Құрастырушы: т.ғ. к., доцент К. М

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

5В072700 – Азық-түлік өнімдерінің технологиясы

мамандық студенттеріне арналған
«Азық-түлік кәсіпорындарында биологиялық белсенді қоспаларды қолдану»

ПӘНІ БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ (Syllabus)

Павлодар

Пәні бойынша оқыту бағдарламасын (Syllabus) бекіту парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/38

БЕКІТЕМІН АТФ деканы __________ Т.К. Бексеитов (қолы) 20__ж. «___»____________

Құрастырушы: т.ғ.к., доцент ___________ К.М. Омарова

(қолы)

«Биотехнология» кафедрасы

«Азық-түлік кәсіпорындарында биологиялық белсенді қоспаларды қолдану» пәні бойынша

(қолы)
Агротехнологиялық факультететінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды

20__ ж. «____» ________ № __ хаттама.
ОӘК төрағасы ________________ М.Е. Жагипарова 20__ж. «_____»___________

(қолы)

Ғылыми дәрежесі, атағы, қызметі – т.ғ.к., доцент

Биотехнология кафедрасы А1 корпусында (Павлодар қ., Ломов көш., 64), 112 аудиторияда орналасқан. Байланысу телефоны 673685 (1294).
2 Пән туралы мәліметтер
Курс атауы: Азық-түлік кәсіпорындарында биологиялық белсенді қоспаларды қолдану.

Семестр - 4,5

Кредиттер саны – 4.
3 Пәннің еңбек сыйымдылығы

Семестр	Кредиттар саны	Аудиториялық сабақ түрлері бойынша қарым-қатынас сағаттарының саны						Студенттің өздік жұмысының сағат саны		Бақылау нысаны
		барлы-ғы	Дәріс	практи-ка	Зертха-налық	студия-лық	жеке	барлығы	СРСП
4,5	4	180	12	12	-	-	-	156	12	емтихан
Бар-лығы	4	180	12	12	-	-	-	156	12

4 Пәннің мақсаты және тапсырмасы

Пәннің міндеті – студенттерді қазіргі адамдар тамақтанудағы биологиялық белсенді қоспаларды алу үшін кең таралған технологиялары мен мен ролімен таныстыру.

– қазіргі биологилық белсенді қоспалар;

– биологилық белсенді қоспалардың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар;

– қазіргі тамақтану мен функционалды тағам өнімдерді құрастыру кезде биологиялық белсенді қоспалардың ролі;

Пәнді үйренгеннің нәтижесінде студенттер білуге тиісті:

– биологиялық белсенді қоспалардың әрекет ету функциялары мен механизмдері;

– тамақтану рационына биологиялық белсенді қоспаларды енгізу тәсілдері;

– биологиялық белсенді қоспаларды қазіргі таңдағы құрамы мен құрылысы, басқа тағам шикізаттармен байланыстары, тағам жүйесінде алатын орны жағынан пайдалану тиімділігі;

– профилактикалық және емдік-профилактикалық тамақтануды құрастыру принциптері мен міндеттері;

Пәнді үйренгеннің нәтижесінде студенттер істеуге тиісті:

– өсімдік емдік шикізаттарынан экстракт дайындау;

• 
  өнеркәсіп құрал – жабдықтардың спецификациясына қарай
  

Тәжірибелік машықтарға ие болу керек:

– дайын өнімнің сапасын бағалау.
6 Пререквизиттер: органиқалық химия, биохимия, тағам өндірісіндегі санитария мен гигиена, тамақтану физиологиясы.
7 Постреквизиттер: дипломдық ғылыми жұмыс
8 Тақырыптық жоспар

9 Пәннің қысқаша сипаттамасы

«Азық-түлік кәсіпорындарында биологиялық белсенді қоспаларды қолдану» пәннің мақсаты - негізгі биологиялық белсенді қоспалар, олардың классификациясы, құрамы, тамақтанудағы мен алу технологиясындағы ролі жөнінде қажетті теориялық білім беру.

Пәнді меңгеру нәтижесінде студент болу азық-түлік өнімдерінің сапалық бағасының, технологиялық және биохимиялық зертттеулердің қасиетін білу, бұл бағыттағы дамудың перспективі осындай әдістердің өндірістік зерттеуне жол ашады.
10 Курс компоненттері

1 тақырып. Заманнауи адамдардың тамақтануда ББҚ-дың маңызы.

ББҚ-ды пайдалану қажетілігі. Тамақтану мен денсаулықты реттеу кезде ББҚ-дың маңыздыдығы. ББҚ-дың негізгі құрамдас бөліктерге сипаттама.

