ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТІРЛІГІ
Семей қаласының ШӘКӘРІМ атындағы
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
|
3 деңгейлі СМЖ құжаты
|
ПОӘК
|
ОӘК 042-14.1.01.3.20.21/01-2013
|
ПOӘК
«Гидравлика және гидропневможетек»
пәнінің оқытушыға арналған оқу жұмыс бағдарламасы
|
№__ басылым
|
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«ГИДРАВЛИКА ЖӘНЕ ГИДРОПНЕВМОЖЕТЕК»
5В071200 - «Машинажасау»
мамандығына арналған
ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘНІНІҢ
ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей 2013
Кіріспе
1 ӘЗІРЛЕГЕН
ҚҰРАСТЫРУШЫ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті «Тамақ өндірісінің машиналары мен аппараттары» кафедрасының доцент м.а. ___________ Абдилова Ғ.Б.
« » 2013 ж.
2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1. Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
«Тамақ өндірісінің машиналары мен аппараттары» кафедра мәжілісінде қаралды
« » 2013 ж, № хаттама
Кафедра меңгерушісі ____________ М.М. Акимов
2.2. Инженерлі-технологиялық факультетінің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында қаралды
« » 2013 ж, № хаттама
Төрайымы _________ С.С. Төлеубекова
3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға мақұлданған және ұсынылған
« » 2013 ж. № хаттама
ОӘК төрағасы _______________ Г.К. Искакова
Мазмұны
1
|
Қолдану саласы .................................................................................................
|
|
2
|
Нормативтік сілтемелер....................................................................................
|
|
3
|
Жалпы ережелер….............................................................................................
|
|
4
|
Оқытушыға арналған пәннің оқу жұмыс бағдарламасы мазмұны................
|
|
5
|
Студенттердің өздік жұмысына арналған тақырыптардың тізімі.................
|
|
6
|
Пән бойынша оқу-әдістемелік карта…............................................................
|
|
7
|
Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы..............................
|
|
8
|
Әдебиет...............................................................................................................
|
|
1 ҚОЛДАНУ САЛАСЫ
5В071200 - «Машинажасау» мамандығының студенттері үшін арналған оқу-әдістемелік кешенінің құрамына енгізілген «Гидравлика және гидропневможетек» пәнінің оқытушыға арналған оқу жұмыс бағдарламасы.
2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
«Гидравлика және гидропневможетек» пәнінің оқытушыға арналған оқу жұмыс бағдарламасы аталған пән бойынша келесі құжаттардың талаптары және ұсыныстарына сәйкес берілген пән бойынша оқу үрдісін ұйымдастырудың тәртібін белгілейді:
- 5В071200 - «Машинажасау» мамандығының элективті пәндер каталогынан алынып, 2012 жылдың 22 ақпанында бекітілген;
- СТУ 042-РГКП-СГУ-8-2007 «Пәндердің оқу-әдістемелік кешенін әзірлеуге және рәсімдеуге қойылатын жалпы талаптар» университет стандарты;
- ДП 042-08.10.10.12-2007 «Пәндердің оқу-әдістемелік кешенінің құрылымы және мазмұны» құжаттандырылған процедурасы.
3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1. Қазіргі «Гидравлика және гидропневможетек» – техникалық ғылым. «Гидравлика және гидропневможетек» тамшылы және газ тәрізді сұйықтар, және олардың әртүрлі практикалық есептерді шешу кезінде пайдаланылатын заңдылықтарын қарастыратын пәні.
Сұйық (газ) негізгі жұмысшы дене болып табылатын гидраликалық машиналар, механизмдер және басқа да құралдар әртүрлі өндіріс салаларында кеңінен қолданылуы мамандардың гидрогазодинамика туралы терең білімді болуын талап етеді. Жаңа маман технологиялық талаптарына сәйкес өндіріс процестерін басқарып қана қоймай, сонымен қатар осы саладағы соңғы ғылым жетістіктеріне жауап беретін тиімді жоғарғы техникалық дәрежеде жүргізілуін қамтамасыз ету керек.
Көп жағдайда «Гидравлика және гидропневможетек» курсында тәжрибеден алынған шамаларды өңдеу негізінде алынған эмприкалық заңдылықтар қолданылады. Бұл кезде қарастырылатын құбылыстардың тек негізгі сипаттамалары ған бағаланады және көбінесе олардың орташа шамаларымен ғана шектеледі.
