– Тақырып. Заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысының құрылуының есебі

1.ЖЖТ жататын табыс түрлері

2. Алымдар.

3. Төлемақылар

1. Жылдық жиынтық табысқа салық төлеушінің табыстарының мына түрлері жатады.

• 
  жұмыстарды, қызметтер көрсетуді өткізуден түсетін табыс;
  
• 
  үйлерді, ғимараттарды, активтерді өткізу кезіндегі құн өсімінен түсетін табыс;
  
• 
  міндеттемелерді есептеп шығарудан түсетін табыс;
  
• 
  күмәнді міндеттемелер бойынша түсетін табыс;
  
• 
  мүлікті жалға беруден түсетін табыс.
  

Резидент заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысы салық кезеңi iшiнде Қазақстан Республикасы мен одан тыс жерлерден алынуға тиiс (алынған) табыстардан тұрады.

Эмитент өз акцияларын орналастыру кезінде алған олардың құнының номиналдық құнынан асып кетуі және өз акцияларын өткізу кезіндегі құн өсімі;

Қор биржасының «А» және «В» ресми тізімдерінде өткізу күнінде тұрған акциялар мен облигацияларды өткізу кезінде құн өсімінен алынған табыс;

Мемлекеттік бағалы қағаздармен және агенттік облигацияларымен жасалған операциялардан түскен табыстар;

Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған ретте ізгілік көмек түрінде алынған және мақсатты түрде пайдаланылған мүліктің құны;

Мемлекеттік кәсіпорынның Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі негізінде мемлекеттік органнан немесе мемлекеттік кәсіпорыннан өтеусіз негізінде салынған негізгі құрал - жабдықтарының құны;

Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңдарына сәйкес алынған және жеке зейнетақы шоттарына жіберілген инвестициялық табыстар.

2. Алымдарға мына көрсеткіштер жатады:

1. Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алынатын алым.

2. Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алынатын алым.

3. Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалған мәмілелерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.

4. Радиоэлектрондық құралдарды және жиілігі жоғары құрылғыларды мемлекеттік тіркегені үшін алым.

5. Механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.

6. Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді мемлекеттік тіркегені үшін.

7. Азаматтық әуе кемелерін мемлекттік тіркегені үшін.

8. Дәрілік заттарды мемлекеттік тіркегені үшін алым.

9. Автокөлік құралдарының Қ.Р. аумағы арқылы жүру алымы.

10. Аукциондардан алынатын алым.

11. Консулдық алым.

12. Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым.

13. Телевизиялық және радиохабар ұйымдарына радиожиілік спектрін пайдалануға рұқсат бергені үшін алым.

3. Төлемақылар:

1. 
   Жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы.
   
2. 
   Жер бетіндегі көздердің су ресурстарын пайдаланғаны үшін.
   
3. 
   Қоршаған ортаны ластағаны үшін.
   
4. 
   Жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін.
   
5. 
   Орманды пайдаланғаны үшін төлемақы.
   
6. 
   Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін.
   
7. 
   Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін.
   
8. 
   Кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін.
   
9. 
   Сыртқы жарнаманы орналастыру үшін төлемақы.
   

1. Кеден бажы.

2. Кеден алымдары.

3. Алдын ала шешім қабылдағаны үшін төлемақы.

4. Алымдар.
Өзіндік тексеруге арналған сұрақтар:

1.Кеден төлемдерін атаңыз?

2. Төлемдер мен аударымдар?

3. Заңды тұлғалардың төлемдері?

1.Заңды тұлғалардың салық міндеттемесі

2.Салық салынатын және салық салумен байланысты объектілері

3.Негізгі шегерімдер

4.Салық салынатын табысты түзету;

5.Залалдың салықтық есебі

Салық міндеттемесі мемлекет алдындағы әрбір салық төлеушінің міндеттемесі болып табылады және ол салық заңына сәйкес жүргізіледі.

Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдері туралы» (өзгертулер және толықтырулармен) салық Кодексі қабылданды. Кодекске сәйкес жеке және заңды тұлғалардан алынатын салықтар мемлекеттік бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады.

