Әдебиет:
-
Д.Тезекбаев. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, 1980 ж.
-
К.Родионов. «Начальные уроки игры на скрипке», Москва, «Музыка», 1987 г.
-
Ғ.Молдакаримова «Қобыз үйрену мектебі». Алматы «Жазушы», 2004 жыл.- 3 бет.
-
Б.Кожамкулова «Хрестоматия для скрипки», ІІ вып., Алматы, «Дайк-Пресс», 2001г. – 11 стр.
ОЖСӨЖ мазмұны: Жаяу Мұса «Ақ сиса».
Нақты әрі асқақ «Ақ сиса» пьесасы тез, синкопты қатыстыра маркатоның қадалған үздік штрихымен ойналады.
Сиса – сатушының жарнама әні. «Ақ, қызыл сиса...». Оған қоса ол неліктен Жаяу Мұса аталғанын, яғни атын тартып алғаннан кейін осылай аталғанын әнге қосады.
Әдебиет:
-
Б.Кожамкулова «Хрестоматия для скрипки», ІІ вып., Алматы, «Дайк-Пресс», 2001г. – 11 стр.
15 апта
1 кредит сағат
№ 1 дәріс
Практикалық сабақ тақырыбы: С.Еркімбеков «Отан таңы»
Практикалық сабақ мазмұны: Шығарманы әсем де, сазды ойнау үшін ең алдымен таза ойнау үшін интонациямен жұмыс жасау.
Интонация — музыкалық дыбыстардың таза және дәл орындалуы. Алғашқы сабақтан бастап-ақ оқушыны интонацияны дұрыс ойнау сезімін қалыптастыру керек, өйткені ол аспапта ойнаудың басты шарты болып табылады.
Дәл интонация негізгі үш себепке байланысты:
Әуеннің қалай дыбысталатынын дұрыс білу, яғни дыбыс биіктігін
ішкі музыкалық-тыңдаушылық түйсікпен түсіну;
Интонация тазалығын тыңдай отыра, қадағалау (тыңдап, өз
ойынына интонация тазалығы тұрғысынан баға беру);
Сол қол саусақтарының дәл қозғалуына әсер ететін ойын
дағдылары мен шеберлік әдістерін дұрыс орындау.
Музыкалық — тындау дағдылары ән айту — сольфеджиолау нәтижесінде дамиды. Сондықтан алғашқы пәндерде-ақ аспапта қарапайым мелодиялық тізбекті интонациялауды сольфеджиомен кезектестіріп отыру қажет. Нәтижесінде тындаушылық бақылау қабілеті дамиды және оқушы ән дыбысы мен қобызда орындалған дыбыс интонациясын салыстыруға мүмкіндік алады. Оқушының ладтық негізді терең түсінуі интонация тазалығы үшін үлкен мәнге ие.
Оқушыны дыбысты тындауға үйрету өте қажет, өйткені дыбысты сезінуді бірден үйрене алмайды, ол біртіндеп, күнделікті дайындық нәтижесінде қалыптасады. Оқушының жеткілікті дамымаған музыкалық тыңдау қабілеті, оның таза интонация мен қанағаттандырарлық дыбыс алуда назарын екі есе бөлуге әкеледі, ал ол оқушы үшін қиынға түсуі мүмкін. Қол қозғалысының үйлесімділігін, оларды қалай қою керектігін, сол қол және саусақ қозғалысының түрлерін, қозғалыс әдемілігін, жеңілдігін білмейтін оқушы тез арада оңды нәтижеге қол жеткізе алмайды. Дыбысты түсінетін және ең құрығанда қарапайым саусақ "жеңілдігін", қобыз мойнын ұстап үйренген және қате дыбысты тез қанағаттанарлық деңгейде түзете алған жағдайда интонацияны тереңдете үйреткен абзал.
Әдебиет:
-
Б.Кожамкулова «Хрестоматия для скрипки», ІІ вып., Алматы, «Дайк-Пресс», 2001г. – 11 стр.
-
Ғ.Молдакаримова «Қобыз үйрену мектебі». Алматы «Жазушы», 2004 жыл.- 3 бет.
