Педагогикалық техника педагогикалық шеберліктің элементі ретінде “Технология”
жүктеу/скачать 41.69 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ғылыми тұрғыда «технология» ұғымы үлкен екі бағытқа жіктеледі: Өндірістік
- ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНИКА
- «Педагогикалық технология»
- Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық Педагогикалық Институты Реферат Тақырыбы
- Орындаған
|
Педагогикалық техника педагогикалық шеберліктің элементі ретінде “Технология” – гректiң techne - өнер, шеберлiк, бiлiктiлiк, logos – оқу сөздерiнен шыққан. Технологияға В.Дальдың сөздiгiнде: “белгiлi бiр маңызды әрекетте, өнерде, шеберлiкте мақсатқа жету үшiн қолданылатын әдiс” деп анықтама берiлсе, қазiргi батыс әлеуметтану сөздiгiнде: “белгiлi әрекетте, өнерде, шеберлiкте қолданылатын әдiс-тәсiлдердiң жиынтығы” деп көрсетiлген. Ғылыми тұрғыда «технология» ұғымы үлкен екі бағытқа жіктеледі: Өндірістік технология Әлеуметтік технология -өндірістік технологиядан әлдеқайда ауқымды, жүзеге асыру жағынан күрделі, қалыптасу, даму жағынан ұзақ мерзімді қажет ететін үрдіс. Білім берудегі педагогикалық технологиялар қызмет ету сипаты тұрғысынан әлеуметтік технологияларға біршама жақын ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНИКА – бұл мұғалімге өзін тереңірек, нақтырақ, талантты етіп көрсетуге, жұмыста ең жақсы нәтижелерге қол жеткізуге көмектесетін шеберліктер жинағы. «Педагогикалық технология» термині ХХ ғасырдың 60-шы жылдары АҚШ пен Англияда қалыптасып, қазіргі уақытта практика жүзінде барлық дүниежүзі елдеріне таралып, білім беру саласында кең өріс алуда. Соңғы кездерде білім берудің жаңа даму бағытын қамтитын оқытудың 50-ден астам жаңа технологиялары практикаға енгізіліп, кеңінен пайдалануда. Білім берудегі педагогикалық технологиялар «жаңа технология», «озық технология», «оқыту технологиясы» т.б. терминдермен аталуда. Ал аталған ұғымдардың бір-бірінен айырмашылығы, өзіндік ерекшелігі жайлы ғалымдар арасында қызу пікірталас бар. Жалпы ғалымдар «технологияға» шеберлікпен өнім алу, нәтижеге жету, белгілі бір жоба, модельмен оқыту сияқты түрлі анықтамалар берген. Шебер педагогтардың жетістіктеріне үңілген сайын,біз педагогтардың бойындағы нәтижелі үлгімен ситуациялық тапсырмаларды жан-жақты шеше білу өнерін көреміз.Мұнда жеке іскерлік басты рөл атқарады. Мысалы: оқушыларға сапалы білім беру; сұрақтар қою; топпен жұмыс жасай отырып, әрбір жекетұлғамен жұмыс; бақылау жүргізу; топты ұйымдастыра білу; өз көңіл-күйіне иелік ете білу;дауыс ырғағы,мимика,қимыл әрекет. «Тәрбиеленуші сіздің жан дүниеңіз бен ақыл-ойыңызды сізді көру,тыңдау арқылы қабылдайды»,-деген А.С.Макаренко. Педагогикалық шеберлік – тек қана мұғалімнің жалпы, жан-жақты, әдістемелік сауаттылығы ғана емес, ол әр сөзді оқушыларға жеткізе білу,олардың толық қабыл алуы. Педагогикалық шеберлікте педагогикалық техника деп аталатын мәселеге мән беріледі. Мұғалім әр сөзін дұрыс сөйлеп, нық айтуы тиіс, оның жүріс-тұрысы, қозғалысы, отырып-тұруы оқушыларға ерсі болмайтындай дәрежеде болуы керек.