Механизмдері
Қазақстан Республикасының еінші деңгейлік Банк жүйесін цифрландыру және бағалау
жүктеу/скачать 70.36 Kb.
|
| 1.2Қазақстан Республикасының еінші деңгейлік Банк жүйесін цифрландыру және бағалау
Екінші деңгейлі банк жүйесі ұлттық экономиканың жұмыс істеуін қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады. Есеп айырысу, депозиттік, несиелік және басқа операцияларды жүзеге асыра отырып, банктер қоғамдық қажетті функцияларды орындайды. Сонымен қатар, басқа коммерциялық кәсіпорындардың жұмысы сияқты, банк қызметі де көптеген тәуекелдерге ұшырайды, сондықтан көптеген елдерде бұл қызмет бизнестің ең реттелетін түрі болып табылады. Сонымен бірге реттеу ұлттық банк жүйесінің қалыптасу ерекшеліктерін көрсететін ұлттық сипаттарды көрсетті. Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының қазіргі кезеңі банк жүйесінің құрылымын айтарлықтай өзгертетін несие-қаржы институттарының осындай ақша жүйесінің пайда болуымен сипатталады. Бұл жағдайлар коммерциялық банктердің пайда болуына ықпал етті. Осыған байланысты коммерциялық банктердің қаржылық жағдайын талдаудың рөлі мен маңызы артып келеді. 1995-1996 жылдардағы өтімділік дағдарысы және көптеген банктердің банкротқа ұшырауы белгілі бір дәрежеде нарықтық банк жүйесінің қалыптасуының бірінші кезеңінің аяқталуын білдірді. Бұл кезеңде банктік қызмет көрсету саласында бәсекелестік орта пайда болды. Бұл көп күш жұмсамай-ақ банк қызметінен қомақты кіріс алуды қамтамасыз еткен жоғары инфляция қарқыны аясында болды. Банктердің тұрақтылығын ғылыми, халықаралық деңгейде дәлелденген басқару әдістерін қолдану арқылы ғана қамтамасыз етуге болатын дамудың неғұрлым жетілген кезеңі келеді. Қазіргі уақытта қазақстандық коммерциялық банктер тәуекелдердің жоғарылаған жағдайында жұмыс істеуге мәжбүр, сондықтан олар дағдарыстық жағдайларда жиі кездеседі. Сонымен қатар, Батыста әзірленген және қолданылғандар Қазақстан жағдайында қабылданбайды немесе жеткілікті тиімді емес. Сондықтан қазақстандық коммерциялық банктер үшін қазіргі экономикалық жағдайда банктердің қаржылық жағдайын талдаудың жергілікті нарық жағдайына сәйкес келетін өздерінің тиімді әдістерін жасау мәселесі өте өзекті болып отыр. Банктер сан алуан функцияларды орындайды және өздері мен экономикалық өмірдің басқа субъектілері арасында күрделі қатынастарға түседі. Бұл қатынас банктердің экономикадағы рөлін ашады. Бүгінгі күні банктер үлкен дерекқорларды өңдей бастағандықтан, өз кезегінде модельдік тәуекелдерді басқарудың маңызды буынына айналуда. Тәуекел менеджментінің рөлі бірнеше рет күшейтіледі, ал рәсімдер қайта қаралып, цифрлық процестер енгізіледі. Мұндай процестер ішкі және сыртқы болып екіге бөлінеді. Сыртқы – бұл несие беру туралы шешім қабылдаудың автоматтандырылған жүйелері және клиенттерді бақылау жүйелері болып табылады. Мониторинг - бизнесті қаржыландыру процесінде ерекше маңызға ие дейді сарапшылар. Себебі, соның арқасында бүгінде ірі қарыз алушылардың мәселелерін ерте анықтауға мүмкіндік тууда. Бұл нақты уақыт режимінде бизнес-клиенттің капитал жеткіліктілігі мен өтімділігін талдауға мүмкіндік беретіндігін атап өткен жөн.Тәуекелдерді басқарудың ішкі процестері өзін-өзі бағалау болып табылады, бұл теріс сценарий негізінде банктің тиімділігін тексеруге және проблемалық аймақтарды тез анықтауға мүмкіндік береді. Шын мәнінде, бұл банктің ішкі процестерін де, цифрлық сату арналарын да тексере алатын стресс-тестілеу жүйелері болып табылады. Соңғысы үшін penetration test – ақпараттық қауіпсіздіктің осалдығын тестілеу қолданылады. «Мысалы, біз оларды мобильді қосымшалардың жаңа нұсқаларын іске қоспас бұрын белсенді қолданамыз», – мамандар. Сондай-ақ, операциялық тәуекелдерді анықтаудың цифрлық құралдары мен кредиттік тәуекелдерді белгілеудің математикалық модельдері,скоринг арқылы қолданылатынын ескерген абзал.