ОҚу -әдістемелік кешені оқУ-Әдістемелік материалдар семей

Тұндырғыштар тосапты оқтын-октын және үзіліссіз шайып тұратындарға, гидравликалық және механикалық әдіспен ай-дап шығаратындарға бөлінеді. Өздерінің конструкцияларына қа-рай тұндырғыштар каналдарға жүйелі және параллельді қосыла-тын бір камералы, екі камералы және кеп камералы болады. Бір камералы түндырғыштарды шайғанда каналдар жүмыс істемейді; екі камералы түндырғышта бір камера жұмыс істегенде, екінші камера шайылады; көп камералы тұндырғыштарда бір камера шайылады да, қалғандары жұмыс істейді.

Оқтын-оқтын шайылатын түндырғыштардын, камераларының ені 5—7 м, ұзындығы 15—20 м, тереңдігі —4—6 м, түбінің еңісі 0,02—0,005 шамасында болады. Камераны шаю мерзімі 0,5—1,0 сағат және оның тосаптану мерзімі 1—5 күн шамасында болады. Шаю тесіктері оның түбіне жақын жасалып, олардын, ені камера-ның енінен 1,5—2 есе кем болады.

Түндырғыштарды есептеу, (судын. есепті лайлығын анықтаудаи және оған кірер және одан шығар алдындағы судың асылған то-саптарынын, құрамын анықтау^дан тұрады; тұндырғыштардың өл-шемдерімен онда шөгетін тосаттардың аумағын есептеу; гйдравликалық шаюды есептеу; механизядер паркінін, қуатын анықтау, топырақ үйінді шаруашылығын үйымдастыру және ұлпаиы. тасу-ды есептеуден тұрады.

Топьірактың суды уақытша ұстайтын қабатындағы сулар лин-залармен суды аз сіңіретін жыныстардың қатпарларына жауын, жер беті және суару суларынын, сарқылуынан пайда болады.

ды.

сипатталады.

Дақылдарды суару үшін судың температурасы 14—17°С дан

кем болмауы кегек.

Минералдануының жалпы мелшеріне қарай жер асты сула-рын тұщы (1 г/л дейін), минералдануы төмендеу (1—3 г/л); ащылау (3—Ю г/л), ащы (10—25 г/л), ете ащы (25—50 г/л) және түзды (50 г/л дан кебірек) суларға бөледі.

Химиялық таза су бейтарап болады, оған рН-7-ге тең болғаны сәйкес. Егер рН<7 болса су қышқыл, ал рН>7 болса су сілтілі, ал рН>9 болғанда жоғары сілтілі болады.

Суаруға пайдаланылатын су өзінің химиялық құрамыңа қарай өсімдіктер үшін физиологиялық . жағынан қолайлы болуы керек және топырақты сорландырмайтындай, сортаңдандырмайтындай болуы керек. Судың химияльқ қүрамын анализдер жүргізу арқы-лы анықтайды. Судың суаруа жарайтындығын қүрғақ қалдық-тың мөлшеріне, натрийдің мэлшеріне және оның кальций және мапшймен байланысы және сһтілігіне карай анықтайдыКос-тяков бойынша суару үшін қфғақ қалдығы 1—1,5 г/л ге тең сулар жарамды болып саналады.

қаупы эквивалентпк. иаг.„иныс (^а- -г^¹й /м болғанда туады. Бүнда С —судың қүрғақ қалдығы, г/л есебімеи (И. Н. Антипов — Қаратаев арқылы). Су қүрамында сода болған жағдайда, оның жартысына куығы бірінші жылдары суарған мер-зімнің өзінде топырақка сіқіп кетеді. Сондықтан күрамында сода бар суларды жақсарту үшін оған гипс қосады.

Құрамындағы натрий қауіпсіз мөлшерде болғанда минерализа-циясы төмендеу (1—3 г/л) суларды шайып суару режимін қолдан-ғанда және дренаждардың чардымды болған жағдайында пайда-

лануға болады.

Түщы су жеткіліксіз бслғанда, ащы суды түщыландырады.

