Өзін-өзі бақылау сұрақтары: Риба дегеніміз не?
жүктеу/скачать 18.51 Kb.
|
|
Өзін-өзі бақылау сұрақтары: 1.Риба дегеніміз не? Риба - бұл исламдағы өсу, ұлғаю немесе жоғарылау ұғымына кеңінен сілтеме жасайтын, өз кезегінде несиелер мен депозиттерден пайыздар алуға тыйым салатын ұғым. «Риба» термині сонымен бірге өсімқорлыққа ұқсас, ислам заңдары бойынша бизнесте немесе саудада заңсыз, қанаушылық пайда табуға ұмтылу деп аударылған. 2."Риба әл-Насия"ұғымына не жатады? Несие келісіміндегі риба немесе риба ан-насия (өте кешіктірілген пайыз) риба әл-Құран ретінде де белгілі. «Насия» сөзі «кейінге қалдыру» деген мағынаны білдіретін «наса» сөзінен шыққан. Техникалық тұрғыдан алғанда, бұл тараптар арасындағы келісілген несиенің бастапқы сомасынан асатын несие немесе ақшалай аванс сомасының кез келген негізсіз ұлғаюына қатысты. Сома несие мерзімінің басында өндіріліп жатыр ма, ол өтелгенге дейінгі уақытқа өндіріле ме, әлде төлемдерді кешіктірген немесе қарызды өтей алмаған жағдайда ғана өндіріле ме, маңызды емес. 3. "Риба Аль-фадль" ұғымына не жатады? Риба әл-Фадль (қосымша төлеммен риба).Бұл түр сату/айырбастау кезіндегі алты заттың біреуінің екіншісіне сандық қатынасындағы теңсіздікпен байланысты. Бұл сол жерде төлей отырып, алты тауар түрінің біреуін сату/айырбастау туралы айтады, бірақ бұл жағдайда екіншісіне қарағанда бір тауар көп болады. Алты заттың тізіміне келетін болсақ, сату/айырбастау кезінде риба пайда болуы мүмкін, олар мыналар: алтын, күміс, бидай, арпа, құрма, тұз. 4. Тыйым салынған пайыздық мөлшерлемені анықтайтын төрт белгіні атаңыз 5. Гарар дегеніміз не? Гарар - белгісіздік, алдау және тәуекелмен байланысты араб сөзі. Бұл әлі жиналмаған дақылдар немесе балық әлі торға салынбаған сияқты «әлі жоқты сату» деп сипатталды. Гарар сөзі белгісіздік, қауіпті немесе қауіп-қатерді білдіреді. Исламдық қаржыландыруда гарарға тыйым салынады, өйткені ол іскерлік қатынастардағы сенімділік пен ашықтық ұғымына қайшы келеді. 6. Шариғатқа сәйкес гарарды сатуға бола ма? Исламдық қаржыландыруда гарарға тыйым салынады, өйткені ол іскерлік қатынастардағы сенімділік пен ашықтық ұғымына қайшы келеді. 7. Келісімшарттың мерзімі мен мәні бойынша гараждың белгілері қандай? — егжей-тегжейлі спецификациясы (сипаттамасы) жоқ тауарларды сату, мысалы, өлшемін көрсетпей киімді сату; — нақты бағасын анықтамай тауарды сату; — тауардың жұмыс жағдайын, пайдалануға, пайдалануға жарамдылығын алдымен тексермей сату; — келісім-шарт талаптарын болашақта белгісіз оқиғаны ескере отырып құрастыру, мысалы, жеткізуші пайда болған жағдайда, мәміле жүзеге асырылады; — белгісіз тауарларды сату (мысалы, жабық жәшіктің ішіндегісі).т.