ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
|
3 деңгейлі СМК құжаты
|
ПОӘК
|
ПОӘК
042-18-10.1.90/02-2015
|
ПОӘК
« Органикалық химия» пәнінің
студентке арналған бағдарламасы
|
« 11 » 06 2015 ж.
№ 1 басылым
|
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«Органикалық химия»
«050606 – Химия»
СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей
2015
Кіріспе
1 ӘЗІРЛЕНГЕН
Құрастырушы _________ « 20 » 05 2015 ж. Р.Т.Динжуманова, х.ғ.к., «Химия» кафедрасының доценті
2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 «Химия» кафедрасының отырысында
« 21 » 05 2015 ж. № 11 хаттама
Кафедра меңгерушісі ____________ Б.Х. Мұсабаева
2.2 Инженер-технологиялық факультетінің оқу-әдістемелік бюросы отырысында
« 05 » 06 2015 ж. № 5 хаттама
Төрайымы ______________С.С. Төлеубекова
3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға мақұлданған және ұсынылған
« 11 » 06 2015 ж. № 6 хаттама
ОӘК төрайымы ____________Г.К. Искакова
4 АЛҒАШҚЫ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН
Мазмұны
-
1
|
Жалпы ережелер
|
4
|
2
|
Пәннің мазмұны және сабақ түрлері бойынша сағаттарды бөлу
|
6
|
3
|
Пәнді оқып-білу жөніндегі әдістемелік ұсынымдар
|
8
|
4
|
Курс форматы
|
9
|
5
|
Курс саясаты
|
9
|
6
|
Баға қоюдың саясаты
|
9
|
7
|
Әдебиеттер
|
10
|
1 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1.1 Оқытушы және пән туралы жалпы мәліметтер:
Дінжұманова Раушан Тлеугазиновна, химия ғылымдарының кандидаты‚ доцент
Кафедра Химия
Байланыс ақпараты – тел:35-05-90, оқу ғимараты № 9, кабинет № 419
Сабақ өткізу орны – дәрісхана № 403
Берілген пін бойынша кредиттер саны - 3
1.2 Оқу жұмыс жоспарынан көшірме:
1кесте - Оқу жұмыс жоспарынан көшірме
Курс
|
Семестр
|
Кредиттер
|
ДР (сағ)
|
СПС (сағ)
|
ЗС (сағ)
|
СОӨЖ (сағ)
|
СӨЖ (сағ)
|
Барлығы(сағ)
|
Қорытынды бақылау түрі
|
2
|
3
|
3
|
30
|
-
|
15
|
22,5
|
67,5
|
135
|
емтихан
|
1.3 Пәннің мазмұнын қысқаша сипаттау:
Органикалық химияны көмірсутектің (СН) құрамына периодты жүйедегі барлық элементтер кіретін туындылардың химиясы деп қарастырамыз.
Органикалық химия барлық ғылымдармен өзара терең байланысқан: биологиямен, медицинамен, физикамен, ауылшаруашылық ғылымдарымен. ие одан арғы дамуы үшін осы ғылымдардың жетулерін кеңінен қолданады‚ ал басқалар үшін – жаңа ғылыми бағыттардың толық жетілдіруіне арналған негізі болып келеді. Бейорганикалық қосылыстарға қарағанда‚ органикалық қосылыстар ерекше қасиеттерге ие, адам және жануарлар ағзасы үшін маңызы зор.
1.4 Курстың мақсаты:
Органикалық химия пәнің оқу барысында органикалық молекулалардың құрылымы (химиялық, электрондық, кеңістіктік); әртүрлі типті реакциялардың механизмдерін және негізгі заңдылықтарын, органикалық қосылыстардың негізгі кластарының алу тәсілдерін және олардың құрылымы мен қасиеттерінің тәуелді екенін, сонымен қатар экология проблемалары туралы тұтас ұсынуын, табиғат күзеттері және табиғатты орынды қолдануы жайында білім алу тиісті.
Студенттің келесі түсініктерді қабылдауға тиісті:
-
Органикалық қосылыстардың шикізат табиғи қайнарлары және олардың табиғатта таралуы.