Егер ол сыныпқа күлімдеп кірмей, қабағын түйіп келсе, қол сілтеп, бей-берекет сөйлеп, өз-өзімен абыржып тұрса, жоқтан өзгеге ашуланыпқалса, онда ол ұстаздың сабағын оқушылар тыңдамайды,оқушылар алдында сенімнен де, абыройдан да айрылады. Сондықтан, педагогикалық техника,әдеп,шек, сақтық,ұстамдылық қажет. Педагогикалық техниканың өзі мұғалімнің ішкі жан-дүниесімен байланысты және ол мұғалімнің сырт келбетінен білінетін құрылым.Педагог шеберлігі-мұғалім жан дүниесінің мәдениеті мен сыртқы келбетінің көркемдігін көрсетеді Педагогикалық техника – мұғалімнің іс-әрекетін ұйымдастыру формасы Педагогикалық техника – мұғалімнің өз мақсатына толық жету үшін қолданатын дағдылары мен тәсілдерінің жиынтығы. Педагогикалық техника түсінігі дағдылардың үш тобын қамтиды: өзін-өзі басқара білу, басқаларды басқара білу, ынтымақтаса білу. Мұғалім тиімділікті сақтай білуі, іс-әрекеттегі табысты қамтамасыз ету және денсаулығын сақтау үшін жағдайларды меңгеруі керек. Бұл үшін қажетсіз эмоционалды күйзеліссіз өзінің кәсіби қызметін сенімді түрде жүзеге асыруға мүмкіндік беретін қасиеттер мен тұлғалық қасиеттердің синтезін дамыту бойынша жұмыс істеу маңызды: • педагогикалық оптимизм; • мұғалім ретінде өзіне деген сенімділік, балалардан алдында қорқыныш тудырмау; • өзін ұстай білу, эмоционалды күйзелістің болмауы; • ерікті қасиеттердің болуы (мақсаттылық, өзін-өзі бақылау, шешімділік). Барлық осы қасиеттер кәсіби қызметтегі психологиялық тұрақтылықты сипаттайды. Ол өзіне, студенттерге, жұмысқа деген оң эмоционалды көзқарасқа негізделген. Бұл оң эмоциялар мұғалімдерді белсендіреді және шабыттандырады, оған сенімділік береді, оны қуаныш сезімімен орындайды, балалармен, ата-аналармен, әріптестермен қарым-қатынасқа оң әсер етеді. Теріс эмоциялар белсенділікті тежейді, мінез-құлық пен белсенділікті бұзады, алаңдаушылық, қорқыныш, күдік тудырады. Шығармашылық процестің маңызды шарты – бұл іс-әрекеттің ішкі мазмұны мен оның сыртқы көрінісінің үйлесімді бірлігі. Мұғалім өзінің ішкі жағдайын, ойлары мен сезімдерін эмоционалды түрде білдіруге үйренуі керек. Мұғалімнің сыртқы техникасының элементтері-ауызша (тілдік) және вербалды емес құралдар. Олар арқылы мұғалім өзінің ниетін көрсетеді, оқушылар оларды «оқиды» және түсінеді. Мұғалім сыртқы техникаға өте мұқият болуы керек. Мұғалімнің келбеті эстетикалық тұрғыдан мәнерлі болуы керек. Оның сыртқы түріне немқұрайлы қарау қолайсыз, бірақ оған жағымсыз және шамадан тыс көңіл бөлінеді. Мұғалімнің киіміне қойылатын басты талап-қарапайымдылық пен талғампаздық. Шаш үлгісі, киім және зергерлік бұйымдар әрқашан педагогикалық мәселені шешуге бағынуы керек. Оқушының жеке басын қалыптастыру үшін тиімді өзара әрекеттесу. Зергерлік бұйымдарда да, косметикада да мұғалім пропорция сезімін ұстануы және жағдайды түсінуі керек. Эстетикалық мәнерлілік адамның