Бүгінгі күні Қазақстанда банк секторын стресс-тестілеу тәжірибесі бар екенін атап өткен жөн. Стресс-тестілеу жүйесі банктердің көптеген техникалық және қаржылық көрсеткіштерін бағалайды. Тағы бір мәселе – цифрлық байланыс арналарын пайдалану кезінде клиентті сапалы онлайн форматта қашықтықтан сәйкестендіру болып табылады. Осы орайда, еліміздегі Nur Bank банк мамандары: «Big Data технологиясы – бұл кредит беру процесінде банк жинақтаған әртүрлі ақпараттың күрделі және көлемді жиынтығын жинақтайды. Банктің негізгі міндеті мен мақсаты – қарыз алушыны бағалау және қарыз алушыны тәуелсіз дерек көздерінен кредит беру туралы шешім қабылдау үшін барлық қажетті ақпаратты алу болып табылады», – деп атап өтеді.Бұл міндеттер мен мақсаттар үшін банктер кредиттік бюролардың есептерін және зейнетақы аударымдары туралы мәліметтерді толық пайдаланады. ЕДБ-де мемлекеттік деректер базасына қосылу мүмкіндігі пайда бар, осы үрдіс дұрыс мәліметтерге сүйене отырып, шешімдер қабылдауға және әлеуетті қарыз алушыға талдау жасауға, сондай-ақ ұсынылатын құжаттар топтамасына қойылатын талаптарды қысқартуға толық мүмкіндік беретінін атап өткен жөн. 2020 жылы сovid-19 пандемиясына байланысты туындаған әлемдік дағдарыстың алдында ҚР Ұлттық Банкі мен Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі ЕДБ-AQR активтерінің сапасын бағалауды жүргізу бойынша бірқатар жұмыстың нәтижелерін ұсынды. Бағдарлама 14 ЕДБ-ны қамтыды, олардың үлесіне банктердің активтерінің 87%-ы және жалпы несие портфелінің 90%-ы тиесілі болды, соның ішінде 9 қазақстандық және 5 шетелдік банк кірді. 2019 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша AQR нәтижелері жүйелік деңгейде де, AQR-ге қатысқан жекелеген банктер деңгейінде де секторда капитал тапшылығы байқалмағанын, ал салымшылар үшін тәуекелдер болмағанын растады.Цифрлық технологияларды пайдалану және деректердің үлкен массивтерін талдау түбегейлі жаңа банк өнімдерін жасауға мүмкіндік береді. Нарыққа «цифрлық» және технологиялық компаниялар (fintech компаниялары, телекоммуникациялық ойыншылар, IT компаниялары) кіреді қаржылық қызметтер, және ірі дәстүрлі банктер назар аудара отырып, экожүйелерді жасайды.Ірі және технологиялық дамыған банктер жаңа, дәстүрлі емес кіріс көздерін ашатын өздерінің экожүйелерін жасайды. Бұл үрдістер бағытты анықтайдысаланың дамуы, ал банктердің өз стратегияларында оларды есепке алуы маңызды.Банк секторы тұтынушылық архетиптің типтік мысалы болып табылады. Мұндағы инновацияға сұраныс негізінен тұтынушылардың талабы. Олардың негізгі талабы – қысқартубанк операцияларын аяқтау уақыты, оларды режимде жүзеге асыру мүмкіндігі24x7, банктік өнімдер мен қызметтерді ыңғайлырақ пайдалану, алу мүмкіндігі бір интерфейсті пайдалана отырып, банктік қызметпен қатар басқа да қызметтер. Бұл қажеттіліктержәне саладағы инновациялардың драйвері болып табылады.Жаңа идеялардың, технологиялардың және бизнес үлгілерінің пайда болу қарқыны өте жоғары, сондықтан бәсекеге қабілеттілік пен тұтынушылардың адалдығын сақтаудың негізгі факторлары өнімді нарыққа шығару жылдамдығы мен оның сапасы болып табылады.Инновацияларды табысты дамыту және енгізу үшін банктер осы саладағы мақсатты жұмыстың ұзақ мерзімді стратегиясын айқындап, үш жылға арналған нақты мақсаттары бар.инновация түрлері. Процесс инновацияларымен тиімді жұмыс онсыз мүмкін емесішкі процестерді цифрландыру жоспары. Қажетті жылдамдықты қамтамасыз ету үшінжаңа өнімдерді нарыққа шығару, өнім инновациясының негізгі драйвері серіктестік орнатуды және технология мен адам ресурстарында дұрыс құзыреттердің болуын қамтамасыз етуді талап етеді. Құрылыстағы жаңалықтармен жұмыс істегендебизнес-модель үшін банктік емес кіріс көздерін арттыруға назар аудару маңызды,өздерінің экожүйелері мен серіктестіктерін дамыту.Орталық банк банктердің инновациялармен жұмыс істеуі үшін қолайлы жағдай жасауды жалғастыру және қаржылық қолдауды белсендіру арқылы осы процеске өз үлесін қоса алады.инфрақұрылым, оның ішінде банк саласы үшін дәстүрлі емес ұйымдар,акселераторлар, бизнес-инкубаторлар және тәуелсіз финтех компаниялары ретінде. жүктеу/скачать 70.36 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|