Программа дисциплины для студентов

1 Оқытушылар туралы деректер

Кафедрада қабылдау уақыты (542 каб.)

Академиялық топтың келісуі бойынша университет аудиториясындағы студенттермен жұмыс жүргізудің сабақ кестесі.
2 Пән туралы деректер
«Менеджмент негізі», «Қаржы», «Корпоративтік қаржы», «Нарықтық экономика негіздері», «Қаржы есебі», «Кәсіпорынның қаржы-экономикалық талдауы», «Кәсіпорынның қаржылық есеп беруі», «Бағалы қағаздар нарығы».

Қазақстан Республикасының қазіргі кездегі жалпы экономика және саяси жағдайындағы қаржылық банктің дамуы және қалыптасып келе жатқан нарықтық бәсекенің көбеюі.

Қаржылық менеджмент – стратегиялық және тактикалық мақсаттарға жетуге бағытталған кәсіпорынның басқару ғылымы.

Қаржы мәселесін шешуге байланысты пәнді зерттеген кезінде келесідей сұрақтар қарастырылады:

• 
  қаржы менеджментінің қызметі мен мазмұны;
  
• 
  қаржы математикасы мен оны тәжірибеде қолдану өрісіндегі негізгі кестенің мәні;
  
• 
  ұзақ мерзімді қарыздарды өтеу;
  
• 
  қаржы менеджментінің базалық көрсеткіштері;
  
• 
  түрлі құнды қағаздардың бағалануы;
  
• 
  операциялық қызметті талдау;
  
• 
  капитал құрылысын басқару және кәсіпорынның түрлі капиталының бағалануы;
  
• 
  фирма берешегін есептеу әдісі;
  
• 
  кәсіпорынның дивиденд саясатын таңдау;
  
• 
  кәсіпорын капиталын қалыптастыру теориясы;
  
• 
  қарыздық құралдарды қарату саясаты;
  
• 
  ағымдық шығындарды басқару;
  
• 
  фирманың инвестициялық саясаты.
  

Пәнді зерттеу мақсаты: жақсы білім алу, қорытындысында студенттер мыналарды:

Білу керек:

• 
  фирманы қаржылық басқарудағы теоретикалық негіздерін;
  
• 
  кәсіпорынды қаржылық басқарудағы тәжірибелік қолданыстарды;
  
• 
  нарықтық экономика жағдайындағы кәсіпорын байланыстары және қаржылық ресурстарды басқарудағы әдіс-тәсілдерін және жаңа қағидаларды.
  

- қаржы ақпараттарын жинау мен талдау;

- берешек құралдары мен жеке меншік құрылымдарының ұтымдығын анықтау;

• 
  активтердің оптимальді құрылымдарын қалыптастыру, құралдардың шығындалуына бағытталған негіздерді анықтау;
  
• 
  кәсіпкерлік тәуекел деңгейін бағалау;
  
• 
  кәсіпорынның қысқа мерзімдегі міндеттерімен айналым активтерін жалпылай басқаруын жүзеге асыру және т.б.
  

1. 
   Брейли Р, Майерс С. Принципы корпоративных финансов: Пер.с англ.-М.: ЗАО «Олимп - Бизнес»,2003.
   
2. 
   Бригхем Ю., Гапенски Л., Финансовый менеджмент. В 2-х т.: Пep. с англ./ Под ред. В.В. школа, 2004.
   
3. 
   Дж. Ван Хорн. Основы управления финансами. – М. : 1996. – 799с.
   
4. 
   Ковалев В.В. Введение в финансовый менеджмент. - М. : Финансы и статистика, 2000г-768с.
   
5. 
   Павлова Л.П. Финансовый менеджмент. Учебник. - М.: Инфра-М, 1996.
   
6. 
   С. Росс и др. Основы корпоративных финансов. Пер. с англ. - М.: Лаборатория Базовых Знаний, 2001. - 720с.
   
