Зерттеу әдістемелерінің сипаттамасы

2. 2 Зерттеу әдістемелерінің сипаттамасы

Бұл әдiстемесiнiң адаптацияланған қысқаша варианты зерттелушiнiң қандай да бiр әрекетке деген бағыттылығын, функциональды жағдайын, тiптi неғұрлым тұрақты тұлғалық қасиеттерiн бейнелейдi.

М.Люшер тестi психологиялық зерттеулердiң қандай саласында болмасын кеңiнен қолданылады. М.Люшер түстердi таңдау тестiнiң бiз қолданып отырған вариантындағы түстер /8/ негiзгi және қосымша түстер болып бөлiнедi.

Негiзгi түстерге- көк, жасыл, қызыл, сары түстер: ал, қосымша түстерге-кұлгiн, қоңыр, қара, сұр түстер жатады.

Әдiстеме субьектiнiң түстiк эталондарға деген саналы қатынасын ғана емес, сондай-ақ сол түстерге деген санадан тыс реакцияларын да диагностикалайды. Мұндағы қосымша түстер жағымсыз тенденциялар; қобалжу, стресс, қорқынышты бастан кешiру, депрессия көрсеткiштерi ретiнде сипатталады.

Түстердiң психологиялық сипаттамасына тоқталайық.

• 
  Көк түс қанағаттануға, терең, жақын қатынас орнатуға деген қажеттiлiктi, аффелятивтi қажеттiлiктi көрсетедi.
  
• 
  Жасыл түс-өзiнiң позициясын қорғауға деген, қорғаныс типiндегi агрессивтiлiкке деген, өзiндiк бекуге қажеттiлiктi көрсетедi.
  
• 
  Кызыл түс-жетiстiкке жетуге, белсендi әрекетке, қозғалысқа, әр нәрсеге эмоционалды қатысушылыққа деген қажеттiлiк, болашаққа, перспективалық табыстарға деген үмiттi көрсетедi. эмоционалды бастан кешiру мен қарым-қатынас ең қажеттi болып табылады.
  
• 
  Кұлгiн түс-реалды шындықтан қашуға деген қажеттiлiк, өмiрге ақиқаттан тыс талаптар қою, субьективтiлiк, индивидуалдық, иррационалдық талаптарға ұмтылу, эмоционалды кемелденбеушiлiктi көрсетедi.
  
• 
  Қоңыр түс-қобалжу деңгейiнiң төмендеуiне, психологиялық және денелiк комфортқа деген қажеттiлiктi көрсетедi.
  
• 
  Қара түс-қарсылық арқылы тәуелсiздiкке ұмтылу көрсеткiшi және кез келген беделге, сыртқы орта қысымына деген жағымсыз қатынасты көрсетедi.
  
• 
  Сұр түс-енжарлыққа деген тенденцияны, тыныштық, демалысқа деген қажеттiлiктi көрсетедi. Субъектiнiң таңдап алған түске деген қатынасын бейнелейтiн функциялар анықталды және оларға мынадай кодировка берiледi [44].
  

Бұл түстердiң тұлғаға сол кездегi нейтралды әсерiн көрсетедi. Зерттелушi мотивтерiн, көңiл-күйiн, функционалдық қалпын Бұл түстермен байланыстырмайды. Жетiншi, сегiзiншi позициядағы түстер түске деген жағымсыз қатынасты көрсетедi. Зерттелушiнiң осы түстермен қатысты мотивтердi, көңiл-күйдi басуға ұмтылғаны көрiнедi.

Қобалжу көрсеткiштерi. Егер негiзгi түстердiң бiрi, одан кейiнгi позицияда орналасса, бұл негативтi эмоционалды қалыпты, дискомфортты, өзiнiң қоршаған ортадағы статусына қанағаттанбау сезiмiн, конфликтi көрсетедi. Негiзгi түс 8-позицияларда орналасса, 1-позициядағы түс компенсация көрсеткiшi ретiнде қарастырылады. Калыпты жағдайда компенсация негiзгi түс болуы керек. Егер Бұл жерде қосымша түс тҮрса, дискомфорттың тереңдiгiн көрсетедi.

Жұмыс қабiлеттiлiк көрсеткiштерi. Жасыл түс түрлі әрекет барысындағы қиындықтарға деген ерiк-жiгердiң күштiлiгiн, икемдiлiгiн көрсетедi. Қызыл түс те ерiк-жiгер күштiлiгiн көрсетедi. Сары түс адамның жетiстiкке жетуге деген үмiтiн, әрекет барысындағы кей детальдарды саналы түсiнбесе де әрекетке қатысудан оқыстан қанағат алушылықты көрсетедi.

Бұл үш түс алғашқы позицияда орналасса, жақсы жұмыс қабiлеттiлiк туралы болжамды көрсетедi. Егер бұл үш түс соңғы позицияда болып, бiр-бiрiнен алшақ орналасса жұмыс қабiлеттiлiгiнiң төмен деңгейiн көрсетедi.

Негiзгi түстер арқылы анықталатын индивидуалды-тұлғалық ерекшелiктер:

1. 
   Көк түс 1-позицияда орналасса, негiзгi қажеттiлiк-аффелятивтi болады, тежелу процестерiнiң динамикалылығы, профотрофты тенденцияның басымдылығы, тәуелдiлiк, сыртқы орта әсерiне сезiмталдық, реакциялар инерттiлiгi, қобалжу, мазасыздық көрiнедi. Конформдылық, шиеленiстен қашу, пассивтiлiк, тез шешiмге келе алмау, рефлексияға деген қабiлет байқалады. Көк түстiң жасыл түспен бiрiге келуi үйлесiмдiлiктi көрсетедi.
   