-
Органиқалық қосылыстардың жіктелуі және номенклатура принциптері.
-
Органиқалық қосылыстар негізгі кластарының құрылысын. s – және p - байланыстарының табиғатын, гибридтену құбылысын.
-
Органикалық қосылыстардағы эффекттердің (индуктивті, қосарлану) табиғатын.
-
Реакциялардың (типі, сатысы, механизмі бойынша) және реагенттердің жіктелуін.
-
Әртүрлі типті органикалық реакциялардың жүргізуінің негізгі заңдылықтарын .
-
Органиқалық молекуланың изомериясының барлық түрлерінің табиғатын (құрылымдық, геометриялық цис-, транс-изомерия, оптикалық изомерия, таутомерия).
-
Ациклді және алициклді қосылыстардың конформациялық анализі.
-
Органикалық қосылыстардың қасиеттерінің химиялық, электрондық және кеністіктік құрылысына байланысы.
-
Органикалық қосылыстардың алу әдістері және негізгі кластардың химиялық қасиеттері.
-
Органикалық қосылыстардың қышқыл – негізгі қасиеттерінің көріну себептері және қышқылдық немесе негіздік мөлшерінің құрылымымен өзара байланысы.
-
Циклді жүйелердің ароматтық күйінің жағдайлары. Резонанс энергиясы .
-
Органикалық қосылыстардың бөлек өкілдерінің халық шаруашылығында қолдануы.
-
Органикалық синтез зертханасында жұмыс кезіндегі қауіпсіздік техника ережелері.
-
Органикалық қосылыстарды бөліп алу және тазалау әдістері (экстракция , қайта кристаллдау, айыру, айдау).
1.5 Пәнді оқып-білудің негізгі міндеті:
-
студенттердің дүние танымының дамуына әсер ету ;
-
қоршаған ортаға көзқарастарын қалыптастыру;
-
химиялық құбылыстар арқылы материалдық философияның заңдарын түсіндіру;
-
бір заттың екінші затқа айналу механизмін түсіндіру.
-
органикалық қосылыстар номенклатурасының, жіктелуінің теориялық негіздерін білу
-
органикалық қосылыстардың химиялық табиғатын білу;
-
органикалық қосылыстарды синтездеу әдістерін білу;
-
органикалық қосылыстардың химиялық қасиеттерін және құрылыстарын анықтау әдістерін білу.
1.6 Оқып-білудің нәтижесінде студент мыналарды :
-
органикалық қосылыстардың жіктелуін;
-
органикалық қосылыстардың теориялық негіздерін;
-
органикалық қосылыстардың кез келген класының жалпы формуласын бейнелеу;
-
органикалық қосылыстардың атауы бойынша құрылыстық формуласын құрастыру және керісінше;
-
электрондық эффектердің әсерінен органикалық молекуладағы электрон тығыздығының таралуын көрсету;
-
химиялық, электрондық және кеңістіктік құрылымы бойынша органикалық қосылыстардың қасиеттерін алдын ала болжау;
-
органикалық заттармен (сұйықтықтар , қатты, жанатын, улы, хош иісті) жұмыс істей алу;
-
химиялық реакциялар теңдеулерін (молекулалық, иондық, ионды-молекулалық, тотығу-тотықсыздану реакцияларының ) құрастыра білуі;
-
зертханалық құрал-жабдықтарды, аспаптарды игеруі;
-
зертханалық тәжірибелерді істей алуы;
-
зертханалық тәжірибелер нәтижелерін өңдей білуі, талдай білуі, графиктер мен диаграмалар сала білуі тиіс.
1.7 Курстың пререквизиттері:
Курсты меңгеру үшін студент «Бейорганикалық химия» пәнінің теориялық бөлімін және «Аналитикалық химия», «Физика»‚ «Математика» курстарын терең біілуі қажет.
1.8 Курс постреквизиттері:
1.8.1. Жоғары молекулалық қосылыстар химиясы;
1.8.3. Көп ядролы ароматты және ароматты емес қосылыстардың химиясы;
2. Пәннің мазмұны және сабақ түрлері бойынша сағаттарды бөлу
№
|
Тақырыптар
|
Сағаттар
|
Әдебиеттер
|
|
3 семестр
|
Дәріс
|
ЗС
|
БОӨЖ
|
БӨЖ
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
1
|
Кіріспе. Көміртек қанқасының түрлері ациклді, циклді және гетероциклді қосылыстар. Изомерия.