2 тақырып. Биологиялық белсенді қоспалардың классификациясы

ББҚ-дың мақсаты, тиімділігі, қауіпсіздігі бойынша жалпы классификация. Созылмалы аурулардың профилактикасында нутрицевкалар және олардың функционалды ролі. Парафармацевтикалар: сипаттамасы, негізгі қасиеттер, адамдардың реттеуіш жүйе механизіміндегі функционалды ролі. Пробиотиктер, пребиотиктер. Жалпы түсініктер мен мағлұматтар. Негізгі функциялары мен мақсаты. Адам ағзасындағы гомеостазды реттеуде алатын орны.

3 тақырып. Тағамдық өсімдіктердің биологиялық белсенді заттары

Нан өсімдіктері. Көмірсутекке бай өсімдіктер. Ақуызға бай өсімдіктер. Майлы өсімдіктер. Жеміс-жидек өсімдіктері. Жаңғақ жемісті өсімдіктер. Көкініс өсімдіктер. Бақша дақылдары. Дәмді өсімдіктер. Құрамында биологиялық белсенді қоспалары жоғары болатын өсімдіктер

4 тақырып. Тағамдық өсімдіктердегі биологиялық белсенді заттар құрамына технологиялық процестердің әсері

Механикалық процестердің әсері. Жылу процестердің әсері. Сақтау және консервацияның әсері. Көкіністерді, жеміс – жидектерді сақтау кезінде биологиялық белсенді заттардың өзгеруі. Көкіністерді, жеміс – жидектерді консервация жасау кезінде биологиялық белсенді заттардың өзгеруі. Экстрагирования процесіндегі биологиялық белсенді заттар

5 тақырып. Биологиялық белсенді заттары бар тағамдық өнімдерді өндіру

Тағам өнімдерінің биологиялық құндыдылығын жоғарлату. Нан және нан-тоқаш өнімдерді бағалы ақуыздар, дәрумендер мен минералды тұздармен байыту. Әр түрлі қоспалар арқылы түтік кеспе өнімдердің биологиялық құндылығын жоғарлату (соялық байытқыштар, сүт қоспалары, ашытқы ақуызы, дәруменді қоспалар, көкініс қоспалары). Қанттың дәруменденуі. Тағам өнімдердің биологиялық белссенділігін жоғарлататын жаңа қоспалары.

Практикалық сабақтардың мазмұны және тізімі

Шырындардың, шайлардың бальзамдардың, емдік және профилактикалық сусындардың өндіру сызбаларын зерттеу.

Алоэ шырынын дайындау. Жолжелкен шырынын дайындау. Көкініс шырынын дайындау (қырыққабат, асхана қызылшасы, сәбіз, картоп, асқабақ). Жеміс шырының дайындау (алма, апельсин, лимон, алмұрт, грейпфрут) (2 сағат).

2) 5 Тақырып. Өсімдік емдік шикізаттарын өңдеу жиынтығы. Дәруменді препараттар.

Итмұрын жемістерінің, бүрген жемістерінің шай жапырактарының өңдеу жиынтығының технологиялық сызбасын зерттеу. Дәруменді қылқан препараттардың, қара қарақат жидектерін өндіру технологиясы.

Құрамында аскорбин қышқылы аз итмұрын жемістерінін өнәркәсіптік өңдеу. Құрамында аскорбин қышқылы көп итмұрын жемістерінін өнәркәсіптік өңдеу.

Холосас дайындау. Итмұрын шәрбатын дайындау. Каратолин дайындау. Е дәрумен концентратын дайындау. Итмұрын тұқым майы

(2 сағат).

3) 5 Тақырып. Тағамдық шәрбаттарды өндіру.

Жеміс-глюкозалық шәрбаттарды қолдану. Жоғары фруктозалы жүгері шәрбаттарын өндіру (2 сағат).

Тағам өндірісінде мальтоза мен мальтозды патоканы қолдану. Кристалды мальтозаның технологиялық өндіру сызбасы. Мальтозды патоканың технологиялық өндіру сызбасы (2 сағат).

Алма пектині. Қызылша пектині (2 сағат).

Өсімдік майларды өндірудің технологиялық схемасы. Жүгері майды өндіру (2 сағат).

Жоғарыкритикалық флюидты экстракция тәсілінде (ЖФЭ) ерітінді ретінде көміртек диоксидін қолдану. Жоғарыкритикалық флюидты экстракциясының артықшылықтары. Жоғарыкритикалық экстракция негізінде ББҚ-лар өнімдерін шығару.

2. Тағамдағы биологиялық белсенді қоспалардың негізгі құрамды бөліктері: дәрумендер және дәрумен тәрізді заттар. Майда еритін дәрумендер. Суда еритін дәрумендер мен дәрумен тәрізді заттар.