Гидравлика заңдылықтарын қолдануды қажет ететін әртүрлі есептердің түріне сәйкес, пәннің құрылымы техникалық мамандықтардың барлығына бірдей болуы мүмкін емес. Бірақ, іс-жүзінде сұйықтарға (газдарға) пайдаланылатын жалпы заңдылықтарды, теңдеулерді және оларды шешетін негізгі әдістерді барлық мамандықтар білу керек.
3.2. Бұл курстың мақсаты – студенттерге одан әрі мамандану пәндерін және мамандық бойынша іс жүргізуге қажетті гидравликалық машиналар және өңдеу, беріліс беру және газтәрізді сұйықтарды араластыру үшін пайдаланылатын басқа да құрылғылар туралы білім негізін үйрету.
3.3. Пәнді оқудың негізгі міндеті - студенттерге «Гидравлика және гидропневможетектің» негіздерін үйрету:
-
тамшылы және газтәрізді сұйықтардың тепе-теңдікте және қозғалыста болуының негізгі заңдылықтары туралы білім алу;
-
гидравликалық және аэродинамикалық есептеу әдістерін үйрету;
-
қолданылып жүрген гидравликалық машиналар және желдеткіштермен таныстыру.
Сонымен қатар, берілген курстың маңызы тек студенттерге белгілі мәліметтер беру ғана емес (анықтамалар, заңдылықтар, есептерді шешу әдістерін), сондай-ақ олардың пайдаланылуын үйрету.
«Гидравлика және гидропневможетек» практикалық курс. Сондықтан бақылаудың негізгі түрін құрайтын барлық практикалық және жеке есептерді орындау міндетті шарт болып табылады.
3.4. Пәнді оқу нәтижесінде студент білу керек:
-
гидростатика, гидродинамика, гидравликалық машина және гидрожетек негіздерінің жұмыстарын білу керек;
-
білімдерін теория және іс жүзінде пайдалану әдістерін білу керек;
-
«Гидравлика және гидропневможетек» негізгі теңдеулерін шығару және дәлелдеуді, оларды нақты есептерді шығаруда қолданылуды білу керек;
-
алған білімдерін процестер мен құбылыстардың математикалық моделдерін құру үшін пайдалана білу керек;
-
гидравликалық зерттеулерде қолданылатын негізгі әдістердің мәнін түсіне білу керек;
-
«Гидравлика және гидропневможетек» қазіргі проблеммалары туралы білу керек;
-
«Гидравлика және гидропневможетек» пәнінде алған білімдерін басқа да пәндерді оқуда пайдалана білу керек;
-
курстың типтік есептерін шешу туралы білімдерін жетілдіру керек.
3.5. Курстың пререквизиттары:
-
дифференциалды және интегралды теңдеулер;
-
механиканың физикалық негіздері.
3.6. Курстың постреквизиттары:
Кесте 1 – Жұмыс оқу жоспарынан көшірме
Курс |
Семестр
|
Кредиттер
|
Дәріс
(сағ.)
|
ЗС
(сағ.)
|
ПС
(сағ.)
|
ОСӨЖ
(сағ.)
|
СӨЖ
(сағ.)
|
Барлығы (сағ.)
|
Қорытынды бақылау нысаны
|
2
|
3
|
3
|
15
|
15
|
15
|
45
|
45
|
135
|
емтихан
|
4 ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘНІҢ ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ
Кесте 2 - Пәннің мазмұны. Сабақ түрлері бойынша сағаттарды бөлу.
Тақырыптардын атауы және олардың мазмұны
|
Сағат саны
|
Әде-биет
|
1
|
2
|
3
|
Дәріс сабақтар
|
1. Сұйықтар мен газдардың негізгі физикалық қасиеттері. Негізгі физикалық қасиеттер: тығыздық, сығылғыштық, сұйықтар үйкелісі үшін Ньютон заңы, тұтқырлық. Беттік керілу. Сұйықтырда газдырдың еруі, сұйықтан газ күйіне өтудің шарттары. Қаныққан бу қысымы, кавитация. Идеал сұйықтар моделі. Сұйықтарға әсер ететін күштер. Гидростатикалық қысым және оның қасиеттері.
|
1
|
8.1.1.
4 – 16 беттер; 8.1.2.
5 – 19 беттер; 8.2.1
9 – 23
беттер.
|
2. Гидростатика негіздері. Тепе-теңдіктегі сұйықтардың дифференциал теңдеуі (Эйлер теңдеуі). Осы теңдеулерді интегралдаудың мысалдары. Гидростатиканың, қысымға тең беттің негізгі теңдеуі. Сұйықтың тәуелісіз беті. Сұйықтың салыстырмалы тепе-теңдігі. Жазық және қисық сызықты беттердегі сұйықтардың қысым күші. Қысым эпюрі. Гидростатиканың негізгі теңдеуін қолдану мысалдары
|
1
|
8.1.1.