мейірімділігімен, ұқыптылығымен, қимыл-қозғалыстардың ұстамдылығымен, қимылымен, табиғи қалпымен және жүрісінен көрінеді. Мұғалім үшін қыңырлық, ашуланшақтық, ым-ишарат, жағымсыз мінез-құлық қабылданбайды. Қимылдарда, ым-ишараларда, көзқараста балалар ұстамды өзіне толық сенімділік пен достық қарым-қатынасты сезінуі керек. Пантомимика – бұл бүкіл дененің немесе оның жеке бөлігінің экспрессивті қозғалысы, дененің пластикасы. Бұл сыртқы көріністегі басты нәрсені бөліп көрсетуге көмектеседі. Қимылдарға қойылатын негізгі талаптар: жеңілдік, ұстамдылық, орындылық. Мимика – бет бұлшықеттерінің мәнерлі қимылдары. Көбінесе бет әлпеті мен көзқарасы студенттерге сөзден гөрі қатты әсер етеді. Балалар мұғалімнің көзқарасын байқап, көңіл-күйін біледі, сондықтан адам белгілі бір сезімдерді білдіріп қана қоймай, жасыруы керек: сіз сыныпқа үй шаруасының ауыртпалығын, қиыншылықты көрсетпеуіңіз керек. Іс-әрекетке қатысты бет-әлпет пен ым-ишарат көрсету керек, бұл оқу міндеттерін орындауға көмектеседі. Сезімдердің ішіндегі ең әсерлісі – күлімсіреу. Бұл адамның рухани денсаулығы мен моральдық күшін көрсетеді. Сезімнің көрініс беруі адамның бет әлпетінен – қас, көз қозғалыстарынан байқалады. Адамның көтерілген қастары таңқалуды, шоғырлануды, қозғалыссыз болса – тыныштықты, немқұрайлылықты көрсетеді. Педагогикалық техниканың маңызды элементтері мимикалық реакциялардың сипаттамасын қарастырсақ: Адам сөйлеуінің интонациялық әртүрлілігі мен көптүрлілігінің мүмкіндігі мұғалім үшін өте маңызды, өйткені оның еңбегінің көп бөлігі сөздің әсерімен байланысты. Оқушының санасына бағытталған сөз оның іс-әрекетіне, мінез-құлқына әсер етеді. Ауызша әсер етудің барлық алуан түрлі тәсілдерін саналы түрде бағдарлау үшін қарапайым сөздік әрекеттердің типологиясының жіктелуі (бастапқы, негізгі, тірек): студенттің, оқушының назарына әсер ету олардың эмоцияларына (сезіміне) әсер ету деп аталады. Мұғалімнің педагогикалық процесс барысында жүзеге асыратын әдістеріне тоқталайық: Сендіру әдісі – бұл қоршаған шындыққа саналы қатынасты дамыту мақсатында жеке тұлғаға әсер ету, оқушының санасына, сезімдері мен ерік-жігеріне әсер ету тәсілдерінің бірі. Сендіру әдісі оқушының көзқарасын, мінез-құлық пен іс-әрекеттің себептерін қалыптастырады. Шешім қабылдау кезінде адамның не басшылыққа алатындығын, бұл таңдаудың қаншалықты саналы түрде жүретінін түсіну маңызды. Тәрбиешінің міндеті – дұрыс сенімдерді қалыптастыруға көмектесу. Осы әдісті қолдана отырып, мінез-құлық нормалары ашылады, дұрыс мінез-құлықтың қажеттілігі дәлелденеді, жеке тұлға үшін белгілі бір мінез-құлық нормаларының маңыздылығы көрсетіледі. Сендіру әдісі оқушының белгілі бір білімнің, тұжырымның, пікірдің дұрыстығына деген сенімін дамытуға ықпал етеді. Сондықтан, осы әдісті қолдана отырып, оқушының санасында белгілі бір ақпаратты жеткізіп, бекіту керек, оған деген сенімділікті қалыптастыру керек. Идеяның дұрыстығына деген сенім адамның практикалық іс-әрекеті процесінде