Салық кодексі республикалық және жергілікті бюджетке түсетін салықтарды, алымдар мен салымдарды және басқа да міндетті төлемдерді белгілейтін, Қазақстан Республикасы заңдарымен реттелетін кеден баж салығы, алымы мен төлемдері мәселелерін қоспағанда, Қазақстан Республикасындағы барлық салықтық қатынастарды реттейтін бірден-бір заңды құжат болып табылады. Салық кодексі салықтардың толық тізімін, оларды есептеу тәртібін, салық салу объектілерін, салықтың негізгі түрлері бойынша төлеушілерін анықтайды. Салықтар, алымдар мен басқа да міндетті төлемдер деп Кодексте белгіленген тәртіпке сәйкес Қазақстан Республикасының бюджет жүйесіне төлеушілерден аударылған қаражаттарды айтамыз.

Салықтарды, алымдарды және басқа да міндетті төлемдерді енгізу және аудару немесе тоқтату құқығы Қазақстан Республикасының заң органдарының өкілеттілігіне жүктелген. Бұл құқық тек қана Салық кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу арқылы жүзеге асырылады.

2. Салық төлеуші, салық міндеттемесін орындау барысында, салық салынатын объектісін, салық базасын, салық мөлшерлемесін, салық кезеңін білуге міндетті болады. Бұл кезде: салық салынатын және салық салумен байланысты объектілері: мүлік және әрекеті болып табылады, егер де олар бар болса, онда салық төлеушінің міндеттемесі де пайда болады;

Қазақстан Республикасындағы салық заңы – мүліктің кірістелген және тауарды сату мақсатында жөнелтілген, қызметтің көрсетілген, жұмыстың атқарылған кезеңімен есептелген шығысы мен төленген табысының кезеңіне қарамастан, салықтық есептің әдісіне орап есептеу әдісі бойынша құрылады.

Кәсіпорынның бюджетпен есеп айырысу операциялары 3110 «Төлеуге тиісті корпорациялық табыс салығы», 3120 «Жеке табыс салығы», 3130 «ҚҚС», 3140 «Акциздер», 3190 «Өзге салықтар» шоттары арқылы жүргізіледі.

Шегерістер:

3. Салық төлеуші шегерімді жылдық жиынтық табыс алумен байланысты шығыстары болса, оларды растайтын құжаттарын негізге ала отырып жүргізеді. Шегерімдер нақты жүргізумен салық кезеңінде алынып тасталуы тиіс.

Негізгі шегерімдер:

1.Қызметтік жоспарлау кезіндегі шегерімдер жататын өтемдер;

2.Сыйақылық бойынша шегерімдер, ставка 1,5 есе

Шегерімге мына шығыстар жатпайды:

-жылдық жиынтық табыс алуға байланысты емес шығыстар;

-мемлекеттік бюджетке енгізуге жататын айыппұлдар мен өсімдер;

-бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер

-салық төлеушініңөтеусіз негізде берген мүлкінің, жұмыстарының, көрсеткен қызметтерінің құны шегерімге жатпайды.

Жылдық жиынтық табыс пен шегерімдер арасындағы айырма ретінде есептелген салық салынатын табыс өзге де қызметтен алынуға жататын табыс бойынша корпорациялық табыс салығын салу объектісі болып табылады.

Салық төлеушінің жылдық жиынтық табыс алумен байланысты шығыстары салық салынатын табысты анықтау кезінде шегерілуі тиіс. Шегерімдерді жылдық жиынтық табысты алуға байланысты шығыстарды растайтын құжаттарды болған кезде салық төлеуші жүргізеді. Бұл шығыстар болашақтағы кезеңдердің шығыстарын қоспағанда, олар нақты жүргізілген салық кезеңінде шегерілуі жатады. Шегерімдерге келесілер жатады.