Оның мынадай әдістері бар:

• 
  термикалық және ме>.аникалық әдістермен тазарту;
  
• 
  күннің кезі арқылы тазарту; мембрандық процестер; мүзда-
  

Жер асты суларын пайдаланудын, мацызын еске ала отырып Қазакстан Орталық партия Қомитеті және Қазак ССР Министр-лер Кенесі 1980 жылы арнаулы қаулы қабылдап, Қазақ ССР Ме-лиорация және су шаруащылығы министрлігінің қүрамында жер асты суларын пайдалану негізінде суару жүйелері құрылыстарын салу және оларды пайдалаңу Бас басқармасын құрды.

Бекітілген жоспарларға сәйкес тек жалғыз Қазақстан бой-ынша 11-шы бесжылдықтыщ аяғына жер асты суларымен суары-латын егістіктін. көлемі 132 мың гектар болды. Ал 1990 жылдың соңына республикада жер асты суларымен суарылатын егістіктіц көлемі 175—200 мың гекта]рға жетті.

Жер асты суларын трубіалы және шақтылы қүдықтар, көлденен. су жинағыштар және көлденен, скважиналар арқылы, сондай-ак, бүлақтар суын жинап алу ;арқылы пайдалануға болады.

Құдықтар шахтылы жәіне трубалы (шыңырау), кейде қүрасты-рылған болып келеді: жоғ-арғы жағы шахталық қүдық, ал төменгі жағы — трубалы. Шахталы құдықтардың тереңдігі 30—40 м, қабырғалары темір-бетонды шығыршықтармін, ағаш қималары-мен және таспен бекітіледі.

Трубалы құдықтар қабырғалары диамет^і 30—100 см труба-лармен бекітілген скважиналар болады. Ошң су қабылдайтык бөлшегі фильтрлермен жабдықталады. Егерд; су өздігінен шашы-рамаса оны поршендік және орталықтан те(етін насостар, соны-мен бірге эрлиптер арқылы көтереді.

Кәріздер су ұстайтын қабатқа орналасты|ылатын су жинағыш штольнядан, жиналған суды жер бетіне шығаратын су таратқыш галереядан, штольнялардан топырақты сыртіа шығару және веи-тиляция болу үшін қолданылатын тік құдыктардан, су жинағыш құдықтан және суды ағызып жіберетін канілдардан құралады. Әдетте галереялардың өлшемдері 0,7x1,4 м, ^абырғалары таспен, бетонмен және темір бетонмен бекітіледі.

Бұлақтар суы көп жағдайларда төменірек жатқан баурайлар-ды суару үшін пайдаланылады. Әрбір жеке бұлаҚтың белгілі бір мезгілде беретің суы (дебиті) шамалырақ болғанымен олар арқы-лы бірсыпыра жерді суаруға болады.

Насос станциясымен жинағыш бассейнді суарылатын алкаптьің ортасына орналастырып, бір гидротехникалық тораб жасаған жөн болады. Бүнда суару үшін жұмсалатын энергияның мөлшері кеміп, трубалардың диаметрлері кемуінің аркасында құрылысты салу құны кемиді.

Суару учаскесін сумен қамтамасыз ету үішін қажет болатьщ артезианды скважиналардыц самы мына фор:мула арқылы анық-талады:

V

п

_{'- -т- г}

бұнда: п— скважиналардың саны, дана есебімемі; 218

Ғ— суарылатын алқаптын, көлемі, га; Л— есептелген суару нормасы, м³/га; с|— бір скважинаның дебиті, м³/сағат;

і —артезиан скважиналарының тәулікішінде жұмыс істеуінің үзакгығы (20—22 сағат деп қабылданады)

1— ауыспалы егістегі есептелген дақьцдын, суару кезеңі, тәу-

лік (себімен;

•ц— суару жүйесінің пайдалы әсер мөлш;рі (к.п.д.) Зильтрацияға қарсы төсемесі бар жинағыш бассейннін, аумағы ) мына формула арқылы анықталады:

бүнда: і — суару насос станциясының тәулік бойы жүмыс істеуінің ұзақгығы, сағат есебімен;

С^ — суару насос станциясынын,' енімділігі, м³/сағ, қалғандары алдағы формулада келтірілгендер.

