-бөлім. Есептік кезең ішіндегі қызметті талдау

1. 
   Өтініштермен жұмысты талдау
   

Өтініштердің талдауы адам құқықтарының бұзылуының негізгі себептерін, заңнаманың кемшіліктерін, жүргізіліп отырған реформалардың динамикасын, азаматтардың мемлекеттік органдардың жұмысына қоғамдық тапсырушылар есебінде қанағаттанушылығын анықтауға мүмкіндік береді.

2007 жылы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл мекемесіне 1684 өтініш келіп түсті, олардың 1286 жазбаша және 398 ауызша.

Барлығы Уәкіл қызметінің 5 жылында 9456 ауызша және жазбаша өтініш келіп түсті.

2005 және 2006 жылдармен салыстырғанда өтініштердің жалпы саны азайды. Әдеттегідей, ең үлкен топты сот шешімдерімен келіспейтін азаматтардың шағымдары құрайды. Уәкілдің қызметі мен құзырын БАҚ-та жариялау, шағымданушыларды хат алмасу, ауызша қабылдау, аумақтарға бару кезінде ақпараттандыру уәкілдің құзырына жатпайтын өтініштер санын азайтуға әкеп соқты. Сонымен қатар діни бірлестіктерді тіркеу мәселесі бойынша эдвокаси кампанияның аяқталуына байланысты жазбаша өтініштер саны азайды.

Қатыстылығы жоқ хаттар санының көбею үрдісі жалғасты: 2005 жылы осындай 82 хат түссе, 2006 жылы 130 хат келді, есептік кезеңде 188 хат келіп түсті.

Қосымша құжаттарды талап ететін хаттар саны (25 тен 40 дейін), қері қайтарып алынған өтініштер (2 ден 4 дейін) сана екі есеге жуық өсті, анонимді өтініштер саны екі еседен астам көбейді (2 ден 6 ға дейін). Мазмұны түсініксіз хаттар саны (11 ден 12 дейін), алғыс хаттар саны (3 тен 4 дейін) сәл көбейді.

Қарауға қабылданбаған хаттар туралы нақты ақпарат келесі кестеде көрсетіледі.


Қарауға қабылданбаған өтініштер

Атауы	Өтініштер саны
Қатыстылығы жоқ хаттар	188
Мазмұны түсініксіз	12
Құжаттарды қайтару	5
Алғыс хаттар	4
Қайтарып алуға өтініш	4
Иесі көрсетілмеген хаттар	6
Қайтарып алынған өтініштер	2
Қосымша құжаттарды ұсыну	40
Барлығы	262
Қайта келген	283

Өткен жылдармен салыстырғанда қайта келген хаттардың саны азайды: 2005 жылы 433-тен, 2006 жылы - 298, есептік кезеңде 283 дейін.

Адам құқықтары жөніндегі уәкіл мекемесі қызметі барысында жазбаша өтініштер республикамыздың барлық облыстарынан келіп түседі.

Есептік кезеңде хаттардың неғұрлым көп деген бөлігі Астана (13 пайыз) және Алматы қалаларынан (10%), Алматы (9,7%), Ақмола (9%), Шығыс Қазақстан (8,9%), ең аз өтініш Батыс Қазақстан (1,3%), Маңғыстау (1,6%), Қызылорда (1,9%) облыстарынан келді. Орташа алғанда аумақтар бойынша хаттардың арақатысы соңғы үш жылдар бойы тұрақты болып отыр.

Жазбаша өтініштердің географиялық бөлінуінің аса маңызды өзгерістерін келесі диаграммада байқауға болады.

Ұжымдық және жеке жазбаша хаттар санының арақатысы төменгі диаграммада ұсынылған.

2007 жылы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл мекемесіне ауызша кеңес алу үшін 398 адам жолданған, оның ішінде Уәкіл Ақмола және Алматы облыстарына барған кезде 40 адам жолданды.

2007 жылы Уәкілге жолданған кезде алдыңғы жылдардағыдай Астана қаласы мен Ақмола облысы тұрғындары жоғары белсенділік танытты, олардың хаттарының саны жолданған азаматтардың жалпы санынан 67 пайызын құрайды.

Қарағанды және Алматы облыстарының көптеген азаматтары Уәкіл мекемесінде ауызша қабылдауда болды (тиісінше 6% және 5,5%).

Азаматтардың ауызша жолданулары кезінде қозғайтын өзекті мәселелері, бұрынғыдай, сот шешімімен келіспеу, тұрғын үй құқықтарын іске асыру, құқық қорғау органдарының әрекеттері мен әрекетсіздігі.

Сонымен бірге 2007 жылы ауызша жолдану кезінде өтініш берушілер қойған мәселелердің басымдылығы былтырғы жылға қарағанда аздап өзгерген, егер 2006 жылы азаматтардың ауызша қабылдау кезінде азаматтардың тұрғын үй құқықтарын бұзу мәселелері алдыңғы қатарда болса, есептік кезеңде сот шешіміне келіспеу мәселелері (16,3%) өтініш берушілердің тұрғын үй құқықтарын іске асыру мәселелерінен (16,1%) асып кетті.

Сондай-ақ азаматтардың құқық қорғау органдарының әрекеттері мен әрекетсіздігіне арыздарының саны көбейді 2006 жылы 6,8% есептік кезеңде 10% дейін. Жергілікті атқару және өкілетті органдардағы әкімшілік етудің тиісті деңгейде еместігіне өтініш берушілердің 8% жолданды. Ауызша кеңестер барысында азаматтардың көтеретін мәселелері сипатының жалпы суреттемесі келесі кестеде ұсынылған.