2. 
   Жасыл түс 1-позицияда болса, онда сол тұлғаға тән қасиеттер. енжар қорғаныс реакциялары, сыртқы ортаға жауап берудегi аралас тип, мақсатқа ұмтылудағы табандылық, неғҮрлым нақтылыққа, нақты ғылымдарға деген тропизм, өзiнiң тұлғалық бағалауына деген әлеуметтiк критерийлерге өте сезiмталдық, инерттiлiк, қызығушылықтың, нұсқаулардың тұрақтылығы, бәсекелесуге деген ұмтылыс.
   
3. 
   Кызыл түс 1-позицияда орналасса, сол тұлғаға тән қасиеттер: сыртқы ортаға жауап берудiң стеникалық типi, белсендiлiкке деген қажеттiлiк, дербестiк, доминанттылық, авторитарлық, қызығу, iзденiс белсендiлiгi. Импульсивтiлiк, агрессивтi қылықтар, агрессивтi реакциялар.
   
4. 
   Сары түс 1-позицияда болса, онда мынадай қасиеттер тән: сыртқы ортаға жауап берудегi аралас тип, эмоционалдық тұрақсыздық, экстраверттiлiк, оптимизм, инфантилизм, қызығушылықтың тұрақсыздығы, демонстратив тiлiк, шыдамсыздық қасиетi басым болады.
   

Зерттеуде С.Бемнің тұлғаның андрогинділік, маскулинділік және феминділік деңгейін бағалау жолымен психологиялық жынысты диагностикалау әдістемесі қолданылды.

С. Бемнің пікірінше мінездің кейбір сипаттары «жыныссыз», әмбебап болады, ал кейбір сипаттары дәстүрлі түрде әдеттегі ерлердің және әйелдердің психологиясымен байланысады. Кейбір типтес әйелдік және еркектік сипаттар өзіндік эволюциялық-генетикалық және физиологиялық негіздерге, алғышарттарға ие. Мысалы, агрессивтілік және доминанттылық деңгейлері (типтес еркектік сипаттар болып қарастрылатын), жеке даралардағы еркектік жыныс гормондары – андрогендердің коцентрация деңгейімен арақатынас орнататыны белгілі. Басқа мінез қырлары әлеуметтену, тәрбие және тұлғаның дамуы барысында қалыптасады. Маскулинділік пен фемининділіктің әлеуметтік стереотиптерінің бар екені кездейсоқ емес. Алайда, белгілі бір әйелдік немесе ерлік психологиялық сипаттар биологиялық және әлеуметтік факторлардың, яғни, екі топ факторларының қосылған әсерінің нәтижесінде қалыптасады. Бұл мән мәтін бойынша психологиялық жыныс негізінен биологиялық жыныстан ерекшеленеді. Әдістемеде «психологиялық жыныс» феноменімен байланысты айтылатын үш негізгі түсініктерді атап шығайық – маскулинділік, фемининділік, андрогинділік.

Маскулинділік. Әдетте еркектік сипаттраға дәстүрлі түрде келесі сипаттарды жатқызады: тәуелсіздік, қайсарлық, доминанттылық, агрессивтілік, тәуекелге баруға бейімділік, өзіне деген сенімділік және т.б. Арнайы зерттеулерде агрессивтілік андрогендердің көлемімен арақатынас орнататыны белгілі болған. Тағы басқа зерттеулерде маскулинді индивидтерде жалпы өзін құрметтеу, академиялық жетістіктерде және өзінің физикалық сыртқы бейнеі бойынша жоғары өзін-өзі бағалау көрінген.

Фемининділік. Дәстүрлі түрде әйелдік сипаттарға көне білушілік, жұмсақтылық, сезгіштік, ұялшақтық, нәзіктік және т.б. жатқызады. Фемининділіктің әлеуметтік стереотиптері тұлғаның жыныстық жақтарына және мансаптағы жетістіктерге азырақ қатысты, бірақ эмоционалды аспекттерге көп мағына беріледі.

Андрогинділік. Бар түсініктерге байланысты индивид анық көрінетін тек психологиялық маскулинділік немесе тек фемининділікке ие болу міндетті емес. Андрогинде осы сипаттар өте үйлесімді және өзара толықтыра отырып көрінеді. Маскулинділік пен фемининділік сипаттарының мұндай үйлесімді интеграциясы андрогинді типтің бейімділік мүмкіндіктерін жоғарылатады [45].

Кесте 3 - «Маскулинділік-Фемининділік» әдістемесінің нәтижелері

Кесте 4 - «Маскулинділік-Фемининділік» әдістемесінің нәтижелерінің пайызық көрсеткіштері

Маскулинділік ер зерттелушілердің 19 % белгіленген, қалған 81 % андрогинділікті көрсеткен. Ал әйелдерде 90 % андрогинділікті көрсетіп, 5 % маскулинділік, 5 % фемининділік белгіленген. Осылайша, жалпы зерттелуші топта саны бойынша андрогинді жыныстық тип ең көп болып отыр, содан кейін маскулинді және ең аз фемининді жыныстық типпен сәйкес келеді.

Кесте 6 - «Маскулинділік-Фемининділік» әдістемесінің топтық нәтижелері

Берілген сауалнамада әрбірі жеке белгілі бір өнімді жарнамалайтын, баспасөз жарнамаларының 20 үлгісі қолданылды. Олардың ішінде 10 жарнама үлгілері ерлер аудиториясына арналған тауарлардың жарнамалары қолданылды. Оларды атап өтсек: көлік, темекі, көлік шинасы, теледидар, моторлы май, ерлерге арналған сусабын, сыра, сөмке, планшет, тіс пастасының жарнамалары.

