Құқықтың белгілері:
Жалпыға бірдей міндеттілік;
Қатынастарды реттеуші;
Формальды анықтылық;
Еріктілік сипаты;
Мемлекет қамтамасыз етеді;
Құқық динамизмінің өзгерілуі;
Құқықтың реттеушілігі;
Құқықтың қайнар көздері:
- Әдет – ғұрыптар – мемлекет қамтамасыз ететін әдет – ғұрыптар. Олар қоғамда ең маңызды болады. Қазақ дәстүрлері қоғамында құқықтың әдет – ғұрып қазақтың негізгі қайнар көзі болған;
- Құқықтық доктарина – құқық туралы көзқарас, идеялар шығармалар. Мысалы: Ежелгі Римде бес ұлы заңгердің шығармалары құқыққа айналған.
- Сот прициденті – жоғары соттың шығарған шешімі төменгі соттарға үлгі, заң болады.
- Нормативтік келісім шарт – екі жақтың келісімі. Осы келісім мемлекетпен қамтамасыз етіледі, заңға айналады.
- Нормативтік құқықтық акт – ҚР негізгі құқықтың қайнар көзі (4 бап) . Н.Қ.А – арнайы мемлекеттік органдар қабылдаған жалпы ережелерден тұратын, жалпыға бірдей міндетті ресми құжат акт.
Н.Қ.А – ның түрлері:
- Заңдар
а) Конституция
б) Конституциялық заңдар – конституцияда тікелей айтылған немесе конституцияға өзгерістер енгізетін және ең маңызды қатынастарды реттейтін заңдар 2/3 дауыс беру арқылы қабылданады.
в) Жай заңдар – 50 пайыз дауыспен қабылданады. Жай заңдардың арасында ең маңызды кодекс болады.
- Заңға негізделген Н.Қ.А түрлері:
а) президенттің жарлығы;
б) үкіметтің қаулысы;
в) жергілікті мемлекеттік Н.Қ.А (мәслихат, акимат);
г) Локальды Н.Қ.А – мекеме, ұйым, ұжымдар.
Құқық нормасы дегеніміз–
мемлекет тағайындаған не мақұлдаған және құқық бұзушылықтан қорғайтын жалпыға бірдей міндетті мінез – құлық ережесі.
Құқық нормаларының белгілері:
- Мемлекеттік органдардың қабылдаған, бекіткен актісі оның заңдық күші бар;
- Нормада субъектілердің құқығы мен міндеттері, орындалу жолдары көрсетіледі. Егер де көрсетілмесе субъектінің өз еркінде, тек заңға қайшы келтірмеуі керек.
- Норма ерікті түрде жүзеге аспаса, еріксіз түрде жүзеге асырылады.
- Мемлекет қамтамсыз етеді.
- Құқықтық норма адамның, қоғамның тәртібінің кепілдігі.
Достарыңызбен бөлісу: |