Жылдық жиынтық табыс табуға байланысты салынған айыппұлдар, өсімпұлдар;

Қызмет бабындағы іссапарлар кезіндегі және өкілдік шығыстар бойынша өтемдер сомалар.Оған келесілер жатады: іссапарға баратын жерге жетуге және қайтуға нақты шыққан шығыстар; тұрғын үй-жайды жалдауға, шығыстар; Қазақстан Республикасының шегінде іссапарда болған уақытында тәулігіне үш айлық есептік көрсеткіштен аспайтын мөлшерде төленетін тәуліктік ақы; Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде іссапарда болған кезде Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген нормалар шегінде төленетін тәуліктік ақы;

Сыйақы бойынша шегерімдер. Олар келесілер: құрылысқа алынған және құрылыс кезінде төленетін несиелердің лизингі түрі бойынша сыйақылар, борыштық бағалы қағаздар иесіне оларды шығару және орналастыру шарттарына сәйкес эмитент төлейтін дисконт не купон, салымдар бойынша сыйақылар;

Шегерімдерді мынадай жағдайда ғана түзетуге жатады:

-тауарларды толық немесе ішінара қайтарғанда;

-Мәміленің шарттарын өзгерткенде;

-Сатылған немесе сатып алынған тауарлар, орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтер үшін бағаны, өтемақыны өзгерткенде;

-Бағадан жеңілдіктер, сатудан жеңілдіктер жасалғанда;

- Шарттың талаптарын негізге ала отырып, өткізілген немесе сатып алынған тауарлар, орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтер үшін ұлттық валютамен төленуге тиіс сома өзгергенде.

2009 жылы жаңа Салық Кодексінде жөндеуге жұмсалған шығыстарды, сондай – ақ тіркелген активтер бойынша басқа да кейінгі шығыстарды шегерімге жатқызу тәртібі едәуір өзгертілді.

Бухгалтерлік есепте көрсетілген мына шегерістер шегерімге жатпайды:

-табыс алуға бағытталған қызметке байланысты емес шығындар;

-соттың заңды күшіне енген үкімнің немесе қаулының негізінде жалған кәсіпорын деп танылған салық төлеушімен жасалған операциялар бойынша сот белгілеген қылмыстық қызмет басталған күннен бастап жүргізілген шығыстар;

Салық төлеушінің салық салынатын табысынан 3 пайыз шегінде келесі шығындар алынып тасталуы тиіс:

-салық төлеушімен әлеуметтік аясындағы обьектіні пайдалануға алған кездегі табыстарынан шығындарының асқан сомасының шегіндегі әлеуметтік обьектісін ұстауға нақты шығарған шығындары;

- коммерциялық емес ұйымға өтеусіз берілген мүлік;

- көмек алатын адамның сұранысы негізінде, салық төлеушінің шешімі болған кездегі демеушілік көмек;

- ҚР заңына сәйкес жеке тұлғаға берілетін атаулы әлеуметтік көмек.

Мүгедектердің еңбегін пайдаланушы салық төлеушілер, мүгедектердің еңбегіне екі есе мөлшердегі жүргізілген төлем шығындарының сомасы бойынша табысқа салынатын салықты азайтуға құқығы бар және мүгедектерге басқа да төлемдер бойынша және еңбек ақыдан есептелетін әлеуметтік салықтың сомасынан 50 пайыз азайтуға құқығы бар.

Салық төлеушілер үш жылға берілген, соңында лизинг алушыда қалатын, қаржылық лизинг бойынша алынған негізгі қордың сыйақы сомасының табысына салынатын салықты азайтады.

Банк операциясының кейбір түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар, несиелік серіктестік, микрокредит ұйымдары, ауыл шаруашылығын несиелендіруден алуға жататын жылдық табыс жиынтығының 90- пайызынан кем емес пайызын құрайтын табыс, осы қызметтің түрінен түсетін табыс сомасын салық салынатын табыс азайтады, сондай – ақ активтерді орналастырудан түсетін инвестициялық табыс сомасын азайтады.

Пайдаланудың үш жылдық мерзімі өткенге дейін өтелімнің екі еселенген мөлшері бойынша болған өтелімнің аударымының есептелуі бойынша, салық төлеушімен тіркелген активтердің бірінші рет енгізілген тіркелген активтерді өткізу жағдайында, қосымша шегерімнің сомасы тіркелген активтерді өткізу болған, салық кезеңіндегі салық салынатын табыстың көбеюіне қатысты болады.

