанарғылардың түрлері мен құрылғысы;

бұйымдардың түржиыны және оларды күйдіру сапасына қойылатын талаптар;

әр түрлі типті пештерде химиялық қышқылға төзімді аппаратураларды және канализациялық құбырларды күйдіру процесін жүргізу кезінде – 6-разряд.

41. Электр керамика бұйымдары мен материалдарын күйдіруші

Параграф 1. Электр керамика бұйымдары мен материалдарын

күйдіруші, 3-разряд

өлшеу аспаптары мен автоматтандыру құралдарын пайдалана отырып, камералық типті кезеңді істейтін силитті электр пештерде бұйымдарды күйдіру;

жоғары білікті күйдірушінің басшылығымен әр түрлі сазды және тасты материалдарды күйдіру;

электр пештерге бұйымдарды салу;

пештер мен механизациялау және автоматтандыру құралдарының дұрыстығын және тоқтаусыз жұмысын қадағалау;

246. Білуге тиіс:

қызмет көрсету жабдықтарының құрылғысы және пайдалану ережесі;

бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматтандыру және механикаландыру жүйелерін пайдалану ережесі;

күйдірілетін бұйымдар мен материалдардың түржиыны;

туындайтын брак түрлері және оны алдын алу тәсілдері.

Параграф 2. Электр керамика бұйымдары мен материалдарын

күйдіруші, 4-разряд

тоқтаусыз істейтін сілтілі типтегі силитті электр пештерінде бұйымдарды күйдіру;

жартылай дайын өнімдерді плиталарға заборлау және плиталарды күйдіруге кіргізу;

берілген режим бойынша әр түрлі сазды және тасты материалдарды күйдіру;

бақылау-өлшеу аспаптары бойынша температуралық режимді айқындау және реттеу;

плиталардың пеш арналары бойынша тоқтаусыз өтуін қадағалау және үйінділерді тазалау.

248. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және пайдалану ережесі;

бұйымдар мен материалдарды күйдірудің температуралық режимі;

күйдіру және салқындату аймақтары;

күйдірілген бұйымдар мен материалдарға қойылатын талаптар;

пештің жұмыс істеу кезіндегі ұсақ ақауларды жою амалдары.

Параграф 3. Электр керамика бұйымдары мен материалдарын

күйдіруші, 5-разряд

вагонеткалы типтегі туннельді электр пештерінде және сумен қызатын кезеңді істейтін пештерде бұйымдарды күйдіру;

жоғары білікті күйдірушінің басшылығымен пештерді жағуға дайындап және оттықтарды тазалап, жылу өткізгіштер мен желдеткіш шаруашылығының дұрыстығын тексеріп, сұйық және көгілдір отындағы үздіксіз және кезеңді істейтін пештерде бұйымдарды күйдіру;

пештің барлық аймақтары бойынша пироскопиялық конустарды қойып шығу, термоэлектрлік пештердің көрсеткіштері бойынша, конустың құлауы бойынша күйдірудің температурасы мен режимдерін қадағалау;

пештегі отын мен ауаның, қысымның берілуін немесе бәсеңдеуін реттеу; бұйымдарды күйдіру аймақтары бойынша орналасуын қадағалау;

конустардың құлауы және сынама бойынша қыздырудың аяқталуын айқындау.

250. Білуге тиіс:

қызмет көрсету жабдықтарының құрылғысы мен принципі;

күйдіру және салқындату режимі;

қолданылатын отынның түрлері мен маркалары және жылу бөлгіш қабілеті;

пештегі қысымды реттеу тәсілдері.

Параграф 4. Электр керамика бұйымдары мен материалдарын

күйдіруші, 6-разряд
251. Жұмыс сипаттамасы:

итеріп шығарылатын оттығы бар үздіксіз істейтін пештерде бұйымдарды күйдіру;

технологиялық карта және нұсқаулық бойынша бұйымдарды техникалық өңдеуге орнату және реттеу;

конустың құлау, сынама және термобулар бойынша күйдірудің аяқталуын айқындау;

күйдіруден кейін бұйымдарды тексеру.

252. Білуге тиіс:

әр түрлі пештердің және отынды-желдеткішті шаруашылықтың құрылғысы және пайдалану ережесі;

бұйымдарды күйдіру барысында болатын физикалық-химиялық процестер;

әр түрлі бұйымдар үшін белгіленген күйдіру аймақтары мен режимдері.

42. Түзетуші-тазалаушы

қарапайым құралдарды қолдана отырып, бұйымдарды түзету, қабыршақтарды түсіру, жарықтарды бітеу және бұйымдарды тазалау;

өндірістің кез келген сатысында бұйымдардағы ақауларды жою;

өндірістің кез келген сатысында бұйымдардың ақауларын жою;

бұйымдарды салқындатуға қою;

бұйымдарды тығыз ауамен салқындату.