7. 
   Холт Роберт Н. Основы финансового менеджмента. Пер. с англ. - М.: Дело, 1993. - 128с.
   
8. 
   Ченг Ф. Ли, Джозеф И. Финнерти. Финансы корпораций: теория, методы и практика. Пер. с англ. - М. : ИНФРА-М, 2000. - 686 с.
   
9. 
   Шарп У, Александер Г., Бэйли Дж. Инвестиции: Пер. с англ. - М.: ИНФРА-М, 2003. - 1028 с.
   
10. 
    Ю.Шим Дж.К., Сигел Дж.Г. Финансовый менеджмент. - М.: Филинь, 1996.-395с.
    

11. 
    Балабанов И.Т. Основы финансового менеджмента. Как управлять капиталом ? - М.: Финансы и статистика, 1995 — 384с.
    
12. 
    Бланк И.А. Финансовый менеджмент.: Учебный курс. - К. : Ника-центр, 1999.-528с.
    
13. 
    Алексеев М.Ю. Рынок ценных бумаг. - М. : Финансы и статистика, 1992.
    
14. 
    Алехин Б.И. Рынок ценных бумаг. Введение в фондовые операции. - Самара: СамВен, 1992.
    

Тематический план дисциплины			Форма СО ПГУ 7.18.207
ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
Тақырыптар мен бөлімдер аты		Сағат көлемі
		дәріс		тәжірибелік сабақ	СӨЖ
1 тақырып. Қаржы менеджментінің мазмұны.		-		-	4
2 тақырып. Қаржы менеджментінің базалық тұжырымдамалары және көрсеткіштері.		0,5		-	4
3 тақырып. Теуекел және табыстылық. Корпорациялық тәуекелдерді басқару.		-		-	4
4 тақырып. Активтер портфелін басқару.		-		-	4
5 тақырып. Операциялық тұтқаның нәтижесі. Фирманың ағымдағы шығандарын басқару.		0,5		1	5
6 тақырып. Қаржы тұтқасының нәтижесі. Қарыз қаражаттарын тартусаясаты.		0,5		1	5
7 тақырып. Капитал құрылымының теориясы: Модильяни-Миллер үлrici; ымыралы үлгілер.		-		-	4
8 тақырып. Дивидентік саясатты басқару		-		-	4
9 тақырып. Капиталдық құны		-		1	5
10 тақырып Инвестициялық жобаларды талдау әдістері. Жоба тәуекелін талдау.		-		-	4
11 тақырып Инвестициялық жобаның ақша ағындарын болжау. Күрделі қаржы бюджетін оңтайландыру.		-		-	4
12 тақырып Бюджеттендіру.		-		-	4
13 тақырып Ұзақ мерзімді қаржылъқ жоспарлау.		-		-	4
14 тақырып Айналым активтepi мен қысқа мерзімді міндеттемелерді баскару.		-		-	4
15 тақырып Ақша қаражаттарын басқару.		-		-	4
16 тақырьп Босалқы қорларды басқару.		-		0,5	4
17 тақырып, Дебиторлық берешекті басқару.		0,5		0,5	4
18 Тақырып Корпорацияларды қайта ұйымдастыру: қосылу, сатып алу, бөлшектеу, банкроттық және тарату.		-		-	4
19 Тақырып Ұлт аралық корпорациялардағы қаржы менеджменті.		-		-	4
БАРЛЫҒЫ		2		4	78

Экономикалық ғылымдар жүйесіндегі қаржы менеджментінің орны. Ұзақ мерзімді сипаттағы қаржылық шешімдер (стратегия). Қысқа мерзімді сипаттағы қаржылық шешімдер (тактика). Қаржылық жоспарлау жене бақылау қаржы менеджментінің негізгі функциялары ретінде

Категорияларды анықтау: активтер, міндеттемелер, капитал, табыстар, шығыстар, қаржы құралдары жене тәуекелдер, бағалау әдістepi, капитал тұжырымдамасы. Ақшаның уакытша құны, тәуекелдік активтердің құны..

Тиімді портфельдер. Инвесторлардың артыкшылықты ауытқымасы. Оңтайлы портфелді таңдау. Корпорациялық тәуекелдердің тұрпаттарын (типтерін) аныктау жене өлшеу. Сақтандыру негіздepi. Мулік шығындарыньң тәуекелдікке ұшырағыштығы. Жayaпкepшiлiккe байланысты шығындардың тәуекелдікке ұшырағыштығы.

Капитал рыногының сызығы. Бағалы қағаздар рыногының сызығы. В-коэффициенттің тұжырымдамасы. Баламалы теориялар.

Сату бірлігіндегі заласыздық нүктесін есептеу және ақша түрінде, жоспарлы операциялық пайданы есептеу. Операциялық тұтқа. Операциялық тұтқаның (DOL) күші.

Қаржы тұтқасы. Парыздық (безразличия) нүктесі. Қаржы тұгқасының күші (DFL). DFL және қаржылық тәуекел. Фирманың жиынтық тәуекелі. Фирмалардың салыстырмалы іскерлік тәуекелінің өлшемі.

Капитал құрылымының теориясы: Модильяни-Миллер үлгілері Нарықтық тәуекел контекстіндегі өндірістік және қаржылық тәуекелдер. Модильяни-Миллер үлгrici мен Миллер үлгісін сынау.

Артықшылықты дивиденттердің үш теориясы.Дивидендтердің тұрақтылығы.Практикада дивидендтік саясатты қалыптастыру.Дивидендтерді қайта инвестициялау жоспары.

Капиталдық құрамдас бөліктері және олардьң құны. «Қарыз капиталы» деректесінен құны деректемесі.

Күрделі жұмсалым бюджетін қалыптастыру кезінде шешімдер қабылдау критерийері: өтелімділік мерзімі, табыстылық eceбі, таза келтірілген нәтиже, iшкi табыстылық, рентабельдік индексі, турлендірілген iшкі тaбыcтылық. Крйтерийлерді салыстыру. Болашақ шығындардың келтірілген құны.

Мақсатқа сай орнына қолдануды талдау. Ақша ағындарының сапырылыстығын бағалау. Теңсіздік мерзімінде әрекет жасаушы жобалауды бағалау. Жобаларды тоқтатудың қаржылық нәтижесі. Инвестицияльқ мүмкіншіліктердің графигі..

Жоспарлы-қаржы комиссиясы. Бюджеттерді жасау жөніндегі басшыльқ. Бюджеттендірудің кезендері. Өнімдерді шығаруға шек қоюшы факторларды анықтау.).

Қаржыны үйлесімді әдісі негізінде, сатылған көлем көрсеткіштеріне байланысты қаржылық жоспарлау. Сырттан қаржыландыру қажеттігі деңгейін анықтаушы, факторлар. Қолайлы өсу қарқыны.

Ақша қаражаттарының айналымдығы. Айналым қаражаттарының көлемі мен қаржыландыру саласындағы стратегиялар. Қысқа мерзімді қаржыландырудың артықшылықтары мен кемшіліктері. Қысқа мерзімді қаржыландырудың көздері. Тауарлар, жұмыстар және қызметтер үшін (сауда кредиті) кредиторлық берешек.

Ақша қаражаттарыньң мақсатты қалдығьн анықтау. Ақша қаражаттарын басқарудың әдістері.

Босалқы қорлармен байланысты шығындарды жіктеу. Босалқы қорларды бағалау және ece6i.

Кредит кезеңі мен кредит қабілеттігі стандарттарын анықтау. Дебиторлармен жұмыс істеу саясаты Келісілген мерзімдегі төлемнен шегерім.

Корпоративтік одақтар LBO операциялары. Өндірістік қуаттарды бөлшектеу. Холдингтік компаниялар. Қаржылық қиындықтар және олардың салдарлары. Қаржылық қиыншылықтардың пайда болуы. Нысандық емес әдістер.

Шетел валютасымен сауда жасау. Инфляция, пайыздық мөлшерлемелері және валюталық бағамдар.Ақша және капиталдық халықаралық рыноктары.

Қаржы менеджментінің анықтамасы. Қаржы менеджментінің рөлі мақсаты, міндеттері және рөлі. Қаржы менеджментінің қазіргі теориясының даму кезендері. Экономикалық ғылымдар жүйесіндегі қаржы менеджментінің орны. Ұзақ мерзімді сипаттағы қаржылық шешімдер (стратегия). Қысқа мерзімді сипаттағы қаржылық шешімдер (тактика).

Категорияларды анықтау: активтер, міндеттемелер, капитал, табыстар, шығыстар, қаржы құралдары жене тәуекелдер, бағалау әдістepi, капитал тұжырымдамасы. Ақшаның уакытша құны, тәуекелдік активтердің құны. Қаржы менеджментінің теориясы мен практикасында қолданылатын негізгі көрсеткіштер: келтірілген құн-PV, нарықтық қосылған құн - MVA, экономикалық қосылған құн -EVA, активтерді басқаарудың тиімділіккөрсеткіштері - ROE, ROA, ROJ, шаруашылық жұмыстарының қаржылық нәтижелерінің қорытындылау көрсеткіштері - EBIT, EBT, NI (NORAT), EPS, DPS, PPS.

Тәуекелдікті анықтау және өлшеу. Ықтималдықтарды бөлу және күтілген табыстылық. Автономдық (жалпы) теуекелді нарықтық тәуекелмен салыстыру. автономдық тәуекелді талдау: оқшаулау қаралатын активтер. Нарықтық тәуекелді талдау: портфельге қатысты активтер. Тиімді портфельдер. Инвесторлардың артыкшылықты ауытқымасы.

Қаржылық активтердің табыстылығын бағалау үлгісі (моделі). Капитал рыногының сызығы. Бағалы қағаздар рыногының сызығы. В-коэффициенттің тұжырымдамасы. Баламалы теориялар. Баға белгілеу төрелігі теориясы. Опциондарға бағa белгілеу теориясы. Қayiп астындағы құн.

Шығындардың сыныптамасы. Залалсыздыгын талдау, заласыздық графигі. Сату бірлігіндегі заласыздық нүктесін есептеу және ақша түрінде, жоспарлы операциялық пайданы есептеу. Операциялық тұтқа. Операциялық тұтқаның (DOL) күші. DOL және icкepлік тәуекел. DOL және icкерлік (операциялық) тәуекел.

Қаржы тұтқасы. Парыздық (безразличия) нүктесі. Қаржы тұгқасының күші (DFL). DFL және қаржылық тәуекел. Фирманың жиынтық тәуекелі. Фирмалардың салыстырмалы іскерлік тәуекелінің өлшемі. Фирманың салыстырмалы қаржылық тәуекелінің өлшемі. Жиынтық (құрамдастырылған тұтқа), жиынтық тұтқаның (DTL) күші.

Капитал құрылымының теориясы: Модильяни-Миллер үлгілері Нарықтық тәуекел контекстіндегі өндірістік және қаржылық тәуекелдер. Модильяни-Миллер үлгrici мен Миллер үлгісін сынау.

Қаржылық қиындықтармен байланысты шығындар және агенттік шығындар. Ымыралы үлгілер.
8 тақырып Дивидентік саясатты басқару

Дивидентер немесе капиталдың өсмінен табыс-инвестордың артықшылығы. (предпочтение). Артықшылықты дивиденттердің үш теориясы.Дивидендтердің тұрақтылығы.Практикада дивидендтік саясатты қалыптастыру.Дивидендтерді қайта инвестициялау жоспары.

Капиталдық құны. Капиталдық құрамдас бөліктері және олардьң құны. «Қарыз капиталы» деректесінен құны деректемесі. «Артықшьлықты акциялар» деректемесінің құны- «Бөлінбеген пайда» деректемесінің құны бағалау әдістері. «Жаңа акциялар шығару»деректемесінің құны. Капиталдық безбенделген құны. Капиталддың шекті құны.

Күрделі қаржы бюджет1н калыптастыру. Күрделі жұмсалым бюджетін қалыптастыру кезінде шешімдер қабылдау критерийері: өтелімділік мерзімі, табыстылық eceбі, таза келтірілген нәтиже, iшкi табыстылық, рентабельдік индексі, турлендірілген iшкі тaбыcтылық. Крйтерийлерді салыстыру. Болашақ шығындардың келтірілген құны. Жобаның автономдық (жекелеген) тәуекелі. Ішкі фирмалық немесе корпорациялық тәуекел. Нарықтық тәуекел.

Ақша ағындарын бағалау. Релевантты акша ағындарын анықтау. Таза айналым капиталының өзгеpici. Мақсатқа сай орнына қолдануды талдау. Ақша ағындарының сапырылыстығын бағалау. Теңсіздік мерзімінде әрекет жасаушы жобалауды бағалау.

Бюджеттерді жасаудың мақсаттары. Бюджеттерді қабылдаудын рәсімдері. Жоспарлы-қаржы комиссиясы. Бюджеттерді жасау жөніндегі басшыльқ. Бюджеттендірудің кезендері. Өнімдерді шығаруға шек қоюшы факторларды анықтау.

Стратегиялық және жедел жоспарлар.Қаржы жоспары. Қаржыны үйлесімді әдісі негізінде, сатылған көлем көрсеткіштеріне байланысты қаржылық жоспарлау. Сырттан қаржыландыру қажеттігі деңгейін анықтаушы, факторлар. Қолайлы өсу қарқыны.

Өтімділік. Айналым қаражаттарын қаржыландырудың сыртқы дерекгемелеріне қажеттілік. Ақша қаражаттарының айналымдығы. Айналым қаражаттарының көлемі мен қаржыландыру саласындағы стратегиялар. Қысқа мерзімді қаржыландырудың артықшылықтары мен кемшіліктері.

Ақша қаражаттарын басқарудың мақсаттары. Ақша қаражатгарының бюджеті. Ақша қаражаттарыньң мақсатты қалдығьн анықтау. Ақша қаражаттарын басқарудың әдістері. Ақша қаражаттарын басқару жүйесінің тиімділігін бағалау. Бағалы қағаздарды басқару.

Босалқы қорларды басқарудың мақсаттары. Босалқы қорларды басқару процесінде қабылданатын негізгі шешімдер. Босалқы қорлармен байланысты шығындарды жіктеу. Босалқы қорларды бағалау және ece6i. Босалқы қорларды басқару топтама тапсырысының оңтайлы партиясының үлrici.

Дебиторлық берешекті басқару. Кредиттік саясат. Кредит кезеңі мен кредит қабілеттігі стандарттарын анықтау. Дебиторлармен жұмыс істеу саясаты Келісілген мерзімдегі төлемнен шегерім.

Қосылу себептері. Қосылудың тұрпаттары. Қосылудың интесивтік денгейі. Қастық және достық қосылулар. Қосылуларды реттеу. Қосылуды талдау. Кәсіпорынның жұтылуына байланысты төлем нысаны.

Ұлт аралық корпорациялар. Ұлт аралық корпорациялардағы қаржы менеджментінің ерекшеліктері.Валюталарды айырбастау бағамдары. Халықаралық ақша жүйесі

ҚР қаржы секторында болып жатқан қайта құруға байланысты, қаржы менеджеріне қойылатын біліктілік талаптар. Фирмалардың ұйымдық құрылымындағы қаржы службасы.

Түр бақылауы - ауызша сұрақ .
2 Тақырып Қаржы менеджментінің базалық тұжырымдамалары және көрсеткіштері

Қаржы менеджментінің теориясы мен практикасында қолданылатын негізгі көрсеткіштер: келтірілген құн-PV, нарықтық қосылған құн - MVA, экономикалық қосылған құн -EVA, активтерді басқаарудың тиімділіккөрсеткіштері - ROE, ROA, ROJ, шаруашылық жұмыстарының қаржылық нәтижелерінің қорытындылау көрсеткіштері - EBIT, EBT, NI (NORAT), EPS, DPS, PPS.

Жayaпкepшiлiккe байланысты шығындардың тәуекелдікке ұшырағыштығы. Әртараптандыру тәуекелдікті басқару құралы ретінде. Қаржылық шығындардың тәуекелдікке ұшырағыштығы.

Баламалы теориялар. Баға белгілеу төрелігі теориясы. Опциондарға бағa белгілеу теориясы. Қayiп астындағы құн.

DOL және icкepлік тәуекел. DOL және icкерлік (операциялық) тәуекел.

Түр бақылауы – есеп шығару.
6 Тақырып Қаржы тұтқасының нәтижесі. Қарыз қаражаттарын тартусаясаты

Жиынтық (құрамдастырылған тұтқа), жиынтық тұтқаның (DTL) күші.

Түр бақылауы – есеп шығару.
7 Тақырып Капитал құрылымының теориясы: Модильяни-Миллер үлrici; ымыралы үлгілер

Қаржылық қиындықтармен байланысты шығындар және агенттік шығындар. Ымыралы үлгілер.

Түр бақылауы – есеп шығару.
8 Тақырып Дивидентік саясатты басқару

Дивидендтерді қайта инвестициялау жоспары. Акцияларды сатып алу.Дивидендтерді акциялармен төлеу және акцияларды бөлшектеу.

Түр бақылауы – есеп шығару.
9 Тақырып Капиталдық құны

«Жаңа акциялар шығару»деректемесінің құны. Капиталдық безбенделген құны. Капиталддың шекті құны.

Түр бақылауы – есеп шығару.
10 Тақырып Инвестициялық жобаларды талдау әдістері. Жоба тәуекелін талдау

Жобаның автономдық (жекелеген) тәуекелі. Ішкі фирмалық немесе корпорациялық тәуекел. Нарықтық тәуекел. Сезімталдықты талдау. Сценариилерді талдау. Монте-Карло әдісі. Tiіршілік шешімдерін талдау.

Түр бақылауы – есеп шығару.
11 Тақырып Инвестициялық жобаның ақша ағындарын болжау. Күрделі қаржы бюджетін оңтайландыру

Жобаларды тоқтатудың қаржылық нәтижесі. Инвестицияльқ мүмкіншіліктердің графигі. Капиталдың шекті бағасының графигі. МСС және IOS графиктерінің бірлескен талдауы. Күрделі жұмсалымының оңтайлы бюджетін қалыптастыру.

Сату бюджеті. Компанияның нормативтік базасы. Еңбек жөніндегі бюджет. Қортындыланған бюджет. Бюджеттендірудің компьютерлік жүйелері (ERP- жуйелері).

Қолайлы өсу қарқыны. Үйлесімді әдіc негізінде сату көлемі көрсеткіштеріне байланысты жоспарлау тәсілінің проблемалары. Болжаудың басқа әдістері.Қаржылық жоспарлаудың компьютерлендірілген үлгілері.

Қысқа мерзімді банкттік кредиттер. Банкттік кредиттің бағасы. Банкті таңдау. Коммерциялық қағаздар. Қыска мерзімді кредиттерді қамтамасыз ету.

Түр бақылауы – есеп шығару.
15 Тақырып Ақша қаражаттарын басқару

Ақша қаражаттарын басқару жүйесінің тиімділігін бағалау. Бағалы қағаздарды басқару.

Босалқы қорларды басқару топтама тапсырысының оңтайлы партиясының үлrici.Босалқы қорларды бақылау жүйесі.

Түр бақылауы – есеп шығару.
17 Тақырып Дебиторлық берешекті басқару

Кредиттік саясаттың балама нұсқауларының салдарларын талдау: пайда және залал туралы болжамдық есепті жасау .Өсім талдауы.

Банкроттық туралы заң- Банкроттық кезінде қайта ұйымдастыру. Банкроттық кезіндегі жойылу. Банкроттықты болжауда. мультипликативтік дискриминанттық талдауды пайдалану. Альтман үлгісі.

Ұлт аралық корпорациялардағы күрделі қаржылардың бюджеті. Капиталдың халықаралық құрылымы. Айналым капиталын басқарудың халыкаралық acпектілері.

- бақылау жұмысы бақылау жұмысына әдістемелік нұсқаулар негізінде дайындалады

Шақтық белгілері

1. 
   к – конспект
   
2. 
   жд – жұмыс дәптері
   
3. 
   ас – ауызша сұрау
   

• 
  әрбір тәжірибелік сабаќќа дайындау (үй тапсырмаларды орындау)
  
• 
  дұріс материалына кірмеген бағыттың таќырыптарын зерттеу жєне конспекттерін ќұру (СӨЖІ-12). СӨЖ-ныњ турлері студенттердіњ өзіндік жұмыстарына арналған єдістемелік нұсќауларында белгіленген.
  

- пәндік олимпиада мен конференциаларға қатысқаны үшін – 10 ұпай;

- мақалаларды даярлаған үшін – 10 ұпай.

Пәнді оқыту барысында тәжірибе сабағында оқытушының қатысуымен жазбаша және ауызша түрде өтетін түрлі ағымдық бақылаулар көзделген. Үй тапсырмасын жазбаша түрде орындайды және сабақ барысында график арқылы тексерді.

Әрбір студент сабақтың әр түріне қатысу керек, топтағы жұмыста талқылауларға белсенді қатысып курстас топтарынан қалыспау керек.менінің сіздерден өтінетінім – сабаққа кешікпеу, өйткені сабақ кезінде өз курстастарыныздың жақсы жұмыс жасауына бөгет жасайсыздар. Ұялы телефондар сөндірулі болуы керек. Сабақ уақытындағы әрбір тәртіп бұзушы аудиториядан шығарылады.

Мен келесідей айып салу санкциясын және мадақтау ұпайын тағайындаймын:

• 
  дәріс сабағын себепсіз босатқаны үшін, сабақ уақытындағы барлық ұпайы алынып тасталады. Сабақты белгілі бір себеппен босатқан уақытында оқытушыға дәрісті конспект түрінде көрсетеді. Бұл жағдайда студентке 1 ұпай қосылады;
  
• 
  тәжірибелік сабақты себепсіз юосатқаны үшін осы сабақтағы барлық ұпайлары алынады. Сабақты белгілі бір себеппен босатқан кезде, оқытушыға болмаған тақырыптары бойынша дәріс конспектісін көрсетеді. Осыған байланысты студент ұпай алады;
  
• 
  өзіндік жұмысты орындамағаны үшін ұпайлары алынады. СӨЖ уақытында орындалмағаны үшін 1 ұпай алынады;
  
• 
  сабаққа келмегені үшін 1 ұпай алынады.
  

Қорытынды бақылау жазба түрінде өтеді. Емтихан 2 теориялық сұрақтардан тұратын, жазбаша түрде өтеді. Әрбір сұрақтың жауабы үшін ең жоғарғы ұпай – 50.

Пән бойынша қорытынды рейтингті есептеу методикасы

Пән бойынша ұпай түріндегі қорытынды рейтинг келесі формуламен анықталады:

0,6 және 0,4 - университеттің оқу кеңесінде орнатылған салмақтық дейгейге сай.