17 – 34 беттер; 8.1.2.
19 – 43 беттер; 8.2.1.
24 – 49
беттер.
|
3. Гидродинамика негіздері. Сұйық қозғалысының түрлері. Ағынның траекториясы, желісі және ағын түтігі, элементарлық ағынша. Ағыстың негізгі гидравликалық элементтері: жанама қима, орташа жылдамдық, гидравликалық радиус, сұйықтану периметрі, шығын. Сұйықтар мен газдардың үзіліссіздік теңдеуі. Идеал сұйықтар қозғалысының дифференциал теңдеуі (Эйлер теңдеуі) және оларды интегралдау.
|
1
|
8.1.2.
43 – 51 беттер; 8.2.1.
51 – 57 беттер.
|
4. Бернулли теңдеуі. Идеал сұйықтың қалыптасқан қозғалысы үшін Бернулли теңдеуі. Бернулли теңдеуін геометриялық және энергетикалық талдау.
|
1
|
8.1.1. - 37 – 57 беттер; 8.1.2.
51 – 60 беттер;
|
5. Гидродинамикалық ұқсастық негіздері. Сұйықтар қозғалысының тәртіптері (ламинарлы және турбулентті). Гидродинамикалық ұқсастықтар критерилері мен сандары. Геометриялық, кинематикалық және динамикалық ұқсастықтар. Гидродинамикалық құбылыстарды моделдеу.
|
1
|
8.1.1.
57 – 62, 91 - 93 беттер;
|
6. Құбырөткізгіштердің гидравликалық есептелуі. Құбыр өткізгіштер туралы жалпы түсінік. Құбырөткізгіштердің сипаттамалары. Негізгі есептеу мәндері. Құбырөткізгіштердің гидравликалық есептері. Қарапайым құбырөткізгішті есептеудің негізгі теңдеуі.
|
1
|
8.1.1. - 118 – 136 беттер; 8.1.2. 105 – 127 беттер;
|
7. Қалыптаспаған қозғалыс. Жуковский формуласы. Қалыптаспаған қозғалыс. Дөңгелек құбырдағы сұйық ағыны үшін қалыптаспаған қозғалыс теңдеуі. Гидравликалық соққы құбылысы. Тура соққы үшін Жуковский Н.Е. формуласы. Тура емес соққы туралы түсінік. Гидравликалық соққыны жекелеу тәсілдері.
|
1
|
8.1.1. - 136 – 147 беттер; 8.1.2. - 127 – 132 беттер; 8.2.1. - 147 – 154 беттер.
|
8. Сұйықтардың тесіктер және саптамалар арқылы ағып шығуы. Тұрақты ағын кезінде сұйықтың жұқа қабырғамен кішкентай тесіктер арқылы ағып шығуы. Сығу, жылдамдық және шығын коэффициентері.
|
1
|
8.1.1. - 106 – 117 беттер; 8.1.2. - 133 – 156 беттер
|
9. Гидравликалық машиналар. Ортадан тепкіш сорғылар. Гидравликалық машиналар. Сорғылар туралы жалпы түсінік. Сораптардың жіктелуі, жұмыс істеу принципі. Сорғы қондырғылардың жалпы сұлбасы. Негізгі жұмысшы өлшемдері: беріліс, ағын, қуат, пайдалы әсер коэффициенті. Ортадан тепкіш сорғылардың құрылысы, жұмыс істеу принципі, жіктелуі. Эйлер теңдеуі. Сорғының теориялық тегеуріні. Теориялық тегеурінге құрылымдық өлшемдерінің әсері. Пайдалы ағын. Ортадан тепкіш сорғылардың теориялық сипаттамалары.
|
1
|
8.1.2. -179 – 186 беттер; 8.2.1. 201 – 206 беттер
|
10. Сорапты қондырғылар. Сорапты қондырғылар. Сораптарды тізбектеп және параллелді қосу. Қалақшалы сораптар кавитациясы. Кавитациялық қор және кавитациялық сипаттама. Руднев формуласы және оны пайдалану. Ортадан тепкіш сораптар сипаттамасы. Жүйедегі сораптар жұмысы. Берілісті реттеу әдістері. Сорапты таңдау.