қалыптасады. Сендіру әдістері ретінде мұғалім оқиға, әңгіме, түсіндіру, пікірталасты қолдана алады. Әңгіме (сендірудің ақпараттық әдісі) – бұл баяндау түрінде жүзеге асырылатын нақты материалды дәйекті баяндау. Сюжетке қойылатын талаптар: презентацияның қисындылығы, дәйектілігі және дәлелділігі, анықтығы, бейнесі, эмоционалдылығы, оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру. Қажет болса, әңгімедегі кез-келген пайымдаудың дұрыстығын дәлелдеу үшін сұрақтар қойылып, әңгімеге айналуы мүмкін түсініктеме қолданылады. Әңгіме оқушының санасына әсер етуге және оның сенімдерінің негізін қалауға мүмкіндік береді. Әңгіме – педагог пен оқушылардың белсенді өзара әрекеттесуінің сұрақ-жауап әдісі. Нәтиженің тиімділігі үшін педагог оқушыны дұрыс қорытындыға әкелетін сұрақтар жүйесін ойластыруы керек. Әдетте негізгі, қосымша және нақтылайтын сұрақтар белгіленеді. Егер әңгіме барысында жеке сұрақтардан жалпы қорытындыға көшсе, әңгіме эвристикалық болады. Әңгімелесудің сенімді мағынасы неғұрлым жоғары болса, оқушының жеке тәжірибесіне сүйену соғұрлым көп қолданылады. Әңгімелер төмендегідей тақырыптарға: эстетикалық, саяси, этикалық, танымдық, спорт, еңбек және т. б. құрылады. Әңгімелесулер бір тәрбиеленушімен (жеке), бірнеше (топтық), алдын-ала жоспарланған және шұғыл болуы мүмкін (оқиға, әрекеттер бойынша). Әңгімеге қойылатын талаптар: оның материалы балаларға, олардың тәжірибесіне жақын болуы керек, қызығушылық тудырады; тәрбиеленушілерді осы мәселе бойынша ойлануға, өз білімі мен өмірлік тәжірибесін талдауға мәжбүрлейтін сұрақтар құру қажет; әңгіме барысында дұрыс емес пікірлерді тез және қатаң түрде айыптамау керек, оқушылардың өздері дұрыс тұжырымға келуін қамтамасыз ету керек; әңгімелесудің жалғасы тәрбиеленушілердің бекітілген мінез-құлық нормаларын іске асыру бойынша жүзеге асуы тиіс. Сендіру әдісі – бұл студенттердің өз пікірлерін белсенді білдіруі, кез-келген мәселені ұжымдық талқылау кезінде оларды дәлелдеу және қолдау ретіндегі пікірталас. Пікірталас тиімді тәсіл болып табылады. Пікірталас алгоритмі келесідей болуы мүмкін: 1) тақырыпты негіздеу; 2) материалды талқылау, тәрбиеленушілердің пікір білдіруі; 3) дербес тұжырымдар мен жинақтаулар; 4) тәрбиешінің қорытынды сөзі, онда ол тұжырым жасайды, қызметтің нақты бағдарламасын белгілейді. Пікір-сайыс тиімділігінің шарттары: * пікірсайыс тақырыбы тәрбиеленушілерді толғандыруы, олардың тәжірибесі мен іс-әрекеттерімен байланысты болуы тиіс; * ұжымда талқыланған мәселе бойынша қарама-қайшы пікірлер болуы керек; * пікірсайыс мұқият дайындалуы керек (сауалнама жүргізу, сұрақтар әзірлеу және т. б.); * пікірталаста дұрыс емес пікір білдірген оқушыларды қатты айыптауға болмайды. 