б 8. Исламда құмар ойындарға тыйым салудың себептерінің бірін атаңыз. Ислам дінінде құмар ойындары харам етілгендігі туралы Құран кәрімнің «Мәйда» сүресінің 90-91-аяттарында: «Әй, мүміндер! Арақ, құмар, тігілген тастар (пұттар) және бал ашатын оқтар лас, шайтанның істерінен. Одан сақтаныңдар, құтыларсыңдар. Негізінен шайтан арақта, құмарда араларыңа дұшпандық әрі кек салып, Алланы еске алудан және намаздан қалдыруды қалайды. Ал сонда да тыйылмайсыңдар ма?» – деп келтірілген. Демек, аятта ең үлкен күнәлардың қатарында Аллаға серік қосумен бірге арақ ішу, бал ашу, құмар ойнау да ерекше айтылған. Сондықтан да, адамды адами қасиеттерінен алыстатып, ібілістің ізіне салып қоятын әрекеттердің барлығын шайтанның істерінен деп түсінуіміз керек. 9. Ислам қандай жағдайда ақшаның уақытша құнын мойындайды? Ислам ақшаның уақытша құнын мойындайды, бірақ ол «әлеуетті» капитал ретінде танылған кезде емес, нақты капитал ретінде әрекет еткенде ғана. Шариғат өсімқорлықтың екі түрін ажыратады, атап айтқанда: а) Риба ан-насия ақшаны ақшаға айырбастау кезінде өсімқорлықпен айналысады, айырбастау кешіктірілген және қазіргі қаржылық операцияларда қолданылғандай қосымша төлемге негіз болған кезде. 10. Исламдық қаржыландырудың маңызды белгілерінің бірін атаңыз. Исламдық қаржыландырудың басты қағидаларының бiрi – қауiп-қатердiң ара-жiгiн ажыратып алу. Осылайша, кiрiс қауiп-қатер мен жауапкершiлiктi салмақтай отырып, қызмет етуi тиiс. Исламдық банкингтiң ерекшелiгi сол, банктердiң кiрiсi қаражатты әртүрлi жобаларға салу есебiнен қалыптасады. 2.Қаржыландыру - кәсіпорындарды, салаларды, жалпы экономиканы, әлеуметтік аяны, аймақтарды дамытуға, елдің ұлттық қорғанысын қамтамасыз етуге және қоғамдық өмірдің басқа аяларын дамытуға жұмсалатын шығынды қажетті қаржы ресурстарымен қамтамасыз ету. Кәсіпорындардың, түрлі деңгейдегі бюджеттердің, бюджеттен тыс қорлардың, жекеше инвесторлардың қаражаты, басқа қаржы көздерінің есебінен қаржыландырылады. Бұл кәсіпкерлік қызметке қаражат беру, сатып алу немесе инвестициялау процесс. Пайыздық қаржыландыру – бұл фактордың борышкерге тауарды бірінші жөнелтуден немесе шарт жасасқаннан кейін бірден клиентке аударатын сомасы. Мысалы, факторингтік келісім бойынша жеткізуші қаржы агенттігіне миллион теңге мөлшерінде талап қойды. 3. Қазіргі заманғы исламдық қаржы жүйесінің пайда болуы мен дамуы 1963 жылы Египеттегі «Мит Гамр» жинақ банкінің құрылуынан бастау алады. Ол қазіргі заманғы исламдық банк жүйесінің негізін қалады. Бұл банктің басты қызметі Шариғат қағидаларына сәйкес ауыл шаруашылығын қаржыландыру болды.Сол жылы Малайзияда Меккеге қажылық жасауды қалайтын қажылар үшін «Табун хаджи» жинақ қоры құрылды, ол бүгінгі күнге дейін жұмыс атқарып келеді.