Зерттеу көзқарасынан еркектердің зейінін тауарға аударту үшін не керек екені және әйелдерге ерлерге арналған жарнаманың қалай әсер ететіні қызықты болды. Сонымен қатар, әйелдерге арналып жасалған 10 жарнама үлгілері қолданылды. Ерін далабы, әтір, тушь, шаш бояуы, кірұнтақ, асыл тасты жүзік, асыл тасты алқа, сағат, тон, сөмкелерінің жарнамаларының үлгілері таңдалған. Бұл тауарлар әелдермен ассоциацияланады және әйелдердің өмірінің өзіндік атрибуттары болып табылады.

«Quattroruote», «Bazaar», «Cosmopolitan» журналдарында орналастырылған жарнама макеттері қолданылды. «Bazaar», «Cosmopolitan» журналдары әйелдерге бағытталған болғандықтан, ол жерде тек әйелдердің тауарларының жарнамалары орнатылған. Ал «Quattroruote» ерлерге арналған журнал, сәйкесінше онда ерлерге арналған жарнама үлгілері орнатылған.

Сауалнама 6 сұрақтан тұрады және анонимді турде жүргізілді. Олардың алғашқы екеуі зерттелуші туралы жалпы мәлімет, яғни, жасы, жынысы, қалған 4 сұрақтар – жабық сұрақтар. Жабық сұрақтар – жауаптарының варианттары бар сұрақтар.

Бұл сұрақтардың сауалнама үшін таңдалып алынғаны: біріншіден, олар жауапты қатаңырақ, нақтырақ өңдеуге мүмкіндік береді, екіншіден, тек қана талқылаулар мазмұнын шығарып қана қоймай, бағалаудың интенсивтілігін шығаруға мүмкіндік береді. Тек 4 қана негізгі сұрақ таңдалған себебі: біріншіден, сауалнаманы жүргізу процедурасы жылдам және оперативті өтеді, ал екіншіден, респонденттердің шыдамын сынамаймыз, адамдар егер сұрақтар тым көп болып жатса, жауап беруде ұқыпсыздық көрсетеді.

Әрбір 4 сұраққа барлық көрсетілген жарнама үлгілері бойынша жауап беріліп отырды.

Жарнамалық өнімдердің әсер етуінің гендерлік ерекшеліктерін зерттеу үшін қазіргі күні ең кең тараған зерттеу әдістерінің бірі – сауалнама қолданылды. Бұл әдіс бақылау арқылы шығаруға мүмкін емес, сонымен қатар респондентке зерттеушінің әсер ету деңгейі минималды болуы жетістігі болып табылатын, ақпарат жинауға ең эффективті тәсілдердің бірі [46].

Сауалнамадан алынған нәтижелер

«Lexus» көлігі жарнамасының үлгісі («Quattroruote» журналы)

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма?

Берілген жарнама ерлердің 80 % назарын аудартты, ал әйелдердің 43 % бұл жарнама назарын аудартпады. Берілген жарнама ерлерге бағытталған, сондықтан бұл жарнама эффективті деп қорытынды шығарсақ болады. Ерлер әдетте суреттерде минимализмді ұнатады және бұл жарнамада біз минимализм мен нақтылықты көреміз.




Диаграмма 1 – Название


№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Ерлердің 80 % бірінші кезекте суретке назар аударған, ал қалғандары түске. Ал әйелдердің 70 % суретке көңіл аударса, 25 % жарнама мәтініне (жеке алғанда көліктің марка атауына), 5 % жарнама түсіне бірінші кезекте көңіл аударған.

№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба?Респонденттердің ішінде ерлердің 72 % жарнаманың мәтін мұқият қарап шыққан. Ал қалған 28 % жарнама мәтініне мүлдем көңіл аудармаған, жарнама мәтінінің тек басты тақырыбын қараған. Әйелдердің 75 % мәтінді мұқият қарамаған.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған?

Ерлердің барлығы жарнаманы ерлерге арналған деп жауап берді. Ал әйелдердің 25 % жарнама екі аудиторияға да бағытталғандығын көрсетті. Бұл жарнама ерлер аудиториясына бағытталғандықтан, беілген жарнама ерлерге арналған, яғни көрсеткен нәтижелер бойынша бұл жарнаманы эффективті деп айтсақ болады.

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Бұл жарнама ерлердің 40% ғана назарын аудартты, әйелдерді бұл жарнама мүлдем қызықтырған жоқ.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз?

Берілген жарнамаға көңіл аударғанда әйелдерге бірінші көзге түскен жарнаманың түсі, қара фон. Ал ерлердің 60% бірінші кезекте темекі бейнесіне көңіл аударған, 30% жалпы қара түсті фонға, 10% жарнама мәтініне көңіл аударған. Бұдан көретініміз, әйелдер суреттегі жеке бөліктері мен фонға көбірек көңіл аударады, ал еркектер бірінші орында басты негіз болып тұрған бөлікке көңіл аударады.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған?

Әйелдердің 72% жарнаманы ерлер аудиториясына арналғанын, 38% екі аудиторияға да арналғанын көрсеткен. Ал ерлер 84% берілген жарнаманың ерлерге арналғанын, 16% ерлерге де, әйелдерге де бағытталғандығын көсеткен.

