Бірнеше объектілердің анимациясы

№22 Практикалық жұмыс. Батырма құру және оны бағдарламалау

Уақыт шкаласындағы Insert Layer (Қабат құру) батырмасы көмегімен екінші қабат құрып, жоғарыдағы тәсіл арқылы оның атын «Батырма» деп өзгертеміз.

«Батырма» қабатына Саймандар тақтасындағы Tools (Құралдар) тобынан Rectangle Tool (Tөртбұрыш) құралын және Сollors (Түстер) саймандар тобынан Fill Color (Толтыру түсі) палитрасынан боялатын түсті таңдап, Options (Параметрлер) тобынан Бұрыш радиусын орнату құралын таңдаймыз. Сол кезде төмендегідей сұхбат терезе шығады:

Радиус бұрышының өрісіне 45 санын пернетақтадан енгізіп, экран бетіне батырма құрамыз.

Саймандар тақтасындағы Text Tool (Мәтін) құралы арқылы, батырма бетіне Теория сөзін жазамыз.

Мәтіннің типі объектілер инспекторы терезесінің көмегімен беріледі. Оны экранға шақыру үшін Window → Properties (Терезе → Қасиеттер) командасын орындау қажет. Нәтижесінде «Қасиеттер» терезесі ашылады. Text type ашылатын тізімінің опциялары мәтіннің типін анықтауға мүмкіндік береді. Ал, Properties панелі мәтіннің әрбір түріне қажетті параметрлер жиынтығын береді.

Мәтінмен жұмысты қамтамасыз ететін қасиеттер терезесі

Уақыт шкаласының жоғары жағындағы Scene1–ді (Сцена1) таңдап, Windows (Терезе) мәзірінен Behaviors (Компонент инспекторы) командасын таңдаймыз немесе пернетақтадан Shift+F3 батырмаларын қатарынан басамыз. Ашылған сұхбат терезеден Add Behavior батырмасын басып, Web → Go To Web Page (Web → Web-бетіне өту) командасын орындаймыз.

Осы әрекеттерді орындағаннан кейін, Control → Test Scene командасын орындаймыз. Бұл командалар тізбегі екпінді сахнаны SWF форматындағы фильм ретінде сақтап, программаны фильмді жүргізу режиміне көшіріп, фильмді ойнатуға жібереді. Осы кезде т-мендегі терезе ашылады.

№23 Практикалық жұмыс. AutoCad жүйесі көмегімен қарапайым сызбаларды жасау құралдары

AutoCAD-ғы жұмыстың негізгі принциптерін менгеру

1. AutoCAD программасын іске қосу

1. Негізгі меню және панель инструментовпен танысу.

2. Сызбаның рамкаларын және жазуларды жасау(приложение А).

Есепте келесі мәселелер болу керек:

– жұмыс атауы, есеп қойылымы, жұмыс орындау тәртібі және салған сызба;

 4. Жалпы мағлұматтар

AutoCad сызба-графикалық жұмыстарды автоматтандыратын жүйе. AutoCad графикалық пакетінде сызба жасау үшін керекті барлық құралдар. Қолдан сызудың құралдарына автоматтандырылған жүйеде графикалық қарапайымдар(нүкте, кесінді, шенбер және т.б.), оларды редактирлеу командалары(өшіру, тасымалдау, көшіру және т.б.), қарапайымның қасиеттерін беру командалары(графикалық объектілердің қаландығын, типін, түсін көрсету).

AutoCad объектінің бейнесімен емес, бейнені құратын геометриялық сипаттауымен жұмыс жасайды. Мысалы, AutoCad графикалық редакторында кесінді екі нүктемен сипатталады, шенбер ортасымен және радиусымен сипатталады және т.б. 

Нүктенің координаттары сызбаның жұмыс аумағында тышқанмен, клавиатура арқылы командалық жолда беріледі. Координатты көрсетудің бірнеше әдісі болады:

1.       Тышқан көмегімен – қалып жолында координаттар көрсетіледі.

2.       Тышқан көмегімен – тор арқылы. Егер тордың қадамы - 5мм болса, қадамдарды санау арқылы көрсетіледі.

3.        Клавиатура көмегімен-x және у координаталарын пробелсыз үтір енгізу(мысалы, 100,200).

4.        Клавиатура көмегімен-салыстырмалы декартты координаттар ретінде. Алдыңғы нүктеден жаңа нүктеге көшу үшін координаталар осімен қаншаға және қай бағытта қозғалу керек екенін көрсету керек. Біздің мысалда ОХ осімен +120 ал ОУ осімен 0мм-ге қозғалу керек, сондықтан @120,0 енгіземіз.

5.        Клавиатура көмегімен-салыстырмалы полярлы координаттар ретінде. Жаңа нүктені алдыңғы нүктемен қосатын вектордың ұзындығын және көлбеулік бұрышын. Біздің мысалда ұзындығы 120, 0 бұрышымен қозғалады, сондықтан @120<0 енгіземіз [ "<" (бұрыштың белгісі), бұрыш теріс болуы да мүмкін].

Координаталар осіне параллель сызықтарды салуды жеңілдету үшін Автокадта ортогональдық режимі жасалған, F8 клавишасын басқанда немесе "Орто" сөзімен қалыптар жолында көрсетілген.

