Практикалық тақырып №4 Орындаған: Адилханова Дамира 23-18 Психологиядағы ерік түсінігі. - Ерік – бұл адамның өз мінез-құлқын саналы реттеу қабілеті, өзінің барлық күшін қойылған мақсатқа жетуге бағыттауды білдіретін ұғым. Ерік – іс-әрекеттің саналы реттелуіне негізделген психиканың ерекше формасы. Іс-әрекетті орындау тұлғаның іс-әрекет элементтерін ұйымдастыруы және басқаруы болып табылады, яғни іс-әрекет процесін және өзін басқару. Еріктік іс-әрекет тұлға қасиеттерімен (өмірлік тілекпен, ұмтылыстармен, сенімдермен және т.б.), іс-әрекеттің мазмұнымен, өмірлік жағдайлармен детерминантталған. Мінез-құлықтың еріктік реттелуі - мақсатқа жету немесе белсенділіктен бас тарту үшін ақыл-ой және дене күшін саналы түрде бағыттау болып табылады.
- Ерік - бұл адамның мақсатты іс-әрекеттері мен істерін орындау барысында ішкі және сыртқы қиындықтарды жеңе білуінде көрінетін оның мінез-құлқы мен қызметін саналы түрде реттеу. Ойланып істелетін, алға мақсат қоюды қажет ететін, түрлі кедергілерді жеңе білуден көрінетін қимыл-қозғалыстарды психологияда ерік амалдары немесе ерік деп атайды. Ерік – іс-әрекеттің саналы реттелуіне негізделген психиканың ерекше формасы. «Мінезі бар адам», «мінезінің беріктігі» немесе «былжыр», «мінезсіз» деген тіркестерді естігенде, біз адамның бұл анықтамаларында мінездің ерік белгілері көрінетінін ескеруіміз керек.
Ерікті процестің негізгі кезеңдері: - Ерікті процестің негізгі кезеңдері:
- 1) мотивацияның пайда болуы немесе мақсат қою;
- 2) талқылау кезеңі немесе мотивтер күресі (мақсатқа жету үшін әдістер мен тәсілдерді таңдау);
- 3) шешім қабылдау (мақсатқа сәйкес әрекеттерді таңдау);
- 4) қабылданған шешімді орындау.
- Адам шешім қабылдаған кезде, олар ерік-жігердің шешімділік сияқты ерекшелігі туралы айтады. Шешімді қабылдай алатын адамдар еш ауытқусыз шешімдерді тез арада қабылдайды, өйткені кез келген тартыну немесе шешімсіздік сәтсіз шешімге әкелуі мүмкін, немесе адам, ешқандай шешім қабылдамайды. Өздеріңіз білетіндей, өмірде кейінге қалдыру мүмкін емес жағдайлар болады, бірақ шешімділікті асығыстықпен, абайсыздықпен шатастырмау маңызды.
Стресс түсінігі, стресс түрлері - Мазасыз күй, стресс (ағылш. stress) - қатты күйзелу, абыржу, мөлшерден тыс ширақтылық деген сияқты бірнеше мағынаны қамтитын жалпылама сөзбен айтылған адамның ерекше күйі.
- Ғылымға ең алғаш осы ұғымды енгізген канадалық физиолог Ганс Селье. Оның анықтамасы бойынша, стресс - өте жағымсыз әсерлерге жауап ретінде туған организмнің қалыпсыз бейімделу әрекеттерінің жинағы.
Стресстің екі түрге бөлінеді: •Эустресс •Дистресс Эустресс екі мағынада қарастыруға болады: а) жағымды эмоциядан туған стресс б) аса ауыр емес стресс Дистресс – жағымсыз стресс. Ол организмнің моральдік денсаулығын әлсіретіп, ауыр психикалық ауруларға шалдықтырады. Стрессті иммундық жүйеге үлкен зиянын тигізеді. Стресстің екі түрге бөлінеді: •Эустресс •Дистресс Эустресс екі мағынада қарастыруға болады: а) жағымды эмоциядан туған стресс б) аса ауыр емес стресс Дистресс – жағымсыз стресс. Ол организмнің моральдік денсаулығын әлсіретіп, ауыр психикалық ауруларға шалдықтырады. Стрессті иммундық жүйеге үлкен зиянын тигізеді. Психологияда стрестің дамуының үш кезеңі жазылған: - Психологияда стрестің дамуының үш кезеңі жазылған:
- Мазасыздық. Бұл кезең бірнеше минут, бірнеше апта сияқты жалғасады. Бұл ыңғайсыздық, алаңдаушылық, ағымдағы проблеманың қорқынышы.
- Қарсыласу. Бұл кезеңде адам мәселені шешуге тырысады. Эстрада болған кезде қарсылық концентрацияның, белсенділіктің және жылдам реакцияның ұлғаюымен бірге жүреді. Қайғы-қасіретте - рефлексия, немқұрайлылық, ұйымның жоқтығы, қандай да бір шешім қабылдауға қабілетсіздігі. Әдетте, осы кезеңде стресстік жағдайды жою қажет, бірақ стресстің әрі қарай әсер етуімен үшінші сатыға келеді.
- Шығару. Стрестің осы сатысында дененің барлық энергетикалық ресурстары таусылды. Адам әлсіздік сезінеді, үмітсіз сезім, апатия стрестің үш сатысы Аппетит айтарлықтай азайған, адам ұйқысыздықтан зардап шегеді, салмағын жоғалтады және сезінеді. Тіпті жүйке бұзылуы мүмкін.
Егер стресс созылмалы түрде жүрсе, бұл жүрек-қан тамырлары жүйесі мен тірек-қимыл аппаратының, асқазан-ішек жолдарының және невроздардың бұзылуына әкеледі. - Стресстің белгілері
- Бас ауруы;
- әлсіреу;
- Әрекет етуден бас тарту;
- Болашақта жақсы нәрсенің болатынына күмәнмен қарау;
- Қозған қалып, тәуекелге бейімділік;
- Жиі ұмытып қалу, сіресіп қалудың салдарынан;
- Жағдайды ойланып алудан еріну, стресстік қалыпқа алып келуі;
- тұрақсыз көңіл-күй.;
- Шаршау.
Стресске төзімділік: - Стресске төзімділік:
- Стресстік тұжырымдамаға сүйене отырып, адамның жеке басының стресске төзімділік тұжырымдамасын ажырату ұсынылады. Жеке адамның өмір сүру сапасы мен оның жұмысының маңызды факторы – бұл стресске төзімділік.
- Тұлғаның стресске төзімділігі – қиындықтарды еңсеру, эмоцияны басу, ұстамдылық пен сақтық көрсете білуге ептілік.
- Стресске төзімділіктің неғұрлым толық анықтамасын П.Б. Зильберман береді: стресске төзімділік – «күрделі эмотивтік жағдайда қызмет мақсатына оңтайлы табысты қол жеткізуді қамтамасыз ететін адамның психикалық қызметінің эмоциялық, ерік-жігер, зияткерлік және мотивациялық компоненттерінің өзара әрекеттесуімен сипатталатын тұлғаның интегративті қасиеті»
Достарыңызбен бөлісу: |