Бұл шаралар исламдық қаржыландыру қағидаттарына сәйкес келетін жаңа қаржы ұйымдарын құруға серпін берді. Көп ұзамай БАӘ-де (1975), Суданда (1977), Египетте (1977), Люксембургте (1978), Бахрейнде (1979) және Малайзияда (1983) ислам банктері пайда болды.1973 жылы Ислам Конференциясы Ұйымы (ИКҰ) мүшелері мемлекеттерінің Қаржы министрлерінің бірінші конференциясында Ислам даму банкін (ИДБ) құру ниеті туралы декларацияға қол қойылды. Шариғат қағидаларына негізделген ИДБ-ң мақсаты ИДБ мүшелері елдері мен әлемнің түрлі мемлекеттеріндегі мұсылман қоғамдастықтарындағы экономикалық даму мен әлеуметтік прогреске септігін тигізу және ИДБ мүшелері арасында өзара ынтымақтастық пен серіктестік, ниеттестік, исламдық экономика, қаржы мен банктік қызметтің дамуына ынталандыру болып табылады. ИДБ ресми түрде өз жұмысын 1975 жылы 20 қазанда бастады.1979 жылы БАӘ мен Суданда алғашқы исламдық сақтандыру компаниялары құрылды.1991 жылы Исламдық қаржы институттарына арналған бухгалтерлік есеп пен аудит халықаралық ұйымы (AAOIFI) тіркелді. Бұл ұйым – исламдық қаржы ұйымдары мен индустрия үшін есеп беру, аудит, басқару, этика, Шариғат қағидаларына сәйкестік жайында стандарттар дайындайтын тәуелсіз корпоративті орган. AAOIFI исламдық қаржыландыру принциптеріне сәйкес ислам банктерінің және қаржы институттарының жұмыс істеуін қамтамасыз ететін нормативтік құқықтық актілер мен стандарттарды енгізуде іргелі рөл атқарады.1999 жылы Бахрейнде Dow Jones Islamic Index индексі белгіленді.2002 жылы Малайзияда Исламдық қаржылық қызмет көрсету кеңесі (IFSB) құрылды. Ислам қаржы қызметтері саласының тұрақтылығын, оның ішінде банк және сақтандыру жүйелерін, сондай-ақ капитал нарығын қамтамасыз ететін ұйымдарды реттейтін және бақылайтын халықаралық орган болып табылады. Басты мақсат - елдің қадағалау және реттеу органдарының іс-әрекеттерінің үйлесімділігін қамтамасыз ету және исламдық қаржы институттарының бірыңғай стандарттарын әзірлеу.Сол жылы Бахрейнде Kuwait Finance House, Dubai Islamic Bank және Bahrain Islamic Bank ислам банктерінің екінші айналымда жүретін сапалы қаржылық активтеріне қол жеткізу мақсатында Өтімділікті басқару орталығы (LMC) ашылды. Орталық өзіне тиесілі активтерді үкіметтер мен қаржы институттарынан жинақтайды, оларды сукук түрінде қамтамасыз етеді және қаржы делдалдарына (банктерге) уақытша бос қаражаттарды инвестициялауға ұсынады.2005 жылы Ислам даму банкінің бастамасы бойынша Ислам халықаралық рейтингтік агенттігі (IIRA) құрылды. IIRA – бірінші кезекте ислам елдерінде капитал нарығының және банк секторын бағалаудың толық спектрін ұсыну үшін құрылған рейтинг агенттігі.2009 жылы Қазақстан исламдық қаржыландыру бойынша посткеңестік аймақтағы алғашқы заң қабылдады. Бүгінгі таңда әлемдегі исламдық қаржы индустриясының активтерінің көлемі 2 триллион АҚШ долларынан асады. Бұл әлемдік қаржы индустриясының шамамен 1% құрайды. Сонымен бірге, әлемдік қаржы нарығындағы жағдайға қарамастан, нарықтың осы сегменті өсу динамикасын көрсетуде. PriceWaterhouseCoopers болжамына сәйкес 2017 жылы исламдық қаржы институттарының активтерінің жалпы құны 2,6 триллион АҚШ доллары болады. Ernst & Young мәліметтері бойынша 2018 жылға қарай бұл көрсеткіш 3,4 триллион АҚШ доллары деңгейінде болады. жүктеу/скачать 18.51 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|