Кесіндіні салу. Рисование менюінде Отрезок командасын таңдау. Сол кезде командалық жолда келесі шақыру шығады:

Команда: line_Координатаны көрсетіңіз:

(Команда: отрезок Определить первую точку:).

Бірінші нүктенің Х және У координаталарын үтір арқылы енгізу:

Команда: line_Координатаны көрсетіңіз:100,100

(Команда: отрезок Определить первую точку:100,100).

Команда: Spesify next point or [Undo]:150,200 Enter

(Определить следующую точку или [Отменить]:150,200 Enter

Команда: Spesify next point or [Undo]: Enter

(Определить следующую точку или [Отменить]: Enter

4 сурет. Кесіндіні сызу 

Бейненің көрнекті болу үшін экрандағы бейнеленук масштабын өзгертуге болады, бұл суреттің масштабын өзгертпейді.

"Масштаб" –тың келесі командалары бар(6 сурет):

Окно масштаба – рамкадағы сызба фрагментін барлық экранға үлкендетеді;

Предыдущий масштаб – кіші масштабтағы алдыңғы масштабқа көшу;

Расширить масштаб – сызбаның барлық қарапайымдары(көрінбейтіндері де) көрінетін масштабты таңдау;

Показать все – сызбаның барлық көрінетін қарапайымдары көрінетін масштабты таңдау;

Динамический масштаб – қарау нүктесін және көріну масштабын таңдауға мүмкіндік береді. Масштаб тышқанның сол жақ баспасын басып, қозғалатын рамканың размерлерін өзгерту арқылы таңдалады. Масштаб тышқанның оң жақ баспасын басса, рамкадағы сызбаның фрагментін экранда толық көрсетеді.

Рисунок 6 – Масштабты басқару панелі

AutoCad-тың барлық қарапайымдарына қандайда бір қасиеттер тән (слойға жататындығы, түсі, сызық типі, қалыңдығы және т.б.). Кейбір қасиеттер барлық қарапайымдарға тән (мысалы, түс); кейбір қарапайымдардың ерекше қасиеттері бар.

Көптеген осьтік сызықтардан, размерлерден, штриховкалардан және т.б. тұратын күрделі детальді сызғанда сызбаның жеке элементтерін жеке слойларды орналастырған тиімді. Жүйені жүктегенде нөлінші бір слой ғана орнатылады. Слойды "менеджер свойств слоя" терезесі арқылы жасауға болады("формат" ® "слой" арқылы шақырылады)(8 сурет).

7 сурет – Объекттің қасиеттер панелі

 



8 сурет – Слой менеджері

Жаңа слой құру үшін "создать" кнопкасын басу керек. Диалогтық терезеде жаңа слойдың параметрлерін анықтайтын жол көрсетіледі:

-         видимость слоя;

-         заморозить/разморозить слой – слойдағы қарапайымдардың өзгеруін өшіру;

-         блокировать/разблокировать слой – слойдағы қарапайымдарды өзгертуге бомайды;

-         цвет слоя – слойдағы қарапайымдардың түсін анықтайды;

-         тип линии – салынатын сызық типін анықтайды;

-         вес линии – салынатын сызық қалыңдығын анықтайды.

9 сурет Объектілерді байланыстыру

Кейбір жағдайларда енгізілетін нүктенің координаталарын қарапайымға байланыстыру керек болады. Бұл мақсатта "привязка объектов" панелі қолданылады.

– сызбаның размерлерін және масштабты анықтау;

– сызбаның рамкасын жасап, негізгі жазбаны толтыру;

– қосымша сызықтар слойын жасау;

– осьтік сызықтарды салу;

– жеке слойда сызбаны жіңішке сызықтарды жасау;

– фаскаларды алып, оралымдарды жасап, сызбаны жуан сызықтармен салу;

– штриховканы салу;

– размерлерді қою.

Суреттегі тексттік жазбалар әртүрлі болуы мүмкін. Негізгі жазба, атау, күрделі жазбалар болуы мүмкін. Қысқаша жазбалар DText және Text командаларымен жасалады. Көп жолды текстті енгізу үшін Mtext командасы қолданылады(10 сурет).

10 сурет

Егер экранда бір нүктені көрсетіп, екінші шақыруға тік бұрышты қарама-қарсы нүктені көрсетсе, экранда Текстовый редактор терезесі шығады.

Үндемеу бойынша жүйеде Standard текст стилі, txt шрифті қойылған. Сызбадағы жазбалар үшін ГОСТ 2.304-68-қа көбіне сәйкес болатын ISOPEUR шрифтін таңдаған дұрыс. Егер сызбада жазбалар көп болса, керекті тексттік шрифтті стильді жасап, соны қолданған дұрыс. Ол Формат менюінен Стиль текста команда арқылы шақырылған Стиль текста терезесінде жасалады. 

11 сурет

А4 форматында негізгі жазбасы бар рамка жасау мысалы.

