Қр ст 615-1-2011 Қазақстан республикасының мемлекеттік стандарты

1 Қолданылу саласы

Осы стандарт ағаш және оның негізінде жасалған материалдарға арналған құралдар мен заттарға (бұдан әрі мәтін бойынша – өрттен қорғау құралдары), сондай-ақ оларды сынау әдістеріне қойылатын жалпы талаптарды белгілейді.

Осы стандарт өрт қауіпсіздігін арттыру мақсатында ағаш және оның негізінде жасалған материалдарға арналған құралдар мен заттарға болат құрылымдардың өрттен қорғалып өңделуі үшін қолданылатын Қазақстан Республикасы аумағында іске асырылатын отандық және шетелде өндірілген өрттен қорғау құралдарына қолданылады.

Осы стандарт:

- өрттен қорғалып өңделуден өткен құрылыс құрастырылымының өртке төзімділік шегі;

- өрттен қорғау құралымен өңделген құрылыс құрастырылымы бойынша жалынның бөлінуі тобы,

- өрттен қорғау құралымен өңделген құрылыс материалдарының жанғыштығы мен тұтануы тобын анықтау бойынша сынақтарға арналған қолданылмайды.

Стандарт ережесі өрттен қорғау құралдарын өндіру және қолдану, өндірісте өнімді әзірлеу және жеткізу кезінде қолданылады.

Осы стандартты қолдану үшін мынадай сілтеме нормативтік құжаттар қажет:

«
Ресми басылым
Объектілерді қорғауға арналған өрт сөндіру техникасы қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 16 қаңтардағы № 16 Қаулысымен бекітілген).

ГОСТ 12.2.003-91 Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Өндірістік жабдық. Жалпы қауіпсіздік талаптары.

ГОСТ 745-2003 Буып – түюге арналған алюминий үлдірі. Техникалық шарттар.

ГОСТ 2140-81 Ағаштың көрінетін ақаулары. Жіктеу, терминдер және анықтамалар, өлшеу тәсілдері.

ГОСТ 4204-77 Реактивтер. Күкірт қышқылдары. Техникалық шарттар.

ГОСТ 4765-73 Лак-бояу материалдары. Соққы кезінде беріктігін анықтау әдісі.

ГОСТ 5106-77 6-сулы азот қышқылы мырышы. Техникалық шарттар.

ГОСТ 6616-94 Термоэлектрлік түрлендіргіштер. Жалпы техникалық шарттар.

ГОСТ 6709-72 Тазартылған су. Техникалық шарттар.

ГОСТ 6806-73 Лак-бояу материалдары. Иілу кезінде үлдірдің иілгіштігін анықтау әдісі.

ГОСТ 6992-68 Жемірілу мен тозудан қорғаудың бірыңғай жүйесі. Лак – бояу жабындары. Атмосфералық жағдайда тұрақтылығына сынау әдісі.

ГОСТ 7164-78 ГСП автоматты теңестіру бақылау құралдары. Жалпы техникалық шарттар.

ГОСТ 13045-81 Ротаметрлер. Жалпы техникалық шарттар.

3.1 Антипирен: Ағаш немесе оның негізіндегі материалға олардың жанғыштығын түсіру үшін қосылатын заттар немесе заттар қоспасы.

3.2 Терең сіңіру: Өрттен қорғау объекті көлемінде антипирен сіңіру мақсатында өнеркәсіптік жағдайда іске асырылатын сіңіру өрттен қорғау құралымен (антипирен еріткішімен) өрттен қорғау объектісін өңдеу.

3.3 Өрттен қорғау объектісі: Өрт қауіпсіздігін төмендету мақсатында өрттен қорғау құралымен өңделуге жататын ағаш және оның негізіндегі материалдар, сондай-ақ олардың дайындалған құрылыс құрастырылымдары.

3.4 Өрттен қорғау құралы: Өрттен қорғау тиімділігінің қажет етілетін тобына ие және өрттен қорғау объектілерінің өрттен қорғалып өңделуі үшін арнайы арналған құрам (зат).

3.5 Өрттен қорғау тиімділігі: Ағаш және оның негізіндегі материалдардың жанғыштығын түсіретін өрттен қорғау құралының қабілеттілігін сипаттайтын сынақ кезіндегі үлгі салмағының шығын көрсеткіші.

3.6 Өрттен қорғап өңдеу: Өрттен қорғау құралының бетіне сіңіру, бояу, жағу, бүрку және (немесе) өту тәсілімен өрттен қорғау объектісінің көлеміне терең сіңіру тәсілімен өрттен қорғау құралын түсіру.

3.7 Өрттен қорғау жабыны: Өрттен қорғау объектісінің бетіне қабатты (қабаттарды) өрттен қорғалып өңделу нәтижесінде алынған жабын.

3.8 Беттік сіңіру: Өрттен қорғау беттік қабатты құру мақсатында сіңіру өрттен қорғау құралымен (антипирен еріткішімен) өрттен қорғау объектісінің бетін өңдеу.

3.9 Өрттен қорғау жабынының қызмет ету мерзімі: Өрттен қорғау тиімділігі мен өрттен қорғау жабынының жағдайы нормативтік және (немесе) техникалық құжаттар талаптарына сәйкес келетін кездегі пайдалану мерзімі.

3.10 Өрттен қорғау құралының сақтау мерзімі: Дайындаушы – кәсіпорын өрттен қорғау құралының нормативтік және (немесе) техникалық құжаттар талаптарына сәйкес келетініне кепілдік беретін мерзім.

3.11 Тозуға төзімділік: Қоршаған орта факторлар әсерінде өрттен қорғау жабынының өрттен қорғау тиімділігін сақтау қабілеттілігі.

а) өрттен қорғау объектісіне жіңішке мөлдір үлдір туғызатын еритін антипирен пластификаторлары, қатайтқыштар, еріткіш бояулар мен басқа да заттар болатын органикалық немесе су негізіндегі үлдір жасаушы заттардың ерітіндісін (эмульсиясын) білдіретін өрттен қорғау лактары;

б) өрттен қорғау объектісінде мөлдір емес үлдірді туғызатын толтырғыштар, еріткіштер, пластификаторлар, қатайтқыштар және басқа да заттар болатын үлдір жасаушы заттарда пигменттер мен антипирендердің біртекті суспензияны білдіретін өрттен қорғау бояулары;

в) өрттен қорғау объектісіне өрттен қорғау лактары мен бояуларына қарағанда қалың қалыңдықты туғызатын, толтырғыштар мен антипирендердің паста туғызғыш консистенциясы мен айтарлықтай ірі дисперсиямен ерекшеленетін, құрауыш құрамы ұқсас бояу бойынша композицияны білдіретін өрттен қорғау пасталары, сылақтары;

г)- беттік сіңіру тәсілімен орындалған беттік өрттен қорғау қабатының өрттен қорғау объектісінде туындауын;

- «қыздыру – суық ванна» немесе»сулау» тәсілімен орындалған ішкі өрттен қорғау қабатының өрттен қорғау объектісінде туындауын;

- терең (автоқалау) сіңіру тәсілімен орындалған ағаш көлеміне өрттен қорғалуды қамтамасыз ететін үлдірді туғызбайтын, органикалық және органикалық емес сұйықтықта антипирен (антипирендер және антисептикалар) ерітінділерін білдіретін өрттен қорғау (өртбиоқорғау) сіңіру құрамдары;

д) екі немесе одан көп өрттен қорғау құралдарынан тұратын кешен білдіретін өрттен қорғау қиыстырылған құрамдар, олардың әрқайсысын өрттен қорғау объектісі бетіне түсірілу жүйелеп іске асырылады.

4.2 Өрттен қорғау құралдары пайдалану шарттарына байланысты пайдалануға арналған мына түрлерге бөлінеді:

а) ашық ауада немесе аспада (осы макроклиматтық ауданға арналған климаттық факторлардың әсері рұқсат етілетін жерде немесе ашық ауада тербелістен болымсыз ерекшеленетін температура тербелісі және ауаның ылғалдығы және сыртқы ауаның салыстырмалы еркін кіріс бар);

б) жабық жылытылмайтын бөлмеде (климаттық жағдайдың жасанды реттелетін көзі болмайтын жерде, бұл ретте, температура тербелісі және ауаның ылғалдығы ашық ауадағыдан аз);

г) жабық жылытылатын бөлмеде (жоғары температураны және ауаның салыстырмалы ылғалдығы 70 % астайтын климаттық жағдайдың жасанды реттелетін көздері болатын);

д) өзге де арнайы айтылған шарттарда.

4.3 Агрессивті орта әсеріне төзімділігіне байланысты өрттен қорғау құралдары агрессивті орта әсеріне төзімді немесе төзімсіз болып бөлінеді.

4.4 Сіңіру өрттен қорғау құралдарын түсіру тәсілдеріне байланысты өрттен қорғау объектісінің беттік және (немесе) терең (автоқалау) сіңіру құрамына бөлінеді.

5.1.1 Өрттен қорғау құралдары «Химиялық өнімдердің қауіпсіздігі туралы» Қазақстан Республикасының заңы, «Лак-бояу материалдары қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті және «Объектілерді қорғауға арналған өрт сөндіру техникасы қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті, осы стандарт және өрттен қорғау құралдарының нақты түрлеріне арналған нормативтік және техникалық құжаттар талаптарына сәйкес келуге тиіс.

5.1.2 Өрттен қорғау құралдарын таңдау:

а) құрылыс құрастырылымы типі, орналасуы, сондай-ақ өрттен қорғау объектісінің отқа төзімділігіне немесе өрт қауіпсіздігіне қойылатын талаптарды;

б) өрттен қорғау құралының түсірілу технологиясын, өрттен қорғау жабынының пайдаланылу және ауыстырылу мерзімін;

в) механикалық әсерлер және өрттен қорғау объектісінің дірілі болуы мүмкін жағдайда оны қолдану кезінде өрттен қорғау құралын пайдалану сипаттамалары;

г) температуралық – ылғалды режимін және агрессивті ортаның әсерін;

д) өрттен қорғау жабынының немесе антипирен ерітіндісінің беттік қабатының салмағы есебінен өрттен қорғау объектісінің құрастырылымына жүктемені арттыру;

е) эстетикалық талаптар;

ж) техникалық – экономикалық негіздемені ескере отырып жүргізілуге тиіс.
5.2 Өрттен қорғау құралдарын қолдануға қойылатын талаптар

5.2.1 Қазақстан Республикасы аумағына қолдануға «Химиялық өнімдердің қауіпсіздігі туралы» Қазақстан Республикасының заңы, «Лак-бояу материалдары қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламентіне талаптарына сәйкес келетін және осы стандарт, «Объектілерді қорғауға арналған өрт сөндіру техникасы қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті талаптарына сәйкес өткен өрттен қорғау құралдарының нақты түрлеріне арналған нормативтік және техникалық құжаттар талаптарына сәйкес келетін өрттен қорғау құралдары рұқсат етіледі.

5.2.2 Қолданар алдында тікелей дайындалатын өрттен қорғау құралдарының сапасы өрттен қорғау құралдарының нақты түрлеріне арналған нормативтік және техникалық құжаттар талаптарына сәйкес өрттен қорғау жұмыстарды орындаушы (мердігер) анықтайды.

5.2.3 Өрттен қорғап өңдеу белгіленген түсіру шарттарын қамтамасыз ете отырып, нормативтік және техникалық құжаттар талаптарына сәйкес өрттен қорғау объектісінің дайындалған бетіне ғана өндірілуге тиіс.

5.2.4 Түсірілген қабаттың қалыңдығы өрттен қорғау құралын түсіргеннен кейін анықталады, сондай-ақ жабынның қалыңдығы өрттен қорғау құралының барлық қабаттары кепкеннен кейін анықталады. Жабын қалыңдығы өрттен қорғау құралдарының нақты түрлеріне арналған нормативтік және техникалық құжаттар талаптарына сәйкес келуге тиіс.

5.2.5 Сіңіру өрттен қорғау құралдарын (антипирен ерітінділері) қолдана отырып, беттік әдісімен өрттен қорғау объектісінің беттік өңделуін орындау кезінде өрттен қорғау жұмыстарын орындаушы (мердігер) өрттен қорғау объектісіне арналған өрттен қорғау құралдарын түсіру біркелкітілігі қамтамасыз етілуге тиіс.

5.2.6 Өрттен қорғау құралдары ерітінділері мен құралдарының өмірге қабілеттілігі өрттен қорғау құралдарының нақты түрлеріне арналған нормативтік және техникалық құжаттамаларда белгіленген уақыт ішінде оларды түсіру мүмкіндігін қамтамасыз етуге тиіс.

5.2.7 Өрттен қорғау жабынына сәндік түрін немесе жағымсыз климаттық әсерге тұрақтылығын қамтамасыз ететін қосымша жабын түсіруге рұқсат етіледі, бұл ретте ағаш және оның негізіндегі материалдардың өрттен қорғау тиімділігі өрттен қорғау объектісіне түсірілген барлық жабын қабаттарын ескере отырып анықталады.

5.2.8 Өрттен қорғау құралдарын олардың жағдайын кезеңді бақылау, ауыстыру немесе қалпына келтіру мүмкіндігін болдырмайтын жерлерде қолдануға рұқсат етілмейді

5.2.9 Өрттен қорғау жұмыстары аяқталысымен орындаушы (мердігер) комиссия құрады, оның құрамына:

а) өрттен қорғау жұмыстарын орындаушының (мердігердің), комиссия төрағасы;

б) объект (тапсырыс берушінің);

в) өрт қауіпсіздігі саласында уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі;

г) Қазақстан Республикасының мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінде аккредиттелген меншік нысанына тәуелсіз сынақ зертханалары;

д) өнімді дайындаушы – кәсіпорнының (қажет болған кезде)..

а) өрттен қорғау құралына арналған нормативтік және (немесе) техникалық құжаттаманың болуы;

б) өрттен қорғау жабынның жағдайы (ақаулар, бұзылған жерлер, сызаттар, және қатпарлардың болуы);

в) өрттен қорғау құралын түсіру технологиясының сақталуы;

г) өрттен қорғау құралдарының нақты түрлеріне арналған нормативтік және техникалық құжаттамаларда қарастырылған өзге де талаптардың сақталуы жүзеге асырылады.

ПМП-1 кіші габариттік құралдарын қолданып, 9.4.10 келтірілген әдіс бойынша өрттен қорғау объектісінің өрттен қорғалып өңделуі сапасын анықтау бойынша бақылау сынақтары өткізіледі.
Ескертпе Қала, облыс, аудан аумағында Қазақстан Республикасының Мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінде аккредиттелген сынақ зертханалары жоқ болса, 9.4.10 бойынша өрттен қорғау объектісінің өрттен қорғалып өңделуі сапасын анықтау бойынша бақылау сынақтары Қазақстан Республикасының Мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінде аккредиттелген сынақ зертханаларында оқытудан өткен және ПМП-1 құралымен жұмысқа рұқсат етілген өрт қауіпсіздігі саласында уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі өкілдері жүргізуге рұқсат етіледі.
Комиссия жұмысының нәтижелері бойынша акт құрады, онда комиссияның барлық мүшелері қол қояды. Акт мазмұнымен келіспеген комиссия мүшелері аталған актіде жеке бөлім ретінде өзінің «ерекше пікірін» жаза отырып қол қояды.

Комиссия жұмысының нәтижелері бойынша акт құрылады, онда комиссияның барлық мүшелері қол қояды. Өрттен қорғау объектісінің өрттен қорғалып өңделуін пайдалануға берген қабылдау – тапсыру актінің нысаны А қосымшасында келтірілген.

Актіде өрттен қорғау объектісінің өрттен қорғалып өңделуі сапасын анықтау жөніндегі бақылау сынақтарының хаттамасы қоса беріледі, оның нысаны Б қосымшасында келтірілді.

Бақылау сынағы аяқталысымен алынған нәтижелері кері болса комиссия өрттен қорғау жабынды жөндеу туралы немесе өрттен қорғау объектісінің барлық бетіне өрттен қорғау құралдарын қайта түсіру туралы немесе өрттен қорғау жабынын жөндеу туралы шешім қабылдайды.

Өрттен қорғау құралдарының басқа түрлері мен маркаларын қолдана отырып, өрттен қорғау объектісінің барлық бетіне өрттен қорғау құралдарын қайта түсіру олардың үйлесімділігіне оң зерттеу нәтижелері кезінде, өрттен қорғау, пайдалану қасиеттері, сыртқы түрі және өрттен қорғау жабынының қызмет көрсету мерзімі сақталған кезде рұқсат етіледі.

5.2.10 Өрттен қорғау жабынының қызмет ету мерзімі аяқталысымен және (немесе) өрттен қорғау қасиеттерінің жоғалуы кезінде өрттен қорғау объектісінің өрттен қорғалып өңделуі қайта орындалуға тиіс.

5.3.1 Өрттен қорғау құралдары өрттен қорғау әсеріне ие болуға тиіс.

5.3.2 Өрттен қорғау құралдарының өрттен қорғау әсері тобы сынақ нәтижелері бойынша анықталады.

Өрттен қорғау әсерінің бірінші тобына (І) үлгілері сынақ нәтижелері бойынша салмақ жоғалуының орташа арифметикалық мәні 9 % артық емес болатын өрттен қорғау құралдары жатады.

Өрттен қорғау әсерінің екінші тобына (ІІ) үлгілері сынақ нәтижелері бойынша салмақ жоғалуының орташа арифметикалық мәні 9 % бастап 25 % дейінгі шегінде болатын өрттен қорғау құралдары жатады.

Егер үлгілердің сынақ нәтижелері бойынша салмақ жоғалуының орташа арифметикалық мәні 25 % артық емес болса, онда осы құрал өрттен қорғау объектісінің өрттен қорғалуын қамтамасыз етпейді және өрттен қорғайтын құрал болып табылмайды.

5.4.1 Өрттен қорғау объектісінің өрттен қорғалып өңделуі нәтижесінде алынған өрттен қорғау жабындары өнімді өндіруші белгіленген қызмет ету мерзімі кезінде тозуға төзімді болуға тиіс.

5.4.2 Өрттен қорғау объектісінің өрттен қорғалып өңделуі нәтижесінде алынған өрттен қорғау жабындары ылғалдың сіңуіне төзімді болуға тиіс.

5.4.3 Өрттен қорғау объектісінің өрттен қорғалып өңделуі нәтижесінде алынған өрттен қорғау жабындары адгезияға төзімді болуға тиіс.

5.4.4 Өрттен қорғау объектісінің өрттен қорғалып өңделуі нәтижесінде алынған өрттен қорғау жабындары ылғалдың әсеріне төзімді болуға тиіс.

5.4.5 Өрттен қорғау объектісінің өрттен қорғалып өңделуі нәтижесінде алынған өрттен қорғау жабындары атмосфералық әсерге төзімді болуға тиіс.

5.4.6 Өрттен қорғау объектісінің өрттен қорғалып өңделуі нәтижесінде алынған өрттен қорғау жабындары бүгілу кезінде иілгіш болуға тиіс.

5.4.7 Өрттен қорғау объектісінің өрттен қорғалып өңделуі нәтижесінде алынған өрттен қорғау жабындары механикалық әсер кезінде берік болуға тиіс