Rонуни xум{урии тоxикистон
жүктеу/скачать 0.53 Mb.
|
RОНУНИXУМ{УРИИ ТОXИКИСТОНДАР БОРАИ МАОРИФ (Ахбори Маxлиси Олии Xум[урии Тоxикистон, соли 2004, №5, мод.345; соли 2005, №12, мод. 655; соли 2006, №12, мод. 546, соли 2008, №6, мод. 465; соли 2009, №3, мод.81; № 5, мод.336; №7-8, мод. 500; соли 2010, №7, мод. 566; соли 2011, №3, мод. 176) Маxлиси намояндагон 14-уми апрели соли 2004 rабул кардааст Маxлиси миллb 29-уми апрели соли 2004 xонибдорb намудааст Rонуни мазкур асос[ои [уrуrb, ташкилb, иxтимоию иrтисодии инкишофи маорифро дар Xум[урии Тоxикистон муайян намуда, сохтори системаи маориф, принсип[ои танзим, идоракунb, ваколату самт[ои фаъолияти маrомоти онро муrаррар менамояд ва барои дигар санад[ои меъёрии [уrуrии Xум[урии Тоxикистон оид ба со[аи маориф заминаи [уrуrb мебошад. БОБИ 1. Rоида[ои умумb Моддаи 1 Маф[ум[ои асосb Дар Rонуни мазкур маф[ум[ои зерин истифода мешаванд: маориф – раванди бомароми таълиму тарбия ба манфиати шахс, xамъият ва давлат, ки дар он со[иби меъёри муайяни та[силот гардидани ша[рвандро давлат муrаррар кардааст; со[иби та[силот – ба меъёри муайяни та[силот со[иб шудани ша[рванд мебошад, ки бо [уxxати дахлдор тасдиr карда мешавад; системаи маориф – маxмeи барнома[ои таълимb ва стандарт[ои давлатии та[силот, шабакаи муассиса[ои таълимии амалкунанда, сарфи назар аз шакли ташкилию [уrуrb ва моликият, маrомоти идораи маориф, муассисаю ташкилот[ои он, хонандагон ва тарбиягирандагон, омeзгорон ва дигар кормандон, итти[одия[ои муассиса[ои таълимb, во[ид[ои зерсохторb ва дигар унсуре мебошанд, ки барои [алли маrсаду вазифа[ои ягона мутта[ид гардида, ба татбиrи сиёсати давлат дар со[аи маориф ва зиёд кардани са[ми со[аи мазкур дар инкишофи иxтимоию иrтисодии мамлакат, баланд бардоштани дараxаи некeа[волии халr равона карда мешаванд; муассисаи таълимb - шахси [уrуrие, ки раванди таълимро ба ро[ мемонад, яъне як ё якчанд барнома[ои таълимро амалb мегардонад ва (ё) тарбияи хонандагон, тарбиягирандагонро таъмин мекунад; муассисаи таълимии махсус – муассисае мебошад, ки дорои шароити ало[идаи таълиму тарбия, му[ити махсуси омeзгорb буда, офияти (реабилитатсияи) тиббию иxтимоb, та[силу касбомeзии кeдакону наврасонеро, ки ба табобати тeлонb э[тиёx доранд, гирифтори иллати xисмонb, рe[b мебошанд ё рафтори он[о барои xамъият хавфнок [исобида мешавад, таъмин менамояд; та[силоти муттасил – имконоти та[сил ва баланд бардоштани ихтисос дар давоми тамоми [аёти инсон; - тањсилоти фосилавї – тарзи амалигардонии љараёни таълим бо истифодаи технологияи муосири иттилоотї ва телекоммуникатсионї, ки таълимро дар масофа бе мулоќоти шахсї ва бевоситаи муаллим бо хонанда имконпазир мегардонад; (ЌЉТ аз 19.05.09с, №529). машuулияти инфиродb – машuулияти омeзгор бо хонанда ё донишxe бо истифодаи усул[ои фаъоли таълим; саводнокї – ма[орати кор кардан бо маълумот, аз xумла ма[орати иxрои амал[ои зарурии риёзb, дарки иттилооти маводи чопb, адабиёти илмb, инчунин ма[орату малакаи навиштан барои дониш омeхтан аз матни шифо[ию хаттb; (ЌЉТ аз 19.05.09с, №529). омeзгори инфиродb – омeзгоре, ки ба хонандагон ва ё донишxeён ба таври инфиродb, берун аз ваrти корb дар мактаб ва ё донишго[ таълим меди[ад; натиxаи таълим – дониш, ма[орат, малака, аrида, xа[онбинb ва арзиш[ои маънавие, ки хонанда дар давоми та[сил дар муассисаи таълимb [осил кардааст; шакли та[сил – тартиби ташкили таълим буда, та[сили рeзона, шабона, uоибона, оилавb, фосилавb ва экстернатро дар бар мегирад; та[силоти иловагb – xалб намудани ша[рвандон ба омeзиши илми муосир, техника ва технологияи нав, эxодкорb, дарёфти ихтисоси нав, бозомeзb, такмили ихтисос ва uайра, ки онро шахс [ангоми та[сил дар мактаб, пас аз хатми мактаб ва баъди дарёфти диплом низ метавонад касб намояд; - аккредитатсияи давлатї – тартиби муайян намудани маќоми муассисаи таълимї љињати пешбурди фаъолияти таълимї мутобиќи стандартњои давлатии таълим; (ЌЉТ аз 19.05.09с, №529). аттестатсия – тартиби муrаррар намудани мутобиrати мазмун, дараxа ва сифати тайёрии хатмкунандагони муассиса[ои таълимb ба талаботи стандарт[ои давлатии та[силот; (ЌЉТ аз 19.05.09с, №529). - экстернат – омўзиши мустаќилонаи фанњои таълимї мутобиќи барномаи асосии таълимї бо аттестатсияи минбаъдаи нињої дар муассисаи таълимї; (ЌЉТ аз 19.05.09с, №529). нострификатсия – муайян кардани баробарарзишии (эквивалентии) [уxxат[ои ша[рвандоне, ки дар давлат[ои хориxb ва ташкилот[ои байналмилалb та[сил кардаанд; корманди со[аи омeзгорb – шахсе, ки ба тарбияю таълими хонандагон дар асоси касбb машuул аст, аз xумла шахси со[аи хизматрасонb, ки ба раванди таълим бевосита ворид мешавад; ординатор – табибе, ки курси такмили ихтисосро та[ти ро[барии профессор дар аспирантураи тиббb (ординатура) мегузарад; интернатура – шакли баъди дипломии таxрибаомeзb ва такмили ихтисоси табибон дар муассисаи табобатb. Моддаи 2. Rонунгузории Xум[урии Тоxикистон дар бораи маориф Rонунгузории Xум[урии Тоxикистон дар бораи маориф ба Конститутсияи (Сарrонуни) Xум[урии Тоxикистон асос ёфта, аз Rонуни мазкур, дигар санад[ои меъёрии [уrуrии Xум[урии Тоxикистон ва санад[ои [уrуrии байналмилалие, ки Xум[урии Тоxикистон эътироф намудааст, иборат аст. Моддаи 3. Сиёсати давлатb дар со[аи маориф Xум[урии Тоxикистон маорифро яке аз со[а[ои бартариятнок эълон менамояд. Давлат барои амалb гардидани сиёсати та[силот системаи маорифи Xум[урии Тоxикистонро ташкил дода, фаъолияти онро барои таъмини [уrуrи та[сили ша[рвандон равона мекунад. Асоси ташкилии сиёсати давлат дар со[аи маориф барномаи рушди маориф мебошад, ки аз xониби {укумати Xум[урии Тоxикистон бо назардошти дастовард[ои xа[онb та[ия гардида, xи[ати баррасb ва тасдиr ба Маxлиси намояндагони Маxлиси Олии Xум[урии Тоxикистон пешни[од карда мешавад. Бо маrсади рушди маориф [амо[ангии фаъолияти вазорату кумита[о, ташкилоту муассиса[о, маrомоти ма[аллии [окимияти давлатb, шахсони воrеb ва [уrуrb таъмин карда мешавад. Дар маrомоти идораи маориф, дар муассиса[ои таълимb, сарфи назар аз шакли ташкилию [уrуrb ва моликият, итти[одия[ои (ассотсиатсия[ои, иттифоr[ои) он[о таъсис ва фаъолияти сохтор[ои ташкилии [изб[ои сиёсb, [аракат[ои сиёсии xамъиятb ва динb манъ аст. Моддаи 4. Принсип[ои асосии сиёсати давлатb дар со[аи маориф Сиёсати давлатb дар со[аи маориф ба принсип[ои зерин асос меёбад: бартарии маориф дар тамоми сат[[ои идоракунии