ОҚу жылының аудандық олимпиадасы географиядан практикалық турдың тапсырмалары (8 сынып) Тапсырма 1

Төменде берілген кестеден анықтама көрсетілген 1-бағанмен, географиялық ұғым атауы берілген 2-бағанды мағыналары бойынша дұрыс сәйкестігін табыңыз:

Төменде берілген географиялық объектілердің қайсысы көрсетілген материктерде орналасқан? Олардың реттік сандарын материк атауларының қасына жазып шығыңыз.

Карта бетіне Қазақстан аумағында орналасқан келесі өзендер мен көлдер атауын жазып шығыңыз: Нұра, Зайсан, Сарысу, Алакөл, Іле, Ембі, Сілетітеңіз, Балқаш, Көлсай

Сұрақтарға жауап беріңіз:

1. 
   Бұл таулы аймақта балды өсімдіктер көп өседі. Ал, одан алынған бал өзіңің нәзік иісімен, бағалы дәмдік және емдік қасиетімен ерекшеленеді.
   
2. 
   Қазақстанның қай аумағы Шығыс Еуропа жазығына кіреді.
   
3. 
   Сарыарқаны қандай жер бедеріне жатқызады?
   
4. 
   Қазақстан аумағында солтүстік-батыс Тянь-Шаньның ең шеткі, әрі өте қатты бүлінген бөлігі орналасқан
   
5. 
   Оңтүстік Қазақстанның батысынан шығысына қарай созылып жатқан кең байтақ жазық
   
6. 
   Герцин қатпарлығының даму кезінде қалыптасқан палеозойлық тау жүйесі
   
7. 
   Жер бедері ерекшелігіне қарай Алтай тауы қанша бөлікке бөлінеді?
   
8. 
   Орталық Азияда орналдасқан ең ірі құмды шөл
   
9. 
   Тұран ойпатының оңтүстік бөлігінде орналасқан құмды алаптың атауы қандай?
   
10. 
    Геологиялық құрылымы бойынша Солтүстік Қазақ жазықтығы төрт табиғи-аймақтық ауданға бөлінеді. Әрбір ауданға нақты физикалық-географиялық сипаттама беріңіз.
    

Келесі сұрақтарға жауап беріңіздер:

1. 
   Диаграммада Қазақстан облыстарының Қазақстандағы жалпы бидай жинаудағы үлесі пайызбен (2007 ж., мың тонна) көрсетілген. Бұл көрсеткіш бойынша қандай облыстар 30% және 35% үлесімен алдыңғы орындарды иеленді?
   

2. 
   Мемлекеттің жалпы жер аумағының 26 %-ын аймақтың жер ресурсы алып жатыр, оның ішінде 19 % - ауыл шаруашылығына жарамды жерлер. Көп бөлігін (95%) жайылымдар және тек 5% — егістік пен шабындықтар алып жатыр. Ауданның солтүстік бөлігінде топырақ жеткілікті құнарлы. Бұл ауданда бидай, арпа, тары және күнбағыс өсіріледі. Қазақстанның қандай экономикалық ауданы туралы сөз болып жатқанын анықтаңыз.
   

3. 
   Суретте Қазақстанда өсірілетін техникалық дақыл көрсетілген. Орамжапырақ тұқымдастығына жататын бір жылдық өсімдік. Бұл дақыл тыңайтқыш, мал азығы мен бал алатын дақыл және ашты дәмдеуіш ретінде пайдаланылады. Дәндері көкөністерді, балықты, саңырауқұлақтарды консервілеуде, көкөністен жасалған тағамдарда, ет сорпаларын және фарш дайындауда қолданылады. Медицинада суық тиіп ауырғанда пайдаланылады. Дақылды анықтаңыз.
   

4. 
   Францияда әйгілі жүзімді өсіретін және «Шампан» шарабын ойлап тапқан Шампань облысы бар. Ал Қазақстанда «кішігірім Шампань» деп ....... тау алды бөктерін атайды. Осыдан 100 жыл бұрын Франциядан мұнда жүзім алып келіп, жерсіндірілген және ол қазіргі уақытта өзінің Франциялық туысынан кем түспейді. Бұл жүзім қандай таудың тау алды бөктерінде өседі ?
   
5. 
   Оңтүстік Қазақстанда, жақсы табиғи-климаттық жағдайларына және ауыл шаруашылығына жарамды жерлердің көп болуына байланысты, ауылшаруашылық өндірісі жақсы дамыған. Бұл зонаға жалпы ауылшаруашылық өндіретін өнімнің 30% тиесілі. Төменде көрсетілген карта сұлбасы бойынша ауылшаруашылық дақылдарының атауларын анықтаңыздар.
   

1. 
   Дұрыс жауаптар жұбын құрастырыңыз: «аспап - өлшенетін шамаларды сипаттайтын өлшем бірлігі».
   

Жұпсыз қалған аспапты атаңыз. Ол нені көрсетеді?

аспаптар мен өлшем бірліктерінің атауларын дұрыс сәйкестендірген жағдайда–1 ұпайдан; қалған аспапты анықтап, оның пайдалану мақсатын дұрыс көрсеткені үшін –1 ұпайдан - барлығы-10 ұпай

Төменде берілген географиялық объектілердің қайсысы көрсетілген материктерде орналасқан? Олардың реттік сандарын материк атауларының қасына жазып шығыңыз.

2) Төменде берілген жануарлар эндемик болып табылатын материктерді көрсетіңіз

1) горилла ____________________________________

2) вапити _____________________________________

3) панда______________________________________

4) капибара ___________________________________

5) вомбаттар ____________________________________
Бағалау өлшемдері:

1 пункт бойынша әрбір берілген дұрыс жауап үшін – 0,5 ұпай, ал 2 пункт үшін әрбір дұрыс жауапқа1 ұпай, барлығы – 10 ұпай

Қазақстан, Ресей, Қытай және Моңғолия елдері шекалары арасында табиғатты сақтау мақсатындағы физикалық-географиялық және тарихи-мәдени бірлікті қамтыған трансшекаралық резерват құрылады. Оның қай таулы елде орналасатынан анықтаңыз. Атлас картасын қолдана отырып, осы аумаққа кешенді географиялық сипаттама беріңіз.

Таулы елдің дұрыс анықталғаны үшін - 2 ұпай, кешенді географиялық сипаттама үшін – 3 – ұпай, барлығы 5 ұпай

Берілген кестені негізге ала отырып, Қазақстан Республикасының әрбір облысындағы табиғи қозғалыс көрсеткіштері- туу коэффициентін (Кт), өлім коэффициентін (Кө) және табиғи өсім коэффициентін есептеніз (Ктө). Кестеде көрсетілген қандай облыстарда халықтың табиғи өсім коэффициентінің өзгеру қарқыны орташа республикалық көрсеткіштен төмен немес жоғары екенін анықтаңыз.

Әрбір облыстағы Кт, Кө және Ктө дұрыс есептегені үшін 0,5 ұпайдан (жалпы 12 ұпай)

Орташа республикалық көрсеткішке қатысты халықтың табиғи өсім коэффициентінің өзгеру қарқынынын дұрыс анықтағаны үшін 0,5 ұпайдан (жалпы 4 ұпай)

Барлығы- 16 ұпай
Задание 5.

Кестеде әртүрлі өндіріс салаларының көшбасшылары берілген (компания атауларымен сауда белгілері). Олардың қай қалаларда орналасқанын және қандай өнім шығаратынын көрсетіңіз.

Әрбір дұрыс табылған өнім атау үшін – 0,25 ұпай, орналасқан орнын дұрыс анықтағаны үшін - 0,5 ұпай, барлығы 9 ұпай.

Суретте төрттік түзілімдердегі сулы жүйе горизонты көрсетілген. Бұл аумаққа үй және осы үйге су беретін құдық тұрғызу жоспарлануда. Үй мен құдық салынатын ұңғыманың орнын таңдаңыз. Құрылыс салынуы мүмкін орынның тиімділіктері мен кемшіліктеріне талдау жасаңыз. Үй салатын орын мен ұңғыма орнын таңдау себебіңізге түсініктеме беріңіз.

1) құдықтың тереңдігі шығынға әсер етеді;

2) Тереңде жатқан жер асты суы таязда жатқан горизонт суынан таза;

3)Үй мен құдық арақашықтығы аса үлкен болмауы тиіс.

Үй орнын дұрыс тапқаны үшін – 3 ұпай;

Ұңғыма тереңдігін дұрыс тапқаны үшін – 3 ұпай;

Дұрыс пайымдағаны үшін – 4 ұпай;

Қазақстан аумағында кездесетін көлдерге 3 – ші кестеде сипаттама берілген. Сипаттама бойынша көл атауларын табыңыздар.

Кесте – Қазақстан көлдері.

Көлдердің атауы		Көлдердің сипаттамасы
1	...	Көл Азутау және Күршім жоталарының аралығында, теңіз деңгейінен 1449,3 м биіктікте орналасқан. Көлдің ұзындығы 38 км, ені 19 км, ауданы- 455 км², жағалау сызығыныңиұзындығы-106 км, ең терең жері 24- 27 м. Көлге 95 шағын өзендер мен бұлақтар келіп құяды. Көлге құятын өзендердің негізгілері – Қарабұлақ, Матабай, Жиренбайтал, т.б. Көлден жалғыз Қалжыр өзені ғана ағады. Көл тектоникалық жолмен пайда болған.
2	...	Әлемдегі ірі көлдердің ішінде 13 орынға ие. Аударғанда «шұңқырлармен көмкерілген батпақты жер» немесе «батпақты төмпешік» деген мағынаны білдіреді. Бұл көлді зерттеуге Лев Семёнович Берг көп үлесін қосқан. Теңіз деңгейінен 340 м биіктікте жатыр, сыртқы пішіні жарты айға ұқсас.
3	...	Бұл көл 47°60' мен 48°30' с.е. және 83° және 85° ш.б. аралығында орналасқан. Көлге көптеген өзендер құяды. Мысалы: шығысында Кендірлік, батысында Бұғаз, Базар, Көкпекті, солтүстігінде Черга, Терс-Арлық және Арасан сияқты өзендер. Өзен суынан алыс орналасқан жазық жағалауларында көне опырылмалар бастапқы кезде бұл көлдің терең және үлкен аумақты қамтығанына дәлел болады.
4	...	Барлық – Арасан бальнеологиялық курорты орналасқан, Қазақстанның тұзды, ағынсыз көлі. Көлдің ауданы шамамаен 2200 км², тереңдігі 45 м. дейін.
5	...	Көлсай шатқалындағы солтүстік Тянь-Шань тауының үш көлі жүйесі - Күнгей Алатау мен Іле Алатау жоталарын байланыстырады. Аталмыш көлдердің орналасуы Қырғызстан шекарасынан солтүстікке қарай 10 км, Алматыдан оңтүстік-шығысқа қарай 330 км теңіз деңгейінен 1000 м, 2500 м, 2700 м биіктікте орналасқан. Көлдерді- «Солтүстік Тянь-Шань тауының інжу-маржандары» деп атайды. Көлдер қылқан орманды Тянь-Шань шыршаларымен қоршалған. Көл тереңдігі 50м дейін жетеді. Жануарлар дүниесінен – қызыл балық кездеседі.
6	...	Боден көлінен үш есе үлкен, тұзды – ағынсыз көл. Көлдің өзінде аралдар көп. Тектоникалық ойпатта орналасқан. Бұл көлге Нұра өзені құяды.

Бағалау өлшемдері: Көл атауларын дұрыс тапқаны үшін –1,5 ұпай , барлығы 9 ұпай.
Тапсырма 3.

Қазақстан Республикасының төменде көрсетілген облыстарының халқының урбандалу деңгейін, орташа тығыздығын есептеңіз және салыстырыңыз. Мұндай айырмашылықтардың болу себептерін түсіндіріңіз

Орташа тығыздықты, урбандалу дәңгейін дұрыс анықтағаны үшін – 0,5 ұпайдан; айыпмашылық себептерін толық түсіндіргені үшін – 3 ұпай, барлығы – 13 ұпай.