254. Білуге тиіс:

түзету амалдары;

бұйымдардың ақауларын жою әдістері мен тәсілдері;

аспаптар мен құралдарды пайдалану ережесі.

Параграф 2. Түзетуші-тазалаушы, 3-разряд
255. Жұмыс сипаттамасы:

аспаптар мен өлшеу құралдарының көмегімен бұйымдарды түзеу, түзету, тегістеу, ысқылау, жуу және тазалау.

256. Білуге тиіс:

бұйымдардың ақау түрлері; аспаптар мен өлшеу құралдарын пайдалану ережесі.

арнайы құрылғыларды қолдана отырып, бұйымдарды қолмен түзеу және өңдеу;

бұйымдарды қажетті қалыпқа және тиісті түріне дейін жетілдіру (монтаж тесіктерін тесу, майлау, тегістеу, түзету, ысқылау, жуу және тағы басқа).

258. Білуге тиіс:

түзетілетін бұйымдардың түржиыны және оларға қойылатын талаптар;

арнаулы аспаптарды пайдалану ережесі.

Параграф 4. Түзетуші-тазалаушы, 5-разряд
259. Жұмыс сипаттамасы:

конвейерлерде немесе арнайы машиналардың көмегімен құю немесе штампылау әдісімен қалыпталған бұйымдарды түзеу және өңдеу.

260. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтарды пайдалану ережесі және жұмыс істеу режимі.

43. Электр керамика бұйымдарын түзетуші
Параграф 1. Электр керамика бұйымдарын түзетуші, 2-разряд
261. Жұмыс сипаттамасы:

бір кескіш құрылғысы бар көлденең станоктарда қосымша өңдеусіз қарапайым бұйымдарды қайрау;

станоктарда стеатитті оқшаулағыш құю жолдарын кесу және тазалау;

қызмет көрсететін жабдықтардың жұмысын қадағалау, қайралатын бұйымдарды кезеңді өлшеу.

262. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы және пайдалану ережесі;

дайындамалардың қажетті ылғалдығы және олардың өлшемдері;

бұйымдардың түржиыны.

263. Жұмыс үлгілері:

1) 2 кг дейін күйдірілген түрдегі массада оқшаулағыштар – қайрау;

2) стеатитті оқшаулағыштар – құю жолдарды кесу.

Параграф 2. Электр керамика бұйымдарын түзетуші, 3-разряд

кескіш және көп кесетін құрылғысы бар көлденең және тік қайрайтын станоктарда күрделілігі орташа бұйымдарды қайрау;

қолмен кескіштермен қосымша өңдеу;

дайындамаларды станоктарға планшайбада орнату және түсіру.

265. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін қайрау станоктары мен технологиялық жасақтардың құрылғысы мен қызмет ету принципі;

шөгіндіру ережесі.

266. Жұмыс үлгілері:

1) 2-ден 5 кг дейін күйдірілген түрдегі массада оқшаулағыштар – қайрау;

2) желілі-қадалықты оқшаулағыштар – фигуралық кескіштерді қайрау.

Параграф 3. Электр керамика бұйымдарын түзетуші, 4-разряд
267. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі бұйымдарды көп кесетін құрылғысы бар көшіргіш, көлденең және тік станоктарда, тік және көлденең көп позициялы жартылай автоматтарда қолмен кескіштермен қосымша өңдеп және бұйымдарды жазып қайрау;

қол кескіштермен оқшаулағыштарды әзірлеу.

дайындамаларды орнату және бұйымдарды станоктардан, планшайбадан қолмен немесе көтергіш механизмдердің көмегімен түсіру;

жартылай автоматты баптау.

268. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін станоктардың, көтергіш механизмдердің, өлшегіш құралдардың құрылғысы мен пайдалану ережесі;

массалардың физикалық қасиеті;

дайындамалардың өлшемі;

әр түрлі массадан дайындамаларды өңдеу режимі.

269. Жұмыс үлгілері:

1) массасы 5-тен 7 кг дейін күйдірілген түрдегі оқшаулағыштар – көп кесетін құрылғысы бар көшіргіш, көлденең станоктарда қайрау.

2) массасы 5 кг дейін күйдірілген түрдегі оқшаулағыштар – көп позициялы автоматтарда қайрау.

Параграф 4. Электр керамика бұйымдарын түзетуші, 5-разряд

күрделі конфигурациялы қанаты бар ерекше күрделі бұйымдарды көлденең және тік станоктарда қолмен және көп кесетін құрылғылармен және көп позициялы жартылай автоматтарда қайрау;

токарлық станоктарда қолмен кескіштермен жартылай құрғақ дайындамалардан жасалған жоғары дәлдікті бұйымдарды қайрау;

шаблон өлшемі бойынша қанаты бар фигуралық үңгілерді қайрау.

271. Білуге тиіс