давлатb; [атмb будани таълими умумии асосb; дастраси умум будани таълими миёнаи умумb, ибтидоии касбb ва мувофиrи rобилият дар асоси озмун гирифтани меъёр[ои минбаъдаи та[сил; мо[ияти башардeстонаи мазмуни та[силот, бартарии арзиш[ои миллию умумибашарb, рушди озодонаи шахс; э[тироми rонун, [уrуr ва озодии инсон, му[аббат ба Ватан, оила ва му[ити зист; xанбаи илмb, дунявb ва башардeстонаи таълиму тарбия дар муассиса[ои таълимb; ягонагии фазои маърифатию фар[ангb, [имоя ва рушди фар[анги миллb, анъана[ои миллb дар заминаи маориф; xанбаи демократb ва давлатию xамъиятb доштани идораи со[аи маориф; со[ибихтиёрии муассиса[ои таълимb; муттасил будани та[силот, муносибати [амгуни давлат ба муассиса[ои таълимии давлатb ва uайридавлатb, аз xумла хусусb, ки системаи ягонаи маорифи Xум[урии Тоxикистонро ташкил меди[анд; мувофиrати маориф ба талабот ва вазифа[ои инкишофи иxтимоию иrтисодии Xум[урии Тоxикистон; тамоюли рушди системаи маориф бо назардошти стандарт[ои байналмилалии сифати таълим ва меъёр[ои байналмилалии таъмини иттилоотии маориф. Моддаи 5. Вазифа[ои rонунгузорb дар со[аи маориф Вазифа[ои асосии rонунгузорb дар со[аи маориф аз ин[о иборатанд: ташаккули асос[ои [уrуrии кафолати [уrуr[ои конститутсионии ша[рвандон ба та[сил;
муrаррар намудани сало[ият, [уrуr, вазифа ва масъулияти маrомоти идоракунии давлатb, шахсони воrеb ва [уrуrb дар со[аи маориф, танзими [уrуrии масъала[ои инкишофи он ва муносибат[ои субъект[ои раванди таълиму тарбия. Моддаи 6. Кафолати давлатии [уrуrи ша[рвандони Xум[урии Тоxикистон дар со[аи маориф Ба ша[рвандони Xум[урии Тоxикистон, сарфи назар аз миллат, нажод, xинс, забон, эътиrоди динb, мавrеи сиёсb, вазъи иxтимоb ва молу мулк, [уrуrи та[сил кафолат дода мешавад. Ма[дуд намудани [уrуrи та[сили касбии ша[рванд аз рeи нишона[ои xинсb, синну сол, вазъи саломатb, мавxудияти доuи судb ва дигар нишона[о тан[о дар асоси талаботи муrаррароти rонунгузории Xум[урии Тоxикистон амалb мегардад. Давлат таълими умумии асосии [атмии ройгонро дар муассиса[ои таълимии давлатb кафолат меди[ад. Шахс инчунин метавонад ба таври ройгон дар муассиса[ои таълимии давлатb, дар доираи стандарт[ои давлатии та[силот дар асоси озмун та[силоти миёнаи касбb, олии касбb ва касбии баъд аз муассисаи олии таълимb гирад, агар ша[рванд та[силоти меъёри мазкурро бори аввал со[иб бошад. Ша[рвандони Xум[урии Тоxикистон ба та[силот, интихоби муассисаи таълимb ва шакли та[сил (рeзона, шабона, uоибона, оилавb, фосилавb ва экстернат) [уrуr доранд. Давлат шахсони дорои rобилияти фавrулоддаро махсусан дастгирb намуда, ба он[о xи[ати гирифтани та[силот кeмак мерасонад, аз xумла барояшон стипендия[ои махсуси давлатb муrаррар менамояд ва [ангоми зарурат он[оро барои та[сил ба хориxа мефиристад. Давлат таъминоти кeдакону наврасони ятиму бепарасторро дар муассиса[ои таълимии давлатb аз [исоби маблаu[ои буxетb кафолат дода, пас аз хатми муассиса[ои та[силоти умумии асосb, миёнаи умумb, ибтидоии касбb, миёнаи касбb ва олии касбb он[оро бо xои кор таъмин менамояд. Хатмкардагони муассиса[ои таълимии давлатb ва uайридавлатb, аз xумла хусусb, барои идомаи та[сил дар зина[ои болоии таълим [уrуrи баробар доранд.