Негізгі және қосымша әдебиет тізімі:
1.Б Қосбасаров. «Қобыз өнері» Алматы, «Санат» 2001ж.-220 б.
2.А.Жұбанов. «Қобыз және скрипкаға арналған пьесалар», Алматы, «Өнер», 1973 ж.
3.Б.Дәлденбаев «Күй толғауы» (қолжазба)
4. Ж.Еркімбеков. «А.Жұбанов. Скрипка мен қобызға арналған 5 пьеса», Алматы, «Өнер», 1980ж.
5.Ғ.Шілдебаева-Оразалиева. «Қаракемер», хрестоматия, Алматы, «Айкос», 1999ж.
6. Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
7. Ф.Балғаева. «Қобызға арналған пьесалар», Алматы, «Өнер, 1980ж.
8. Ғ.Шілдебаева. «Ғасырлармен үндескен қобыз» .Астана, 2006ж.
9. «Хрестоматия для скрипки», Москва, «Мосгосиздат», 1973г.
10. «Скрипкаға арналған этюдтер» жинағы. «Госиздат», Москва, 1981 ж.
11.А.Жайымов, С.Бүркітов, Б.Ысқаков, «Домбыра үйрену мектебі», Алматы, «Өнер», 1991 ж.
12.Д.Тезекбаев. «Төрт шекті қобызға қобызға арналған пьесалар», \Алматы, 1977 ж.
13.Д.Тезекбаев. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, 1980 ж.
14.К.Родионов. «Начальные уроки игры на скрипке», Москва, «Музыка», 1987 г.
15.З.Бейсембаева. «Қобызға арналған пьесалар», Алматы, «Өлке», 1997 ж.
16.Б.Кожамкулова «Хрестоматия для скрипки», І вып., Алматы, «Дайк-Прес»с, 2001г.
17.В.Якубовская. «Начельный курс игры на скрипке», Москва,1986 г.
18.Ред.М.Курдюмова. «Пьесы для скрипки», Москва,1981 г.
19.М.Каленбаева. «Қобызға арналған күйлер», Алтаты, «Таймас», 2003 ж.
20.Г.Григорян. «Начальная школа игры на скрипке», Москва, 1961 г.
21.Р.Мусаходжаева. «Қобызға арналған шығармалар», Алматы, «Дайк-Пресс», 2002 ж.
22. Ғ.Оразалиева-Шілдебаева. «Боташым», Алматы, «Айкос», 1998 ж.
23.Сост. М.Гарлицкий, К.Родионов, К.Фортунатов. «Избранные этюды», Москва, 1982 г.
24.Н.Патрушева. «Пьесы для скрипки», Алматы, «Білім», 1980 г.
25. М.Каленбаева. Құрманғазының «Төремұрат», «Түрмеден қашқан» күйлеріне орындаушылық талдау. Алматы, 2001 ж. – 10 бет.
3. Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі.
№
|
Жұмыс түрі
|
Тапсырманың мақсаты мен мазмұны
|
Ұсынылатын әдебиеттер
|
Орындау мерзімі және тапсыру уақыты (аптасы)
|
Балл
|
Бақылау түрі
|
1
|
Дәріс
|
Интонация — музыкалық дыбыстардың таза және дәл орындалуы.
|
А.Жұбанов. «Ән-күй сапары» Алматы, «Ғылым» баспасы 1976
Кожамкулова. «Қобызға арналған хрестоматия» - А., 2003.
|
|
3 балл
|
Жатқа ойнау
|
2
|
Семинарлық сабақ
|
Музыкалық тындау дағдылары
|
Ғ.Молдакаримова «Қобыз үйрету әдістері» - А., 1967.
Б. Ысқақов. «Салтанат» - А., 1997.
|
|
3 балл
|
Нотаға қарап ойнау
|
3
|
Коллоквиум
|
Портаменто – легато мен стакккатоның арасындағы аралық штрих.
|
Б.Кожамкулова «Хрестоматия для скрипки», І вып., Алматы, «Дайк-Прес»с, 2001г.
