Н. Б. Жиен баева Ақажанова А. Т
Пси хо лог тың не гіз гі мін де ті
жүктеу/скачать 4.34 Mb. Pdf көрінісі
|
| Пси хо лог тың не гіз гі мін де ті:
– тү зеу ме ке ме ле рін де қыл мыс тық жа за сын өтеп жат қан сот- тал ған дар ара сын да ғы әлеу мет тік-пси хо ло гия лық жағ даят- тар ды зерт теу; – кү дік ті лер, айып та лу шы лар мен сот тал ған дар дың оқ шаулау жағ да йына, әлеу мет тік ор та ға, оқ шаулау тәр ті бі не бейім- делуіне пси хо ло гия лық сүйе мел деу көр се ту; – туын да ған мә се ле лер ді заң ды жол мен ше шу дің жо лын қа- рас ты ру ға үйре ту; – әр түр лі мә се ле лер ге қа тыс ты өз ге лер дің қа ты на сын, көз қа- ра сын бі лу ге ұм тыл ды ру; – іс-әре кет ке зін де гі қол да на тын, айтыла тын сөз де рін ба қы- лауға, ұс там ды лық қа сиетін әр дайым есін де сақ тау ға дағ- ды лан ды ру; – пе ни тен циар лық ме ке ме орын да рын да ғы ке лең сіз оқи ға- лар ды бол жау жә не олар дың ал дын алу; – бос тан дық қа шы ғу ға да йын дау жә не қыл мыс қа қайта ба ру- дың ал дын алу. А.А. Реан пси хо ло гия лық жә не пе да го ги ка лық сүйе мел деу- дің кі рік ті ру мә се ле ле рі не тоқ та ла ке ліп, пси хо ло гия лық қыз мет- ті – пси хо ло гия лық-пе да го ги ка лық жүйе нің бір лес кен бөл ше гі (эле мен ті) ре тін де қа рас ты ру ды ұсын ды. Мы са лы, пси хо лог қа өз жұ мы сын нә ти же лі жүр гі зуі үшін ың ғай лы орын қа жет. Ка би нет – бұл қа жет ті пси хо ло гия лық қыз мет тер дің ком по нен ті. Пси хо лог кез кел ген ме ке ме де тиіс ті жұ мы сын ат қа ра оты рып, не гіз гі тап- сыр ма лар ды орын дайды. Пси хо ло гия лық ағар ту жұ мыс та ры ның мін дет те рі: 1. Жа бық ме ке ме де гі жа за сын өтеу ші лер дің өзін-өзі тәр бие леуі, да мы туы, өзін-өзі та нуы, өзін дік са на-се зім не гіз де рі мен та ны суы. 13. Пенитенциарлық мекемелердегі психодиагностикалық және ... 303 2. Пси хо ло гия лық ғы лы ми жа ңа лық тар ды, зерт теу лер ді қыз- мет кер лер ге жет кі зіп оты ру. 3. Ко ло нияда ғы тәр биеле ну ші лер дің пси хо ло гия лық бі лім ге де ген қа жет ті лік те рін, өмір лік тә жі ри бе сін әр түр лі жағ дай лар да дұ рыс қол да на алу ға де ген ұм ты лыс-ниет те рін же тіл ді ру. Пе да го ги ка лық ағар ту жұ мыс та ры ның бас ты фор ма ла ры: 1) лек ция лық дә ріс тер өт кі зу; 2) сұх бат, әң гі ме лер да йын дау; 3) се ми нар лар ұйым дас ты ру; 4) ғы лым-бі лім ге қа тыс ты көр ме лер ұйым дас ты ру; 5) кон фе рен ция лар ұйым дас ты ру; 6) жа рыс тар, сайыс тар жүр гі зу; 7) кеш тер ұйым дас ты ру; 8) га зет-жур нал дар шы ға ру; 9) пе да го ги ка лық-пси хо ло гия лық әде биет тер мен та ныс ты ру. Ме ке ме де гі пси хо ло гия лық ағар ту жұ мыс та рын пси хо лог тың бір өзі ға на ат қа руы шарт емес. Ол пси хо ло гия лық ағар ту жұ мыс- та рын бас қа ма ман дар мен (ко ло ния қыз мет кер ле рі, офи цер лер жә не т.