Дабық арық-атыз жүйесін жобалағанда жүйенің әр учаскеле-рінде суаруды шоғырландыру керек.

Көкеніс дақылдарын суарудағы Молдовоның Тирасполь ауда-нының тәжірибесі суару учаскесін салу үшін жұмсалатын қаржы-ның (жабық жүйені, фильтрацияға қарсы төсемесі бар жинағыш бассейнді және скважинаны бүрғылауға жүмсалатын қаржыны қоса санағанда) бір-екі жыл ішінде орны толатынын толығынан дәлелдеді. Әсіресе дебиті жоғары, суды өздігінен шашырататын артезиан скважиналарын пайдаланған өте тиімді.

Жер асты суларымен суару жұмыстарын жобалағанда барлық су пайдаланатын мекемелермен келісу керек. Түщы ыза суларын бірін.ші кезекте сумен жабдықтау үшін пайдалану керек.

Суды механикалық әдіспен көтеру үшін нісос станциялары са-лынып, жоғары орналасқан құнарлы жерлерді суаруға мүмкіндік туады.

Су. көтеруге жүмсалатын энергияның көптігі және пайдалану үшін жұмсалатын каржының көп болуы бүл әдістің кемшіліктеріне жатады.

Насос станциялары туралы жалпы мәлімегтер. Насос станция-лары деп су көздерінен суды алуды, оны кеіеруді және пайдала-натын жеріне жеткізуді қамтамасыз ететін гидротехникалық кұры-лыстардьщ, энергетикалық және гидромехан:<ікалық жабдықтар-дың комплексін айтады.

Өзінің мақсатына қарай иасос станциялары суару, құрғату, сутарататын, канализациялық және т. б. бөлінеді. Өздерінің қоз-ғалыстарына қарай суару насос станциялары электр -двигательді, іштен жану двигательді, желмен қозғалатың және басқаларға бө-лінеді;

насос жабдықтарына қарай — орталықтан тебетін, пропеллер-лі; поршенді және басқаларға бөлінеді; ■,

№11 Дәріс СУДЫ МЕХАНИҚАЛЫҚ ӘДІСПЕН ҚӨТЕРІП СУАРУ

Жоспары:

1.Насос станциялары туралы жалпы мәліметтер

2.Насос станцияларын орналастыру схемалары

1. Насос станциялары туралы жалпы мәліметтер

Жер бетіне қарай жабдықтардың орналасуы бойынша — жер бетіндегі (ашық) және қазылған жердегі;

су көздеріне қарай насос станцияларының үйлерінің орналасуы бойынша — жағадағы және арнадағыларға бөлінеді.

Конструкциялық ерекшеліктеріне сәйкес насос станцияларының үйлері су таратқыш, камералық және блокты түрде болады; бас-қаруына сәйкес — децентрализациялы, централизациялы, жарты-лай автоматтандырылған және басқарудың автоматтандырылғап түрлеріне бөлінеді, жұмыс істеу режиміне қарай — маусымдық және жыл бойы жүмыс істейтіндерге бөлінеді.

Насос станциялары тұрақты және түрақсыз болады (суда қал-қып жүретін, фуникулерлі, жылжымалы).

Ашық су көздерінен су алатын суару насос станцияларын бас станциялар немесе бірінші көтеру станциялары деп атайды, ал суару каналдарынан су алатын насос станцияларын аймақтық деп атайды (су қотарушы) немесе екінші, үшішші кетеретін станция-лар деп атайды. Бұрғыланған скважиналардан су көтеретін стан-цияларды артезианды станциялар деп атайды.^

252

Насос станциясы торабының орналасатын жері су жеткізетін жол қысқа, қүрылыстардың ірге тастары мықты және орнықты грунтгарға орналасатындай, су алудын, гидравликалық және на-состаэды су және мұзбен басып қалудан сақтау жағдайлары өте қолайлы болатындай етіп таңдалады.