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
|
|
3 балл
|
Ауызша сұрау
|
4
|
P1+P2
|
|
«Қазақ халқының аспап музыкасы» (құрастырған З. Жанұзақова) Алматы,1964.
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
|
|
30+30
|
Нотаға қарап ойнау
|
5
|
Емтихан
|
|
|
|
40
|
билет
|
6
|
Барлығы
|
|
|
|
100
|
|
4.Пәннің оқу - әдістемелік қамтамасыз етілу картасы.
Пәннің әдебиеттермен қамтамасыз етілу картасы
Кафедра «Вокал және аспаптық өнер» тьютор Шакенова Ағипа Наурызбаевна
Пән Мамандыққа кіріспе
Кредит саны – 1
№
|
Әдебиет атауы
|
Барлығы
|
Ескерту
|
Кітапханада
|
Кафедрада
|
Студенттердің қамтылу пайызы %
|
Электрон.
түрі
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
1
|
Қ.Ахмедияров «Сарыарқа»-А.,1994
|
10
|
|
100 %
|
|
оқытушыда
|
2
|
Қ.Ахмедияров-Жігер-1996
|
10
|
|
100 %
|
|
|
3
|
У.Бекенов «Күй табиғаты»-А.,1981
|
|
|
|
|
оқытушыда
|
4
|
А.Жайымов,Б.ысқақов,С.Бүркітов «Домбыра үйрену мектебі»-А.,1992
|
30
|
|
100 %
|
|
оқытушыда
|
5
|
А.Жұбанов «Ғасырлар пернесі»-А.,1975
|
10
|
|
100 %
|
|
|
6
|
А.Жұбанов «ән-күй сапары»-А.,1975
|
6
|
|
100 %
|
|
|
7
|
Қ.Ахмедияров «Күйші Қали»-А.,2002
|
2
|
|
100 %
|
|
|
8
|
Т.Мерғалиев «Домбыра сазы»-А.,1972
|
|
|
100 %
|
|
|
9
|
К.Сахарбаева «Атырау ән-күй мұхиты»-А.,2002
|
10
|
|
100 %
|
|
|
10
|
К.Сахарбаева «Домбыраға арналған хрестоматия»-А.,2003
|
15
|
|
100 %
|
|
оқытушыда
|
11
|
Е.Үсенов-Шәмші Дастан-1998
|
1
|
|
100 %
|
|
|
12
|
Б.Ысқақов «Салтанат»-1997
|
1
|
|
100 %
|
|
оқытушыда
|
13
|
А.Жайымов «Шалқыма» 1997
|
1
|
|
100 %
|
|
|
-
Дәрістік кешен (дәріс тезистері, көрнекілік, таратылу материалдары, қажетті әдебиет тізімі).
Негізгі және қосымша әдебиет тізімі:
1.Б Қосбасаров. «Қобыз өнері» Алматы, «Санат» 2001ж.-220 б.
2.А.Жұбанов. «Қобыз және скрипкаға арналған пьесалар», Алматы, «Өнер», 1973 ж.
3.Б.Дәлденбаев «Күй толғауы» (қолжазба)
4. Ж.Еркімбеков. «А.Жұбанов. Скрипка мен қобызға арналған 5 пьеса», Алматы, «Өнер», 1980ж.
5.Ғ.Шілдебаева-Оразалиева. «Қаракемер», хрестоматия, Алматы, «Айкос», 1999ж.
6. Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
7. Ф.Балғаева. «Қобызға арналған пьесалар», Алматы, «Өнер, 1980ж.
8. Ғ.Шілдебаева. «Ғасырлармен үндескен қобыз» .Астана, 2006ж.
9. «Хрестоматия для скрипки», Москва, «Мосгосиздат», 1973г.
10. «Скрипкаға арналған этюдтер» жинағы. «Госиздат», Москва, 1981 ж.
11.А.Жайымов, С.Бүркітов, Б.Ысқаков, «Домбыра үйрену мектебі», Алматы, «Өнер», 1991 ж.
12.Д.Тезекбаев. «Төрт шекті қобызға қобызға арналған пьесалар», \Алматы, 1977 ж.
