Крутымi дарогамi вайны

Георгiй Iванавiч успамiнау пасля: “Мiнула некалькi дзён нашай абароны. Сувязi з дывi­зiяй не было. На пазыўныя гудкi ўцалелай радыёстанцыi нiхто не адказваў. I тады было вырашана паслаць на сувязь развед­чыкаў. Паведамiць, што крэпасць не зда­дзена, i папрасiць дапамогi. Аднак пера­брацца праз крапасныя валы было немагчы­ма - кожны ix метр быў узяты пад абстрэл. Першая спроба ўстанавiць сувязь поспеху не мела. У другi раз на фарсiраванне р. Муха­вец паслалi 8 разведчыкаў, у тым лiку i мяне. Плывём, зброя над галавой. У паветры разрываюцца ракеты. Але вораг нас не заў­важае. Можа, i ўдалося б прабрацца на бе­раг, калi б не недарэчны выпадак. Адзiн з разведчыкаў ненаўмысна нацiснуў на спу­скавы кручок, раздаўся выстрал. I тут жа на нас абрушылася лавiна агню. Ад куль закi­пела вада. Шасцёра з васьмi было забiта. Засталiся мы са старшым лейтэнантам Мам­чыкам, абодва параненыя. Неяк дабралiся да процiлеглага берага, перачакалi ў трыснягу, i ўсё ж выбралiся з варожага кальца. Колькi нагаравалiся, пакуль дабралiся да сваiх! А было гата ўжо ў Магiлёўскай вобласцi...”

I зноў упартыя бai. У баях за г. Чэры­каў, важны стратэгiчны пункт, падраздзя­ленне, якiм камандаваў Г. I. Катушонак, 2 днi ўтрымлiвала горад. Сам камандзiр атрымаў 9 раненняў, але поля бою не пакiнуў. За гэтыя бai Георгiй Iванавiч быў узнагароджаны ордэнам Ленiна. А потым быу шпiталь, пасля якога мала­дога афiцэра накiравалi на вучобу ў ака­дэмiю iмя Фрунзе. Але праз 4 месяцы, у маi 1942 г., ён падаў рапарт з просьбай адправiць яго на перадавую. Потым, маў­ляў, пасля вайны давучуся. Просьбу за­даволiлi, Г. I. Катушонах трапiў у 36-ю мотамеханiзаваную брыгаду, на Сталiн­градскi фронт, дзе i працягваў ваяваць.

У сям'i Мiкалая Васiлевiча Зайкiна з в. Жалезнiкi было сямёра сыноў i дачка. У 1941 г. браты Зайкiны ўсе як адзiн сталi на абарону Радзiмы. Бацькi з не­цярпеннем чакалi вестак з фронту. I пер­шай прыйшла горкая вестка - пахаваль­ная. Самы старэйшы - Кiрыла гераiчна загiнуў пры абароне Ленiнграда. Аляк­сандр у гэты час ваяваў на Заходнiм фронце, быў палiтруком, цяжка паранены ў канцы 1941 г., страцiў правую руку i ў студзенi 1942 г. па стану здароўя быў камiсаваны. Пётр i Iван прайшлi ўсю вайну. Iван быў камандзiрам роты, Пётр - палiтруком, прайшоў шлях ад Масквы да Кёнiгсберга. А затым абодва прымалi ўдзел у разгроме мiлiтарысцкай Японii. Фёдара вайна сустрэла ў Ленiн­градзе. Ён быў камандзiрам аддзялення сувязi. У 1942 г. быў цяжка паранены ў бai. Парфiрый, якi перад вайной на­стаўнiчаў на радзiме, стаў партызанам. Mixaiл, самы малодшы з братоў, з дзя­цiнства марыў стаць лётчыкам. Летам 1940 г. паступiў у Ленiнградскае ваеннае вучылiшча, быў залiчаны, але атрымаў адтэрмiноўку да жнiуня 1941 г., бо яму тады не было яшчз 18 гадоў. Аднак вайна перакрэслiла ўсё. На фронт яго не ўзялi. Тады ён стаў збiраць зброю, боепрыпасы, рыхтаваць моладзь да барацьбы з акупан­тамi ў тыле. I як толькi сталi стварацца першыя партызанскiя атрады, Mixaiл стаў партызанам атрада iмя Варашылава. Рашучы i храбры, вясёлы, знаходлiвы, чулы таварыш - такiм памятаюць яго партызаны Расоншчыны. Удзельнiчаў у многiх баях, двойчы хадзiх за лiнiю фронту. У няроўным баi каля в. Залессе Miёpcкагa раёна Mixaiл загiнуў. Яму не было яшчэ i 20 гадоў.