«Firelli» көлік шинасы жарнамасының үлгісі («Quattroruote» журналы)

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Бұл сұрақ бойынша қарама-қарсы нәтиже шығып отыр, ерлердің 68% жарнама көңілін аудартса, 32% назарын аударта алмаған, ал әйелдер керісінше, 68% жарнама назарын аудартпай, 32% бұл жарнамаға көңіл аудаған.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Берілген диаграммада көріп отырғанымыздай, ерлердің 56% бірінші кезезкте жалпы суретке көңіл аудаса, қалған 44% жарнама мәтініне назар аудаған. Әйелдер бұл жарнамада 60% жалпы суреттің жеке бөліктеріне (оның ішінде, адамға, артқы фондарға), 40% жарнаманың түсіне көңіл аударған.

Диаграмма 3 - Название
№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Ерлер әйелдерге қарағанда жарнама мәтінін түсінікті мәтін ретінде қабылдаған, ал әйелдер тек жарнаманың басты тақырыбына ғана мұқият қараған.

№ 4сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған?

Ерлер де, әйелдер де берілген жарнаманың ерлерге арналғанын көрсеткен.

«Toshiba» теледидар жарнамасының үлгісі («Quattroruote» журналы)

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Берілген жарнама ерлердің барлығының назарын аудартқан, ал әйелдердің 20% бұл жарнама қызықтырмады.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Ерлердің барлығы бұл жарнаманы көгенде бірінші кезекте басты назарда тұрған элементке, яғни теледидар суретіне мән берген. Ал әйелдердің 40% мәтінге (нақтырақ, логотипке) көңіл аударса, 30% жалпы фонға, жарнама түсіне, 30% теледида суретіне көңіл аударған.

Диаграмма 4 – Название
№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Бұл жарнаманың мәтінін көргенде ерлер тез арада өнімнің техникалық мүмкіндіктерімен танысып, мәтінді жеңіл қабылдады. Ал әйелдер өз кезегінде мәтінді толығымен оқымай, оны «қабылдауға қиын мәтін» ретінде бағалады.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған? Берілген жарнама ерлерге бағытталған болғанымен, бұл сұрақтың нәтижесі бойынша, ерлердің де, әйелдедің де ойларынша берілген жарнама екі топқа да арналған.

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Ерлердің 40% бұл жарнама назарын аудартса, қалған 60% назарларын аудартқан жоқ. Ал әйелдерді айтатын болсақ, оладың назарын бұл жарнама мүлдем аудартқан жоқ. Мұның себебі жарнама түсі мен жалпы безендірілуіне байланысты деп айтсақ болады.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Әйелдер бірінші кезекте жарнаманың жалпы түсіне көңіл аударған, ал еркектердің 56% жарнамадағы мотор майының суретіне көңіл аударса, 24% жарнама мәтініне, 20% жарнама түсіне көңіл аударған.

Диаграмма 5 – Название
№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Берліген сұрақтан күткен нәтижелер дәлеледенді. Әйелдер жарнама мәтінін ұзақ және қиын деп толық оқымаған. Ал ерле өнімнің сипаттамаларын оқып шығып, жеңіл қабылдаған. Бұл жарнаманың мәтіні ерлерге арналған жарнаманың мәтінінің айқын мысалы десек болады.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған?

Бұл сұрақ бойынша респонденттердің жауаптары бірдей болып шықты. Олардың барлығының ойларынша берілген жарнама ерлерге арналған.

«Clear vita ABE» ерлерге арналған сусабын жарнама үлгісі («Quattroruote» журналы)

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Берілген жарнама ерлердің 80 %, әйелдердің 85% назарын аудартқан. Мұның себебі, алынған жауаптар бойынша, жарнамадағы еркектің бейнесі. Яғни, жарнамадағы еркектің бейнесі әйелдердің назарын аудартқан.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Ерлер жарнамның жалпы алған бейнесіне көңіл аударса, әйелдер берілген жарнамадағы бейнеленген ердің бейнесіне көңіл аударып, содан кейін жарнама тауарына көңіл аударған.

№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңызбы? Ерлер жарнама мәтінін түсінікті, қарапайым мәтін ретінде бағалады. Әйелдер де мәтінді солай бағалады. Алайда, бірнеше респонденттедің айтуынша, ең астында орналасқан мәтін қиын қабылданады, себебі өте майда әріптермен жазылған.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған?

Бұл жарнама респонденттердің жауаптары толығымен ерлерге арналған.

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Берілген жарнама ерлердің 80% назарын аудартқан және бірнеше респонденттер ол жарнаманың жағымды босаңсумен ассоциацияланатынын айтқан. Ал тек қана 25% бұл жарнама қызықтырған.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Ерлердің жауаптары бойынша олардың 70% жалпы суретке, 25% мәтінге, 5 % түске бірінші кезекте көңіл аударған. Ал әйелдердің 44% жарнама түсіне, 40% суретке, суреттің жеке бөліктеіне, 16% мәтенге көңіл аударған.

Диаграмма 6 - Название
№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Ерлер жарнама мәтінің басты көрініп тұрған тақырыбын мұқият қараса, әйелдердің көбісі төменде орналасқан мәтінге көңіл аударып, қабылдаған.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған?

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Бұл жарнаманың ерлерге бағытталғандығына қарамастан, әйелдер де, елдер де жарнаманы дұрыс қабылдап, назаларын аудартқан.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Әйелдер де, ерлер де бірінші кезекте жарнама суретіне көңіл аударған. Бірнеше әйел респонденттер жарнама суретіндегі ең бірінші көзге түскен элементтерін жазған.