13.Д.Тезекбаев. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, 1980 ж.
14.К.Родионов. «Начальные уроки игры на скрипке», Москва, «Музыка», 1987 г.
15.З.Бейсембаева. «Қобызға арналған пьесалар», Алматы, «Өлке», 1997 ж.
16.Б.Кожамкулова «Хрестоматия для скрипки», І вып., Алматы, «Дайк-Прес»с, 2001г.
17.В.Якубовская. «Начельный курс игры на скрипке», Москва,1986 г.
18.Ред.М.Курдюмова. «Пьесы для скрипки», Москва,1981 г.
19.М.Каленбаева. «Қобызға арналған күйлер», Алтаты, «Таймас», 2003 ж.
20.Г.Григорян. «Начальная школа игры на скрипке», Москва, 1961 г.
21.Р.Мусаходжаева. «Қобызға арналған шығармалар», Алматы, «Дайк-Пресс», 2002 ж.
22. Ғ.Оразалиева-Шілдебаева. «Боташым», Алматы, «Айкос», 1998 ж.
23.Сост. М.Гарлицкий, К.Родионов, К.Фортунатов. «Избранные этюды», Москва, 1982 г.
24.Н.Патрушева. «Пьесы для скрипки», Алматы, «Білім», 1980 г.
25. М.Каленбаева. Құрманғазының «Төремұрат», «Түрмеден қашқан» күйлеріне орындаушылық талдау. Алматы, 2001 ж. – 10 бет.
3. Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі.
6. Семинар (практикалық) сабақтардың жоспары.
№
|
Тақырып
|
Мазмұны
|
Апта
|
Әдебиет
|
1.
|
Кіріспе сабақ. Дәстүрлі орындаушылық мектептері.
|
қағысы ,әдісі,орындалу ерекшелігі.
(қарастырылатын мәселелер)
|
1
|
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж. «Домбыра үйрену мектебі»
«Өнер» Алматы-1992 ж. 50 бет.
|
2.
|
Тербеліс.Кіші және үлкен сағаның ноталарымен меңгеру жұмысы.
|
Тербеліс – сол қол саусағымен ішекті басып тұрып, дыбысты тербелту әдісі.Ол орындаушылық дәстүрге орай сол қолдағы саусақ , буын немесе білек көмегімен орындалады.
|
2
|
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж. А.Жайымов, Б. Ысқақов, С.Бүркітов «Домбыра үйрену мектебі» «Өнер» Алматы-1992ж.49,51-бет.К.Сахарбаева «Домбыра үйрету әдістері» Алматы «Издатмаркет»-2006 ж.,14-20 беттер.
|
3.
|
Күйсандық сүйемелдеуімен қобызда шығарма орындау. М.Қойшыбаев «Өмір гүлі»
|
шығарма - болашақ күйші-домбырашының шыңдалып сауатты әрі білікті маман атанып, өрісті дүние таным иесі болуы үшін бірден-бір керек дүние.
|
3
|
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
|
4.
|
Берио –Этюд.
Құрманғазы «Түрмеден қашқан»
|
Төкпе күйлерге қарағанда, шертпе күйлерде негізінен жалғыз дауыстылық басым болып, күй тақырыбы әр ішекте кезектесе жүреді.
|
4
|
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж. А.Жайымов, С.Бүркітов, Б.Ысқақов, «Домбыра үйрену мектебі», Алматы, «Өнер», 1992 ж., 55-59 беттер,
|
5.
|
Ладтар. Тоника. Пентатоника.Қобыздағы позициялардың схемасы. Оң қолдағы пиццикато штрихы. өзбектің халық әні «Гүлхан»
|
Музыкалық дыбыстардың белгілі бір жүйедегі байланысы, олардың реттік заңдылығы мен жүріс тәртібі лад деп аталады.
|
5
|
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж. А.Жайымов,С.Бүркітов, Б.Ысқақов. «Домбыра үйрену мектебі» Алматы «Өнер» 1992ж., 36-бет., 66-бет., 163-бет.
|
6.
|
Тәттімбет шығармашылығы. Тәттімбет «Қосбасар № 6».
|
(пернені) қағыссыз алуды мына белгі көрсетеді:x3 және 2- саусақтарды қатар басу жеке дыбысты алғанда да қолданады.
|
6
|
А.Сейдімбек «Қазақтың күй өнері» Астана «Күлтегін»2002ж.,398-411-беттер.