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
2
|
Алкандар. Табиғи көздері. Синтездеу тәсілдері. ИЮПАК номенклатураның негізгі принциптері. Алынуы. Химиялық қасиеттері.
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
3
|
Алкендер. Қанықпаған көмірсутектер. Алкендер. Қанықпаған жүйелерге қосылу реакциялары. Электрофилді және радикалды қосылу
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
4
|
Алкиндер. Алу әдістері. Химиялық қасиеттері. Эльтековтың ережесі. Қолданылуы.
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
5
|
Ароматты қосылыстар. Ароматтылық. Кекуленің формуласы. Бензол құрылысы. Бензол және оның гомологтары.
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
6
|
Ароматты ядроға бағытталу ережелері
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
7
|
Алифатты және ароматты қосылыстарының галоген туындылары. Гомолог қатары. Номенклатурасы. Изомериясы. Синтез тәсілдері. Хим. қасиеттері. Нуклеофилді орны басу реакциялары.
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
8
|
Жай эфирлер. Бір атомды спирттер.
Екі атомды спирттер.Фенолдар. Хинондар.
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
9
|
Альдегидтер және кетондар.
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
10
|
Карбон қышқылдары‚ олардың туындылары: галогенангидридтер, ангидридтер, күрделі эфирлер, амидтер, нитрилдер.
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
11
|
Азотты қосылыстар.
Нитроалкандар.
Ароматты нитроқосылыстар.
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
12
|
Аминдер.
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
13
|
Диазоқосылыстар.
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
14
|
Аминоқышқылдар‚ пептидтер және белоктар
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
15
|
Гетероциклдар
|
2
|
1
|
1,5
|
4,5
|
7.1.1-7.1.4
|
|
Барлығы:
|
30
|
15
|
22,5
|
67,5
|
|
6 кесте – Зертханалық сабақтар
№
|
Тақырып аты
|
Сағат саны
|
1.
|
Органикалық қосылыстардың идентификациялау және бөліп алу әдістері. Таза органикалық қосылыстын физикалық константаларын анықтау әдістері (қайнау‚ балқу температуралар‚ сәуленің сыну көрсеткіші). Бөлшектік қайта айдау. Дефлегматоры.
|
1
|
2.
|
Алкандар. ИЮПАК номенклатураның негізгі принциптері.
|
1
|
3.
|
Алкендер. Қосылу реакциялары.
|
1
|
4.
|
Алкиндер. Алу әдістері. Химиялық қасиеттері.
|
1
|
5.
|
Бензол құрылысы. Бензол және оның гомологтары.
|
1
|
6.
|
Галоген туындыларының химиялық қасиеттері
|
1
|
7.
|
Есеп шығару. Жай эфирлер. Бір атомды спирттер.
Екі атомды спирттер.Фенолдар. Хинондар.
|
1
|
8.
|
Альдегидтер және кетондар.
|
1
|
9.
|
Карбон қышқылдары‚ олардың туындылары: галогенангидридтер, ангидридтер, күрделі эфирлер, амидтер, нитрилдер.
|
1
|
10.
|
Азотты қосылыстар. Нитроалкандар. Ароматты нитроқосылыстар.
|
1
|
11.
|
Аминдер.
|
1
|
12.
|
Диазоқосылыстар.
|
1
|
13.
|
Аминоқышқылдар‚ пептидтер және белоктар
|
1
|
14.
|
Гетероциклдар
|
1
|
15.
