Әлеуметтік-педагогикалық жұмыстың технологиясының пәні мен міндеттері, басқа ғылым салаларымен байланысы

Әлеуметтік жұмысты психодинамикалық жүргізу контексінде психоәлеуметтік ықпал ету бірнеше дербес кезеңдерді қамтиды:

1) клиенттің проблемасын зерттеу; 2) клиенттің әлеуметтік жағдайы мен психологиялық жай-күйінің, сезімдерінің ерекшеліктерін талдау; 3) әлеуметтік қызметкер мен клиенттің жақындасуы, тығыз байланыс орнатуы; 4) клиенттің өміріне әсер еткен басты оқиғаларды пайымдау; 5) әлеуметтік қызметкер мен клиенттің сенім негізінде келісілген іс-әрекет етуін жоспарлау, 6) соционом мен клиенттің оның проблемасын шешу бойынша қазіргі әрекеті.

Осындай тәсілдің құндылығы қазіргі заманғы адам мен қоғамның даму проблемаларын тұтастай, жүйелі түрде көре алғанда арта түседі.

Әлеуметтік жұмыс теориясының бірқатар әлеуметтік-бағдарлы үлгілеріне көшелік. Олардың ішінде әсіресе қоғамның құрылуы мен дамуы туралы жүйелі түсінікке сүйенетін әлеуметтік жұмысты теориялық тұрғыдан негіздеу үлгісі пайдалы. Бастапқы нұсқасында бұл теория биологиялық негізде әзірленген және ол бүкіл организм шағын жүйелерден құралған жүйелер екендігін көрсетті. Бұл теория әлеуметтік топтар мен қоғамдық институттарды, отбасын, шағын қауымдарды, ұжымдарды қамтитын әлеуметтік жүйені талдауда кеңінен қолданылды.

70-жылдары бұл тәсіл әлеуметтік жұмысты талдауда шетелдік ғалымдар тарапынан қызу қолдау тапты.

Осы түсініктің аясында адамдарға мынадай үш түрлі жүйе көмек бере алады деген көзқарас кең таралды: бірінші, отбасы, достар, қызығушылықтары бойынша құрылған бірлестіктер; екіншіден, қауымдық топтар, кәсіподақтар, қоғамдық-саяси ұйымдар және с.с.; үшіншіден, қоғамда мекеме,функционалды бағытталған ұйымдар (ауруханалар, кітапханалар, мектептер және т.б.) жүйелер.

Осы контексте әлеуметтік қызметкердің міндеті екі топқа дифференцияцияланады: бір жағынан, олар адамдарға олардың проблемаларын шешуге қабілетті мекемелердің, ұйымдар мен ведомостволардың қызметін оңтайландырумен байланысты, екінші жағынан, әңгіме мұқтаж жандардың әлеуметтік жұмыс мекемелерін өз қажеттіліктерін қанағаттандыру, адамның өзін өзі реттейтін жүйе ретіндегі өзін өзі қорғау потенциясын жандандыру үшін пайдалануына қолдау көрсетуі туралы болып отыр.

Қазіргі кезде әлеуметтік жұмыста жүйелер теориясын қолданудың дәстүрлі екі формасы бөлінеді: а) жалпы жүйе теориясын пайдалану; б) экологиялық жүйелер теориясын әзірлеу және пайдалану. Әлеуметтік жұмыстың экологиялық теориясының басты түсінігі «өмір моделі» ұғымы болды. Өмір моделі адамдарды тіршіліктің жүйелі ұйымдасқан субъектілері ретінде қарайды. Бұл адамның өзгерістер барысында дамитытына орай қалыптасқан.

Әлеуметтік проблемалар (кедейшілік, табиғаттың ластануы, қанау және т.б.) адамзат тіршілігін ауырлатады, яғни өзара бейімделу мүмкіндігін азайтады. Тіршілік жүйелері (адамдар, олардың бірлестіктері) экожүйе теориясына сәйкес бүкіл қоршаған ортамен жақсы теңбе-теңдікті сақтауы тиіс.

Әлеуметтік-бағдарлы моделдің әлеуметтік жұмысты теориялық негіздеуші басым факторларына шешуші модель жатады. Ол мынадай мақсаттарға қол жеткізуді көздейді: 1) клиентке өзін орын алған проблемаларды шешуге қабілетті ретінде көруіне және пайымдауына көмек көрсету; 2) клиенттің әлеуметтік қызметкерді өзіне пайдасы тиетіндей білімі мен икемі бар жан ретінде қабылдауына қолдау көрсету; 3) клиенттің әлеуметтік қызметкерді бірқатар проблемаларды шешудегі серіктес ретінде қарауына қолдау көрсету.