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
|
7.
|
Аралық бақылау. Халық күйі «Бозайғыр», «Ел айрылған»,Құрманғазы «Қайран шешем».
|
«Бозайғыр» жаугершілік заманнан жеткен көп тармақты күй.
|
7
|
А.Сейдімбек «Қазақтың күй өнері» Астана «Күлтегін» 2002ж.,435-бет.
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
|
8.
|
Аралық бақылау. Сол қолда кездесетін күрделі әдіс-амалдар. Мелизмдер. Форшлаг. Группетто. Мордент. Трель.орыстың халық әні «То не ветер ветку клонит»
|
Сол қолда кездесетін әдістер – ішекті саусақпен іліп тарту әдісі, қағыстан кейін алу, қағыссыз алу.
|
8
|
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
|
9.
|
Нотаны бірден оқып ойнау. Транспозиция. Қобыздағы шартты белгілер. Әлікей «Қоңырала», Құрманғазы «Айжан қыз»
|
Арнайы мамандық пәнінде студентті нотаны бірден оқып, ойнап кетуге негізгі мақсаттардың бірі болып табылады.
|
9
|
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
|
10
|
Дыбыс, дыбыс тәрбиесі.. Мәмен «Шұбар ат»
|
Домбыра дыбыс ұзақтығы қағыс ауқымына байланысты және сол қол тербелісіне де тәуелді.
|
10
|
Т.Мерғалиев, С. Бүркіт, О. Дүйсен « Қазақ күйлерінің тарихы»,Алматы-2000ж.,88-90-беттер.,
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
|
11.
|
Күрделі метрлер мен өлшемдер. Аралас метрлер мен өлшемдер. Ауыспалы өлшемдер. Музыкадағы ырғақтың ерекше түрлері. М.Әубәкіров «Көңілді жастар»
|
Күрделі метрлер мен өлшемдер бірдей бірнеше жай метрлер мен өлшемдердің қосындысынан тұрады
|
11
|
К.Сахарбаева «Домбыра үйрету әдістері» Алматы «ИздатМаркет»-2006ж., 64-66-беттер.
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
|
12.
|
Қобыздық өнердегі сол қолдың саусақ кестесінің аймақаралық ерекшеліктері.
|
Қобыздың мойнына қолды дұрыс қою – домбыра үйренудегі ең басты шарт.
|
12
|
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж. Айтжан Есенұлы «Күй – тәңірдің күбірі» Алматы « Дайк –Пресс»-1996ж., 63-72-беттер және 191-бет.
|
13.
|
Музыкалық ырғақтың көркемдік мәні. Артикуляция. Агогика. Акустика.
|
Ырғақ музыкада ең көрнекті роль атқарады.
|
13
|
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
|
14.
|
Рейтинг.Өткен тақырыптарды қайталау.Қазақ күй өнері және А.Жұбанов.
|
Жиырмасыншы ғасырдағы қазақ халқының күй өнері – Ахмет Жұбановтың өмірімен тығыз байланысты.
|
14
|
А.Жұбанов «Ғасырлар пернесі» Алматы, «Жазушы»-1975ж., 4-10 беттер.,
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
|
15
|
Емтиханға дайындық. Өткен тақырыптарды қайталау. Емтиханға ойналатын күйлерді іріктеу. Шығармаларды таңдау.
|
Күймен айтысу, күймен сайысу арқылы өнерлерін сынға салу қазақ күйшілерінің ертеден бар дәстүрі.
|
15
|
А. Сейдімбек «Қазақтың күй өнері» Астана «Күлтегін»-2002 ж.,89-91 беттер.
Ғ.Молдакәрімова. «Қобыз үйрену мектебі», Алматы, «Жазушы», 2004ж.
|
Достарыңызбен бөлісу: |