Сызба мөлшерлерін анықтау

Команда: limits

Сызба мөлшерлері 210 мм х 297 мм

Reset Model space limits:

Specify lower left corner or [ON/OFF] <0.0000,0.0000>:

Specify upper right corner <420.0000,297.0000>: 210,297

Команда: limits

Reset Model space limits:

Specify lower left corner or [ON/OFF] <0.0000,0.0000>: on

Сызба шекараларын жасау

Команда: line

Specify first point: 0,0

Specify next point or [Undo]: 210,0

Specify next point or [Undo]: 210,297

Specify next point or [Close/Undo]: 0,297

Specify next point or [Close/Undo]: close

Рамканы жасау

Команда: line

Specify first point: 20,5

Specify next point or [Undo]: 205,5

Specify next point or [Undo]: 205,292

Specify next point or [Close/Undo]: 20,292

Specify next point or [Close/Undo]: close

Негізге жазбаны жасау

Команда: line

Specify first point: 20,60

Specify next point or [Undo]: @185<0

Команда: line

Specify first point: 85,5

Specify next point or [Undo]: @55<90

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Команда: line

Specify first point: 20,10

Specify next point or [Undo]: @65<0

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Массивті құру командасы көмегімен 10 параллель сызық жасаймыз. Массив командасын таңдап, массив жасау терезесінде жолдар саны-10, бағаналар саны-1, сызықтар арасындағы қашықтық-10 мм көрсетеміз, выбор объекта кнопкасымен салынған қатардың соңғы сызығын таңдаймыз. 

14сурет –Массив құру терезесін

Негізгі жазбаны жасауды жалғастырамыз

Specify first point: 37,5

Specify next point or [Undo]: @55<90

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Команда: line

Specify first point: 60,5

Specify next point or [Undo]: @55<90

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Команда: line

Specify first point: 75,5

Specify next point or [Undo]: @55<90

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Команда: line Specify first point: *Cancel*

Команда: line

Specify first point: 27,35

Specify next point or [Undo]: @25<90

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Команда: line

Specify first point: 85,20

Specify next point or [Undo]:

"Привязать к перпендикуляру" командасын таңдап, шеткі оң жақтағы вертикалды сызықты көрсету керек

Specify next point or [Undo]: _per to 

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Команда: line

Specify first point: 85,45

Specify next point or [Undo]: 

"Привязать к перпендикуляру" командасын таңдап, шеткі оң жақтағы вертикалды сызықты көрсету керек

Specify next point or [Undo]: _per to 

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Команда: line

Specify first point: 155,5

Specify next point or [Undo]: 155,45

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Команда: line

Specify first point: 155,25

Specify next point or [Undo]: 205,25

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Команда: line

Specify first point: 170,25

Specify next point or [Undo]: 170,45

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Команда: line

Specify first point: 187,25

Specify next point or [Undo]: 187,45

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Команда: line

Specify first point: 155,40

Specify next point or [Undo]: 205,40

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Команда: line

Specify first point: 160,40

Specify next point or [Undo]: 160,25

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Команда: line

Specify first point: 165,40

Specify next point or [Undo]: 165,25

Specify next point or [Undo]: *Cancel*

Текстті қою

Команда: dtext

Current text style: "STANDARD" Text height: 2.5000

Specify start point of text or [Justify/Style]: 21,36

Specify height <2.5000>: 2

Specify rotation angle of text <0>:

Enter text: Изм.

Enter text: *Cancel*

Команда: dtext

Current text style: "STANDARD" Text height: 2.0000

Specify start point of text or [Justify/Style]: 28,36

Specify height <2.0000>: 2

Specify rotation angle of text <0>:

Enter text: Лист

Enter text: *Cancel*

Команда: dtext

Current text style: "STANDARD" Text height: 2.0000

Specify start point of text or [Justify/Style]: 39,36

Specify height <2.0000>: 2

Specify rotation angle of text <0>:

Enter text: № докум.

Enter text: *Cancel*

Команда: dtext

Current text style: "STANDARD" Text height: 2.0000

Specify start point of text or [Justify/Style]: 61,36

Specify height <2.0000>: 2

Specify rotation angle of text <0>:

Enter text: Подпись

Enter text: *Cancel*

Команда: dtext

Current text style: "STANDARD" Text height: 2.0000

Specify start point of text or [Justify/Style]: 76,36

Specify height <2.0000>: 2

Specify rotation angle of text <0>:

Enter text: Дата

Enter text: *Cancel*

Команда: dtext

Current text style: "STANDARD" Text height: 2.0000

Specify start point of text or [Justify/Style]: 156,41

Specify height <2.0000>: 2

Specify rotation angle of text <0>:

Enter text: Лит.

Enter text: *Cancel*

Команда: dtext

Current text style: "STANDARD" Text height: 2.0000

Specify start point of text or [Justify/Style]: 171,41

Specify height <2.0000>: 2

Specify rotation angle of text <0>:

Enter text: Масса

Enter text: *Cancel*

Команда: dtext

Current text style: "STANDARD" Text height: 2.0000

Specify start point of text or [Justify/Style]: 188,41

Specify height <2.0000>: 2

Specify rotation angle of text <0>:

Enter text: Масштаб

Enter text: *Cancel*

Команда: dtext

Current text style: "STANDARD" Text height: 2.0000

Specify start point of text or [Justify/Style]: 156,21

Specify height <2.0000>: 2

Specify rotation angle of text <0>:

Enter text: Лист

Enter text: *Cancel*

Команда: dtext

Current text style: "STANDARD" Text height: 2.0000

Specify start point of text or [Justify/Style]: 176,21

Specify height <2.0000>: 2

Specify rotation angle of text <0>:

Enter text: Листов

Enter text: *Cancel*

Жазылмаған сөздерді өзіңіз толтырыңыз.