|
Галоген туындыларының химиялық қасиеттері
|
1
|
|
БАРЛЫҒЫ
|
15
|
3. ПӘНДЕРДІ ОҚЫП-БІЛУ ЖӨНІНДЕГІ ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫМДАР
Курсты оқу 4 өзара байланысты оқу түрлерінен тұрады – дәріс, практикалық сабақтар, БОӨЖ және БӨЖ. Дәрістер конспектілері материалды игеруге негіз болып табылады. Дәрісте конспект жазуға әрбір студент міндетті. Конспектті оқулықтардан және оқу құралдарынан алынған материалмен толықтырып, жазып алған өте пайдалы. Конспектті лектор беретін кеңестер кезінде де толықтыруға болады. Зертханалық сабақтар теориялық материалды қамтуды қарастырады. БОӨЖ және БӨЖ күнделікті әрі міндетті дайындық болып табылады, олар нақты тапсырмалар бойынша орындалады және мұғалімнің тұрақты бақылауында болады. Аудиториядан тыс өздік жұмыс оқу әдебиетімен, үй тапсырмасын орындау және ағымдағы практикалық жұмыстарға дайындық сияқты жұмыстарды қарастырады.
4 КУРС ФОРМАТЫ
Берілген нақты пән бойынша аптасына 2 рет 50 минуттық дәріс, 1 рет 50 минуттық зертханалық сабақ, аптасына бір рет 50 минуттық БОӨЖ жүргізу қарастырылған.
5 КУРС САЯСАТЫ
Пәнді оқу барысында білім алушы белсенділік және дербестік таныту керек, кешіккен жағдайда, себепсіз сабақ босатқан жағдайда, оқу процесінде жұмысты кешіктірген жағдайда және белсенділік көрсетпеген жағдайларда білім алушыға балдарын кеміту түрінде шаралар қолданылады.
6 БАҒА ҚОЮДЫҢ САЯСАТЫ
Апта және бақылау түрлері бойынша балдардың бөлінуі 2-кестеде көрсетілген.
«Органикалық химия» пәні бойынша балдардың бөлінуі
Кесте 2
Апта
|
Бақылау түрі
|
Барлық балл
|
Ескертпе
|
1
|
2
|
3
|
4
|
|
1-7 апта аралықтарындағы дәріс сабақтарына қатысу және дайындық
|
30
|
|
2-6
|
Зертханалық сабақтар 2-6 апталар бойынша
|
20х5=100
|
|
6
|
БӨЖ: Көмірсулар
|
80
|
|
7
|
Межелік бақылау № 1
|
90
|
Оқу кестесіне сай
|
1-7 апталардың оқу қорытындылары бойынша барлық балл
|
300
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
|
8-15 апта аралықтарындағы дәріс сабақтарына қатысу және дайындық
|
30
|
|
8,9
|
Зертханалық сабақтар
|
15х2=30
|
|
10-14
|
Зертханалық сабақтар
|
14х5=70
|
|
13
|
БӨЖ: Гетероциклді қосылыстар
|
80
|
|
11
|
Межелік бақылау № 2
|
90
|
Оқу кестесіне сай
|
8-15 апталардың оқу қорытындылары бойынша барлық балл
|
300
|
|
Емтихан бойынша барлық балл
|
400
|
|
Академиялық период бойынша барлық балл
|
1000
|
|
7.1.Негізгі әдебиеттер
8.1.1.В.Ф.Травель. Органическая химия. М.: ИКЦ «Академкнига», 2008. Т.1,2.
8.1.2. В.Л.Белобородов, С.Э.Зурабян, А.П.Лузин, Н.А.Тюкавкина. Органическая химия. М.: Дрофа, 2008. Кн.1: Основной курс.-638 с.
8.1.3. В.Л.Белобородов, С.Э.Зурабян, А.П.Лузин, Н.А.Тюкавкина. Органическая химия. М.: Дрофа, 2009. Кн.2: Специальный курс.-592 с.
8.1.4. Р.Т.Дінжұманова. Абекова Р.С. Полициклді қосылыстардың химиясы. Семей, Изд. «Ямышевские ворота», 2007. – 80 с.
7.2.Қосымша
8.2.1.В.А. Смит, А.Д.Дильман. Основы современного органического синтеза. М.: БИНОМ. Лаборатория знаний, 2009.- 750 с.
8.2.2. Дж. ДЖоулб, К. Миллс. Химия гетероциклических соединений. М.: Мир, 2009.- 728 с. (Лучший зарубежный учебник).
Достарыңызбен бөлісу: |
