Курсовая работа (проект)
«Ойын» және «ойын технологиялары» ұғымдарының мәні мен мағынасы
жүктеу/скачать 77.27 Kb.
|
| 2 «Ойын» және «ойын технологиялары» ұғымдарының мәні мен мағынасы
2.1 Ойын білім алушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру құралы ретінде Жас кезінде ойын іс – әрекет ретінде жетекші, атап айтқанда балалардың жан – жақты дамуының қажетті шарты және оларды тәрбиелеу мен одан әрі оқытудың негізгі құралдарының бірі болып табылады. Ойын процесі балалардың жеке басын қалыптастыруда әртүрлі психологиялық процестерді қалыптастыру, дамыту және жетілдіру үшін қолайлы жағдай жасайды[11]. Өз анықтамасы бойынша, ойын мінез – құлықты өзін – өзі басқару қалыптасатын және жетілдірілетін әлеуметтік тәжірибені қалпына келтіруге және игеруге бағытталған жағдайлар жағдайында қызмет түрін білдіреді[7]. Оқушының да, оқушылардың да ұжымдық іс – әрекетінің белсенділігі белгілі бір ынталандырулар болған жағдайда ғана мүмкін болады. Осы жерден белсендіру принциптерінің ішінде оқу – танымдық іс – әрекетті ынталандыруға маңызды орын беріледі[6]. Білім алушылардың белсенділігін арттыру принциптері, сондай – ақ оқыту әдістерін таңдау белгілі бір оқу процесінің ерекшеліктерін ескере отырып анықталуы керек. Жоғарыда аталған принциптер мен әдістерден басқа, оқушыларды бір сәтте немесе басқа уақытта белсенділікке итермелейтін факторлар да бар. Қызығушылық білім алушылардың белсенділенуінің басты себебі және құрамдас бөлігі болып табылады. Бұл факторды оқу материалын қалыптастыру кезінде алдын – ала ескеру қажет[8]. Оқушылар ешқашан нақты жағдайды зерттемейді, егер ол нақты шындықты көрсетпестен алыс болса, оларға ешқандай қатысы жоқ мәселені белсенді түрде талқыламайды. Керісінше, егер материалда өзіне тән проблемалар болса, оны кездестіруге тура келсе, кейде күнделікті өмірде шешуге тура келсе, оның қызығушылығы күрт артады. Бұл жағдайда оның танымдық белсенділігі осы мәселені зерттеуге, оны шешу тәжірибесін зерттеуге қызығушылық тудырады[9]. Танымға ынталандырудың күші оқу – танымдық іс – әрекеттің шығармашылық сипатына тікелей байланысты. Оқу – танымдық іс – әрекеттің зерттеу сипаты студенттердің шығармашылық қызығушылығын оятуға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде оларды жаңа білімді белсенді тәуелсіз және ұжымдық іздеуге итермелейді[12]. Бәсекелестік пен бәсекелестік сезімі де білім алушылардың белсенді іс –әрекетінің басты ынталандырушыларының бірі болып табылады. Алайда, айта кету керек, оқу процесінде бұл тек академиялық үлгерім үшін бәсекелестікке ғана емес, басқа да себептерге байланысты болуы мүмкін. Мысалы, ешкім басқалардың алдында «балшыққа бет бұрғысы» келмейді, әркім өзін жақсы жағынан көрсетуге, білімі мен дағдыларының тереңдігін көрсетуге тырысады. Бәсекелестік әсіресе ойын түрінде өткізілетін сабақтарда көрінеді. Жоғарыда аталған барлық факторларды ескере отырып, мұғалім оқушылардың іс – әрекетін қатесіз жандандыра алады, өйткені монотонды емес, сабаққа деген әртүрлі тәсілдер, ең алдымен, студенттердің сабаққа деген қызығушылығын арттырады, онда олар қатысуға қуанышты, өйткені мұғалімнің іс – әрекетін болжау мүмкін емес. Аталған факторлардың оқушыларға эмоционалды әсері сабақтың ойын түрі, бәсекеге қабілетті, шығармашылық және әлеуетті болып табылады[10]. Эмоционалды әсер тәуелсіз фактор ретінде де орын алады және бұл бөгде оқушылардың ұжымдық оқу процесіне белсенді қатысуға, қызығушылық тудыруға деген ұмтылысын ояту тәсілі. Оқу жұмысы, басқалар сияқты, әр түрлі болған кезде әлдеқайда қызықты. Ақпараттың монотондылығы және әрекет ету тәсілдері өте тез жалықтыра бастайды[16]. Оқушылардың танымдық іс – әрекетін жандандыру бойынша оқытушының жұмысы ең тиімді болып табылады, ал олардың танымдық қызығушылығын арттыратын оқыту әдістері мен құралдарын қолдана отырып сабақ өткізген жағдайда оқушылардың білім сапасы әлдеқайда жоғары. Ойын технологияларының педагогикалық мәні ойлауды жандандыру, білім алушылардың дербестігін арттыру және оқытуда шығармашылық тәсілді қамтамасыз етуге бағытталған. Білім беру саласы контекстіндегі ойынның мақсаты – белсенді шығармашылық ізденісте білім алушының дағдылары мен дағдыларын қалыптастыру[6]. Ойын әрекеті процесі білімнің өзін ғана емес, сонымен бірге оқушының коммуникативті дағдыларын да белсендіреді[18]. Сабақтың ойын формасы студенттерді оқу іс – әрекетіне ынталандыру, ынталандыру құралы ретінде әрекет ететін ойын әдістері мен ситуациялық тапсырмалардың көмегімен құрылады және негізделеді. Ойынды жоспарлау процесінде: * дидактикалық мақсаттар ойын тапсырмалары түрінде қойылады; * оқу қызметі ойын ережелеріне бағынады; * оқу материалдары құрал ретінде пайдаланылады; * дидактикалық тапсырмаларды ойынға аудару бәсекелестік әрекеттің элементі есебінен жүзеге асырылады; * тапсырмаларды сәтті орындау ойын нәтижесімен тікелей байланысты. Идеяға сәйкес, ойын технологияларының қызметі оларды сабақтарда қолданар алдында басталады, оны келесі кезеңдер түрінде дайындауға және ұсынуға болады. 1. Дайындау процесі Ең ұзақ уақыт, әдетте, бастапқы кезеңді алады, өйткені ол ойын идеясының дамуымен және одан әрі сценариймен тікелей байланысты. Мұнда ойынның сюжеттік желісін, оның келесі міндеттерін ойластыру қажет, бұл бәсекелестіктің құрылысына негізделеді. Материалдық қамтамасыз етуді дайындауға ерекше назар аудару керек – материалдың өзі неғұрлым қызықты болса, ойын процесі соғұрлым қызықты болады. Картаның нұсқаулық моделін және қолда бар үлестірмелі материалды мұқият әзірлеу ойын барысында қосымша түсініктеме беру уақытын азайтуға мүмкіндік береді. 2. Ойын технологияларын өткізу. Сабақ немесе сабақтан тыс іс – шаралар шеңберінде ойын өткізу кезеңінде мұғалім дайындықтың бастапқы кезеңінде есептеуі керек Регламенттің сақталуына ерекше назар аударылады. Ережені сақтау мұғалімді модератор ретінде немесе ойын процесінде тікелей қатысушы ретінде қосу арқылы жүзеге асырылады. Ойын барысында студенттер жеке рөлдерді өз бетінше орындай алады немесе топта таңдау бойынша жұмыс істей алады. 3.Талдау және жалпылау. Ойынның маңызды және соңғы кезеңі – қорытындылау, бұл ойынның барысы мен нәтижелілігін талдау, атап айтқанда ойын (имитациялық) моделі мен шындықтың арақатынасы, сонымен қатар оқу – ойын өзара әрекеттесу процесінің элементтері. Бұл кезеңде білім алушыларға не білгендерін (терминология, іс – әрекеттер); не үйренгендерін (дағдыларын) түсіну қажеттілігі туындайды. Ойын технологиясында білім алушылардың өзін – өзі Ойын технологиялары ұғымы әртүрлі педагогикалық ойындар түрінде білім беру процесін ұйымдастырудың көптеген әдістері мен әдістерін қамтиды, олар оқытудың нақты міндеті мен оған сәйкес педагогикалық нәтижелілігімен ерекшеленеді, ол оқу – танымдық бағытымен сипатталады. Дидактикалық бағытқа көкжиектің кеңеюі, танымдық белсенділік пен белсенділік; практикалық қолдануда қажетті белгілі бір дағдыларды қалыптастыру; жалпы білім беру және еңбек дағдыларын дамыту жатады[19]. Тәрбиешіге тәуелсіздік, ерік күші сияқты қасиеттерді тәрбиелеу, белгілі бір жеке ұстанымдарды, адамгершілік көзқарастарды, эстетикалық және дүниетанымдық нормаларды қалыптастыру, өзара ынтымақтастыққа, коммуникативтілікке тәрбиелеу жатады. Дамытушылық бағытқа зейіннің дамуы, есте сақтау, ойлау, салыстыру, ұқсастықтарды табу, оңтайлы шешімдерді