15 сурет. Негізгі жазба

№24 Практикалық жұмыс. Графикалық қарапайымдарды салу

AutoCAD-ғы графикалық қарапайымдарды салудың негізгі принциптерін менгеру

1. AutoCAD программасын іске қосу

2. Қабат техникасын және алдыңғы жұмыста жасалған рамка мен негізгі жазбанаы қолдана отырып, болт бейнесін жасау .

4. Жалпы мағлұматтар

AutoCAD-та бейнелер геометриялық қарапайымдардың жиынынан салынады. Графикалық қарапайымдар "Рисование" инструменттер панелінен немесе "Черчение" менюінен, немесе "Команда:" командалық жолында енгізіледі.

1 сурет

Команданы шақыру:

-  командалық жол:Отрезок;

- инструменталды панель: Отрезок(1 сурет).

– Замкнуть – кесіндіні бекіту;

– Отменить – соңғы салынған кесіндіні жою.
5.1.2 Түзу және сәуле

Прямая командасы – екі жақтан да шектелмеген түзуді салу.

Команданы шақыру:

– командалық жол: Прямая;

– инструменталды панель: Прямая(1 сурет).

Прямая командасының кілттері:

– Гор – берілген нүкте арқылы өтетін горизонталды түзу салу;

– Вер– берілген нүкте арқылы өтетін вертикалды түзу салу;

– Угол – түзуді нүкте және бұрыш арқылы салу;

– Биссект – нүкте және 3 нүкте арқылы берілген жарты бұрыш арқылы салу;

– Отступ – базалық сызықтан ығысу арқылы. Қандай-да бір базалық сызыққа параллель түзу салынады.

Луч командасы – сәуле салу.

Команда: Луч	Командалық жолда Луч енгізіп, Enter басыңыз
Начальная точка: 10, 10	Сәуленің бірінші нүктесін енгізіп, Enter басыңыз
Через точку: 10, 100	Сәуле өтетін нүктенің координатасын енгізіп, Enter басыңыз

 5.1.3 Полилиния

Плиния командасы – көптік сызық салу.

Команданы шақыру:

– командалық жол:Плиния;

– инструменталды панель: Полилиния (1 сурет).

Полилиния байланысқан сызықты және доғалық сегменттердің тізбегі ретінде қабылданып, графикалық қарапайым сияқты өнделеді. Жеке сегменттердің енін және жартылай енін көрсетуге, көптік сызықты қысу немесе бекітуге болады.

Плиния командасының кілттері

– Дуга – доғалар режиміне өту;

– Замкнуть – көптік сызықты кесіндімен бекітеді;

– Полуширина – көптік сызықтың жарты енін көрсетеді

– Длина – алдыңғы сегменттің бағыты бойынша салынған сегменттің ұзындығын көрсетеді;

– Отменить – соңғы салынған сегментті жояды;

– Ширина – келесі сегменттің енін көрсетеді.

Команда: Плиния	Командалық жолда "Плиния" командасын енгізіп, Enter басыңыз
Начальная точка: 100, 10	Бастапқы нүктенін координатасын енгізіп, Enter басыңыз
Отрезок-Ширина is 0.0000	Полилинияның ені
Следующая точка или[Дуга/Замкнуть/Полуширина/Длина/Отменить/Ширина]: 100, 100	Келесі нүктенің координатасын енгізіп, немесе кілтті таңдап Enter басыңыз

Режим прорисовки дуг.

Следующая точка или[Дуга/ Замкнуть/ Полуширина/ Длина/ Отменить/ Ширина]: Дуга	"Дуга" енгізіп Enter басыңыз
Конечная точка дуги или [Угол/ Центр/ Замкнуть/ Направление/ Полуширина/ Отрезок/ Радиус/ Вторая/ Отменить/ Ширина]: 200, 10	Доғаның соңғы нүктесін енгізіп, немесе доғаны салу кілтін таңдап, Enter басыңыз

Доға режиміндегі Плиния командасының кілттері:

– Угол – орталық бұрыш;

– Центр – доға ортасы;

– Замкнуть – доғаны бекіту;

– Направление - бағыты;

– Отрезок – кесінділер режиміне көшу;

– Радиус – доға радиусы;

– Вторая – 3 нүкте бойынша доғаның екніші нүктесі.

 

5.1.4 Мультилиния

Мультилиния – параллель сызықтар жиыны.

Млиния командасы – мультилиния салу.

Млиния командасының кілттері:

– Расположение – Сызудың бастапқы нүктесінің орнын анықтау, келесі түрде анықталады:

– Масштаб – сызудың бастапқы нүктесі жоғарғы сызықта орналасады (егер солдан оңға қарай сызса);

– Стиль – стильді таңдау (мультилинияның стилін "Формат" ® "Стиль мультилинии" менюінде таңдауға болады).