№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Берілген жарнамада жарнама мәтіндері аз. Біз тек берілген тауардың бренд атауын ғана және төменде орналасқан мәтінді көреміз, яғни тауарды алуға болатын мекенжай туралы ақпараттар. Ерлер де, әйелдер де жалпы тауар атауына ғана көңіл аударған.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған? Ерлер де, әйелдер де жарнаманың ерлерге арналғанын белгілеген.

«Sumsung» планшеті жарнамасының үлгісі («Quattroruote» журналы)

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Берілген жарнама әйелдердің көбісін қызықтырған жоқ. Олардың айтуынша бұл жарнамада сұр түстерінің болуынан, ал ерлерді керісінше қызықтырды, себебі жарнамада нақтылық пен минимализм көрінеді.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Ерлер жалпы суретке және тауар атауына көңіл аударған. Ал әйелдерге бірінші кезекте жарнаманың түсіне көңіл аударған.

№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Жарнама мәтініне қатысты, әйелдер тек қана тауардың маркасын ғана мұқият қарап, қалған мәліметтерге көңіл адурмаған. Ал ерлер тауарды сипаттап тұрған басты қысқаша мәтінді мұқият көрген.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған? Жарнаманың жалпы сипаттары бойынша ерлерге арналғанына қарамастан, ол тауармен ерлер де, әйелдер де қолданатындықтан, бұл сұрақ бойынша олардың ойлары бұл жарнама ерлерге де, әйелдер ге арналған.

«Blend-a-med» тіс пастасы жарнама үлгісі («Quattroruote» журналы)

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Берілген жарнама ерлердің 36% және әйелдердің 32% ғана назарын аудартты.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Ерлердің де, әйелдердің де 80% жарнама суретіне көңіл аударған, бұл жарнама мәтінінің өте кіші әріптермен жазылғандықтан және жарнама түстерінің қанық болмағандығынан болуы мүмкін.

№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Респонденттер жарнаманың негізгі мәтіні төменде және өте майда әріптермен жазылғандықтан, тек қана негізгі көзге түсіп тұрған, жарнама тақырыбына мұқият оқыған.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған? Берілген жарнаманың ерлерге арналған журналда орналасқанына қарамастан, жарнама тауарымен ерлер де, әйелдер де қолдана алатындықтан, бұл сұраққа берілген жауаптардың нәтижелері бойынша бұл жарнама ерлерге де, әйелдерге де арналған.

«Loreal Paris» ерін далабы жарнамасының үлгісі («Cosmopolitan» журналы)

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Әйелдердің 76% берілген жарнамаға назалары аударылса, ерлердің тек қана 12% жарнама жағымды безендірілуіне байланысты назарларын аудартқан.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз?

Диаграмма 7 - Название
Диаграммадан көретініміз, ерлер бұл жарнамада бірінші кезекте тауардың қанық түсіне көңіл аударған. Берілген жарнамада басты көзге түсіп тұрған түс – ерлердің назарына ең қатты түсетін қызғылт түсі. Ал әйелдер, керісінше, суретке көңіл аударған.

№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Ерлердің көп бөлігі мәтінмен таныспаса да, оны түсінікті деп айтқан. Әйлдердің көп бөлігі жарнама мәтінін мұқият оқыған. Жарнама әйелдерге арналғандықтан, эмоционалды сөздермен жазылған.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған? Барлық респонденттер бұл жарнаманы әйелдер аудиториясына бағытталғандығын белгілеген.

«Mary Kay» әтірі жарнамасының үлгісі («Cosmopolitan» журналы)

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Жарнама ерлердің назарын мүлдем аудартпады, оның себебі, жарнаманың элементтерінің көп болуы, нақтылық жоқ. Ал әйеледердің тек 30% жарнама қызықтырған жоқ, бұл олардың жарнама тауарының маркасына деген қатынастарына байланысты.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Ерлердің 80% жалпы жарнама суретіне көңіл аударса, ал қалғаны жарнама түсіне бірінші кезекте көңіл аударған. Әйелдер өз кезегінде, 60% бірінші кезекте жарнаманың жалпы түсіне, ал 40% тауардың маркасына көңіл аударған.

Диаграмма 8 - Название
№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Ерлер жарнаманың мәтініне мүлдем назар аудармаған. Әйелдер жарнаманың басты тақырыбшасы мен тауар маркасының атауын мұқият қараған.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған? Ерлерден де, әйелдерден де бірдей жауап: жарнаманың әйелдерге арналғаны жазылған.

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Жарнама ерекше жасалғандықтан, респонденттердің барылығына ұнап, назарларын аудартқан.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз?

Диаграмма 9 - Название

Диагррамадан көретініміз, ерлердің барлығы бірінші кезекте суретке қараған, онда қыздың бейнесі бейнеленгеннен емес. Әйелдер де негізінен суретке көңіл аудрғанымен, бірнешесі жарнаманың жалпы түсіне бірінші кезекте көңіл аударған.

№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба?? Ерлер жарнама мәтінінің басты көзге түсіп тұрған жазуын (тауар атауын) ғана мұқият оқыса, әйелдер жарнама мәтінінің басты тақырыбшасын мұқият көріп, жарнама мәтінінің салыстырмалы түрде оңай екенін айтып, бірақ өте кіші әріптермен жаылғандықтан, оны оқығысы келмейтіндерін айтқан.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған?

Бұл сұраққа берілген жауаптарың нәтижесі бойынша жарнама әйелдерге арналған.