Забони та[сил дар муассиса[ои таълимии Xум[урии Тоxикистон тибrи rонунгузории Xум[урии Тоxикистон муайян карда мешавад. Давлат ба ша[рвандон интихоби забони та[силро кафолат дода, ба забони давлатb ва дар ма[ал[ои сукунати сернуфуси миллат[ои дигар, дар доираи имконоти мавxудаи системаи маориф, ба забони модарb гирифтани та[силоти умумиро таъмин менамояд. Интихоби озоди забони та[сил дар муассиса[ои таълимb бо ро[и ташкил намудани шумораи зарурии синф[о, гурe[[о ва фаро[ам овардани шароит барои фаъолияти он[о таъмин карда мешавад. Дар [амаи муассиса[ои таълимb, сарфи назар аз шакли ташкилию [уrуrb ва моликият, омeзиши забони давлатb тибrи rонунгузории Xум[урии Тоxикистон дар бораи забон ва стандарт[ои давлатии та[силот танзим мегардад. Таълими забони русb [амчун забони муоширати байни миллат[о ва яке аз забон[ои хориxb [амчун воситаи аз бар намудани мероси илмию фар[ангии башарият, дастовард[ои илму техникаи муосир, таъмини сер[аракатии касбb дар [амаи муассиса[ои таълимb таъмин карда мешавад. Моддаи 8. Стандарт[ои давлатии та[силот ва барнома[ои таълимb Дар Xум[урии Тоxикистон дар [амаи муассиса[ои таълимb стандарт[ои давлатии та[силот xорb карда мешаванд, ки он[о нишондод[ои зеринро дар бар мегиранд: [адди аrали [атмии мазмуни барнома[ои марбутаи таълимb ва шарту шароити иxрои он[о; [адди аrал ва ни[оии [аxми соат[ои таълимии хонандагон; талаботи асосb ба дараxаи тайёрии хатмкунандагон; мe[лати омeзиши барнома[ои таълимb; [уxxат[ои тасдиrкунандаи меъёри марбутаи та[силот. Иxрои стандарт[ои давлатии та[силот ва барнома[ои таълимb барои [амаи муассиса[ои таълимb, сарфи назар аз шакли гирифтани та[силот, [атмb мебошад. Барои талабагоне, ки дар муассиса[ои махсус таълим мегиранд, мумкин аст стандарт[ои махсуси давлатии та[силот ва барнома[ои махсуси таълимb муrаррар карда шаванд. Тартиби та[ия, тасдиr ва xорb кардани стандарт[ои давлатии та[силотро {укумати Xум[урии Тоxикистон муrаррар менамояд. Назорати татбиrи стандарт[ои давлатии та[силотро дар [амаи муассиса[ои таълимb, сарфи назар аз шакли ташкилию [уrуrb, моликият ва мансубияти со[авb, маrомоти xум[уриявии давлатии идораи маориф анxом меди[ад. Барнома[ои таълимb мазмуни меъёри марбутаи та[силотро муайян мекунанд. Ба барнома[ои таълимb барнома[ои зерин тааллуr доранд: та[силоти томактабb; та[силоти ибтидоb, умумии асосb ва миёнаи умумb; та[силоти ибтидоии касбb ва миёнаи касбb; та[силоти олии касбb; та[силоти касбии баъд аз муассисаи олии таълимb; (ЌЉТ аз 19.05.09с, №529). та[силоти иловагb; та[силоти махсус. Мe[лати меъёрии омeзиши барнома[ои таълимиро дар муассиса[ои таълимии давлатb ва uайридавлатb, аз xумла хусусb Rонуни мазкур ва стандарти дахлдори давлатии та[силот муайян менамоянд. (ЌЉТ аз 25.03.2011с, №709) БОБИ 2. Системаи маорифи Xум[урии Тоxикистон Моддаи 9. Сохтори системаи маориф Системаи маорифи Xум[урии Тоxикистон аз маxмeи зерин иборат аст: стандарт[ои давлатии та[силот ва барнома[ои таълимb; шакл ва дараxаи меъёри гирифтани та[силот; шабака[ои муассиса[ои таълимии амалкунандаи шакл[ои гуногуни ташкилию [уrуrb ва моликият; (ЌЉТ аз 25.03.2011с, №709) маrомоти идораи маориф ва муассисаю ташкилот[ои со[аи маориф; хонандагон ва тарбиягирандагон (намояндагони rонунии он[о); омeзгорон ва дигар кормандон. Дар системаи маориф имкон дорад сохтор[ои дигаре, ки фаъолияташон ба гирифтани та[силот ва таъмини он вобаста мебошад, таъсис дода шаванд.
Дар Xум[урии Тоxикистон ба муассиса[ои таълимb намуд[ои муассиса[ои зерин тааллуr доранд: томактабb; та[силоти умумb (ибтидоb, умумии асосb, миёнаи умумb); та[силоти ибтидоии касбb, миёнаи касбb, олии касбb; та[силоти касбии баъд аз муассисаи олии таълимb; (ЌЉТ аз 19.05.09с, №529). та[силоти иловагb; та[силоти махсус; муассиса[ои таълимb барои кeдакони ятим ва кeдакони бепарастор; муассиса[ои дигаре, ки раванди таълиму тарбияро амалb мегардонанд. Муассиса[ои таълимb метавонанд вобаста ба шакли ташкилию [уrуrb ва моликият ройгон ва пулакb бошанд. Андозаи маблаuи та[силро, аз xумла пулакиро, муассиса[ои таълимb дар мувофиrа бо маrомоти xум[уриявии давлатии идораи маориф ва идора[ои марбута муайян мекунанд.
Муассиса[ои таълимии давлатb бо rарори маrомоти [окимияти давлатb ({укумати Xум[урии Тоxикистон, маrомоти ма[аллии [окимияти давлатb) таъсис меёбанд ва мутобиrи rонунгузории Xум[урии Тоxикистон аз rайди давлатb мегузаранд. Муассиса[ои таълимии давлатие, ки маrоми xум[уриявb доранд, тан[о бо rарори {укумати Xум[урии Тоxикистон таъсис дода шуда, мутобиrи rонунгузории Xум[урии Тоxикистон аз rайди давлатb мегузаранд. Муассиса[ои таълимии uайридавлатb, аз xумла хусусb, бо rарори шeрои муассисон (шeрои сарпарастон), бо ташаббуси шахси (шахсони) ало[ида ё дигар маrомоти со[иб[уrуr таъсис дода шуда, бо тартиби муrарраргардида аз rайди давлатb мегузаранд. Азнавташкилди[b ва бар[амди[ии муассисаи таълимb тибrи Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон сурат мегирад. Ба сохтори маrомоти ма[аллии идораи маориф гузаронидани муассисаи таълимии давлатb тан[о бо ризоияти маrомоти мазкур сурат мегирад. Муассиса[ои давлатии томактабb ва та[силоти умумb дар ша[раку де[от тан[о бо розигии маrомоти худидоракунии ша[рак ва де[оти дахлдор пас аз ба охир расидани соли хониш бар[ам дода мешаванд. (ЌЉТ аз 25.03.2011с, №709) Моддаи 12. Тартиби баrайдгирии муассиса[ои таълимb Барои баrайдгирии муассиса[ои таълимb муассис ба маrомоти xум[уриявии давлатии идораи маориф аризаи баrайдгирb, rарори муассис (муассисон) ё шартномаи марбутаи муассисонро дар бораи таъсиси муассисаи таълимb, оинномаи муассисаи таълимb ва дигар [уxxат[ои пешбининамудаи rонунгузории Xум[урии Тоxикистонро пешни[од менамояд. Њуrуrи муассисаи таълимb дар rисмати идораи фаъолияти молиявию хоxагидорb, ки оинномаи он пешбинb намудааст, аз рeзи баrайдгирии муассисаи марбута ба [укми амал медарояд.
Муассиси (муассисони) муассисаи таълимb ин[о шуда метавонанд: маrомоти [окимияти давлатb, маrомоти ма[аллии [окимияти давлатb, маrомоти ма[аллии идораи маориф; итти[одия[ои (ассотсиатсия[ои, иттифоr[ои) муассиса[ои таълимb; фонд[ои xамъиятb ва хусусb, аз xумла хориxb, ки дар Xум[урии Тоxикистон ба rайд гирифта шудаанд; ша[рвандони Xум[урии Тоxикистон ва ша[рвандони хориxb; дигар шахсони воrеb ва [уrуrb, аз xумла хориxb. Муассисон метавонанд муассиса[ои таълимии муштарак таъсис ди[анд. Муассиси [ама навъ[ои муассиса[ои таълимии [арбb тан[о {укумати Xум[урии Тоxикистон буда метавонад.
Оинномаи муассисаи таълимb ин[оро дар бар мегирад: ном, ма[алли xойгиршавb ва маrоми муассиса; муассис (муассисон); шакли ташкилию [укуrb ва моликият;
маrсади раванди таълим, навъ ва шакли барнома[ои татбиrшавандаи таълимb; тавсифи асосии ташкили раванди таълим, аз xумла: забони таълим, тартиби rабул ва хориx намудани хонандагону донишxeён, аспирант[о, мe[лати та[сил, тартиби гузаронидани санxишу имти[он[о, реxаи кори муассисаи таълимb, хизматрасонии пулакии таълим ва тартиби пешни[оди он; тартиби ба расмият даровардани муносибат[ои муассисаи таълимb ва талабагон ё падару модари (шахсоне, ки он[оро иваз мекунанд) он[о; сохтори фаъолияти молиявb ва хоxагии муассисаи таълимb, аз xумла: тартиби истифодаи объект[ои моликият, ки аз xониби муассис (муассисон) ба муассисаи таълимb вобаста карда шудаанд, манбаъ[ои маблаuгузорb ва таъминоти моддию техникии муассиса, тартиби ташаккули моликияти муассисаи таълимии давлатb ва uайридавлатb, аз xумла хусусb, навъ[ои фаъолияти со[ибкории муассис ва фаъолияти пулакии муассисаи таълимb; тартиби идоракунии муассисаи таълимb, аз xумла: сало[ияти муассис, тартиби ташкили маrомоти идоракунии муассисаи таълимb, тартиби rабул, xобаxогузории кормандони муассиса ва шарт[ои пардохти музди ме[нати он[о, тартиби ворид намудани таuйиру илова[о ба Оинномаи муассиса, тартиби азнавташкилди[b ва бар[амди[ии муассисаи таълимb; [уrуr ва вазифа[ои иштирокчиёни раванди таълим; фе[ристи санад[ои дохилb (фармон[о, амр[о ва uайра), ки фаъолияти муассисаи таълимро ба танзим медароранд. Оинномаи муассисаи таълимии давлатb бояд маrомоти идораи дастаxамъb, тартиби ташкил ва ваколат[ои онро пешбинb намояд. Оинномаи муассисаи таълимиро муассиса та[ия намуда, онро муассис тасдиr менамояд. Моддаи 16. Таълиму тарбияи томактабb Падару модар (шахсоне, ки он[оро иваз мекунанд) дар тарбияи фарзандони худ масъуланд ва таъмини инкишофи xисмонb, маънавb ва зе[нии давраи аввали кeдакb ва минбаъд барои ба мактаб омода намудани он[о вазифадоранд. Дар Xум[урии Тоxикистон бо маrсади расонидани ёрb ба оила[о, му[айё намудани шароити мусоиди тарбияи фарзандон дар даврони кeдакb ва синни томактабb бо назардошти майлу хо[иш ва ниёзи падару модар (шахсоне, ки он[оро иваз мекунанд) ширхорго[у кeдакистон[о, хона[ои кeдакон (барои кeдакони ятиму бепарастор) ва дигар муассиса[ои томактабии кeто[муддат, рeзона, шабонарeзb, оилавb ва муассиса[ои ба ин[о баробари давлатию uайридавлатb, аз xумла хусусb ташкил карда мешаванд. Муносибат[ои байни муассиса[ои таълимии томактабb ва падару модар (шахсоне, ки он[оро иваз мекунанд) бо шартномаи байни он[о танзим карда мешаванд. Омода намудани кeдакон ба мактаб дар оила ва муассиса[ои томактабb [атмb мебошад. Мураббиёни муассиса[ои томактабb аз рeи маrом ва музди ме[нат ба муаллимони синф[ои ибтидоb баробар мебошанд. Давлат муассиса[ои томактабиро аз ниго[и моддb ва молиявb дастгирb карда, дастрас будани хизматрасонb, тарбия ва та[силоти томактабиро барои оила[ои камбизоат таъмин менамояд.
Та[силоти умумb аз се зина (ибтидоb, умумии асосb ва миёнаи умумb) иборат буда, тавассути мактаб[ои ибтидоb, мактаб[ои умумии асосb, мактаб[ои миёнаи умумb, гимназия[о ва литсей[о амалb мегардад. Зина[ои мазкур мустаrилона ё мувофиrан дар таркиби мактаб[ои умумии асосb, миёнаи умумb, гимназия[о ва литсей[о ташкил дода мешаванд. Синну сол ва мe[лати та[силро дар [ар зинаи таълим Ќонуни мазкур ва низомномаи муассисаи та[силоти умумb муайян мекунад. (Ќ ЉТ аз 21.07.10с, №634). Гимназия ва литсей муассиса[ои та[силоти умумb ба [исоб рафта, фаъолияти он[о аз рeи Низомномае, ки маrомоти xум[уриявии давлатии идораи маориф тасдиr мекунад, амалb мегардад. Ба синфи якуми мактаби ибтидоb xалб кардани кeдаконе, ки ба синни шашсола расидаанд, [атмист. (аз 1 сентябри соли 2014 мавриди амал ќарор дода шавад). (Ќ ЉТ аз 21.07.10с, №634).
Ша[рвандони Xум[урии Тоxикистон дар муассиса[ои рeзонаи таълими умумb ба та[силоти умумии асосb (дањсола) [уrуr доранд. (аз 1 сентябри соли 2011 мавриди амал ќарор дода шавад). (ЌЉТ аз 21.07.10с, №634). Rабули хонандагон ба зинаи сеюми та[силот дар муассиса[ои таълимии умумb мувофиrи майлу хо[иш ва rобилияту завrи наврасон сурат мегирад. [ангоми ба зинаи сеюм гузаронидани хонандагон бо rарори маrомоти идораи муассисаи таълимb имкон дорад имти[он xорb карда шавад. Та[сил дар мактаб[ои миёнаи умумии муассиса[ои таълимии давлатb имкон дорад дар баробари та[сили ройгон бо хо[иши падару модари (шахсоне, ки он[оро иваз мекунанд) хонандагон дар асоси шартномаи тарафайн пулакb сурат гирад. Таълими миёнаи умумb бо гирифтани имти[он ба анxом мерасад. Тартиб ва шакли имти[онро маrоми давлатии идораи маориф муrаррар мекунад. Бо rарори маrоми идораи муассисаи таълимb ва дар мувофиrа бо маrомоти ша[рb, но[иявии идораи маориф барои мунтазам содир намудани амалиёти uайриrонунb ва вайрон намудани оинномаи муассисаи таълимb имкон дорад хонандагони синну солашон ба 17 расида аз мактаб хориx карда шаванд. (ЌЉТ аз 25.03.2011с, №709) Rарори мазкур нисбати кeдакони ятиму бепарастор дар мувофиrа бо маrомоти васояту парасторb rабул карда мешавад. Маrомоти ма[аллии идораи маориф бо мувофиrаи маrомоти ма[аллии [окимияти давлатb масъалаи бо кор таъмин намудан ё ба мактаби дигар гузаронидани чунин хонандагонро [ал менамояд. Тарбия ва та[сили кeдакони ятиму бепарастор дар мактаб[ои та[силоти умумии муrаррарb ё дар хонаи бачагон, мактаб – интернат[о ташкил карда мешавад. Дар сурати мавxуд будани заминаи зарурии моддb дар муассисаи таълимии миёнаи умумb та[силоти ибтидоии касбиро низ ташкил кардан мумкин аст. Муассиса[ои та[силоти миёнаи умумие, ки барои фаъолияти касбомeзb иxозатнома (литсензия) доранд, метавонанд дар асоси шартнома бо ташкилот[о тайёрии ибтидоии касбии хонандагонро [амчун хизматрасонии таълимии иловагb, аз xумла пулакb, ба ро[ монанд. Тайёрии ибтидоии касбb дар муассиса[ои таълимии миёнаи умумb дар [ар [олат тан[о бо розигии хонандагон ва падару модари (шахсоне, ки он[оро иваз мекунанд) он[о ташкил карда мешавад. жүктеу/скачать 0.53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|