ОҢТҮстік қазақстан облысы бәйдібек ауданы мыңбұлақ жалпы орта мектебі

Тәулесіз егеменді еліміздің болашағын қалыптастыруда еліміздің болашағының тұғыры биік, тұтқасы мықты болуы – білімді сауатты ұрпақтың еншісінде. Сондықтан да қазақ тілі пәнін оқытудың сапасы мен мақсатын одан әрі жетілдіру де бүгінгі күннің талабы. Халқымыздың біртуар азаматы, қазақтың көрнекті қайраткері Жүсіпбек Аймауытов ана тілін оқытуда мынадай тұжырымдама жасаған: «Бала оқытуды тілден бастайды. Яғни балалардың тілі мен сөз байлығын байыту. Бала сөйлегенде, жазғанда – тілді, сөйлеуді дұрыс қолдандыру» деп атап көрсеткен.

Бастауыш мектептегі негізгі пәндердің бірі – қазақ тілі. Қазақ тілі пәні арқылы оқушылар қоршаған ортаны таниды, ұлттық мәдениеті, моральды, дүнинтанымды сезіне бастайды, сөйлеуге дағдыландыруда оқушының өзіндік ерекшелігі айқындала түседі. Бұған қоса тілді оқып-үйрену барысында оқушылар алғашқы тілдік мағлұматтарды меңгереді, олардың ақыл-ойы, сөйлеу дағдылары жетіледі. Ал балаларды сөйлеуге, басқаның сөзін ұғынуға, өз бетімен жазуға, оқуға төселдіру – әрбір оқушының міндеті болып табылады.

Мектептегі ұстаздардың оқытуды ұйымдастыратын бірден-бір нұсқа сабақ болса, ал сабақтың нәтижелі болуына ықпал ететін нұсқа – сол сабақты өткізудің әр түрлі әдіс-тәсілдері, яғни жаңашыл. Міне сондықтан әрбір сабақта балаларды дұрыс сөйлей білуге, басқаның сөздерін терең, мағынасын түсіне білуге, ұғынуға, өз бетімен қатесіз сауатты жазуға және оқуға төселдіру – әрбір оқытушының міндеті болып табылады.

Өзім жетекшілік ететін 4-сыныбымда үнемі әрбір сабақ сайын «Сын тұрғысынан ойлау технологиясының элементтерін қолданып қелемін.» Осы тұрғыда сыныбымда мультимедия кабинетіндегі интерактивті тақта арқылы сабақ өту – балалардың ой-өрісінің жан-жақты дамуына ықпал етеді, әрі балалар қызыға тыңдай отырып, сабаққа белсенділігі артады. Осындай үлгіде: интерактивті тақта арқылы өткізген қазақ тілінен «Сөз таптары» атты тақырыпта өткізген ашық сабағымның үлгісін ұсынып отырмын.

Сабақтың тақырыбы: Сөз таптары.

Сабақтың мақсаты:

Тәрбиелік: Сөз таптары туралы алған білім-білік дағдыларын іс-жүзінде меңгерту.

Білімділік: Оқушыларды топтасып жұмыс істеуге, зер салып тыңдауға, құрметтеуге, жауапкершілікке әдепті және батыл сөйлеуге, адам бойындағы жақсы қасиеттерге білімге құштарлығын тәрбиелеу.

Дамытушылық: Оқушылардың сөз байлығын дамыту., сөз таптарын өзара салыстыра отырып, айырмашылығын білу.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, ребус, сөзжұмбақ, тест,

сызбалар.

Ойға тоқып сақтаймыз.

Білім нәрін жинаймыз,

Деп сабақты бастаймыз.

О: Бұл күрделі сөз. Бұлар екі немесе одан да көп түбірден жасалған сөзді айтамыз. Мысалы: бозторғай, Сарыарқа, тасбақа.

1. Тілдің негізі. (сөз)

2. Өзім сөзден тұрамын

Аяқталған ойды құрамын. (сөйлем)

3. Кім? Кімдер? Не? Нелер?

Қай сөз табының сұрағы? (зат есім)

4. Не істеді? Қайтті? Не қылды деген

Сұрақтар қай сөз табы? (етістік)

5. Қанша? Неше? Нешінші? Деген сұрақтар қай сөз табы? (сан есім)

6. Өлеңмен жазылған шығарма. (поэма)

7. Сөздің ең түпкі бөлшегі (түбір)

8. Сөз бен сөзді байланыстыратын қосымша. (жалғау)

9. Сөз мағынасын өзгертетін қосымша. (жалғау)

10. Қандай? Қай? деген сұрақтар қай сөз табы? (сын есім)

2. Мағынаны тану кезеңінде кестемен жұмыс жасау.

1
Сөз таптары

1. 
   Зат есім. Кім? Не?
   
2. 
   Етістік. Не сітеді? Қайтті?
   
3. 
   Сын есім. Қандай? Қай?
   
4. 
   Сан есім. Қанша? Неше? Нешінші?
   
5. 
   Есімдік. Мен, сен, ол, кім. өзі, біз, т.б.
   
6. 
   Үстеу. Қашан? Қайда? Қалай?
   
7. 
   Шылау. Да, де, та, те, т.б.
   
8. 
   Одағай. Бәрекелді, япырмай.
   

Балалар, ендеше оқулықпен жұмыс жүргізелік. Оқулықтағы 2-жаттығуды орындайық. Берілгенін оқиық.

Үш ішік тыстадым,

Үш үскі ұштадым.

Сөздердің қай сөз табына жататынын анықта. (жаттығу тақтада орындалады). Зат есім: не? Ішік, үскі. Сан есім: неше? Үш, үш. Етістік: не істеді? Тыстадым, ұштадым.

– Үскі деп – былғарыны, ағашты т.б. заттарды тесетін іші қуыс бізді айтамыз.

Зат есім Зат есім етістік зат. Зат е. Зат е. Сан е. етістік

Борсық Қазақстанда кең тараған аң. Дене тұрқы 75 сантиметрден асады.

Сын е. Сын е. Сын е. Сын е. Зат е. Етістік.

Орманды, таулы, далалы, сулы жерлерде кездеседі.

Ребус шешу



Қыс түсті. Қар жауды.
Суреттермен жұмыс жасау.

4-жаттығу: Осы сурет арқылы Берілген зат есімдерді сын есім, сан есім, етістіктермен тіркестіріп жазу.

Асау жарқырады көлде

Шапты сәулесі тынық

Екі нұрланып жүзді

Екі асау тай шапты. Күн сәулесі нұрланып, Аққу тынық көлде жүзді

жарқырады.

қар Асан балапан

басында озат жеті

түсті тәртіпті ашты
Тау басында қар түсті. Оқушы сабақты жақсы оқиды. Тауық жеті балапан ашты.

5-жаттығу: Жұмбақты оқып, шешуін тап.

Зат е. Сын е.

Қауырсыны көгілдір,

Сын е. Зат е.

Кішкене құс

етістік

Беткейде өріп жүр.

1. 
   Қазақ тілі оқулығы 4-сынып
   
2. 
   Қазақ тілі оқыту әдістемесі
   
3. 
   Қазақ тілінен дидактикалық материалдар.
   
4. 
   Бастауыш сынып журналдары.
   
5. 
   Болашақ газеті.
   
6. 
   Мектеп журналдары.
   
7. 
   Қазақ тілінің морфология саласы. Авт: Қ.Ысқақов.