-мысал Күрделі if нұсқаулар: бірнеше шарттар бар

7-мысал Күрделі if нұсқаулар: бірнеше шарттар бар

• 
  7-мысал Күрделі if нұсқаулар: бірнеше шарттар бар
  

print ("Көріскенше, күн жақсы…")

print ("Көріскенше, күн жақсы…")

Ақша төленді

Көріскенше, күн жақсы…

Практикалық жұмыс

• 
  1. екі айнымалыға сандық мәндер меншіктеледі;
  
• 
  2. егер бірінші айнымалының мәні екіншісінен артық болса, онда айнымалылар мәндерінің айырмасын (біріншісінен екіншісін азайту) табыңыздар, нәтижесін үшінші айнымалыға меншіктеңіз-дер;
  
• 
  3. егер бірінші айнымалының мәні екіншісінен кіші болса, онда үшінші айнымалы екеуінің қосындысына тең болады;
  
• 
  4. қалған барлық жағдайларда, үшінші айнымалыға бірінші айнымалы мәнін меншіктеңіз;
  
• 
  5. экранға айнымалылар мәндерін шығарыңыздар.
  

Практикалық жұмыс

• 
  A және В бүтін сандары берілген. Егер A < B болса, А-дан В-ға дейінгі барлық сандарды өсу ретімен, кері жағдайда, оларды кему ретімен экранға шыарыңыз.
  
• 
  A және В бүтін сандары берілген, A>B. А-дан В-ға дейінгі барлық тақ сандарды кему ретімен экранға шығарыңыз. Бұл есепті if операторын қолданбай шығаруға болады.
  
• 
  10 бүтін сан берілген. Солардың қосындысын табу керек. Осы прог-рамманы айнымалылардың ең аз санын қолдана отырып шығаруға тырысыңыз.
  
• 
  Берілген n натурал санының факториалын (n!) табу қажет. Мұнда математикалық math кітапханасын қолдануға болмайды.
  

Практикалық жұмыс

Берілген n натурал саны бойынша келесі қосындыны 

s = 1!+2!+3!+...+n!1!+2!+3!+...+n!

табу керек. Бұл есепте тек бір ғана циклді қолдануға болады.

Mұнда math кітапханасын қолдануға да болмайды.

Maтематикалық операторлар

Maтематикалық операторлар (жалғасы)

Мәліметтерді енгізу

• 
  Мәліметтерді енгізу үшін ішкі "input" деп аталатын функцияны қолдануға болады:
  
• 
  Мысалы:
  
  • 
    a = input("Қолданушыдан бір нәрсе енгізуді сұраңыз ") (python 3.*)
    
    • 
      Тек сөз тіркесін (string) қайтарады
      
  • 
    b = raw_input("Қолданушыдан бір нәрсе енгізуді сұраңыз ") (python 2.*)
    
    • 
      Бұл да тек сөз тіркесін (string) қайтарады
      
  • 
    b = input("Қолданушыдан бір нәрсе енгізуді сұраңыз ") (python 2.*)
    
    • 
      Енгізілген мәліметтер типін қайтарады
      

Мәліметтерді енгізу

• 
  Пернелерден мәліметтер енгізу - input("Бірдеңе енгіз:")
  
• 
  Программа жұмысы тоқталады, сол сәтте бір мән енгізіп, Enter бассақ, жұмыс ары қарай жалғасады.
  
• 
  Мысал:
  

name = input("Атың кім?")

print('Сәлем, ' + name)

jauap = input(" Python үйренгің келе ме? (Иә/Жоқ) ")

if jauap = "Иә" :

print(" онда дос боламыз, программа құрамыз...")

elif jauap == "Жоқ" : print(" онда 'Қош бол!' үйіңе қайт...") else : print("Не деп отырсың? Тұр орныңнан...")

Атың кім? Бекен

Кодқа комментарийлер қосу

• 
  Кодқа комментарий қосу программалаудың жақсы тәсілі
  
• 
  Комментарийлер сіздің кодыңызды басқалардың (бірігіп жұмыс істейтін мамандардың) түсінуін жеңілдетеді
  
• 
  Кодқа комментарийлер қосу үшін келесі тәсілдерді қолданыңыз:
  

# - осы таңбадан (шарп) басталатын комментарий жол соңында тұрады

''' сөйлемдер ''' – үш жалқы тырнақшамен басталып, үш жалқы тырнақшамен аяқталатын күрделі комментарийлер, бұлар бірнеше жолдардан тұратын түсініктеме мәтіндер түрінде болады

Сөз тіркестері

• 
  Python-да сөз тіркестерін (тіркестерді) де салыстыруға болады. Мысалы:
  

name1 = 'Mary'

name2 = 'Mark'

if name1 == name2:

print ('Аттар бірдей.')

else:

print ('Аттар бірдей ЕМЕС.')

'Mary' мен 'Mark' бірдей емес, сондықтан else бөлігі 'Аттар бірдей ЕМЕС.' деген нәтиже береді.

Сөз тіркестері

• 
  Келесі программа құпиясөз (пароль - password) енгізуді сұрайды, сонан соң оның бұрыннан сақталған 'koseu' сөзімен бірдей екендігі анықталады.
  

# Қолданушыдан құпиясөз енгізуді сұрау password = input('Құпиясөз енгізіңіз: ') if password == 'koseu': print ('Бәрі дұрыс. ') else: print ('Құпиясөз дұрыс емес.')

