4-дәріс Тақырыбы: Жеке тұлғаға бағдарланған оқыту технологиясы. Жеке тұлғаға бағдарланған оқыту технологиясының мәні
жүктеу/скачать 63.18 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазіргі таңдағы және болашақтағы жұмыс берушіге
|
4-дәріс Тақырыбы: Жеке тұлғаға бағдарланған оқыту технологиясы. 1. Жеке тұлғаға бағдарланған оқыту технологиясының мәні. Білім беру жүйесінің дамуының стратегиялық бағытын анықтау бүкіл әлемдік қауымдастықты алаңдатып отырғаны анық. Американдық педагог Филлип С. Шлехтидің «XXI ғасырға арналған мектеп. Білім беруді қайта құрудың басымдықтары (приоритеты)» атты кітабында көптеген бизнесмендерге, жұмыс берушілерге, мектеп функционерлеріне жасалған сауалнамаға сілтеме жасай отырып «Сізге мектептен не қажет?» деген сұраққа «Бізге өз бетінше оқып-үйрене алатын адам керек деген» бір ғана жауап алғанын атап көрсетеді. Бұл түсінікті де, егер оқушы қалай оқып-үйрену керек екенін білсе, мақсатына жетуге қабілетті болса, егер ол кітаппен жұмыс істеп, мұғалімнен білім алып, қандай да бір проблеманы шешу үшін өзіне қажетті ақпаратты іздеп тауып, оны пайдалана алса, осы проблемаларды шешу үшін әралуан ақпарат көздерін пайдалана алса, онда оған өзінің кәсіби деңгейін жоғарылату, қайта мамандану, кез-келген қосымша білім алу оңай болар еді, - ал өмірде дәл осы айтылғандар керек. Әрине, мұның бәрі оқушыларды жазуға, сызуға, әртүрлі пәндер бойынша белгілі бір білімдер жиынтығын меңгеруге үйретуден әлдеқайда қиынырақ. Қазіргі таңдағы және болашақтағы жұмыс берушіге: өз бетінше ойлай алатын және әртүрлі мәселелерді шеше алатын (яғни, алған білімдерін мәселелерді шешу үшін пайдалана алатын); критикалық және шығармашылық ойлау қабілеті бар; гуманитарлық білімдерді тереңінен түсінуге негізделген бай сөздік қоры бар қызметкерлер қажет. Сонымен, постиндустриалды қоғамға объективті өзін-өзі бағалау негізінде өзін-өзі жүзеге асыруға қабілетті, өз бетінше ойлай алатын адамдар қажет. Жоғарыда айтылғандарды ескеретін қайта құру жұмыстарын жүргізу қажет. Яғни, оқытуды жеке тұлғаға бағдарланған оқыту арқылы жүргізу қажет, өйткені орта оқушыға, білімдерді, іскерліктерді және дағдыларды меңгеріп, қайта жаңғыртуға бағдарланған оқыту қалыптасқан жағдайдың талаптарына жауап бере алмайды. Сонымен, білім беру жүйесін дамытудың стратегиялық бағытының бастыларының бірі – жеке тұлғаға бағдарланған білім беру мәселесін шешуде жатыр, бұл оқыту жүйесінде педагогтың, психологтың ең басты назар аударатыны оқушының, студенттің жеке тұлғасы болуы керек, онда мұғалім-оқушы тандемінде оқыту емес, оқу, танымдық іс-әрекет жетекші болатын еді, білім берудің дәстүрлі парадигмасы мұғалім-оқулық-оқушы табандылықпен оқушы -оқулық-мұғалімге ауыстырылатын еді. Көшбасшы елдердегі білім беру жүйесі дәл осылай құрылған. Ол философиядағы, психология мен педагогикадағы гуманистік бағытты бейнелейді. Гуманистік психология және соған сәйкес педагогика өздерінің зерттеу жұмыстарын, ұсыныстарын оқушының жеке тұлғасымен, оның даралығымен байланыстырады. Бихейвиористерге, олар да өздерінің күшін жеке тұлғаның дамуына бағыттаған, қарағанда гуманистік бағыт өкілдері адам даралығын мүлде басқаша түсінеді. Бұл жеке тұлғаға бағдарланған оқытуды түсіну үшін және әлемдік педагогикада оған қатысты қандай көзқарастар бар екенін білу үшін маңызды. Шын мәнінде психологтар мен педагогтар білім алушылардың жеке тұлғалық ерекшеліктеріне бағдар жасау қажет екенін әрдайым ұғынатын, бірақ әртүрлі жолдарды ұсынады. Психологиядағы гуманистік бағыттың жарқын өкілдерінің бірі К.Роджерстің көптеген көзқарастары жеке тұлғаға бағдарланған оқытудың негізінде жатыр. Баланың жеке тұлғалық ерекшеліктерін ескеру қажеттігі туралы кеңес психологтары: Л.В.Выготский (баланың жақын даму аймағы теориясы), П.Я.Гальперин (ақыл-ой әрекеттерін кезең бойынша қалыптастыру), А.А.Леонтьев (қарым-қатынас психологиясы) және т.