б. ) бір ле се жос пар құ рып, ұйым дас ты рып, жүр гі зе ала ды. Пси хо ло гия лық ағар ту жұ мыс та ры абст рак ті лі-теория лық си- пат та бол мауы ке рек. Пси хо ло гия лық ағар ту жұ мыс та ры нақ ты жағ дай лар ға, мә се ле лер дің ше ші мі не қа тыс ты бол ға ны жөн. Пси- хо ло гия лық ағар ту жұ мыс та рын көр не кі лік пен ба рын ша оң тай лы әр леп, аудио-бей не-ап па ра ту ра лар мен бас қа да құ рал дар ды пай- да лан ған тиім ді бо ла ды. Пси хоп ро фи лак ти ка ны (пси хо ло гия лық ал дын алу жұ мыс та ры) тұл ға пси хи ка сы ның дам уына жә не пси хо ло гия лық ден сау лық ты тү зе ту ге ба ғыт тал ған тә жі ри бе лік пси хо лог пен тү зеу ме ке ме сі нің бас шы ла ры ның іс-әре ке ті нің ерек ше тү рі деп қа рас ты ра мыз. Олай бол са, пси хо ло гия лық қыз мет көр се ту де пси хо ло гия лық ал дын алу жұ мыс тар дың ма ңы зы да ора сан зор. Пси хо ло гия лық ал дын алу жұ мыс та ры ның мін дет те рі: а) ұжым да, топ ішін де әр бір адам ның то лық қан ды пси хи ка- лық дам уына жә не тұл ға ре тін де же тілуіне пси хо ло гия лық жағ дайды сақ тау; Заң психологиясы 304 ә) ұжым да, топ ішін де әр бір адам ға қа тыс ты ақыл-па ра сат- тылық жә не тұл ға лық да му да ғы қиын шы лық тар мен бұ зы- лу лар ға әке ліп соқ ты ра тын пси хо ло гия лық ерек ше лік тер ді анық тау, олар дың ал дын алу; б) ұжым да ғы, топ ішін де гі адам дар дың дағ да рыс тық ке зең де- рі бо йын ша өз ге ріс тер дің те ріс жағ дайда ас қы нып кет пе уін қа да ға лау; в) ұжым да ғы, топ ішін де гі пси хо ло гия лық ахуал дың оң тай лы болуына жағ дай жа сау; г) ұжым да ғы адам дар дың пси хо ло гия лық бі лім ді же тіл ді ру уәж де ме сін арт ты ру. Осы ған бай ла ныс ты пси хо ло гия лық қыз мет ая сын да ғы пси- хо ло гия лық ал дын алу жұ мыс та ры ның маз мұ ны тө мен де гі дей бол мақ: 1. Топ ішін де әр бір сот та лу шы ны то лық қан ды пси хи ка лық да мы ту жә не тұл ға ре тін де же тіл ді ру бағ дар ла ма сы жа са- ла ды. 2. Әр бір жа за сын өтеу ші нің ақыл-па ра сат тық жә не тұл ға лық да му да ғы қиын шы лық та ры мен па то ло гияға әке ліп соқ ты- ра тын пси хо ло гия лық ерек ше лік те рі анық та ла ды. 3. Жа бық ме ке ме де тәр биеле ну ші нің дағ да рыс тық ке зең де- рі бо йын ша өз ге ріс тер дің те ріс жағ дайда ас қы нып кет уіне мүм кін дік бер мейді. 4. Сот та лу шы ға ша ма дан тыс та лап тар қою дан не ме се мо рал- ьдық қы сым жа са лу дан адам дар ға пси хо ло гия лық, фи зи ка- лық жа ғы нан ар тық күш түс пеуі қа да ға ла на ды. 5. Ко ло нияда бір-бі рі мен, қыз мет кер лер мен қа рым-қа ты нас ты же тіл ді ру ар қы лы мо раль дық-пси хо ло гия лық ахуал жақ сы болуына жағ дай жа са ла ды. 6. Сот та лу шы лар дың же ке өмір ле рін де қол да ну ға де ген уәж- де ме сі нің арт уына қа тыс ты ша ра лар ұйым дас ты ры ла ды. 7. Тү зеу ме ке ме ле рін де пе да го ги ка лық-пси хо ло гия лық кон си- лиум ұйым дас ты ры лып тұ руы қа жет. Со ны мен, пси хо ло гия лық тұр ғы да ғы әре кет тер сот та лу шы- ның пси хи ка лық жә не тұл ға лық дам уын да жай сыз дық тың ал дын 13. Пенитенциарлық мекемелердегі психодиагностикалық және ... 305 алу ға ба ғыт тал ған үз дік сіз жүйелі пси хо ло гия лық жұ мыс бо лып та бы ла ды. Пси хо ло гия лық ал дын алу дан соң пси хо лог пси хо ло гия лық ке ңес бе ру ді жү зе ге асы ра ды. Бұл сот та лу шы ға қиын мә се ле лер- ді ше шу ге кө мек те се ді. Сот та лу шы лар ке ле сі дей жағ дай лар да кө мек ке жү гі не ді: жа қын адам да ры ның өлі мі, ажы ра су, өзін-өзі та ну, әр түр лі дау-да май лар (тұл ғаара лық, іш кі), түр лі өмір лік дағ- да рыс тар. жүктеу/скачать 4.34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|