Команда: млиния	Командалық жолда "млиния" командасын енгізіңіз және Enter басыңыз
Текущие настройки: Расположение = Масштаб,  Scale = 1.00, Стиль = STANDARD	Мультилинияның ағымдағы настройкалары
Начальная точка или [Расположение/Масштаб/Стиль]: 100, 10	Бастапқы нүкте координаттарын көрсетіңіз немесе кілтті таңдап Enter басыңыз
Следующая точка: 100, 100	Келесі нүкте координаттарын таңдап, Enter басыңыз

 

5.1.5 Көпбұрыш

Мн-угол командасы– дұрыс көпбұрыш салу.

Мн-угол командасының кілттері

– Сторона – бір қабырғасын беру. Сұраудан кейін бірінші және екінші нүктелердің координаттарын енгізу керек;

– Вписанный в окружность – іштей сызылған көпбұрыш салу;

– Описанный вокруг окружности – сырттай сызылған көпбұрыш салу.

Берілген нүктелер жиынынан өтетін қисық Сплайн деп аталады.

Команда Сплайн – сплайндар салу.

Команда: Сплайн	Командалық жолда "Сплайн" командасын енгізіп, Enter басыңыз
Первая точка или[Объект]: 100, 10	Бірінші нүкте координатасын енгізіңіз немесе объект енгізіп, Enter басыңыз
Следующая точка: 110, 30	Келесі нүкте координатасын енгізіп, Enter басыңыз

5.2.2 Шеңбер

Круг командасы – шеңбер салу.

Круг командасының кілттері

– 3Т – шеңберде жататын 3 нүкте бойынша шеңбер салу;

– 2Т – Диаметрде жататын 2 нүкте бойынша шеңбер салу;

– ККР– 2 жанама және радиус бойынша шеңбер салу;

Команда Дуга – доға салу.

Дуга командасының кілттері

– Центр – доғаның орталық нүктесі;

– Конец – доғаның соңғы нүктесі;

– Угол –бұрыш;

– Направление - жанама бағыты;

– Радиус – доға радиусы.

Команда Эллипс – эллипс салу.

Эллипс командасының кілттері

– Дуга – эллиптикалық доғалар салу режимі;

– Центр – эллипс ортасын көрсету;

– Поворот – эллипстың негізгі осі бойынша айналымды(поворот) көрсету.

Кольцо командасы – сақина салу.

Текст командасы – текстті енгізу.

Текст командасының кілттері

– Выравнивание – тексттік жолды түзету режимі;

– Стиль – ағымдағы стильді орнату.

Команда: Текст	Командалық жолда"Текст" командасын енгізіп, Enter басыңыз
Текущий текстовый стиль: "Standard" Высота текста: 1.0000	Тексттің ағымдағы стилі және мөлшері жайлы мәлімет
Начальная точка текста или [Выравнивание/Стиль]: 50, 10	Бастапқы нүктенің координатасын енгізіңіз немесе кілтті таңдап, Enter басыңыз
Высота <1.0000>: 10	Символдар биіктігін көрсетіп, Enter басыңыз
Угол поворота текста <0>: 0	Тексттік жолды бұру бұрышын көрсетіп , Enter басыңыз
Введите текст: AutoCAD 2000	"AutoCAD 2000" текстін енгізіп, Enter басыңыз
Введите текст: *Прервано*	Текстті енгізуді тоқтату үшін Esc басыңыз

Қарапайым сызбаларды жасауды қарастырайық. Жаңа документ ашып, келесі командаларды орындаймыз:

– Мн-угол командасын қолданып, сырттай сызылған радиусы 20 мм, ортасы @24.5802<90 болатын алтыбұрыш салыңыз.

2 сурет

– дәл сол сияқты басқа қабырғаларын енгізіп, тіктөртбұрышты саламыз(4 сурет);

3 сурет	4 сурет
Сурет 5	Сурет 6

– радиусты сұрағанда көпбұрыштың кез келген қабырғасына апарып, Средняя точка подсказкасы шыққанда тышқанның сол жағын басамыз(8 сурет);

Сурет 7

Сурет 8

Сурет 9

Сурет 10

Сурет 11

12 сурет

Сурет 13

– Барлық остік сызықтарды Оси слойына жатқызайық. Ол үшін барлық остік сызықтарды белгілеп, Свойства объектов панеліндегі управление слоем терезесіндегі Оси жазуына тышқанды басамыз (14 сурет).

Сурет 14

– сызбаны сақтаңыз.

AutoCAD-та объектінің қасиеттерін өзгертуге болады. Ол үшін объектті белгілеп, тышқанның оң жағын басып, Cвойства менюін таңдаймыз. (Сурет 15).

Сурет 15

Жоғарғы Общие терезеде объектілердің жалпы қасиеттері көрсетілген, төменгіде Геометрия - берілген объектінің қасиеттері анықталады. Объектіні таңдау кнопкасы Быстрый выбор .

-цвет;

-тип линии;

-масштабный коэффициент линии;

-толщина линии;

-толщина объекта.

кнопкасы Быстрый выбор терезесін ашады. Ол терезе 4 ашылатын тізім және объектінің қасиеті тізімі, Выбрать объекты кнопкасынан және Применить панелінен тұрады.

Применить тізімі таңдау критериін барлық сызбаға қолдану немесе басқа түрлерін анықтайды. Егер белгіленген объектілер болса, таңдау критериі соларға қолданылады, егер болмаса сызбаның барлық объектілеріне қолданылады. Выбрать объект кнопкасы керекті объектілерді көрсетуге мүмкіндік береді. 

Сурет 16

№26 Практикалық жұмыс. Графикалық примитивтарды басқару

Графикалық қарапайымдарды басқарудың негізгі принциптерін менгеру

AutoCAD жүйесімен жұмыс жасауды менгеру

AutoCAD-та сызбаларды жасағанда сызбанының элементтері бір бүтін болып табылатын геометриялық қарапайымдар жиынынан жасалады. Графикалық қарапайым "Рисование" және "Черчение" панелінен сызу және салу командалары арқылы немесе командалық жолда шақыру арқылы жасалады. Сызбаны жасау барысында сызбаның жеке элементтерін өзгерту қажеттілігі туады, онда Изменение инструменттер панелін қолданып, өзгертулер енгіземіз(1 сурет).

Сурет 1 «Изменение» инструменттер панелі

 3.1 Объекттерді жою

Стереть командасы тышқанмен белгіленген қарапайымдарды жоюға мүмкіндік береді.

Команда: СТЕРЕТЬ	Командалық жолда "Стереть" енгізіп, Enter басыңыз
Выберите объекты:	Жойылатын объектілерді тышқанмен белгілеп, Enter басыңыз

3.2 Объектілерді көшіру

Копировать командасы тышқанмен белгіленген қарапайымдарды көшіруге мүмкіндік береді.

Копировать командасының кілттері:

Несколько – көп рет көшіру. Базалыққа қатысты көп копиялар жасау.

Команда: Копировать	Командалық жолда"Копировать" командасын енгізіп, Enter басыңыз
Выберите объекты:	Тышқанмен керек объектілерді белгілеп, Enter басыңыз
Базовая точка или перемещение [Несколько]: 100,100	Базалық нүктенің координатасын немесе кілтті енгізіңіз, Enter басыңыз
Вторая точка перемещения или<считать перемещением первую точку >: 150,100	Ығысу нүктесінің координатасын енгізіп, Enter басыңыз

3.3 Объектілерді айналы түрде бейнелеу

Зеркало командасы. Тышқанмен белгіленген бейнелеу осіне қатысты айналы түрде қароапайымды бейнелеу.

Команда: Зеркало	Командалық жолда"Зеркало" командасын енгізіп, Enter басыңыз
Выберите объекты:	Тышқанмен объектіні белгілеп, Enter басыңыз
Первая точка оси отражения: 10,100	Бейнелеу осінің бірінші нүктесін енгізіп, Enter басыңыз
Вторая точка оси отражения: 200,100	Бейнелеу осінің екінші нүктесін енгізіп, Enter басыңыз
Удалить исходные объекты? [Да\Нет] <Н>:	Оригиналын жоюға сұраныс. Айналы түрде көшіру үшін Н енгізініз, айналы түрде тасымалдау үшін Д басыңыз

 3.4 Ұқсас объектілерді салу

Подобие командасы тандалған объекттен белгілі қашықтықта жаңа объект жасау

Команда: Подобие	Командалық жолда" Подобие" командасын енгізіп, Enter басыңыз
Величина смещения или [Точка] <1.0000>:	Ығысу мөлшерін енгізіңіз немесе екі нүкте немесе кілтті таңдап, Enter басыңыз
Выберите объект для создания подобных или <выход>:	Ұқсас объектті жасайтын объектілерді таңдап, Enter басыңыз
Через точку:	Жасалатын объектті орналастыру бағытын көрсетіп, Enter басыңыз
Выберите объект для создания подобных или <выход>: *Прервано*	Көп объектті жасау керек болса, жасалған объектті белгілеп, операцияны қайталаңыз

Подобие: командасының кілті

– Точка – нүкте арқылы ығысуды көрсетуге мүмкіндік береді

Черчение және Изменение командаларын қолданып, сызбаны салу мысалын қарастырайық .

A4ISO файлын ашып, Чертеж2 атпен сақтаңыз

2 суреттегідей жаңа слой құрып, Контур слойына көшіңіз

Отрезок және Дуга командаларын қолданып, жабық контур салыңыз(3 сурет). 

– 1 түзуді Отрезок командасын қолданып салыңыз, координаттары 80,220 және 180,183.5;

– 3 түзуді 1 түзуге симметриялы түрде салыңыз;

– Радиусы 5,5 мм болатын доғамен контурды жабыңыз

2 доғаның ортасымен дәл келетін шеңбер салыңыз:

– Круг командасын шақырыңыз;

– Курсорды үлкен доғаның ортасына әкеліп, Центр сөзі шыққанда тышқанның сол жақ батырмасын басыңыз;

– Клавиатурада шеңбер ортасын 22 енгізіңіз.

Детальдің екінші проекциясын(Ені 20 мм болатын тіктөртбұрыш) прямоугольник, отрезок және объектная привязка командаларын қолданып салыңыз(Сурет 4).

Сурет 4 Сызбаның қосымшалары

Сурет 5 Остік сызықтар

– Подобие командасын енгізіңіз;

–Определите величину отступа или [Точка прохождения] < Точка прохождения> сұрауына 4 енгізіп,Enter басыңыз;

–Выберите объект для подобия или <выход> сұрауына 4 доғаны көрсетіңіз (Сурет 3).

Сол сияқты 1,2, 3 сызықтарын салыңыз (Сурет 6).

Сызбада жетіспейтін детальдарды салайық. Радиусы 4 мм, центрі 2 нүктеде болатын шеңбер салыңыз(Сурет 7). Массив командасын қолданып тағы радиусы 4 мм болатын 3 шеңбер салайық.:

–Массив командасын шақырамыз;

–Определите объект сұрауына шеңберді көрсетіп, Enter басыңыз;

–Введите тип массива[Прямоугольный/Круговой]<П>: сұрауына К енгізіп, Enter басыңыз;

–Определите центральную точку массива: сұрауына 1 нүктені көрсету керек (Сурет 7);

   

Сурет 7 Жаңа элементтер қосылған сызба фрагменті

–Введите число элементов в массиве: сұрауына 4 санын енгізіп, Enter басу керек;

–Определите угол заполнения (+=ccw, -=cw)<360>: сұрауына Enter басу керек;

–Поворачивать объекты массива [Да/Нет] <Д>: Enter басу керек.

3, 4 және 5 сызықтармен детальдің төменгі проекциясын толықтыру. 7 және 8 нүктелерді объектті привязка арқылы жасау керек(7 сурет).

Обрезать командасын қолданып, 3 және 4 түзулер арасындағы 6 түзуді жою керек(7 сурет).

– Обрезать командасын шақырып;

– Выберите объекты (Определите объекты) сұрауына 3 түзуді көрсету, ал Выберите объекты (Определите объекты) сұрауына 4 түзуін көрсетіп, Enter басыңыз;

–Выберите объект, который нужно обрезать, или [Проекция/Кромка/Отмена]: сұрауына 6 түзуін көрсетіп, Enter басыңыз.

Командалар орындалуы нәтижесінде 8 суретте көрсетілген.



Сурет 8 Обрезать командасын қолданып түзуді жою

 Расширить командасын қолданып, 2 және 3 түзулерін 1 түзуге дейін жалғаңыз:

–Расширить командасын шақырыңыз;

–Выберите объекты сұрауына 1 түзуін көрсетуіп, Enter басыңыз;

–Выберите объект, который нужно продолжить, или [Проекция/Кромка/Отмена] сұрауына 2 түзуін көрсетіп, ал Выберите объект, который нужно продолжить, или [Проекция/Кромка/Отмена] сұрауына 3 түзуін көрсетіп, Enter басыңыз.

Скругление командасын қолданып, радиусы 3 мм шеңберлі доғаның ұштарын дөңгелету үшін:

– Cкругление командасын қолданып;

–Выберите первый объект или [Полилиния/Радиус/Обрежь] сұрауына тышқанның оң жақ батырмасын басып, Радиус опциясын таңдау керек;

– Определите радиус скругления <10> сұрауына 3 санын енгізіңіз;

– Сопряжение командасын енгізіңіз;

–Выберите первый объект или [Полилиния/Радиус/Обрежь] сұрауына 1 түзуін көрсету;

–Выберите второй объект сұрауына 2 түзуін көрсетіп, Enter басыңыз.

Сурет 9 Шеңбердің доғамен дөнгелетіп

Сурет 10 Фасканы құру

 Сызбаның оң жағын дәл сол сияқты салыңыз.

Фаска командасын қолданып, 1 түзуге 30^о бұрышпен катеті 3 мм фаска жасау.

–Фаска командасын енгізіп;

–Выберите первую прямую или [Полилиния/Катет/Угол/Обрежь/Метод] сұрауына тышқанның оң жағын басып, Угол опциясын таңдаңыз;

–Определите длину первого катета фаски<10> сұрауына 3 енгізіңіз;

–Определите угол фаски относительно первой линии <0> сұрауына 30 санын енгізіңіз;

–Фаска командасын енгіңіз;

–Выберите первую прямую или [Полилиния/Катет/Угол/Обрежь/Метод] сұрауына 1 түзуін көрсетіңіз;

–Выберите вторую прямую 2 түзуін көрсетіңіз, Enter басыңыз.

Сызбаның оң жағына фаска салыңыз.

Объектті привязканы қолданып, контур слойында сызба проекциясын 1 және 2, 5 және 6 түзулерімен, Оси слойында 3 және 4 остік сызықтармен толықтырыңыз(Сурет 11).

Көптеген жағдайларда сызбалардың элементтерін қозғалту керек. Бұл мақсатта Перенести және Повернуть командалары қолданылады.

– Повернуть командасын енгізіңіз;

–Выделите объект сұрауына рамка арқылы барлық объектілерді белгілеп, Enter басыңыз;

–Определите базовую точку сұрауына кез-келген нүктені көрсетіңіз;

– клавиатурада 90 енгізіп, Enter басыңыз.

 
Перенести командасын қолданып, сызбаның ортасына бейнені орналастырыңыз(Сурет 13).

 

Сурет 13 Сызба фрагменті

Сурет 14
№26 Практикалық жұмыс. Панорамирлеу және зуммирлеу, режимдермен жұмыс

Панорамирлеу және зуммирлеу, режимдермен жұмысты менгеру

AutoCAD жүйесімен жұмысты менгеру

Панорамирлеу және зуммирлеу инструменттері көптеген мақсаттарда пайдаланылады. Зуммирлеу инструментін Инструменттер тақтасынан сәйкес пиктограммамен қосуға болады (1сур). Курсор сол пиктограмма формасын қабылдайды. Сызба алаңына қойып, тышқанның сол жағын басып, тышқан үстіге қозғалтсақ масштаб үлкейелі немесе керісінше. Керекті масштаб алғанда Esc басып, сызбаны жасауды жалғастыруға болады.

Панорамирлеу инструментін Инструменттер тақтасынан сәйкес пиктограммамен қосуға болады (1сур). Курсор сол пиктограмма формасын қабылдайды. Тышқанның сол жағын басып, сызбаны экранда керекті орынға орналастыруға болады.

Д

2
Сур.1

Команда: Прямоуг

Первый угол или [Фаска/Уровень/Сопряжение/Высота/Ширина]:

х=50, у=90 координаттарын енгіземіз.

Қарама-қарсы бұрыштық нүктені сұрауына Второй угол или: @100,50 енгізіп, Enter басамыз.

Оси слойын қосып, остік сызықтарды саламыз.

Қалып жолында ОРТО и ОПРИВ кнопкаларын қосамыз, Объектная привязка панелінде Привязка к середине кнопкасын басып, тышқанмен тіктөртбұрыштың төменгі қабырғасын көрсетеміз. Программа осьтік сызықты тіктөртбұрыштың төменгі қабырғасына байланыстырады. Осьтік сызықты жоғары қарай керекті орынға дейін созамыз. Дәл сол сияқты горизонталь осьтік сызықты саламыз.

Ортасы осьтік сызықтардың қиылысуында диаметрі 32 болатын шеңбер салайық. Контур слойын қосамыз. Рисование – Окружность – Центр, диаметр командасын шақырып, Объектная привязка құралдар тақтасында Привязка к пересечению құралды таңдап, осьтік сызықтардың қиылысуын көрсетеміз. Программа диаметр мөлшерін сұрайды:

Радиус круга или [диаметр]: 32

Диаметрі 32 болатын шеңбер салынды.

Енді қосымша сызықтарды жоюға болады(Изменить-Удалить, керекті қосымша 3 сызықты көрсетеміз).

Размерлерді қою үшін Размер – Линейный командасын шақырамыз. Командалық жолда

Команда: _рзмлинейный

Определите начало первой выносной линии размера или <выберите объект>:

Привязка к пересечению функциясын қолданып, Вид сверху проекциясының төменгі сол жақ бұрышын тышқанмен белгілейміз. Командалық жолда: Определите начало второй выносной линии размера:

Привязка к пересечению құралын қолданып, Вид сверху проекциясының төменгі оң жақ бұрышындағы выносная линияның екінші нүктесін көрсетеміз. Определите положение линии размера или [Мтекст/Текст/Угол/Гор/Вер/Повернутый]: сұрауына Размерлі сызықты астыға қарай созып, тышқанды басамыз. Дәл сол сияқты басқа размерлі сызықтарды саламыз. Бұл командаларды орындағаннан кейін 7 суреттегі сызбаны аламыз.


Сур.7

Біз сызбаның Вид сверху және Вид спереди бейнелерін көрсеттік.
№27 Практикалық жұмыс. Объекттің үшөлшемді моделін жасау

1.Жұмыс мақсаты

AutoCAD объекттің үшөлшемді моделін жасау

AutoCAD жүйесімен үшөлшемді кеңістікте жұмыс жасауды менгеру

Алдыңғы лабораториялық жұмыста детальдің Вид сверху және Вид спереди көрсетіп, сызбасын жасадық. Объекттің үшөлшемді моделін бірден құрып бұл мәселені тез шешуге болады. Autocad жүйесінде үшөлшемді объекттерді параллелепипед, цилиндр, сфера, конус, пирамида және т.б. түрінде жасауға болады. Сол детальді параллеллепипед денесінен цилиндар денесін алып жасауға болады.

Объекттің үшөлшемді моделін құрғаннан кейін, жазық және изометриялық түрлерін алуға, модельді бояға болады. 3-ОРБИТА командасын қолданып көру нүктесін өзгерте отырып, модельді айналдыруға, үшөлшемді модельдің үздіксіз айналу режимін анықтауға болады. Үшөлшемді модельдеу технологиясы екіөлшемді модельдеуден қарағанда көптеген артықшылытары бар.

Параллелепипед салайық: ұзындығы 200 мм, ені 100 мм, биіктіг 60 мм, диаметрі 64 мм болатын цилиндр.

Enter клавишасын басқанда, программа бастапқы бұрышты сұрайды, оған 50,100,0 енгіземеміз. Программа келесі сұрау шығарады:

:@100, 50,30 енгіземіз.

Параллеллепипедтың ортасында биіктігі 64 мм болатын цилиндр құрайық. Вид сверху проекциясын шақырып, Оси слойында цилиндрдың табанын анықтайтын осьтерді саламыз. Вид – Затенение – Сеточный каркас 3D командасы арқылы параллелепипедтың көленкесін өшіреміз. Рисование – Тела – Цилиндр командасы арқылы цилиндр саламыз. Кажущееся пересечение байланыстыруын қосып, осьтердің қиылысу нүктесін көрсетеміз.