|
1
|
8.1.1. -186 – 225 беттер; 8.1.2. -213 – 231 беттер; 8.2.1. - 219 – 231 беттер
|
11. Көлемдік сораптар. Жалпы түрлері, жұмыс істеу принциптері, жалпы құрамы және жіктелуі. Қолдану аймағы. Поршенді сораптардың құрлысы, құрылымдық сұлбасы және қолдану аймағы. Беріліс графигі және оларды теңестіру тәсілдері. Индикаторлық диаграмма. Поршенді сораптардың ПӘК-і. Сору биіктігін анықтау. Поршенді сорап берілістерін реттеу. Ауалық қалпақтар. Диафрагмалық сораптар. Поршенді компрессорлар. Роторлы сораптардың жіктелуі, жұмыс істеу принципі. Әртүрлі роторлы сораптар құрылғысы және ерекшеліктері: а) роторлы-поршенді; б) пластиналы; в) винт тәрізді; г) шестернялы. Жұмысшы көлемдерін анықтау. Беріліс және оның біркелкілігі. Берілісті реттеу. Сораптардың сипаттамасы, олардың жұмысы.
|
1
|
8.1.1. -275 – 306 беттер; 8.1.2. -255 – 300 беттер; 8.2.1. -236 – 274 беттер.
|
12. Гидрожетектер. Міндеті және қолдану аймағы. Жұмыс iстеу тәртiбi және жiктелуi. Жұмысшы сұйықтар. Көлемдiк гидрожетектiң жұмыс iстеу тәртiбi.
|
1
|
8.1.2. -300 – 312 беттер; 8.2.1. -274-285 беттер.
|
13. Көлемдік гидроқозғалтқыштар. Күш беретін гидроцилиндрлер, олардын міндеті және құрылысы. Гидроцилиндрлерді есептеу. Бұрылысты гидроқозғалтқыштар, олардын міндеті және құрылысы. Бұрылысты гидроқозғалтқыштарды есептеу. Гидромоторлар, олардын міндеті және құрылысы. Гидромоторларды есептеу.
|
1
|
8.1.2. -312 -321 беттер; 8.2.1. -285-288 беттер.
|
14. Гидроаппаратура және гидроавтоматиканын элементтері. Гидроаппаратураның және гидроавтоматика элементтерінің жіктелуі. Таратушы құрылғылар. Міндеті, жұмыс істеу тәртібі және негізгі типтері. Клапандар. Дроссельды құрылғылар. Фильтрлар. Гидроаккамуляторлар. Гидроаппараттардын және гидроавтоматика элементтерінің белгіленуі.
|
1
|
8.1.2. -322-330 беттер; 8.2.1. -288-292 беттер.
|
15. Гидрожетектердін схемалары және гидроавтоматика жүйелері. Бір ізді гидрожетек. Автоматикамен басқарылатын жүйлердегі бір ізді гидрожетектердін міндеті, әрекет принципы, схемасы және қолданылуы аймағы. Көлемдiк гидрожетектердiң шартты белгiлеулерi.
|
1
|
8.1.2. -332-339 беттер; 8.2.1. -293-300 беттер.
|
Практикалық сабақтар
|
1. Негізі физикалық қасиеттер. Гидростатикалық қысым.
|
1
|
|
2. Тепе-теңдіктің дифференциалды теңдігі. Қысым күші.
|
1
|
|
3. Бернулли теңдеуі.
|
2
|
|
4. Сұйықтардың қозғалыс тәртіптері.
|
1
|
|
5. Гидравликалық кедергі.
|
2
|
|
6. Құбырөткізгіштердің гидравликалық есептері.
|
1
|
|
7. Құбырдағы сұйықтың қалыптаспаған ағысы.
|
1
|
|
8. Тамшылы сұйықтардың ағуы.
|
1
|
|
9. Ортадан тепкіш сораптар. Ұқсастықтың негізгі теориясы.
|
1
|
|
10. Сорапты қондырғылар.
|
1
|
|
11. Көлемді гидрожетектер.
|
3
|
| 5 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНА АРНАЛҒАН ТАҚЫРЫПТАРДЫҢ ТІЗІМІ
5.1 Негізгі физикалық қасиеттерді өлшейтін аспаптар.
5.2 Қысымды өлшейтін аспаптар, олардың классификациясы және пайдалану ережелері.
5.3 Жылдамдық пен шығын өлшеу құралдары мен әдістері, олардың жіктелуі.
5.4 Сифонды құбырөткізгіштер.
5.5 Сорғылы берілісті құбырөткізгіштер.
5.6 Іс жүзінде техникада гидравликалық соққыны пайдалану.
5.7 «Сопло-заслонка» типтi гидрокүшейткiш.
5.8 Басқару органдағы сезу механизмi.
5.9 Авариялық гидравликалық шынжырлар.
5.10 Бiр iздi гидрожетектердiң екi сатылы золотниктi таратушы.