Усёй сям'ёй абаранялi Радзiму i пя­цёра братоў Бурнасенкаў з в. Васiлёнкi Гарбачэўскага сельсавета. Старайшы брат Iociф загiнуў яшчэ у савецка-фiнляндскай вайне 1939-40 гг. У ёй прымаў удзел i малодшы, Парфiрый. Быў моцна абма­рожаны, трапiў у шпiталь, дзе яму ампу­тавалi пальцы ног. I толькi дзякуючы валявому i рашучаму характару ён змог закончыць у чэрвенi 1941 г. курсы тан­кiстаў у лiтоўскiм горадзе Алiтусе, стаў камандзiрам танка. Там i застала яго но­вая вайна. У лiтоўскай зямлi i застаўся ляжаць назаўсёды старшы сяржант Пар­фiрый Бурнасенка, якi загiнуў у першыя днi вайны, абараняючы Алiтус. Георгiй перад вайной працаваў у Ленiнградзе. У пачатку вайны стаў апалчэнцам, абара­няў горад, затым ваяваў у дзеючай apмii ў складзе 186-й стралковай дывiзii. Тры банвыя ордэны, шмат медалёў яскрава сведчаць пра яго банвыя справы. Марк, якi ваяваў у 502-м стралковым палку 3-й apмii, дайшоў на сваiм танку да Бер­лiна. Быў паранены, зноў станавiўся ў строй. Прымаў удзел у вызваленнi бела­pycкix гарадоў Рагачова, Бабруйска, Гомеля, Ваўкавыска i iншых. Мае 13 па­дзяк Вярхоўнага Галоўнакамандавання. Канстанцiн перад вайной служыў у Чыр­вонай Apмii ў пагранiчных войсках у Лiтве. 21 чэрвеня 1941 г. атрымаў вод­пуск, прыехаў на радзiму за сям'ёй. Вяр­нуцца назад ужо не было магчымасцi. Стаў партызанам. У час адной з карных аперацый гiтлераўцы расстралялi яго мацi ў лiку iншых заложнiкаў за тое, што сын быў у партызанскiм атрадзе (а быў ён тады начальнiкам штаба пар­тызанскага атрада iмя Сталiна). Смелы, адважны, ён быў заўсёды ў першых радах, помсцячы за мацi, за сваю зямлю.

У час наступлення на лiтоўскай зямлi сяржант Янчулоў паказаў сябе храбрым i знаходлiвым воiнам. Ён быў артылерыстам, але аднойчы яму давялося выступiць у iншай ролi... 15 жнiўня 1944 г. каля в. Рыземес сяржант сутыкнуўся ў лесе з нямецкiм обер-яфрэйтарам, узброеным вiнтоўкай i гранатамi. На iм была плашч­-палатка, па якой цяжка было меркаваць, хто гэта - немец цi наш баец? Сяржант адразу ж распазнаў ворага, але зрабiў выгляд, што праходзiць мiма. Абыяка­васць байца супакоiла гiтлераўца. Янчу­лоў жа падкраўся ўжо з другога боку. Фашыст трапiў у палон. Загадам каман­дуючага армiяй сяржант М. 1. Янчулоў быў узнагароджаны ордэнам Славы II ступенi.

Недалёка ад Вены за трое сутак да Перамогi механiк-вадзiцель танка гвардыi сяржант Зуеў ледзь не быў пахаваны на аўстрыйскай зямлi. Нашы танкi падтрым­лiвалi наступленне пяхоты. Гiтлераўцы ўпарта супрацiўлялiся, адкрылi моцны агонь з процiтанкавай зброi. 4 танкi, зламаўшы 1-ю лiнiю варожай абароны, пайшлi на другую. I ў гэты момант фу­гасны снарад ударыў у танк, якi вёў Iван Зуеў. Машына iмгненна загарэлася. У па­лаючым камбiнезоне выскачыў механiк­-вадзiцель i пакацiўся ў варонку. Ён адзiн застаўся ў жывых, хоць тыя з танкiстаў, хто бачыў гэты бой, палiчылi i яго загi­нуўшым. За некалькi крокаў ад Iвана Раманавiча крычалi i стралялi гiтлераўцы, якiя хацелi схапiць танкiста жывым. На шчасце падаспелi нашы пехацiнцы.Яны i падабралi параненага i кантужа­нага Iвана.

С.І. Майсейчанка

прызначаны камендантам Старазагорскай воб­ласцi ў Балгарыi, потым упаўнаважаным Саюзнай кантрольнай кaмicii ў той жа вобласцi. Аказваў усялякую дапамогу насельнiцтву, садзейнiчаў уздыму эка­нoмiкi вобласцi. Тут, у Балгарыi, пазна­ёмiўся i са сваёй будучай жонкай Анта­нiнай Рыбак, лейтэнантам медслужбы. У званнi падпалкоўнiка Сцяпан Iванавiч выйшаў у запас i пасялiўся ў Ноўгарадзе.