Бас саға құрылысы және оның конструкциясы су көзінен суды белгіленген графикке және ондағы су деңгейінің есептелген мөл~ шеріне сәйкес алуды қамтамасыз етуі керек, насостарды сумен ең кем иіамаға бастыру, ол үшін суды әр қабаттан алуды қарасты-рып, қажет болған жағдайда түндырғыштар жасалады, пайдала-ну режимінің қолайлығын және жендеудің мүмкіндігін қамтама-сыз етуі керек.

Бас саға құрылысының түрі топографиялық, геологиялық және гидрогеологиялық жағдайлар комплексіне, насос станциясының жіберетін суының мөлшеріне және техника-экономикалық есептер жүргізу негізінде анықталады.

Су көзіндегі су деңгейінің өзгеру амплитудасы 5 метрдең кемі-рек болғанда, бас сағаны тұрақты жағаға толығынан ойып орна-тып, немесе қоршау қашыларымен бірге жасайды. Су деңгейінің өзгеруі 5 метрден артық болғанда «Криб» түрлі жағалық іші бос кепір тіреуі тәрізді су алғыш құдықтар салынады. Сондай-ақ жа-ғалық су алғыілты салу мүмкін болмай және өзен арнасынан жа-ғалық су алғышпен таза су алу қажет болғанда да «Криб» түрлі арнаулы су алғыш салынады. Қашықтығы 50 м шамасында бол-ғанда, жағамен қатынас көпірлер, ал 200 м болғанда аспалы жол-дар арқылы, ал 200 м көбірек болғанда қайықтар арқылы жаса-лады.

Бас саға қүрылысынан сорғыш трубанын су қабылдағышына дейіц су әкелгіш ашық канал немесе жабық су жібергіш арқылы жіберіледі (әздігінен немесе сифон арқылы ағу). Жабық су жібер-гіштен су қабылдағыштар ожау тәрізді болады. Су қабылдағыш каналмен трапеция тәрізді аванкамера арқылы жалғастырылады.

Сору трубопроводтары балқытып біріктірілген қысқа, бүгіл-мелері және ауысулары аз, ауа қаптарын болдырмау үшін насос-қа қарай үздіксіз кетеріле беретін трубалардан жасалады.

Су кіру тесігін келденең орналастырғанда, оның ауаны сормауы үшін суға 0,8 м батырылып қойылады, ал олар тігінен орналасқан-да суға —0,4 м батырылады.

Насос станцияларының үйінде мынадай жабдықтар орналасты-

рылады: негізгі гидромеханикалық — реттегіш ысырмасы бар бас насостар, сору және қысым трубопроводтарының бақылау — өлшегіш (су өлшегіштер және қорғағыш) корғағыш қақпак., кері қақпақ арматуралары, көмекші гидромеханикалық — бас насосты жұмысқа қосатын вакуум—насостар, дренаждық насостар, кө-мекші насостардың трубопроводтары, барлық арматуралар, негіз-гі энергетикалық — бас насостардың двигательдері, бас насостар-дың трубопроводтарының ысырмаларын.ын, двигательдері, ерекше жабдықтар, арнаулы насостар үшін жабдықтар (мысалы, тарат-қыш жабдықтар және төмендететін подстанция), энергетикалық-көмекші насостардың, қакпақтардың, көтергіштердің электр дви-гательдёрі.

2. Насос станцияларын орналастыру схемалары

Насос станцияларын орналастыру схемалары және олардың жабдықтарының түрі техникалық-экономикалық есептердің негі-зінде белгіленеді. Бұнда табиғи жағдайда энергия көзін және оларды комплексті пайдалану жағдайларын (суару, кеме жүзу, балық шаруашылығы, энергетика, ағаш жүзігу), пайдалаыу қо-лайлығы және тиянақты жұмыс істеуін ескереді.

Ашық су көздеріндегі су деңгейлерінің өзгеруі 5 метрден аз, асылғая тосаптары аздау және жағасы сумен шайылмайтын жер-лерде су таратқыш түріндегі су әкелгіш каналы бар, немесе жа-бық су әкелгіші бар жағадағы тұрақты насос станциясын салады. Егерде суда асылған тосаптар көбірек болса, онда су әкелетін ка-налды тұндырғыш ретінде пайдаланады немесе арнаулы тұндыр-ғыш салады.