6 ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТА
Кесте 3 – Пән бойынша оқу-әдістемелік карта
Тақырыбы
|
Көрнекі құралдар, ОТҚ, плакаттар, зертханалық тақталар
|
Өз бетімен оқып үйренуге арналған сұрақтар
|
Бақылау нысаны
|
дәріс
сабақтар
|
Зертханалық сабақтар
|
Практикалық сабақтар
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
1. Сұйықтармен газдардың негізгі физикалық қасиеттері.
|
|
|
плакаттар
|
|
ауызша сұрау
|
2. Гидростатика негіздері.
|
|
плакаттар
|
|
ауызша сұрау
|
3. Гидродинамика негіздері.
|
|
плакаттар
|
|
ауызша сұрау
|
4. Бернулли теңдеуі.
|
|
плакаттар
|
|
Тесттік бақылау
|
5. Гидро-динамикалық ұқсастықтар негізі.
|
|
|
плакаттар
|
|
ауызша сұрау
|
6. Құбырлардың гидравликалық есептелуі.
|
|
плакаттар
|
|
ауызша сұрау
|
7. Қалыптаспаған қозғалыс. Жуковский формуласы.
|
|
зертханалық тақта
|
|
Тесттік бақылау
|
8. Сұйықтардың тесіктер және саптамалар арқылы ағып шығуы.
|
|
|
плакаттар
|
|
ауызша сұрау
|
9. Гидравликалық машиналар. Ортадан тепкіш сораптар.
|
|
плакаттар
|
|
ауызша сұрау
|
10. Сорапты қондырғылар.
|
|
плакаттар
|
|
ауызша сұрау
|
11. Көлемдік сораптар.
|
|
|
плакаттар
|
|
ауызша сұрау
|
12. Гидрожетектер.
|
|
плакаттар
|
|
ауызша сұрау
|
13. Көлемдік гидро-қозғалтқыштар.
|
|
плакаттар
|
|
ауызша сұрау
|
14. Гидроаппаратура және гидроавтоматиканын элементтері.
|
|
плакаттар
|
|
ауызша сұрау
|
15. Гидрожетектердін схемалары және гидроавтоматика жүйелері.
|
|
плакаттар
|
|
Тесттік бақылау
|
7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ КАРТАСЫ
Кесте 7 - Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы
Оқулықтардың, оқу-әдістемелік құралдардың атауы | Даналардың саны | Студенттердің саны | Қамтамасызетулі
пайызы
| 1 | 2 | 3 | 4 | Гидравлика, гидравлические машины и гидроприводы /Т.М. Башта, С.С. Руднев, Б.Б. Некрасов и др./ | | 22 | | Шлипченко З.С. Насосы, компрессоры и вентиляторы. | |
22
| | Чугаев Р.Р. Гидравлика | |
22
| | Вильнер Я.М., Ковалев Я.Г., Некрасов Б.Б. Справочное пособие по гидравлике, гидромашинам и гидроприводам. | |
22
| | Старк С.Б. Основы гидравлики, насосы и воздуходувные машины. | |
22
| | Гидравлика и гидропневмопривод. Задачник: учеб. пособ. / Ю.А.Беленков, А.В.Лепешкин, А.А.Михайлин и др.- М.: Экзамен, 2009.- 286 с.- ([Учеб. для вузов]). | |
22
| |
8 ӘДЕБИЕТ
8.1. Негізгі әдебиет
8.1.1. Гидравлика, гидравлические машины и гидроприводы /Т.М. Башта, С.С. Руднев, Б.Б. Некрасов и др./ – М.: Машиностроение, 1982. – 423 с.4.1.2.
8.1.2. Шлипченко З.С. Насосы, компрессоры и вентиляторы. – Киев: Техника, 1976. – 368 с.
8.1.3. Чугаев Р.Р. Гидравлика. – Л.: Энергоиздат, 1982. – 672 с.
8.2. Қосымша әдебиет
8.2.1. Вильнер Я.М., Ковалев Я.Г., Некрасов Б.Б. Справочное пособие по гидравлике, гидромашинам и гидроприводам. – Минск: Высшая школа, 1975. – 415 с.
8.2.2. Старк С.Б. Основы гидравлики, насосы и воздуходувные машины. – М.: Государственное научно-техническое издательство литературы по черной и цветной металлургии, 1961. – 461 с.
8.2.3. Гидравлика и гидропневмопривод. Задачник: учеб. пособ. / Ю.А.Беленков, А.В.Лепешкин, А.А.Михайлин и др.- М.: Экзамен, 2009.- 286 с.- ([Учеб. для вузов]).
Достарыңызбен бөлісу: |
