Коммукативтік оқыту арқылы бастауыш сынып оқушыларының зерттеушілік дағдыларын дамыту

 
 

Qazaq 
Journal of Young Scientist,
 
Vol. 2, No. 1 - Januar 2024

 
7 
ӘОЖ 373.31 
КОММУКАТИВТІК ОҚЫТУ АРҚЫЛЫ БАСТАУЫШ СЫНЫП 
ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ЗЕРТТЕУШІЛІК ДАҒДЫЛАРЫН ДАМЫТУ 
 
Үдербаева Гүлнұр Сәрсенбайқызы 
7М01301 – Бастауышта оқыту педагогикасы мен әдістемесі мамандығының 
2-курс магистранты, 
Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университеті, Педагогика және 
психология институты, Алматы қ., Қазақстан 
 
Мақалада 
бастауыш 
сынып 
оқушыларының 
коммуникативті 
құзыреттілігін 
дамытудағы 
зерттеушілік 
дағдыларының 
маңызы, 
коммуникативті 
құзыреттіліктің 
компоненттері 
қарастырылады. 
Коммуникативті әрекеттер арқылы жобалық қызметті жүзеге асыру 
шарттары сипатталады. 
 
Кілт сөздері: коммуникативтік құзыреттілік, жобалық қызмет, бастауыш 
сынып оқушылары, жобалық міндет. 
Білім берудің нормативтік және практикалық құрамдас бөлігіне 
құзыреттіліктерді енгізу оқушылар теориялық білімдер жиынтығын жақсы 
меңгере алатын, бірақ нақты өмірлік міндеттерді немесе проблемалық 
жағдайларды шешу үшін осы білімді пайдалануды талап ететін іс-әрекетте 
айтарлықтай қиындықтарға тап болатын мәселені шешуге мүмкіндік береді. 
Коммуникативті құзыреттілік негізгі топқа жатады, яғни адам өмірінде 
ерекше маңызы бар, сондықтан оның қалыптасуына мұқият назар аудару керек. 
Оқушылардың коммуникативті құзыреттілігі оқу жетістіктеріне әсер етеді. 
Баланың мектепке бейімделу процесі, атап айтқанда оның сыныптағы 
эмоционалды әл-ауқаты көбінесе коммуникативті құзыреттілікке байланысты. 
Зерттеушілік 
дағдысы 
арқылы 
оқушылардың 
коммуникативтік 
құзыреттіліктерін дамыту технологиясы жүйелік-белсенділік тәсілінің негізінде 
әзірленді (Л.С.Выготский, А.Н.Леонтьев, П.Я.Гальперин, Д.Б.Эльконин, 
В.В.Давыдов, А.Г.Асмолов) [1]. Педагогикалық жобалаудың теориялық мен 
практикалық 
негіздері 
И.А.Зимней, 
А.К.Маркова, 
А.В.Хуторский, 
Л.А.Петровская, Ю.Н.Петьянова, Е.В.Сидоренко, Н.В.Матяш, К.Н.Поливанова
және т.б. ғалымдардың еңбектерінде кеңінен қолданылады [2]. 
Педагогикалық процесте жобалық қызметті пайдалану келесі практикалық 
мәселелерді шешу қажеттілігінен туындайды: 

оқушылардың коммуникативтік дағдыларын дамытудың төмен деңгейі; 

Qazaq 
Journal of Young Scientist ,Vol. 2, No. 1 - Januar 2024
 
 
8 

оқушылардың тәуелсіздігінің төмен деңгейі; 

оқушылардың іздестіру және зерттеу іс-әрекеттерін орындау және осы 
дағдыларды іс жүзінде қолдану дәрежесі арасындағы алшақтық; 

оқушылардың білімді бір білім беру саласынан екіншісіне, оқу 
жағдайынан өмірлік жағдайға ауыстыра алмауы. 
Коммуникативті құзыреттілік адамның сәтті қарым-қатынасқа ықпал ететін 
психикалық және мінез-құлық сипаттамаларының тұтас жүйесі ретінде 
түсіндіріледі, яғни ақсатқа жету және қатысушы тараптар үшін эмоционалды 
қолайлы. Оның құрылымында келесі компоненттер ерекшеленеді: когнитивті, 
құндылық-семантикалық, жеке, эмоционалды және мінез-құлық [3]. 
Бастауыш сынып оқушысының коммуникативті құзыреттілігі өзіне деген 
сенімділікке, оптимизмге, адамдарға деген мейірімділік пен құрметке, 
әділеттілікке, альтруизмге, адалдыққа, стресске төзімділікке, эмоционалды 
тұрақтылыққа жол сілтейді.
Коммуникативті 
құрамдас 
бөліктің 
эмоционалды 
компоненті 
әңгімелесушімен жағымды эмоционалды байланыс орнатуға және сақтауға, 
өзін-өзі реттеуге, серіктестің күйінің өзгеруіне жауап беру қабілетіне 
байланысты. Эмоционалды компоненттің маңызды компоненттері бастауыш 
сынып оқушысында дамиды. 
Мінез-құлық компоненті коммуникативті дағдыларды, іс-әрекет тәсілдерін 
және тәжірибені қалыптастырады, бұл – мінез-құлық пен іс-әрекет деңгейінде 
коммуникативті құзыреттіліктің барлық көріністерін біріктіретін білім. 
Коммуникативті дағдылар элементтер ретінде коммуналдық мінез - құлықты 
тудырады. 
Бастауыш мектепте коммуникативті құзыреттілік екі негізгі компонент – 
құндылық-семантикалық және мінез-құлық арқылы дамиды. Қазіргі мектеп 
оқушылардың оқудағы белсенді, тәуелсіз ұстанымын, зерттеу, рефлексивті, 
өзін-өзі бағалау дағдыларын, дамыған шығармашылық ойлауды дамытатын 
оқыту әдістерін қажет етеді. Бұл талаптарға практикалық бағдарлау 
технологиясы – жобалар әдісі жауап береді. Бұл технология репродуктивті 
оқыту әдістерін (жобаны орындау технологиясын оқыту кезеңінде) қолданумен 
ұштастыра отырып, зерттеу, іздеу, проблемалық әдістердің (жобаларды 
орындау кезеңінде) жиынтығын болжайды. 
Мектептің бастауыш сыныптарында жобалық-зерттеу жұмыстарын енгізу 
маңызды және қажет, өйткені мұндай іс-әрекет оқушының тұтас тұлғасын 
алады, өмірге тек ақыл-ой және практикалық дағдыларды ғана емес, сонымен 
бірге дамып келе жатқан адамның мәдени және рухани қабілеттерін де 
тудырады. Жобалық-зерттеу жұмыстарына қатыса отырып, бастауыш сынып 
оқушылары өздерінің жасырын мүмкіндіктерін іске асырады, олардың жеке 
қасиеттерін ашады, өзін-өзі бағалау, оқу қызметіне деген қызығушылық, 
тәуелсіздік, өзін-өзі бақылау артады. Зерттеу дағдыларын игеру оқушыларға