табу қабілеті; оқу іс – әрекетіне мотивацияны дамыту жатады. Әлеуметтену бағытына қоғамның нормалары мен құндылықтарымен таныстыру, қоршаған орта жағдайларына бейімделу, өзін – өзі реттеу жатады. Педагогикалық практикада ойындарды қолдану бүгінгі күні жаңа нәрсе емес, бұл мектеп мекемелерінде ойындарды ұзақ уақыт бойы қолданатын көптеген мұғалімдер арасындағы жетістіктерге байланысты[15]. Ойынның тәрбиелік және тәрбиелік жағы өте алуан түрлі. Ойындар арқылы шығармашылыққа деген сүйіспеншілік қалыптасады. Ойын қабылдаудың тиімді құралы ретінде қызмет етеді. Ойында оқушылардың ойлауын дамыту бойынша жұмыстарға ерекше орын берілген. Ойындардағы тапсырмалар оқушылар үшін өзіндік гимнастика болып табылады, ол өз кезегінде олардың ақыл – ой күштерін жұмылдырады және жаттықтырады. Ойын технологиялары арқылы білім алушылар қоршаған әлемді терең және жан – жақты түсіну кезінде реакция жылдамдығы мен ақыл – ой белсенділігі сияқты дағдыларды дамытады. Ойын технологиясының мағынасын білу – бұл технологияның негізгі артықшылықтарының бірі. Ойындардағы тақырыптық топтардың көпшілігінде қоршаған әлем туралы көптеген мәліметтер бар, бұл білім беру кезінде оқушылардың байқағыштығын дамыту үшін ойын технологиясын қолдануға мүмкіндік береді[5]. Әлемдік педагогикада ойын белгілі бір шарттармен (ережелермен) шектелген және белгілі бір нәтижелерге (жеңіске) қол жеткізуге бағытталған ойыншылар арасындағы бәсекелестікті немесе жарысты білдіреді. Ойынның қарым – қатынас, оқу және өмірлік тәжірибе жинақтау құралы ретінде сипатталатын күрделі әлеуметтік – мәдени құбылыспен байланысты екенін ескеру қажет. Күрделілік әртүрлі ойындардың әртүрлі формалары мен олардың элементтеріне, серіктестердің оларға қатысу тәсілдеріне, сондай – ақ ойын алгоритмін құруға байланысты[18]. Ойынның әлеуметтік – мәдени табиғаты айқын, бұл оны оқытудың таптырмас элементіне айналдырады. Ойын барысында: – содан кейін қоғамға немесе үлкен өмірге ауысатын әлеуметтік топтың (қоғамның шағын моделі) мінез – құлық ережелері мен рөлі дамиды; – әр тараптан ұжымдардың, топтардың – аналогтық кәсіпорындардың, компаниялардың, мекемелердің, серіктестіктердің, фирмалардың, экономикалық және әлеуметтік институттардың миниатюралар түріндегі мүмкіндіктері қарастырылады; – бірлескен ұжымдық іс – әрекет дағдылары игеріледі, ойында белгіленген мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізу үшін қажетті білім алушылардың жеке сипаттамалары пысықталады; – ойынға қатысушылар, мұғалімдер қосымша құралдармен – көрнекі әдебиеттермен, оқулықтармен, оқулықтармен, компьютерлік технологиялармен және басқа да көздермен енгізілген мәдени дәстүрлер жинақталады. Айта кету керек, әртүрлі ойын технологияларының теориялық негізі олардың жеке тұлғаның дамуындағы маңыздылығы мен маңыздылығын дәлелдейтін бірқатар іргелі зерттеулерге негізделген. Көптеген жағдайларда, егер олар ойын жағдайына қосылса, балалардың оқу әрекеттеріне деген қызығушылығының күрт артуы ойынның нәтижесі болып табылады. Оқыту үшін оқу мәселелерін шешу қол жетімді және түсінікті болады, ал жалпы танымдық іс – әрекеттің өнімділігі айтарлықтай артады және артады[14]. Ойын соншалықты ерекше, ол адам қызметінің әртүрлі салаларына, соның ішінде оқытуға қатыса алмайды. Ойынның педагогикалық процесі тек оқыту әдісі ғана емес, сонымен бірге білім беру, адамзат қоғамының даму жолындағы алғашқы қадамдардан тәжірибе беру[18]. Сонымен қатар, ойын технологияларының дидактикалық мүмкіндіктері айтарлықтай ерекшелікке ие – оқытудың нақты мақсаттары мен тиісті педагогикалық нәтиженің болуы. жүктеу/скачать 77.27 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|