5.2 Педагогтың өзін-өзі басқара білуі және жас педагогтің типтік қателіктері Ішкі эмоционалды жағдайды басқару. Педагог үшін психикалық өзін-өзі реттеудің әдістері мен әдістерін игеру оның кәсіби шеберлігін қалыптастыру мен дамытудың маңызды шарты болып табылады. Күнделікті жұмыста мұғалім өзінің ішкі эмоционалды жағдайын реттеу қажеттілігіне үнемі тап болады, өйткені мұғалімнің жұмысы үлкен нейропсихикалық шиеленіспен сипатталады, кейде денсаулықты бұзатын, жұмыс қабілеттілігін төмендететін және жұмысқа шығармашылық көзқарасын төмендететін стресстік жағдайлар болады. Сонымен қатар, оқыту мен тәрбиелеудің маңызды құралы мұғалімнің педагогикалық экспрессивті келбеті болып табылады және ол әрқашан ішкі эмоционалды әл-ауқаттың туындысы болып табылады. Сондықтан мұғалімнің психикалық мәдениетін қалыптастыру қажет. Ішкі эмоционалды өзін-өзі реттеу дағдыларын игеру үшін ең маңыздысы – адамның жоғары жүйке белсенділігі мен темперамент түрінің ерекшеліктері. Олар жеке тұлғаның өзіндік ерекшелігі үшін табиғи негізді құрайды. Адамда көп нәрсе табиғатпен бағдарламаланған: органикалық процестер, инстинкттердің әрекеттері, психофизикалық процестердің динамикасы. Олар сананың араласуынсыз автоматты түрде реттеледі. Алайда, адам өзінің психикалық ерекшеліктеріне әсер ете алады, олардың әрекетін дұрыс бағытта түзете алады. Адам үшін өзінің табиғи бейімділігін үйрену маңызды: жоғары жүйке белсенділігі мен темпераментінің басым ерекшеліктері педагогикалық мамандықтың қажеттіліктеріне сәйкес келеді. Ол үшін өзін-өзі тану әдістерін меңгеру, орталық жүйке жүйесінің ерекшеліктерін, оның функцияларын тану тәсілдерін меңгеру қажет. Олардың ішінде негізгі практикалық әдістер бақылау және өзін-өзі бақылау болып табылады. Әр түрлі психологиялық тесттер де маңызды. Бұл әдістер жүйке процестерінің күшін, олардың тепе-теңдігін, қозғалғыштығын, сондай-ақ темперамент ерекшеліктері туралы мәліметтерді анықтауға бағытталған. Жиналған нәтижелерді егжей-тегжейлі талдау орталық жүйке жүйесінің жеке сипаттамаларының күшті және әлсіз жақтарын анықтауға және оларды педагогикалық іс-әрекеттің талаптарына оңтайлы бейімдеу үшін шешілуі керек міндеттерді анықтауға мүмкіндік береді. Педагогикалық технология педагогикалық технологияның маңызды құралы болып табылады, өйткені ол мұғалім мен мұғалімге кәсіби қызметтің мазмұны мен оның сыртқы көрінісі арасындағы үйлесімділікке қол жеткізуге мүмкіндік береді. Педагогикалық техниканы меңгеру мұғалім мен тәрбиешіге оқыту, тәрбиелеу мәселелерін тиімді шешуге, студенттермен өзара әрекеттесуге мүмкіндік береді. Нақты әдістер мен құралдардың көмегімен мұғалім оқушыларға, студенттерге өз ойларын, сезімдерін, азаматтық және кәсіби құндылықтарын айқын, бейнелі және мәнерлі жеткізе алады. Қазіргі педагогикалық техниканың мәселелері А. Гин, В. А. Кан-калик, А.А. Леонтьев, Л.И. Рувинский, Н.Е. Щуркованың еңбектерінде дамыды. Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық Педагогикалық Институты Реферат Тақырыбы: Педагогикалық техника педагогикалық шеберліктің элементі ретінде Орындаған:Калмаганбетова А.А Тексерген:Каратаева Т.О Арқалық 2023 жүктеу/скачать 41.69 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|