Су деңгейінің өзгеру амплитудасы 5 метрден көбірек болғанда гидромеханикалық және энергетикалық жабдықтарының біразы жер астындағы жағадағы насос станциялары салынады.

Су кездеріндегі судың деңгейі көп мөлшерде өзгеретін болса, онда блок түрлі насос станциялары салынады. Бұндай үйдің тй-менгі блогы сорғыш трубопроводтары бар бетонды, қуыстарына насос қойылатын массив болады. Үйдің су үстіндегі бөлігінде ма-шина залы және басқа бөлмелер болады.

Су деңгейінің өзгеру амплитудасы 5 метрден көбірек, жаға бе-рік және алынатын судың шамасы 300—400 л/са-ке дёйін болған-Да ортадан тебетін насос және электрдвигатель арқылы жүмысқа қосылатын фуникулер түрлі насос станцияларын жасау қолайлы болады.

«Криб» түрлі арнаулы насос станциясын су деңгейінің өзгеруі 5 метрден көбірек, су көздерінен жіберетін судың шамасы 2 м³/с. тен көп болғанда және жағадағы тереңдік шамалылау болғанда мына жағдайларда қолданылады: жағадағы насос станциясып және су әкелетін каналды жасау үшін геологиялық жағдайлардың қолайсыз болғанында, су әкелетін каналды жасау үшін кедергі болатын су құрамындағы түйір тосаптардың режимі қолайсыз болғанда, қалқып жүретін насос станцияларын пайдаланудың жағдайы қолайсыз болғанда.

Су дгқгейі 5 метрден кебірек езгеретін және жаға орнықсыз, сумеи шайылатын жағдайларда қалқып жүретін насос станцияла-ры жасалады.

Қазіргі уақытта заводтарда пантонға қойылатын НАП-1,1 (<3 = = 1100—1400 л/с, Н-18—14 м), СНП-120/30 және СНП-240/30 қалқып жүретін насос станциялары жасалады. Жалғастыру тру-бопроводының ұзындығын кеміту үшін станцияның пантонын ең терен, және тік жағаға орналастырады. Пантондарды толқыннан сақтау үшін олар табиғи шығанақтарда немесе жағадағы шүқыр-ларға қойылады.

Қөлемі шамалы, су көздеріне алыс жатпаған учаскелерді суару және суды жақбырлатқыш машиналарға жіберу үшін жылжыма-лы насос станциялары қолданылады. Олардың жіберетін суының мөлшері 25—300 л/с және қысымы 5 метрден 100 метрге дейін бо-лады: СНП-25/60 (25 л/с су жіберетін және қысымы 60 метрлік тіркемелі насос станциясы), СНП-50/40, СНП-50/80, СНП-75/15, СНП-75/100, СНП-120/30, СНП-250/18 м, СНП-400/14, СНП-500/10, ПНСТ-6НДВ, СНП-50/80, САН-75/40, СНПЭ-120/30 электрленген, СНПЭ-240/30. Бұл насос станцияларының техникалық сипаттама-сы жылжымалы насос станцияларының каталогтерінде келтіріл-ген.

Жер астындағы сулар скважиналардың арнаулы артезиан на-состары арқылы және шахталы қүдықтардан көлденең, орталық-тан тебетін насост.ар арқылы көтеріледі.

Су көтеру аймақтары. Үлкен суару жүйелерінде суарылатын жерлер әр түрлі биіктікте орналасады. Бұндай жағдайларда суды бірнеше насостармен көтеруге тура келеді. Бірінші көтеретін на-сос станциясы (ІНС) Р мөлшердегі суды су көздерінен кысым трубопроводтары арқылы (Н,) биіктігіндегі бас каналға көтереді, ал екінші көтеретін насос станциясы (2НС) каналдан (^₂ ге тең су мөлшерін (Н₂) биіктігіне көтереді және үшінші көтеретін на-сос станциясы (ЗНС) Рз ке тең су мөлшерін (Н₃) биіктігіндегі каналға көтереді. Насос станцияларының орналасуы, олардың қы-сым және жіберетін су мөлшерлері әр суару жүйесі үшін техника-лық экономикалық есептер арқылы, нақтылы табиғи және шаруа-шылық жағдайларды ескере отырып анықталады. Насос станция-ларының жіберетін суыньщ нетто мөлшері мына теңдіктер арқы-лы анықталады:

10.3. Насос саны мен олардың жіберетін суын арық-атыз жүйесінің жіберетін суының есептелген мөлшерімен сәйкестендіру

Жұмыс режимі және агрегаттардың санын анықтау. Насос станциясының жүмысының режимі жіберілетін судың мөлшерініц графиктерімен, суды көтеру биіктігі және онық қажетті қуаттылы-ғымең сипатталады.

Насостар санын анықтау үшін жіберілетін су графигін олардыц

шамалары кеми беретін ординаттарға орналасатындай қылып кай-
тадан ,сызады. Жіберілетін су мөлшері шамалы болғанда толық
өнімділігімен <Э, 1, мезгілінде жүмыс істейтін бір ғана насос қа-
былданады. Басқа жағдайларда аз су жіберу үшін насостың ай-
налым санын кемітіп және трубадағы ысырманы жабыңқыраи
қою керек. Бұлай реттеу әдетте насостың к.п.д. сын өте кемітіп
жібереді, сондықтан жіберілетін судың шамасы молырақ болған-
да бірнеше насостар қабылданады (екіден кем ■болмайды) және
жіберілетін судың графигін көлденең пунктир сызықтары арқылы
бірнеше бірдей белшектерге бөледі (бір мезгілде жүмыс істейтіп
насостардың санына сәйкес). Әр агрегат арқылы жіберілетін су-
дың мөлшері к.п.д.-ның ең көп мөлшерінен ауытқуы 10% шама-
сында реттеледі, яғни суды көтеруге аз ғана энергия жүмсалады
Агрегаттар санын анықтағанда мыналарды еске алу керек:
жоғары өнімді насос станцияларының к.п.д. сы, өнімділігі шамалы
станциялардың к.п.д. сынан жоғары, насостар қажетті қысыммен
жіберілетін су мөлшеріне сәйкес болуы керек, агрегаттар көбейгеи
саиын, үйдщ өлшемдері үлкейе береді, бірақ оны салу үшін жүм-
салатын қаржы жыл сайын электр энергия үшін жүмсалатын қар-
жыдан аз болады, злектр энергияға жыл сайын жүмсалатын қар-
жы агрегат құнынан бірнеше есе артық, агрегаттар стандартты
біркелкі болуы керек, олар жабдықтарды пайдалану коэффициен-
тшің мелшершщ ең жоғары болғанында, тәулік бойы жүмыс іс-
теуді қамтамасыз етуі керек, агрегаттардың белгіленген санына —
жыл саиынғы шығындар мен жұмсалатын күрделі қаржы мөлшері
өте аз болуы керек. '

Жұмыс істейтін агрегаттардың саны екі әдіспен анықталадьг бас каналға ең көп қалыпты брутто су мөлшерін жіберу шарты Іездетіліп ағылатын брутто су мөлшерін . жіберу үшін тағы да осындай қосымша агрегат орналастырылып, ол жұмыс істеп түр-ған насостардың біреуі аварияға үшырағанда жұмысқа қосыладьг оас каналға тездетіліп ағылатын брутто су мөлшерін қосымша агрегат орналастырмай-ақ жіберу шарты. Агрегаттардың түрі мен олардың санын варианттарды техника-экономикалық салыстып-малар жүрпзгеннен кейін ғана таңдап алады (агрегаттар саныныц әр түрліліп, есептерді әр түрлі әдістермен жүргізу). Бұнда жалпы шығын (жұмсалатын күрделі қаржы және жыл сайын жүмсалатын қаржы) аз және агрегат аварияға үшырағанда суды мөлшерден аз бергендіктен, зиянның кем болггын варианты басқалардан ар-тық болады.

Насос станцияларын жобалаудлң тәжірибесі олардың қолайлы саны 4—5, ең кем саны 2—3 және ;ң кәп саны 8 шамасында екенін анықтап отыр.