3. Тағамдағы биологиялық белсенді қоспалардың негізгі құрамды бөліктері: макро- и микроэлементтер.

4. Тағамдағы биологиялық белсенді қоспалардың негізгі құрамды бөліктері: аминоқышқылдар және полипептидтер.

5. Тағамдағы биологиялық белсенді қоспалардың негізгі құрамды бөліктері: экстракттар және мүшелер мен ұлпалар компонеттері.

6. Биологиялық белсенді қоспаларды жасап құрастыруда қолданылатын емдік және тағамдық өсімдіктер, олардың құрамдас бөліктері.

Өсімдіктердің негізгі биологиялық белсенді қоспалары. Емдік өсімдіктер. Өсімдік шикізаттардың қауіпсіздік мәселелері. Емдік өсімдіктердің құрамдас бөліктері. Тағам талшықтары.

7. Бал өнімдері. Бал. Апилак. Ара уы. Гүлдер тозаңы мен перга. Балауыз.

8. Мумие.

9. Саңырауқұлақтар мен симбиоздық түзілістер.

Бұйра Грифола. Ашытқылар. Қытай кордицепсі. Кокос тәрізді пория. Лактанған ағаш саңырауқұлағы. Чага. Шиитаке. Шай саңыоауқұлағы.

10. Дене салмағын азайту үшін ББҚ-қолдану.

11. Дене салмағын жоғарлату мақсатта ББҚ-ды қолдану.

12. Аурыратын адамдар ББҚ-ты қолдануы.
Студенттерге өз бетімен орындауға ұсынылатын жұмыстар тақырыптары

1. Тағам антимутагені дегеніміз не? Өздерінің қасиеттерін қалай көрсетеді және бұл қасиетерін қалай тағам өнімдер технологиясында қолданылады?

2. Ішек-қарын жолдарын қалпына келтіретін және оның сауығып кетуіне әрекет ететін ББҚ-ға сипаттама беріңдер. Оларға қойылатын қаіпсіздік талаптар қандай?

3. Пектиндер дегеніміз не және олар қандай мақсатқа қолданылады? Пектиндер өндіру қандай негізгі кезіңдерден тұрады?

4. Дәрумендердің қосымша көздері бола алатын ББҚ атып шық.

Бұл ББҚ-ды қандай негізгі классқа (парафармацевтиктер, эубиотиктер т.б.) жатқызуға болады?

5. ББҚ-ға байытылған қандай құрғақ сүт өнімдерін білесіз? Оларды дайындау үшін қандай ББҚ-ды қолданады?

6. Эубиотектер қандай негізгі фунциялар атқарады? Олардың негізінде жасалған препараттарды ата.

7. Парафармацевтиктердің функционалды ролі қандай? Оларды кең пайдалану себептерін атап шық.

8. Пробиотиктер дегеніміз не? Оның фукционалды ролі қандай? Олардың негізінде қандай өнімдерді дайындайды?

9. Шығу тегі бойынша ББҚ классификациялаңдар.

10. Нутрицевтиктер дегеніміз не? Олардың функционалды ролі қандай?

11. ББҚ қолдануы қандай қолайсыз жағдайға әкелуі мүмкін?

12. Асқазан жолдарының аурулары профилактикасы үшін эубиотиктердің негізгі препаратарын атап шығындар.

13. ББҚ өндіруде микрокристалдық целлюлоза қалай қолданыдады?

14. Қолдануына қарай ББҚ қалай классификацияланады?

15. ББҚ арқылы байытылған тағам өнімдерін атаңдар шығындар.

16. Алкогольсіз сусындардың концентраттарын дайындау үшін қандай негізгі өсімдік шикізатарын қолданады?

17. ББҚ-дың сапасына қандай негізгі факторлар әсер етеді?

18. ББҚ-лар негізінде жасалған шай сусындардың дәстүрліге қарағанда қандай артықшылықтары бар? Функционалды қолданысы болатын шай сусындардың маңыздылығы неде болады?

СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру жөніндегі және «Азық-түлік кәсіпорындарында биологиялық белсенді қоспаларды қолдану» пәні бойынша 5В072700 «Азық-түлік өнімдердің технологиясы» мамандығы бойынша іштей оқу нысанындағы студенттерге арналған бақылау шараларының күнтізбелік кестесі

Шартты белгілеулер: 1 ДҮТ – №1 дәрісті дайындау үшін берілетін үй тапсырмасы; Қ – оқу үрдісіне қатысу; ПҮТ 1 – №1 практикалық сабақтарға дайындалу үшін үй тапсырмасы; 1 зертхҮТ – №1 зертханалық сабаққа дайындалу үшін үй тапсырмасы; Д – рұқсат қағазы; Е – есеп; 1ЗҚ – №1 зертханалық жұмысты қорғау; КЖБ 1– курстық жұмыстың №1 бөлімі; Т – тексеру; ӨОҮТ1 – материалды өздігінен оқуға №1 үй тапсырмасы; К – коллоквиум; 1Т –№1 тест.