б. психологтар айтқан болатын. Алайда сынып-сабақтық жүйе жағдайында, педагогикадағы авторитарлық стиль басым түсіп отырғанда бұл идеяны әрбір оқушыға қатысты жүзеге асыру мүмкін емес. Жеке тұлғаға бағдарланған оқыту жағдайында мұғалім оқу процесінде басқа рөл мен функцияға ие болады, дәстүрлі оқыту кезіндегіден маңыздылығы еш аз емес. Мұны жете түсіну маңызды. Егер дәстүрлі оқыту кезінде мұғалім оқулықпен бірге негізгі және ең құзыретті білім көзі және мұғалім тану процесін бақылаушы субъект болған болса, жаңа білім беру парадигмасында мұғалім көбінесе оқушылардың өз бетінше белсенді танымдық іс-әрекетін ұйымдастырушы, құзыретті кеңесші және көмекші рөлінде болады. Оның кәсіби іскерліктері тек оқушылардың білімдері мен іскерліктерін бақылауға ғана бағытталмай, білімдерді алу мен пайдалану кезінде пайда болатын қиындықтарды өзінің білікті әрекеттерімен жоюға дер кезінде көмектесу үшін олардың іс-әрекеттеріне диагностика жасауға бағытталуы тиіс. Бұл рөл дәстүрлі оқыту кезіндегіден әлдеқайда қиынырақ және мұғалімнен өте жоғары дәрежедегі шеберлікті талап етеді. Бұл педагогикалық технологияның мәнін түсінудегі маңызды кезең білім беру процесіндегі баланың орнын, ересектердің балаға деген қарым-қатынасын анықтау. Жеке тұлғаға бағдарланған технология бүкіл білім беру жүйесінің орталығына баланың жеке тұлғасын қояды, баланың дамуы үшін, табиғи потенциалдарының жүзеге асуы үшін ыңғайлы (комфортты), дау-дамайсыз және қауіпсіз жағдайлар жасау. Баланың жеке тұлғасы тек субъект қана емес, басым субъект, ол бір мақсатқа жетудің құралы емес, білім беру жүйесінің мақсаты болып табылады. Жеке тұлғаға бағдарланған оқыту технологиясы гуманистік философияның, психологияның және педагогиканың іске асырылуы болып табылады. Педагог назарының орталығында - өзінің мүмкіндіктерін барынша жүзеге асыруға ұмтылатын, жаңа тәжірибені меңгеру үшін ашық болып табылатын, өмірдің әртүрлі жағдайларында саналы және жауапкершілікті шешім қабылдауға қабілетті баланың бірегей тұтастай жеке тұлғасы тұруы тиіс. Дәстүрлі технологиядағы тәрбиеленушіге формальді түрде білімдер мен әлеуметтік нормаларды беруге қарағанда мұнда жоғарыда аталған қасиеттерге қол жеткізу тәрбиелеу мен оқытудың басты мақсаты болып жарияланады. Дәстүрлі дидактикалық жүйелерде кез келген педагогикалық технологияның негізі түсіндіру болса, жеке тұлғаға бейімделген білім беруде – түсіну мен өзара түсіністік. Түсіндіруде – тек бір сана, бір субъект, монолог, түсінісуде – екі субъект, өзара түсіністік, диалог. Түсіндіру - әрқашан жоғарыдан төмен қарау, түсінісу – бұл қарым-қатынас, ынтымақтастық, өзара түсінісудегі теңдік. Негізгі идеясы – түсіндірудегі түсінісуге, монологтан диалогқа, әлеуметтік бақылаудан – дамуға, басқарудан - өзін-өзі басқаруға көшуде. Шығармашылық, зерттеушілік іздену баланың жеке тұлғаға бейімделген кеңістікте өмір сүруінің негізгі тәсілі. Бірақ балалардың дене, ақыл-ой, рухани мүмкіндіктері оқытудың шығармашылық міндеті мен өмірлік проблемелерды шешуі үшін жеткіліксіз, балаға педагогикалық көмек пен қолдау қажет. Бұл жеке тұлғаға бағдарланған технологиядағы негізгі түйінді сөздер болып табылады. Қолдау педагогтың балаларға қатысты гуманистік позициясының мәнін көрсетеді. Бұл мұғалімнен қолдау мен қорғау іздейтін балалардың шынайы сеніміне жауап, бұл олардың қорғансыздығын түсіну және өзінің балалардың өмірі, денсаулығы, эмоционалдық көңіл-күйі, дамуы үшін жауапты екенін жете түсінуі. Қолдау Ш.Амонашвили қызметінің үш принципіне негізделеді: - баланы жақсы көру; - ол өмір сүріп отырған ортаны адамдандыру; - баланың бойында өзінің балалығын бастан өткізу. В.А.Сухомлинскийдің ойынша баланы қолдау үшін педагог өзінің бойында балалық сезімін сақтауы керек; баланың және онымен болып жатқан жағдайдың барлығын түсіну қабілетін дамытуы қажет; балалардың қылықтарына даналықпен қарауы керек; бала әдейі істемей қателесіп қалғанына сенуі тиіс; баланы қорғауы керек; бала туралы жаман, әділетсіз ойламай, ең бастысы оның даралығын бұзбай, оның дамуын түзету және бағыттауы қажет, бала өзін-өзі тану, өзін-өзі бекіту, өзін-өзі тәрбиелеу жағдайында екенін ұмытпау керек. Жеке тұлғаға бардарланған технология мақсаттары парадигмасының өзгешелігі жеке тұлға қасиеттеріне бағдар жасауда, оны біреудің тапсырысы бойынша емес, оның табиғи қабілеттеріне сай қалыптастыру мен дамытуда. Білім беру мазмұны баланың жеке тұлғасы қалыптасып, дамитын орта болып табылады. Оған гуманистік бағыттылық, гуманистік нормалар мен идеалдар тән. жүктеу/скачать 63.18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|