Нәтижесі:

Сөз тіркестері

A = 90; B = 70; C = 60; D = 50 # Қолданушы балл енгізеді ball = int(input('Балл мөлшерін енгізіңіз: ')) if ball >=A: print('Әріптік баға - A') elif ball >=B: print('Әріптік баға - B') elif ball >= C: print('Әріптік баға - C') elif ball >= D: print('Әріптік баға - D') else: print('Әріптік баға - F')

Нәтижесі:

Сөз тіркестері

• 
  ASCII кодтары символдарды реттеп орналастырады. "А" символы "В" символының алдында тұрады (А – 65, В – 66), ал ол "С" символының алдында (С - 67), т.с.с.
  
• 
  Программа символдарды салыстырғанда, олардың кодтарын салыстырады, мысалы, мынадай if:
  

if 'а'< 'b': print ('а әрпі b әрпінен кіші ')

дұрыс жазылған шарт, яғни ‘a’ – 97, ал ‘b’ – 98 болып табылады.

A-Z кодтары 65 пен 90 аралығында,

ал a-z 97 мен 122 аралығында орналасқан.

Мысалдар орындау

a = 54321.6789 print('a санының мәні = ',format(a,'10.2f')) # 10.2 # a санының мәні = 54321.68 ұзындығы – 10, бөлшегі - 2 print(format(123456789,'14,d')) # ұзындығы – 14 цифр # 123,456,789

Нәтижесі: a санының мәні = 54321.68

Мысалдар орындау

# Төмендегі нақты (бөлшек) сандар # нүкте бойынша тураланып, бір бағанаға шығарылады. num1 = 127.899 num2 = 3465.148 num3 = 3.776 # Сандар ені - 7 таңба,дәлдігі,яғни бөлшегі 2 - таңба print(format(num1,'7.2f')) print(format(num2,'7.2f')) print(format(num3,'7.2f'))

Нәтижелері:

Мысалдар орындау

• 
  Бүтін сандарды форматтау
  
• 
  format функциясы бүтін сандарды да форматтайды. Оның форматын жазудың екі ерекшелігі бар:
  
• 
  тип көрсеткіші ретінде d символы жазылады;
  
• 
  дәлдігі көрсетілмейді.
  

123456 санын форматсыз жазайық:

print(format(123456, 'd'))

Ал енді сол санның мыңдықтарын үтірмен бөліп жазайық:

print(format(123456, ',d'))

Нәтижесі: 123456

Мысалдар орындау

• 
  Нақты сандарды пайыз (%) түрінде форматтап шығару
  
• 
  Мұнда f орнына тип көрсеткіші ретінде % символы қолданылады. % символы санды 100-ге көбейтіп, оның соңына % таңбасын қосып жазады. Төменде мысал келтірілген:
  

print(format(0.5, '%'))

• 
  Дәлдігін нөл арқылы берсек, нәтижесі бүтін сан болады:
  

print(format(0.5, '.0%'))

Нәтижесі: 50.000000%

Қорытынды

• 
  Сонымен Питон жылан емес (бірақ қашса қуып жетіңіз)
  
• 
  Енді print() функциясын дұрыс қолданатын болдыңыз
  
• 
  Питондағы шартты операторларды жазуды үйрендіңіз
  
• 
  Питондағы математикалық операторларды да игердіңіз
  
• 
  Мәліметтерді пернетақтадан енгізе алатын болдыңыз
  

Бүгінгі дәріс аяқталды. Тыңдағандарыңызға рахмет!

Егер үйде мысық , күшіктеріңіз болмаса, Питонды айналдырыңдар.

Енді мыналарды білетін болдыңыздар

• 
  print() операторын пайдалану жолдары (бір-екі жолға, форматпен, форматсыз, сөздер арасын әртүрлі таңбамен бөлу, санның дәлдігін беру);
  
• 
  Мәліметтерді экранға дұрыс рәсімдеп шығару тәсілдері;
  
• 
  Математикалық операциялардың, шартты операторлардың қарапайым, күрделі тәсілдерін қолдана білу;
  
• 
  Пернетақтадан сандар, сөз тіркестерін енгізу, оларды айнымалыларға меншіктеу тәсілдері;
  
• 
  Комментарийлер (түсініктемелер) беру жолдары.
  
• 
  Келесі сабақта осы тақырыптар сұрақтарына жауап бересіздер
  

Академиялық тәртіп талаптары

• 
  Оқу керек, ұстазды алдамай, басқалардан көшірмей, тазалықпен білім алуға талпыныңдар!
  
• 
  Алдаған шәкірттерге, жұмысын басқаларға көшіруге бергендерге, көшіріп алғандарға 0 балл қойылады немесе балл шегеріледі.
  
• 
  Сұрақтарыңыз болса, ұстазбен байланысуға, кездесуге келіңіздер.
  
• 
  Бағалау жүйесі:
  
  • 
    60% - лабораториялық жұмыстарды орындау, рәсімдеу, тапсыру, айтып беру
    
  • 
    20% - әр сабаққа алдын ала дайындалу, өзіндік жұмыстар орындау, қосымша есептер шығару
    
  • 
    20% - бақылау жұмыстарын орындау, аралық тексеруден (midterm) өту, күрделі есептер шығару, жеке тапсырмалар алып, соларды орындау.