Қысым трубопроводының диамітрін, насостын, және двигатель-дің қуаттылығын есептеу. Насоста>дыц саны бірінші әдіспен анық-талғанда олар арқылы жіберілетін судын, есепті мелшері бас ка-налдын, жіберетін суының ең көп қалыпты брутто мөлшерін жұ-мыс істейтін агрегаттар санына болгенге тен. болады. Ал насостар саны екінші әдіспен анықталған болса, онда олар арқылы жібе-рілетін судың мелшері бас каналд,ан тез ағызылатын судың брут-то мөлшерін бір мезгілде жұмыс һтейтін насостардың санына бөл-генге тен. болады.

Насос қысымы, су кезіндегі с/ деңгейінің. 75%-ке қамтамасыз етілгендегі көтерудін, монометрлік биіктігіне сәйкес қабылданады.

Насос жүмысының қолайлы режимі 50%-ке қамтамасыз етіл-ген жылғы орталықталған қысымға (Н ср.в) сәйкес болуы керек. Орталықталған қысым мына формула арқылы анықталады:

е ~

аа

_Н

-9-ТЛ-І

Есептерді	таблица	тұршде	жүрпзеді	(38-таблица)
Жұмыс істеу мер-зімі	1 мерзім-дегі күн саны,	Су көзін-дегі су-дың дең-гейі	Кысым бассей-ніндегі судың деңгейі	Қысым Н, м	Жіберіле-тін су мөлшері 0 м3/с	д і	<до
1	2	3	4	5	6	7	8	9

(3 және Н шамалары белгілі болғанда каталогтар арқылы на-состын, түрін және маркасын қабылдайды.

Қысым трубопроводының диаметрі, материалы және саны тех-никалық-экономикалық есептердің негізінде анықталады.

Трубалардың барлық түрлеріі үшін, шамалап есептегенде оның экономикалық тиімді диаметрін мына формула арқылы анықтай-

ды:

=ү ■ ■'■■ _//^мах бүнда: Н — тголық қысым, м;

257

С} макс — трубопроводқа жіберілетін судің ең көп мөлшері, м³/с.

Қысым бассейніне суды көтергендегі толы; (манометрлік) қы-сымның шамасы:

Н = Н г.в + һв + Н г.н + һм &,

бұнда Н г.в және Н г.н — сору және ағызу іеодезиялық биіктігі,

м;

һ_в және һ_н — сору және қысым трубопроводындағы қысымның шығыны, м;

Насос белдігіндегі қажетті куаттылық:

бүнда: ү — судың 1000 кг/м³-ге тең салыстырмалы салмағы;

(^ — насос арқылы жіберілетін судың есепті мөлшері, м³/с; бас каналдан тездетіліп жіберілетін судың брутто мөлшерін бір мез-гілде жүмыс істейтін насос санына бөлгенге тең.

Н — манометрлік толық қысым, м;

т|і—насостың Қ.П.Д-сы. * Двигательдің белдігіндегі қуаттылық.

102 _г,

бүнда: г]2— беріліс К.П.Д.-сы.

к—1,1 — 1,25-ке тең қор коэффициенті.

даіда насос станциясы мынадай су мөлііерін жіберуге жобала-на&г.

бүіда: Т — суару мерзімінің ұзақтығы;

(^— осы мезгілде суару үшін жіберіл;тін судың орталанған

мөішері.

Т„— насос станциясынық жұмыс істейт:н уақыты.

Суарылатын жерге су ашық 'каналдар арқылы жіберілгенде күімалы резервуарлар ең биік жерлерге орналастырылады; ал су/ы жабық жүйе арқылы жібергенде — хер бедерінін, және эко-нопикалық жағдайлардың қолайлы болаіын жерлеріне орналас-тьі))ылады.

Резервуарлар көбінесе қазылған шүқыр ретінде жасалады. Ре-зервуардағы судың тереңдігі 1,2—1,5 м болады. Су шығынын ке-мһу үшін фильтрацияға қарсы шаралар қолданылады.

жүктеу/скачать 2.9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: