Оқулық Алматы, 014 3 удк ббк о қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің
жүктеу/скачать 1.55 Mb. Pdf көрінісі
|
| 298
299 лармен байланысты болады, онда акмеологиялық жағдайлар – тұлғаның жəне жас мамандардың іс-əрекетте жоғары кəсібилікке жетуге байланысты болатын маңызды жағдайлар болып саналады, ал акмеологиялық факторлар – бұл адамның кəсіби іс-əрекеттің шыңдарына, яғни жоғары жетістіктерге өзіндік қозғалысын негіздейтін объективті себептер болып саналады. Жас мамандардың акме-креативті əлеуетін дамытудың фактор- лары ретінде, тұлғалық кемелдену, өмірдің саналылығы, өзіндік маңыздануға ұмтылыс, мінез-құлықтың флексибильді формаларына бейімділік алынады. Жас мамандардың акме-креативті əлеуетін дамытудың шарттары ретінде гуманитарлы акмебағдарланған технологиялар алынады. Акмебағдарланған технологиялар əдістер, тəсілдер мен техни- калардың жиынтығы ретінде қарастырылады, олардың көмегі арқы- лы тұлғаның өзін-өзі жүзеге асырудың шыңдарына деген қозғалысы ұйымдастырылады, жүзеге асырылады. Технологиялардың ерек- шелігі ретінде олардың гуманизм принциптеріне сүйенуі, адам дамуының жоғары деңгейлеріне бағдарлануы, сонымен бірге кəсіби іс-əрекет саласындағы жоғары жетістіктерге бағдарлануы алынады. «Əлеует» ұғымы адамды психологиялық зерттеудің дəстүрлі пəнінің шекараларын кеңейтудің мүмкіндіктерін қамтиды; сонымен бірге, тұлғалық сапалардың адамның жəне оның əлеуметтік-мəдени ортасымен динамикалық өзара əрекеттестігінде дамитынын жəне көрінетінін қамтиды (В.Н. Марков). Кəсіби іс-əрекетте адамның акмебағдарланған траектория бой- ынша өзінің тұлғалық жəне тұлғалық-кəсіби əлеуетін жүзеге асы- руы, кəсіби іс-əрекеттің кеңістігінде акмебағдарланған ортаны құруға əкеледі, оның ішінде тұлғалық жəне тұлғалық-кəсіби дамуға əкелетін, қатысушылардың арасындағы құндылықты-мағыналық ал- масу жүзеге асады (Н.В. Марков, И.А. Беспалов). Практикалық-бағдарлы білім беру ортасының акмебағдарланған мəні адамзат тəжірибесінің əрекеттік, қайта жасаушы жəне шы- ғармашылық сипатын ескеріп, студенттің өзіндік дамуын детерми- нациялауында жəне оның болашақ кəсіби іс-əрекеттің жағдайлары мен ерекшеліктеріне сəйкес, кəсіби құзырлылықтарды оқыту бары- сында меңгерген интеграция есебінен, тұлғалық жəне кəсіби өзіндік жетілдіруіне дамуын детерминациялауында көрініс табады. Практикалық-бағдарлы білім беру ортасын құрудың міндетті принциптерінің бірі ретінде (əрі қарай ПББО) оқу үдерісін ұйым- дастырудағы сызбалық пен шарттастықты алмастыратын, кəсіби іс- əрекетті сипаттаудағы дəлдікке қол жеткізетін шынайылық принципі алынады. Аталған принципті жүзеге асыруды əртүрлі тұрғыда ғалымдар- дың қарастыратын акмебағдарланған технологиялар қамтамасыз етеді. Атап айтсақ, арнайы жинақты жəне дидактикалық шарттардың əдістерін, формаларын, тəсілдерін анықтайтын психологиялық- акмебағдарланған бағдарлардың жиынтығы» ретінде, қайта құру- шы психотехнологиялардың қалыптасуы мен дамуына бағытталған əдістердің жиынтығы ретінде (А.А. Деркач, Е.В. Селезнева) қарастырылады. Оқытудың акмебағдарланған технологиялары – бұл, ең ал- дымен, студенттің кəсібилігін жəне бейімдеуші мүмкіндіктерін арттыруға бағытталған ішкі əлеуеті мен тұрақты мотивациясын да- мыту есебінен, оқытуда жетістікке жəне жоғары нəтижелерге же- туге бағытталған технологиялар. Нəтижесінде, акмебағдарланған технологиялардың негізгі міндеті ретінде болашақ мамандарға кəсіби білім мен біліктерді беру ғана емес, сонымен бірге, ең алды- мен студенттердің санасында өзін-өзі дамыту жəне өзін-өзі жүзеге асыру қажеттілігін қалыптастыру мен бекіту, яғни тұлғалық жəне кəсіби «Менді» өзіндік жетілдіруді қалыптастыру жəне бекіту алы- нады. Жоғары оқу орнының оқытушысы өзінің іс-əрекетін акме- бағдарланған технологиялық принциптерді ескеріп құруы керек, яғни оны студенттердің кəсіби жəне тұлғалық даму траектория- сын құру дағдыларын қалыптастыруға бағыттауы керек. Мұнда педагогтің алдында оқытудың инновациялық əдістерін кең қолдану мүмкіндігі жəне сабақты жүргізудің белсенді формаларын аса кең қолдану мүмкіндігі ашылады. Практикалық-бағдарлы білім беру ортасын ұйымдастыруда студенттерге кəсіби құзыреттілікті практикалық-бағдарланған конструкт ретінде тиімді дамытуды қамтамасыз ететін келесі акмебағдарланған технологияларды қолданған дұрыс. Осы акмебағдарланған технологиялардың маңызды сипаттамаларын қарастырайық: • Модульді-рейтингілік акмебағдарланған технология; |