«Schwarzkopf» шаш бояуы жарнама үлгісі («Cosmopolitan» журналы)

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Берілген жарнаманың әйелдерге арналғандығына қарамастан, барлық респонденттердің назарын аудартты.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Берілген жарнама бойынша ерлердің 80% суретке, қыздық бейнесіне көңіл аударған. 20% жарнаманың жалпы түсіне көңіл аударған. Ал әйелдердің 50% суретке көңіл аударса, 50% бірінші кезекте жанамаланып жатқан тауардың атауына көңіл аударған.

Диаграмма 10 - Название
№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Ерлер жарнаманың мәтініне мүлдем назар аудармаған. Әйелдер жарнаманың басты тақырыбшасы мен тауар маркасының атауын мұқият қарап, мәтінді де мұқият оқып шығып, түсінікті жазылғанын айтқан.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған? Бұл сұраққа берілген жауаптарың нәтижесі бойынша жарнама әйелдерге арналған.

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Берілген жарнама ерлердің 20% қызықтырса, кеісінше әйелдердің 20% жарнама назарын аудартпаған.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз?

Диаграмма 11 - Название
Диаграммадан көретініміз, әйелдердің 80% жарнамаланған тауарға, яғни, суретке көңіл аударса, 20% жарнаманың безендірілген түстеріне бірінші кезекте көңіл аударған. Ал ерледің 60% жарнаманың мәтініне, 35% суретке, 5% түске көңіл аударған.

№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Жарнама мәтіні нақты, қысқаша жазылғандықтан, барлық респонденттер жарнама мәтінін түсінікті, қабылдауға жеңіл екенін айтқан.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған? 90% респонденттер жарнаманы әйелдерге аналған десе, 10% жарнама екі аудиторияға да бағытталғандығын айтқан.

«Tiffany & Co» асыл тасты жүзігі жарнама үлгісі («Bazaar» журналы)

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Барлық респонденттерге берілген жанрнама ұнаған және назарларын бірден аудартқан. Бұл жарнамадағы жағымды түстер мен бірқалыпты пішіндердің болуы себебінен болуы мүмкін. Эстетикалық түрде жарнама әдемі жасалған.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Әйелдердің 70% бірінші кезезке суретке, тауарға (асыл тасты жүзіктерге) назар аударса, 30% жарнама түсіне көңіл аударған. Ал ерлердің 60% бірінші кезекте жарнама түсіне көңіл аударып, 40% тауарға көңіл аударып, жалпы бұл жарнаманың әсемдікпен ассоциациялатынын айтқан.

Диаграмма 12 - Название
№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Ерлер мәтінді мұқият оқымаса да, оны түсінікті мәтін деп айтқан. Ал әйелдер жарнама мәтінін мұқият оқыған. Жарнама әйелдерге арналғандықтан, эмоционалды сөздермен жазылған. Оны оқығанда бірден көз алдында бейнелер пайда болып, әйел берілген тауарды қолданғаннан алатын сезімдерді мәтін арқылы сезінеді.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған? Барлық репонденттердің жауаптары бойынша жанама әйелдерге арналған.

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Барлық респонденттерге берілген жанрнама ұнаған және назарларын бірден аудартқан. Эстетикалық түрде жарнама өте көркем етіліп жасалған.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Әйелдердің 80% бірінші кезекте суретке, тауарға (асыл тасты алқаға) назар аударса, 20% жарнама түсіне көңіл аударған. Ал ерлердің 65% бірінші кезекте жарнама түсіне көңіл аударып, 45% тауарға көңіл аударып, жалпы бұл жарнаманың әсемдікпен ассоциациялатынын айтқан.


Диаграмма 13 – Название
№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Берілген жарнамада мәтін жоқ десек болады, онда жалпы тауардың атауы және жарнаманың тақырыбшасы мен тауарды алуға болатын мекенжай жазылған. Ерлер жай ғана тауар атауына қарап, ары қарай оқымаған. Ал әйелде тауарға қызыға отырып, жарнама тақырыбшасымен қатар, майда жазулармен жазылған жарнама тауаын алуға болатын мекенжайды да мұқият қараған.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған? Бұл сұраққа берілген жауаптарың нәтижесі бойынша жарнама әйелдерге арналған.

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Берілген жарнама әйелдер аудиториясына бағытталғандығына қарамастан, жарнама барлық респонденттерге ұнап, назарларын аудартты. Себебі, жарнама өте ашық, жағымды болып көрінеді.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Берілген жарнамада респонденттердің барлығы бірдей жалпы суретке көңіл аударған, себебі, жарнама мәтіндеріне қарағанда жарнамаланып жатқан тауар бейнесі өте үлкен етіліп, орталықта орналасқан.

№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Әйелдер де, ерлер де жарнама мәтінінің тек тауар атауын мұқият көрген.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған? Жарнама барлық респонденттердің ойынша әйелдерге арналған.

«Annabella» брендінің шубасы жарнамасының үлгісі («Bazaar» журналы)

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма?

Берілген жарнама әйелдердің барлығының және ерлердің 40% назарын аудартты.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Әйелдердің барлығы бірінші кезекте жарнамаланып тұрған тауардың суретіне көңіл аударса, ал ерлердің 15% мәтінге көңіл аударған, нақтырақ айтсақ, тауар брендіне, ол ең көзге түсерлік элемент болып тұрғандықтан.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған? Бұл сұраққа да бірдей нәтиже шығып отыр, яғни, респонденттердің барлығының ойларынша, берілген жарнама әйелдерге арналған.

№ 1 сұрақ. Берілген жарнама сіздің назарыңызды аудартты ма? Әйелдердің 52% берілген жарнама назарын аудартты, ал 48% жарнама қызықтырған жоқ. Ал ерлерді бұл жарнама мүлдем қызықтырған жоқ.

№ 2 сұрақ. Берілген жарнамада бірінші кезекте неге көңіл аудардыңыз? Респонденттердің барлығы бірінші кезекте жарнама суретіне көңіл аударған.

№ 3 сұрақ. Жарнаманы ең бірініші рет көргенде жарнама мәтініне мұқият қарадыңыз ба? Ерлерді бұл жарнама жалпы қызықтырмағандықтан, олар жарнама мәтініне көңіл аудармады, ал әйелдер мәтініннің басты тақырыбына және тауадың брендін мұқият қараған.

№ 4 сұрақ. Сіздің ойыңызша берілген жарнама қай аудиторияға арналған? Әйелдер де, ерлер де бұл жарнаманы әйелдерге арналғанын белгілеген.

Зерттеудiң келесi кезеңiнде М. Люшердiң “түстiк тестi” тестi жүргiзiлген. Бұл проективтi әдiстеменiң қысқаша вариантын пайдаландық. (Сегiз түстi карточкалар екi рет таратылды )

Зерттеушiлерге түстер бейiмделген. Карточкаларды өз таңдаулары бойынша орналастырып шығуды тапсырдық. Соңғы рангке зерттеушi қабылдамайтын түстi орналастырды. Екiншi реттiк таңдаудан кейiн мәлiметтердi тiркелген хаттамалар сандық өңдеуге түстi. Мұнда бiрiншi реттiк таңдау қалаулы (идеалды), ал екiншi реттiк таңдауында ақиқатты қалып ретiнде бағаланады.

Эмпирикалық зерттеу жұмысының мақсат-міндеттеріне зерттеудiң келесі кезеңiнде бiз әр жыныстағы респонденттерге блиц-опрос жүргiздiк. Бұл анкетада негiзiнен екi мәселе төңiрегiнде сұрақтар қойылып респонденттерден мүмкiн варианттардың бiрiн таңдауды ұсындық. Зерттеу үшін маңызды сұрақты аламыз.

Жарнамалық бейне сiздi несiмен қызықтырады?

А) Сыртқы бейнесі

Б) Түсі

В) Безендірілуі

Д) Пайдалылығы

Эксперименттiң келесi кезеңiнде М. Люшердiң тестi негiзiнде жарнамаланатын өнімдерге байланысты стимулдық материалдар даярланып, зерттеу жүргiзiлдi. Мұнда жарнамаланатын заттың төрт түрлi критерийi анықталады. Олар: түсi, пiшiнi, құрамы, безендiрiлуi.

Зерттеу барысы алдынғы әдiстемелерге ұқсас өткiзiледi. Зерттелушiге осы төрт критерийге сәйкес карточкалар жасалынып, ретiмен ұсынылады. Зерттеу барысында әрбiр стимулдық материалдар топтамасы бойынша соңғы таңдау бұл зерттелушiнiң актуалды позициясы ретiнде қарастырылады. Эксперименттiң келесi кезеңiнде алдынғы зерттеуде атауы карточкаға жазылып берiлген жарнама үлгілерінің этикеткасы iрiктелiнiп, зерттелушiге төмендегiдей нұсқау беріледі: «Ұсынылған этикеткалардағы түстердi ескере отырып өзiңiзге ұнайтынынан бастап ретiмен орналастырыңыз». Мұнда да таңдау ретi тiркелiнiп отырады. Зерттеу мәлiметтерi контент анализдiн және математикалық статистикалық әдiстер арқылы өңделедi.

Анкета мәлiметтерiн өңдеу барысында әрбiр жас кезеңiне байланысты жауаптардың контент-анализдiк талдауы нәтижесiнде жарнаманың әсер етуiнiң жасқа байланысты өлшемдерi айқындалды, кейiннен әрбiр топ зерттеушiлерiнiң жауаптарлық пайыздың қатынасы есептелiндi.

Кесте 7 - Зерттелушiлердiң бiрiншi сұрақ бойынша мәлiметтерi

Бұл кестелердiң бiрiншiсiнен жарнамалық тауарлардың белгiлерiнiң iшiнде адамдарға олардың түстерiнiң әсерi жоғары екендiгiн көруге болады. Барлық кезеңде де олар тыңдаудың ортадан жоғарғы пайыздық өлшемге ие. Осыдан келiп бiз екі топ зерттелушiлерiнiң жауаптарын бiрiктiрiп, ортақ пайыздың көрсеткiшiн анықтадық. Мұнда жарнама элементтерiнiң адамға әсер етуiнiң пайыздық көрсеткiшi: Түсi – 52,8 %; Безендiрiлуi – 22,2 %; Ақпараттың болуы – 14,3 %; Пайдалылығы – 10,7 % (жалпы жауаптар санына сәйкес)

Мұны график ретiнде бейнелеуге болады.

100
52,8%

Түсi Безендiрiлуi Ақпарат Пайдалылығы

Мұнда қыздар тобы заттың сыртқы безендiрiлуiн. Жігіттер тобы - өзге адамдардың пiкiрiн басшылыққа алатынын байқауға болады. Бұл сұраққа байланыстыда бiз барлық зерттеудiң жауаптарының қосындысына сәйкес пайыздың өлшемдi есептедiк.

М. Люшердiң “түстiк тестi” әдiстемесiнiң нәтижесiн талдауда бiз негiзгi төрт түрлi түсті iрiктеп алдық. Бұл әдiстеменiң негiзгi түстерi болуымен қатар жарнамада да өте кең және жиi пайдаланатын түстер тiзбегi болып саналады. Бiрiншi кезекте әрбiр жынысқа байланысты мәлiметтердi өңдеу барысында олардың пайыздық өлшемiн есептедiк.

Кесте 8 - Мәліметтерді өңдеу бойынша шыққан пайыздық көрсеткіштер

Бұл кестеден әрбiр жыныс өкіліне тән басым түстердi байқауға болады. Мысалы: қыздар – қызыл, сары түсті қаласа, ал, жігіттер – жасыл, көк түстi көп таңдайды. Бұл олардың тұлғалық, эмоционалдық ерекшелiктерiмен де тығыз байланысты деп айтуға болады. Адамдар жасы есейген сайын орнықты, байсалды тыныштандыратын, әрi табиғатқа жақын түстердi қалайды.

Жарнама элементтерiнiң адам үшiн құндылық маңыздылығын анықтауға арналған әдiстеме мәлiметтерiн өңдеуде де әрбiр топ бойынша пайыздық өлшемдер шығарылды.
Кесте 9 - Түстiк безендiрулер топтамасы

Зерттеу мәлiметтерiнiң талдауы әрбiр жынысқа байланысты негiзгi және қосымша түстердiң белсендiлiк сипатының өзгеретiнiн көрсеттi. Бұдан ер адамдар бiрiңғай тыныштандырушы түстердi таңдауға бейiм келедi деген қорытынды шығаруға болады.

Мәлiметтердi талдаудың келесi кезеңiнде қыздар мен жiгiттер тобында жарнама өнімдерін қабылдау мен түстiк қалау көрсеткiштерi арасындағы сәйкестiлiктi табу үшiн конкордация немесе көптiк рангiлер корреляциясын есептеймiз.

Бұл W-коэффициент мынадай формулла арқылы есептеледi.

W= —————— (1)

m² (n³-n)
Мұндағы, W-конкордация коэффициентi

m-зерттелушiлер саны: n-рангiлеушi объектiлер саны

d_j=S_j – ————— (2)

2
Мұндағы, S_j-әрбiр j-шi объектiнiң сандар қосындысы

Конкордация коэффициентiнiң мәндiлiгi критерийi бойынша мына формулламен анықталады.

X² = ——————— = —————————, (3)

m х n (n+1) mn²+m² n
Бiз зертеу жұмысының болжамын дәлелдеу үшiн жоғарыдағы конкордация немесе көптiк рангiлер коэффициентiн пайдаланамыз. Зерттеу болжамын калыптастырамыз.

Н₀ - қыздар тобындағы жарнама өнімдерін қабылдау мен түстiк қалау көрсеткiштерi арасында мәндi байланыс жок.

Н₁ - қыздар тобындағы жарнама өнімдерін қабылдау мен түстiк қалау көрсеткiштерi арасында мәндi байланыс бар.

Зерттеу болжамын дәлелдеу мақсатында қыздар тобындағы жарнама өнімдерін қабылдау мен түстiк қалау көрсеткiштерi арасында мәлiметтердi кестеге орналастырамыз. Кестеде түстер рангiлер қосындысының өсу ретi бойынша орналасқан

Конкордация коэффициентiнiң мәндiлiгiн формула аркылы Х² критерийiнiң мәндерiн аныктадық.

Мұнда,

1. 
   Сыртқы бейнесі үшiн W=0.17 болғанда Х²=21.76:
   
2. 
   Түсi үшiн W=0.22 болғанда Х²=28.14:
   
3. 
   Безендiрiлуi W=0.26 болғанда Х²=33.28:
   
4. 
   Ақпараттың болуы W=0.31 болғанда Х²=39.68:
   
5. 
   Пайдалылығы W=0.31 болғанда Х²=47.36:
   

15.5076, (p0.005

Х²_крит={

20.0906, (p0.001

Жоғарыда аталған касиеттердiң көрсеткiштiк мәндерi Х²_эмпХ²_крит, яғни Н₀ болжамы шеттетiлiп, Н₁ қабылданады.

Жауап: жарнама өнімдерін қабылдау мен түстiк қалау көрсеткiштерi арасында байланыс бар және ол мәндiлiк зонасында орналаскан.

Ендi осы жолмен жiгiттер тобынан алынған мәлiметтерге болжам жасалып, дәлелденедi. Алдымен зерттеу болжамын қалыптастырамыз.

Кесте 11 - Жiгiттер тобының мәлiметтiк көрсеткiштерi.

Конкордация коэффициентiнiң мәндiлiгiн формула аркылы Х² критерийiнiң мәндерiн аныктадық.

Мұнда,

1. 
   Сыртқы бейнесі W=0.20 болғанда Х²=2507:
   
2. 
   Түсi үшiн W=0.25 болғанда Х²=32:
   
3. 
   Безендiрiлуi W=0.33 болғанда Х²=42.24:
   
4. 
   Ақпараттың болуы W=0.24 болғанда Х²=30.72:
   
5. 
   Пайдалылығы W=0.16 болғанда Х²=20.48:
   

15.5076 (p0.005

Х²_крит={

20.0906 (p0.001

Жоғарыда аталған қасиеттердiң көрсеткiштiк мәндерi Х²_эмпХ²_крит, яғни Н₀ болжамы шеттетiлiп, Н₁ қабылданады.

Жауап: Жiгiттер тобындағы жарнама өнімдерін қабылдау мен түстiк қалау көрсеткiштерi арасында мәндi байланыс бар және ол мәндiлiк зонасында орналасқан.

Зерттеу мәлiметтерiн сандық статистикалық талдаудан бiз қыздар мен жiгiттер топтарында да жарнама өнімдерін қабылдау мен түстiк қалау көрсеткiштерi арасында мәндi байланыс бар екенiн аныктадық.