Ескерту – 1 апта үшін максималды балл топтың оқу сабақтараныңы кестесіне сәйкес есептеледі.

11 Курс саясаты
Төмендегідей талаптарды орындау емтиханға қатысуға мүмкіндік қамтамасыз етеді:

• 
  Білімнің толықтығы мен тереңдігі;
  
• 
  Тақырыптың кілтті түсініктерін игеру;
  
• 
  Тақырыптың негізгі терминдері мен түсініктерінің анықтамаларын білу;
  
• 
  Меңгерген материалды жалпылай және қорытынды жасауын білу;
  
• 
  дәрістердің, СӨЖ және СОӨЖ-ның конспектілерінін бар болуы
  
• 
  рефераттар мен баяңдамалар дайындау және оларды қорғау.
  

Курс бойынша жазбаша және ауызша формада жүргізілуі мүмкін болатын 2 межелік бақылау қарастырылған.

Студенттер білімдерін бағалау тәртібі

Семестрдің ортасында және аяғында 100-балдық шкала бойынша пәннің меңгерген модулі бойынша ағымды үлгерімнің (АҮ) бағасы анықталады. Ағымды үлшерімнің бағасы төмендегі үшін жиналған балдардың сомасы болып табылады:

• 
  сабақтарға дайындалу, топта жұмыстарға белсенді қатысу және сабақтардағы бақылау іс-шараларда қатысу;
  
• 
  тәжірибелік мен өзіндік жұмыстарды өз уақытында және сапалы орындау;
  

- сабаққа қатысу;

Межелік бақылау (МБ) бағасы да 100-балдық шкала бойынша анықталады.

Пән бойынша межелік бақылауға ағымдағы үлгерім бойынша балдары бар студенттер ғана жіберіледі.

Ағымдағы үлгерім және межелік бақылау бағалау нәтижесі бойынша студенттің пән бойынша рейтингі (Р1 және Р2) анықталады.

Р1(2) = ТАҮ1(2)*0,7 + МБ(2)*0,3.

Егер оқу жоспарында емтихан және сынақ қарастырылса, сынақты екінші рейтингті анықтағанда екінші межелік бақылау ретінде есептеу керек.

Егер студент МБ-ды өтпесе немесе МБ бойынша 50 балдан төмен алса рейтинг анықталмайды. Бұл жағдайда межелік бақылауды тапсырудың жеке мерзімдерін декан белгілейді.

Семестрге пән бойынша студенттін емтиханға жіберу рейтингі төмендегі формула бойынша бағаланады:

ЖР = (Р1+Р2)/2.

Пән бойынша қорытынды бақылауға (ҚБ) жұмыс оқу бағдарламаның барлық талаптарын орындаған (барлық тәжірибелік мен өзіндік жұмыстарды орындау және тапсыру) студенттер ғана жіберіледі. Қорытынды бақылауға жіберілу рейтингі 50 балдан кем емес болу керек.

Қорытынды бақылау - емтихан.

Пән бойынша қорытынды баға студент рейтинг пен қорытынды бақылау бойынша оң бағаларға ие болған жағдайда ғана есептеледі.

Қорытынды бақылауға себепсіз келмеу «екі» бағасына теңеледі. Пән бойынша аралық аттестаттау және емтихан нәтижелері студенттерге сол күні немесе жазбаша емтихан түстен кейін өткізілсе келесі күні жарияланады.

Қорытынды бақылау бойынша оң бағаны оны жоғарлату мақсатымен қайта тапсыруы рұқсат етілмейді.

Емтихан тапсырмаған жағдайда студент пәнді төлем ақы негізінде қайта оқиды.
12 Әдебиеттер тізімі

негізгі

1. Әлмағамбетов Қ.Х. Микроорганизмдер биотехнологиясы. Астана, 2008 ж.

2. Аубакиров Х.Ә. Биотехнология. Алматы.: Дәуір, 2011 ж.

3. Әлмағамбетов Қ.Х. Биотехнология негіздері. Астана, 2008 ж.

қосымша

4. Күзембаев Қ. Тамақ өнімдерінтану.Фолиант.: 2010 ж.

5. Каимбаева Л.А. Азық–түлік өнімдерінің биохимиясы. Павлодар.: С. Торайғыров ат. ПМУ

6. Есіркеп Г. Тағам әзірлеу технологиясы. Астана, 2010 ж.

жүктеу/скачать 152.53 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: