Құрастырушы: аға оқытушы Оразова Г. О

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым Министрлігі

С. Торайғыров ат. Павлодар мемлекеттік университеті

5В071200«Машина жасау»

мамандығының студенттеріне арналған
«Электр техникасы негіздері»

ПӘНІ БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ (Syllabus)

Павлодар

Пән бойынша оқыту бағдарламасын (Syllabus) бекіту парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/38

5В071200«Машина жасау»

мамандығының студенттеріне арналған
«Электр техникасы негіздері»
ПӘНІ БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ (Syllabus)
Бағдарлама 20__ж. «___» _________бекітілген жұмыс оқу бағдарламасының негізінде әзірленді.

Кафедра отырысында ұсынылды 20_ж. «___»____________№_____ Хаттама

Энергетикалық факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды

20_ж. «_____»____________ №____ Хаттама

ОӘК төрағасы _____________ Кабдуалиева М.М. 20_ж. «_____»___________

1. 
   Оқытушылар туралы мәліметтер және байланысу ақпараттары
   

Оразова Гаухар Отегеновна – аға оқытушы.

РТжТК кафедрасы А корпусында (Ломов көшесі 64), 425-ші аудиторияда орналасқан, байланыс телефоны 673674, ішкі 1325.

2. 
   Пән туралы мәліметтер
   

1. 
   Пәнді оқытудың мақсаты
   

Пәннің мақсаты студенттердің электрлік және магниттік тізбектерді талдаудың негізгі теориялық ережелерін зерделеуі, студенттерге аналитикалық қатынастар мен әдебиеттерді пайдаланудың берік дағдыларын дарыту болып табылады.

.

2. 
   Пәнді оқытудың міндеті
   

- электрлік және магниттік тізбектерде орын алатын физикалық үрдістердің шығу тегін;

- электрлік және магниттік тізбектерді есептеудің негізгі заңдары мен әдістерін;

- электрлік өлшеу аспаптары жұмысының принциптерін;

- заманына сай электр жабдығының негізгі тораптарының тағайындалуы мен орындалатын функцияларын білуі керек;

- электр сүлбелерді оқуды;

- осы сүлбелерді талдау үшін есептеу әдістерін қолдануды жасай білуі керек;

- электр тізбектер сүлбелерін құрастыру және құру дағдыларын иеленуі керек;

- электр техникасының негізгі заңдарын қолдану арқылы электрлік және магниттік тізбектерді талдау мәселелерінде;

- электр техникасы жабдықтарын пайдалану мәселелерінде құзыретті болуы керек.

Пәнді меңгеру үшін студент келесі пәндерді меңгеру керек:

1. Жоғары математика.

2. Физика.

3. Ақпараттану.

Осыдан басқа, практикалық сабақтардағы жұмыстың нәтижелі болуы үшін студент жақсы деңгейде жеке компьютердеің жұмысын және Microsoft Word, Microsoft Excel, Paint, Electronics Workbench 4.12 және 5.12, SPLAN 4 және басқа да мамандандырылған бағдарламаларда жұмыс істей білуі тиіс.

1. 
   МРС Электр жабдықтыр
   

4.2 Пәннің тақырыптарының мазмұны

Курс мазмұнының анықтамасы: тұрақты және синусоидалы токтың сызықты электр тізбектері; үш фазалы электр тізбектері, магниттік тізбектер; электр өлшеу аспаптары.

Электр энергиясы, оның ерекшеліктері: әр түрлі электр станцияларында орталықтандырылған және үнемді түрде алу мүмкіндігі; электр берілісі желілерінің көмегімен тұтынушыға үлкен ара қашықтықтарға қарапайым берілістер; энергияның басқа түрлеріне түрлендіру мүмкіндігі.

Электр техникасының ғылым ретінде даму тарихы: У. Гильберттің «Магнит, магниттік денелер және үлкен магнит – Жер туралы (16 ғ.)» трактаты; Б. Франклин әзірлеген, электрлік құбылыстар теориясы; Кулон, Ом, Кирхгоф заңдары (18 ғ.); Эрстедтің ашқан жаңалығы; Дж. Максвеллдің жұмыстары; заттың электрондық теориясының негіздері (19-20 ғ.); техникада электрлік және магниттік құбылыстарды кеңінен пайдалану (П.Л. шиллинг, С. Морзе, П.П. Яблочков, Б.С. Якоби, М.О. Доливо-Добровольский, А.С. Попов).

Тұрақты токты қолдану облысы. Электр тізбегінің құрылымы. Электр тізбегінің элементтері. Стандарттық графикалық белгілеулер. Қосылыстар түрлері. ЭҚК, токтар мен кернеулердің шартты оң бағыттары.

ЭҚК-нің бір көзі бар тұрақты ток тізбегінің электрлік күйін талдау. Ом заңы. Энергетикалық баланс. Кирхкоф заңдары. Потенциал диаграмманы салу. Қабылдағыштары тізбекті, параллель және аралас жалғанған тізбектер. ЭҚК-нің бірнеше көздері бар тұрақты ток тізбегінің электрлік күйін талдау.

Кирхгоф заңдары. Электр тізбегін есептеу үшін оларды тікелей қолдану. Контурлық токтар әдісі. Екі торап әдісі.

Синусоидалы ЭҚК, кернеулер, токтар. Синусоидалы ЭҚК генерациялау. Синусоидалы шамалардың негізгі параметрлері. Синусоидалы ЭҚК, кернеулердің, токтардың қолданылып жүрген мәндері.

Синусоидалы токтың электр тізбегінің элементтері: резистивтік элемент, идеал индуктивті орауыш, идеал конденсатор, нақты индуктивті орауыш.

Резисторды, индуктивтілік пен сыйымдылықты тізбекті қосу.

Қабылдағыштары параллель қосылған синусоидалы токтың электр тізбектері. Кешенді түрдегі Ом және Кирхгоф заңдары.
4 Тақырып - Айнымалы токтың үш фазалы тізбектері

Негізгі ұғымдар. Эқк үш фазалы симметриялы жүйесін алу. ЭҚК үш фазалы симметриялы жүйесін бейнелеу тәсілдері. Қоректендірудің үш фазалы көзінің фазаларын қосу тәсілдері. Шартты оң бағыттар және фазалық және сызықтық кернеулердің шамалары.

Электр тізбектерінде периодты синусоидалы емес токтардың пайда болу себептері. Синусоидалы емес ЭҚК, кернеулер мен токтар. Периодты синусоидлалы емес функциялардың гармониялық құраушыларға ыдырауы. Периодты синусоидалы емес ЭҚК, кернеулер мен токтардың максимум, қолданылып жүрген және орташа мәндері. Амплитудалы-жиіліктік спектрлер. Синусоидалы емес тізбектің қуаты.

Жалпы мәліметтер. Коммутация заңдары. Өтпелі үрдістерді есептеудің классикалық әдісі. R және L, R және C-элементтері бар тізбекті тұрақты кернеуге қосу. Кедергіге конденсатордың разряды.

Айнымалы ток тізбегінің сызықты емес элементтері. Сызықты емес элементтердің көмегімен жүзеге асырылатын негізгі түрлендірулер. Орауыштың ВАС кесекті-сызықты аппроксимациясы кезінде лездік мәндер үшін ВАС пайдалану арқылы айнымалы токтың сызықты емес тізбегін есептеу. Ток пен кернеудің қолданылып жүрген мәндері бойынша сызықтық емес тізбекті талдау.

Анықтамалары. Магниттік тізбек элементтері. Толық ток заңы. Электрмагниттік индукция құбылысы. Индуктивтілік және өзара индуктивтілік. Магниттің тізбекте орын алатын физикалық құбылысы.

Жалпы мәліметтер. Өлшеу аспаптары мен өлшеу әдістері. Өлшеу қателіктері және дәлдік класы. Шкалалардағы шартты белгілер. Көрсететін аспаптардың механикалық тораптары және жүйелері. Электрондық және цифрлық аспаптар.

«Электр техникасы негіздері» пәні бойынша тәжірибе сабақтар методикалық нұсқаулар бойынша жүргізіледі. Сабақтарды орындауда электр тізбектерін модельдеу бағдарламасы және Electronics Workbench 4.12 және 5.12 электр құрылғылары т.б. бағдарламалар қолданылады.

Тәжірибелік тапсырмалар көлемі берілгендер мен шарттардың түрлілігіне сай арта түседі. Өздік жұмыс барысында үй тапсырмасы ретінде және тәжірибелік сабақтарда орындауға арналған тапсырмалардың тақырыптары тәжірибелік тапсырмалар студенттердің өздік жұмыстарында оқытушы басшылығымен орындалады.

2 ЭҚК бір көзі бар тұрақты ток тізбегінің электрлік күйін талдау.

ЭҚК бірнеше көздері бар тұрақты ток тізбегінің электрлік күйін талдау.

3 Синусоидалы токтың тармақталмаған және тармақталған электрлік тізбегін талдау

4 Симметриялы және симметриялы емес жүктемелермен жұлдызша және үшбұрыш сұлбасы бойынша қосылған үшфазалы электрлік тізбек

5 Қарапайым сызықты электрлік тізбектердегі өтпелі үрдістерді талдау

7 Периодтық синусоидалы емес сызықты электрлік тізбектер

8 Тұрақты магниттеуші күші бар магниттік тізбекті талдау

4.5.2 Студенттердің өздігінен оқуына бөлінген тақырыптардың тізімі

Электр техникасының ғылым ретінде даму тарихы: У. Гильберттің «Магнит, магниттік денелер және үлкен магнит – Жер туралы (16 ғ.)» трактаты; Б. Франклин әзірлеген, электрлік құбылыстар теориясы; Кулон, Ом, Кирхгоф заңдары (18 ғ.); Эрстедтің ашқан жаңалығы; Дж. Максвеллдің жұмыстары; заттың электрондық теориясының негіздері (19-20 ғ.); техникада электрлік және магниттік құбылыстарды кеңінен пайдалану (П.Л. шиллинг, С. Морзе, П.П. Яблочков, Б.С. Якоби, М.О. Доливо-Добровольский, А.С. Попов).

Потенциал диаграмманы салу. Қабылдағыштары тізбекті, параллель және аралас жалғанған тізбектер. ЭҚК-нің бірнеше көздері бар тұрақты ток тізбегінің электрлік күйін талдау.

Қабылдағыштары параллель қосылған синусоидалы токтың электр тізбектері. Кешенді түрдегі Ом және Кирхгоф заңдары.

Шартты оң бағыттар және фазалық және сызықтық кернеулердің шамалары.

Амплитудалы-жиіліктік спектрлер. Синусоидалы емес тізбектің қуаты.

Кедергіге конденсатордың разряды.

Ток пен кернеудің қолданылып жүрген мәндері бойынша сызықтық емес тізбекті талдау.

Индуктивтілік және өзара индуктивтілік. Магниттің тізбекте орын алатын физикалық құбылысы.

Электрондық және цифрлық аспаптар.

1. 
   Мустафина Р.М., Амиров Ж.Х. Сызықты электр тізбектері. Оқу құралы. – Павлодар:Кереку, 2008. – 195 б.
   
2. 
   Ахметов А.КҚ, Ахметова Ә.А., Қабақова Т.А. Электротехника - Астана-Ақмола полиграфия, 2010. – 752 б.
   

1. 
   Инсебаев Т.А., Глухова Н.И. Электротехника: Электрлік емес мамндықтардың тәлімгерлеріне арналған нұсқаулар мен бақылау тапсырмалары Павлодар:Кереку, 2004.
   
2. 
   А.П. Кислов, В.П. Кислова, Н.И. Глухова, Л.И. Кривко, Г.О. Оразова Электротехника: Электрлік емес мамндықтардың тәлімгерлеріне арналған дәріс конспектісі Павлодар:Кереку, 2009.
   

Пән бойынша қорытынды бақылау (Е) емтихан мен (АБ) ағымдағы бақылаудан тұрады. Үлестері 1 кестеде келтірілген.

АҒ балдары ағымдағы бақылау мен рубеждік бақылау (РБ) арасында бөлінеді және де оқу жоспарына сәйкес сабақтар түрлері бойынша орындалады (кесте 2).

АҮ қорытындылары үшін суммалық баллдар сабақтарға қатысқан үшін, сабақтарға дайындалған үшін жиналған әр межелік бақылау (Р₁,Р₂) балдарынан тұрады.

Сабақтарда тәртіп ережелерін сақтамағандықтан студенттер балдардан айырылады. Бұл университеттің ішкі тәртібін бұзу болып саналады.

Сабақтарды босатқан үшін келесі айыппұл санкциялары белгіленген:

• 
  лекциялық сабақтарға себепсіз болмаған үшін – осы бақылау түріне жоспарланған максималды балдан айыру;
  
• 
  университеттің ұйымдық жұмысына қатысу себебінен сабақта болмауы туралы оқытушыға алдын ала айту керек.
  
• 
  Университетте жүргізілетін шаралар себептерінен оқытушыны сабақта болмауы туралы алдын ала ескертудің мүмкіндігі болмаған жағдайда шараларды жүргізетін жетекші жазба-анықтама студентке жазып беру керек.
  

Межелік бақылау компьютерлік тестілеу әдісімен жүргізіледі. Межелік бақылаудың бағалау рейтингісі 4 кестеде көрсетілген.

Егер белгілі себептермен межелік бақылауға қатыса алмаған жағдайлар болса, Сізге оны белгілі уақытта өту мүмкідігі беріледі.

Білімдеріңіздің бақылаудың барлық түрлері, атап айтқанда МБ және Е, тест түрінде дербес компьютерде жүргізіледі.

6.6. Қорытыныды бақылау

Пән бойынша қорытынды бақылаудың баллдар түріндегі рейтингі келесі формула көмегімен анықталады:

Пән бойынша баллдар түріндегі қорытыныды рейтинг 5-ші кестеге сәйкес сандық эквивалентке, әріптік және дәстүрлі бағаға аударылады және де студенттің сынақ кітапшасына және ведомостьқа енгізіледі, сондай-ақ «Студенттердің оқу жетістіктері журналына» жазылады. Ағымдағы бақылаудың жұма бойынша баллдардың бөлінуі 3-ші кестеде көрсетілген.

Кесте 5 – Студенттің білімін бағалау

Егер студент емтиханда F бағасын алса, онда оның пән бойынша қорытынды рейтинг анықталмайды, және де ведомосьтта «қанағатсыз» бағасы қойылады.

СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру жөніндегі «Электр техникасы негіздері» пәні бойынша 5B071200 Машина жасау мамандығы бойынша күндізгі оқу нысанының студенттеріне арналған