2.Залал ұғымы үш түрге бөлінеді: кәсіпкерлік қызметтен шегетін залал, бағалы қағаздарды өткізуден шегетін залал, туынды қаржы құралдары бойынша залал.

Түзетiлген жиынтық жылдық табыстан шегерiмдердiң асып түсуі кәсіпкерлiк қызметтен шегетін залал деп танылады.
Бағалы қағаздарды өткiзуден шегетiн залал мыналар:
борыштық бағалы қағаздарды қоспағанда, бағалы қағаздар бойынша - өткiзу құны мен
иемденіп алу құны арасындағы терiс айырма;
борыштық бағалы қағаздар бойынша - өткiзген күнгi дисконт амортизациясы мен (немесе) сыйлықақы есептегендегi өткiзу құны мен иемденiп алу құны арасындағы терiс айырма.

Кәсіпкерлік қызметтің залалы түзетілген жылдық жиынтық табысынан артық шегерім деп танылады.

Салық төлеушінің кәсіпкерлік қызметте пайдаланған, ғимараттарды, құрылысты және тағы басқаларды өткізуден залалы өткізу құнынан оның баланстық құнының асуы деп танылады. Кәсіпкерлік қызметтен залал, сондай – ақ салық төлеушінің кәсіпкерлік қызметте пайдаланған ғимаратты, құрылысты және тағы басқаны өткізуден залалы келесі салықтық кезеңдегі салық салынатын табыс есебінен жабу үшін алдағы үш жыл мерзімге ауыстырылады. Шарт бойынша жер қойнауын пайдаланушылармен жүзеге асырылатын қызметпен байланысты болатын залалдар жеті жыл мерзімге ауыстырылады.

Бағалы қағаздарды өткізуден түскен залалдар мыналар болып табылады:

-қарыздық бағалы қағаздарды қоспағандағы өткізу құны мен сатып алу құны арасындағы кері айырмашылықты қоспағандағы бағалы қағаздар бойынша;

-қарыздық бағалы қағаздар бойынша өткізу құны мен өтелім дисконтының немесе өткізілу күніндегі сыйақы есебі бойынша.

Ашық сауда тәсілімен қор биржасында акциялар мен облигацияларды өткізуден болатын залалдарды қоспағандағы бағалы қағаздарды өткізу кезінде пайда болатын залалдар, өткізілу күнінде қор биржасының ең жоғарғы бойынша ресми тізімінде болатын листингтің ең жоғарғы санатына тиісті. Бағалы қағаздарды өткізу кезінде пайда болған залалдар басқа бағалы қағаздарды өткізуден түсетін табыстар есебінен өтеледі.
Өзіндік тексеруге арналған сұрақтар:

1.Жылдық жиынтық табыс дегеніміз не?

2. Төленетін тәуліктік ақы дегеніміз не?

3. Залал деген не және залалдың салықтық есебі

4. Салық салынатын табысты түзету қалай жүзеге асырылады?
5 – Тақырып. Дайын өнімді (жұмыстар мен қызметтерді) сатудағы шығыстардың құрылуының есебі.

Дәріс жоспары:

1.Тауарларды, жұмыстарды, қызметтер көрсетуді өткізуден түсетін табыс.

2. Төленген күмәнді міндеттемелер бойынша шегерімдер

1. Тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулердi) өткiзуден түсетiн табыс

Егер Қазақстан Республикасының трансферттiк бағаларды қолдану кезiнде мемлекеттiк бақылау жасау мәселелерi жөнiндегi заңдарында өзгеше көзделмесе, қосылған құн салығы мен акциздi қоспағанда, өткiзiлген тауарлардың, орындалған жұмыстардың, көрсетілген қызметтердiң құны тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулердi) өткiзуден түскен табыс болып табылады.
Тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулердi) өткiзуден түскен табыс: тауарлар толық немесе iшiнара қайтарылған; мәмiле шарттары өзгерген; өткiзiлген тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) үшiн бағалар, өтемдер өзгерген; теңгемен төлеген кезде өткiзiлген тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердiң) құнындағы айырма алынған жағдайларда түзетiлуге тиiс.Табысты түзету аталған өзгерiстер болған салық кезеңiнiң қорытындысы бойынша жүргiзiледi.

Тауарларды, жұмыстарды, қызметтер көрсетуді өткізуден түсетін табыс. Егер Қазақстандағы трансферттік бағаларды қолдану кезінде мемлекеттік бақылау жасау мәселелері жөніндегі заңдарында өзгеше көзделмесе, қосылған құн салығы мен акцизді қоспағанда, өткізілген тауарлардың, орындалған жұмыстардың, көрсетілген қызметтердің құны тауарларды өткізуден түскен табыс болып табылады. Тауарларды, жұмыстарды, қызметтер көрсетуді өткізуден түсетін табыс: толық немесе ішінара қайтарылған тауарлар, шарттары өзгерген мәмілелер, өткізілген тауарлар үшін бағалар, теңгемен төленген кезде өткізілген тауарлардың құнындағы айырма түзетілуге тиіс.

Бұл өндіріс процесіне және тауардың айналысына қосылған, сату айналысына салынатын құн бөлігінің бюджетке аударылатын, қосылған құны салығы болып табылады, сондай-ақ Қ.Р. аумағына тауарлардың импорттау кезінде жасалатын аударымдар. Бюджетке төлеуге жататын қосылған құн салығы тауар айналымына қосылған құннан, орындалған жұмыстан, көрсетілген қызметтен ұсталынады.

Дайын өнімдер мен тауарлардың өзіндік құны – өнімнің өзіндік құнына қосылатын құрамның қалыптасу бөлігі мен шығындарды жіктеудегі «Қорлар» ҚЕХС 2 әдістемелік ұсынылымдарға сәйкес анықталады. Бұл шығындардан басқа кезең шығыны қосылады.

Өткізілген өнімдер бойынша шығындарды анықтау үшін «Қорлар» бөлімшесі шоттары қолданылады.

1310 –«Шикізат және материалдар»

1320 – «Дайын өнім»

1330 – «Тауарлар»

1340- «Аяқталмаған өндіріс»

Қосылған құн салығын төлеушінің тауарды сатуы бойынша жасған айналымына салық салынады және ол салық салынатын айналым болып табылады;

Қазақстан Республикасының аймағына сырттан келген тауарларға салық салынады.Оларға салынатын салықтың деңгейі Қазақстан Республикасындағы кеден заңына сәйкес анықталады және оларға кеден құны да қосылады.

Өткізілген өнімдер мен көрсетілген қызметтер бойынша шығындарға қосылатыны:

-Сатып алынған тауарлар, материалдар, жұмыстар мен қызметтер;

-Негізгі қорды жөндеудегі жұмыскерлердің еңбекақысын қоспағандағы еңбекақыға төлеу,

-Әлеуметтік салықты аудару;

-Өткізілген дайын өнімдер бойынша қосылатын және Декларацияның басқа жолында көрсетілмеген басқа да шығындар.

Акциздік (жанама) салық – сатып алушы төлейтін тауардың бағасына немесе тарифіне қосылатын жанама салық болып табылады.

Акцизді есептеген кезде 1210 шоты дебеттеліп, 3140 шотының «Акциз» деп аталатын субшоты кредиттеледі. Ал оны бюджетке аударған кезде,3140 дебеттеліп, 1010 шоты кредиттеледі.

Акцизделген тауарлармен жасалатын операция: спирттің барлық түрлері; алкогольды өнімдер; темекі өнімдері; құрамында темекісі бар басқа да өнімдері; балық уылдырықтары; алтыннан, қоладан жасалған зергерлік бұйымдар; бензин, дизельдік отыны; жеңіл автомобильдер; газбен жанатын қарулар; шикі мұнай өнімдері, газ конденсаторлары;

Акцизделетін тауарлар үшін өндірілген өнімнің құны да, сатылған өнімнің көлемі де салық салудың объектісі болып табылады. Акцизделетін тауарлар меншік иесіне қарамастан есептелінеді.

Қазақстан Республикасының аумағында акцизделуге жататын тауарларды өндіретін немесе акциздеуге тиісті тауарларды импорттайтын немесе Қазақстан Республикасының аумағында оыйн бизнесін және лоторея ойындарын жүргізу мен ұйымдастыруын жүзеге асыратын барлық заңды тұлғалар акциздердің төлеушілері болып табылады.

2810 « Корпорациялық табыс салығы бойынша кейінге қалдырылған салықтық активтер» шоты арналған. Бұл шотта бухгалтерлік және салық есебінің талаптарындағы айырманың нәтижесінде пайда болған уақытша сомалары көрсетіледі.

Бухгалтерлік және салық есебі арасындағы мәліметтердің теңдігін сақтау оңай шара емес, өйткені олардың арасында тұрақты және уақытша сипаттағы айырмашылықтары болады.

Тұрақты айырмашылықтар – бұл ағымдағы есепті кезеңде туындайтын және бұдан кейінгі есептік кезеңдерде жойылмайтын салық салынатын және бухгалтерлік табыстар арасындағы айырмашылық.

Уақытша айырма бухгалтерлік табысты есептеген кезде кейбір табыс пен шығыс баптарының бір бөлігі бір есептік кезеңде, ал салық салынатын табысты есептеген кезде басқа есептік кезеңде есептелінеді. Сондықтан бірінде болған айырма, екіншіде жойылады.

Есептік кезеңде уақытша айырманың салдарынан пайда болған салық эффектісі 2810 « Корпорациялық табыс салығы бойынша кейінге қалдырылған салықтық активтер» шотында көрініс табады.

Кейінге қалдырылған табыс сомасын есептеу үшін әрбір уақытша айырма бойынша жеке аналитикалық негіздеме жүргізіледі. Бухгалтерлік баланста кейінге қалдырылған табыс салығын көрсету үшін оларды қысқа және ұзақ мерзімділігі бойынша жіктейді. Кейінге қалдырылған салықты жіктеу активтердің немесе міндеттемелердің негізінде жүзеге асырылады. Егер де уақытша айырма тауарлы-материалдық запастарға қатысты болса, онда ол қысқа мерзімді болып есептелінеді, ал егер де ол негізгі құралға қатысты болса, онда ол ұзақ мерзімді болып бөлінеді.

Қазақстан Республикасының Салық Кодексі (125 бабы бойынша ) кәсіпкерлік қызметтен, сондай-ақ ғимараттарды, қондырғыларды сатқаннан шеккен зиянды алдағы үш жылдың салық салынатын табысынан өтеуге рұқсат етіледі.

Тауарларды өткізуден түскен табысы 312 538 200 теңге мөлшеріндегі соманы және автоқызметтерді көрсетуден алынған табыс 71 000 000 теңгені құрады. Тауарларды, қыметтерді көрсетуден алынған табыстың жалпы сомасы- 383 538 200 теңге.

2. Күмәнді талаптар деп заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлерге тауарлар өткізу, жұмыстар орындау, қызметтер көрсету нәтижесінде туындаған және туындаған кезден бастап үш жыл ішінде қанағаттандырылмаған талаптар танылады.

Өткізілген тауарлар, орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтер бойынша туындаған және салық төлеуші дебиторды ҚР заңнамасына сәйкес банкрот деп тануға байланысты қанағаттандырылмаған талаптар да күмәнді талаптар болып танылады.

Иемденуге алынған тауарлар бойынша, сондай-ақ қызметкерлерге берілген табыстар мен басқа да төлемдер бойынша туындаған кезінен бастап үш жыл ішінде қанағаттандырылмаған міндеттемелер күмәнді деп танылады және кредиторлық берешек туындаған кездегі қабылданған ставка бойынша бюджетпен өзара есеп айырысуда қалпына келтіруге тиіс қосылған құн салығын қоспағанда, салық төлеушінің жылдық жиынтық табысына қосылуға тиіс.

Мүлікті жалға беруден түсетін табыстар;

Қазақстан Республикасының заңдарымен провизиялар жасауға рұқсат етілген банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар жасаған провизиялардың мөлшерін азайтудан түсетін табыстар. Банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның талабын орындаған кезде бұрын шегерімге жатқызылған провизиялар сомалары жасалған провизиялардың мөлшерін азайтудан түсетін табыстар деп танылады.Бұл ретте, борышкер орындаған талап сомасына барабар мөлшеріндегі провизиялар сомасы табысқа енгізіледі.

Кәсіпкерлік қызметті шектеуге немесе тоқтатуға келісім үшін алынған табыстар; Шығып қалған тіркелген активтер құнының ішкі топтың құн балансынан асып түсуінен алынатын табыстар. Егер ішкі топтың шығып қалған тіркелген активтерінің құны салық кезеңінің басында ішкі топтың құн балансынан асып түссе, салық кезеңінде келіп түскен тіркелген активтер құны есепке алына отырып, артық мөлшері жылдық жиынтық табысқа енгізілуге тиіс.Осы ішкі топтың құн балансы салық кезеңінің аяғына қарай нөлге тең болады. Иемденiп алынған тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) бойынша, сондай-ақ қызметкерлерге есептелген табыстар мен осы Кодекстiң 149-бабының 2-тармағына сәйкес айқындалатын басқа да төлемдер бойынша туындаған және туындаған кезiнен бастап үш жыл iшiнде қанағаттандырылмаған мiндеттемелер күмәндi деп танылады және кредиторлық берешек туындаған кезде қабылданған ставка бойынша бюджетпен өзара есеп айырысуда қалпына келтiрiлуге тиiс қосылған құн салығын қоспағанда, салық төлеушiнiң жылдық жиынтық табысына қосылуға тиiс.

Төленген күмәнді міндеттемелер бойынша шегерімдер.

Егер салық төлеуші бұрын табыс деп танылған күмәнді міндеттемелерді несие берушіге төлеген жағдайда, жүргізілген төлемнің шамасында шегерім жасауға жол беріледі. Мұндай шегерім төлем жасалған салық кезеңінде табыстарға жатқызылған шама шегінде жүргізіледі;

Күмәнді талаптар бойынша шегерімдер. Күмәнді талаптар Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары мен жеке кәсіпкерлеріне, сондай-ақ тұрақты мекеме арқылы Қазақстан Республикасында қызметті жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлғаларға тауарлар өткізу, қызметтер көрсету нәтижесінде туындаған және туындаған кезден бастап үш жыл ішінде қанағаттандырылмаған талаптар; өткізілген тауарлар орындалмаған жұмыстар бойынша туындаған және салық төлеуші дебиторды Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес банкрот деп тануға байланысты қанағаттандырылмаған талаптар болып табылады.

Ғылыми-зерттеу, жобалау, іздену және тәжірибе- констукторлық жұмыстарға жұмсалатын шығыстар бойынша шегерімдер. Негізгі құралдар сатып алуға, оларды орнатуға жұмсалатын шығыстардан басқа, ғылыми-зерттеу және ғылыми-техникалық жұмыстарға жұмсалатын шығыстар шегерімге жатады. Тиісті ғылыми-зерттеу және ғылыми-техникалық жұмыстар жүргізілгенін растайтын жобалық сметалық құжаттама, орындалған жұмыстардың актісі және басқа да құжаттар мұндай шығыстарды шегерімге жатқызу үшін негіз болып табылады.

Күмәнді талаптар бұрын тауарлар өткізуден, жұмыстар орындаудан, қызметтер көрсетуден түсетін табыс деп танылған табыстың мөлшері шегінде шегерімге жатқызылады.

Шегерімге жатқызылатын төленген күмәнді немесе есептен шығарылған міндеттемелер декларацияның 100.10- нысанын жасау арқылы анықталады.
Өзіндік тексеруге арналған сұрақтар:

1.Тауарларды сату шығындары?

2.Салық есебі қандай қызмет атқарады?

3. Акциздер дегеніміз не?