Сабақ №1 Тақырыбы: Антропометриялық өлшемдер
жүктеу/скачать 38.25 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Зертханалық бөлім
- Теориялық сұрақтар
|
Практикалық сабақ № 1 Тақырыбы:Антропометриялық өлшемдер. Мақсаты: Сабақта студенттер өзінің дене дамуының көрсеткіштерін өлшеуді үйрену, анализдеу. Зертханалық бөлім: Адамның тұрғандағы және отырғандағы бойын өлшеу, салмағын анықтау. Дененің ұзындығын анықтау: қолдың, аяқтың, тоқпан жіліктің, санның, балтырдың, білектен саусақ ұшына дейін, табанның, кеуденің, омыртқа жотасының ұзындығын. Арқа, көкірек қуысының пішінін анықтау Айналымдардың ұзындығын өлшеу: бас, мойын, иық, көкірек, тыныс алғанда, тыныс шығарғанда, бел, жамбас, балтыр айналасын өлшеу. Теориялық сұрақтар: Антропометриялық өлшемдер, оған қандай өлшемдер жатады? Соматометрия, физиометрия, самотоскопиялық өлшемдер деген не ? Жалпы биологиялық ұғымдар: бой, даму дегеніміз не? Денсаулық дегеніміз не? Абсолютті, практикалық денсаулық деген не? Әдебиеттер: Дүйсембин «Жасқасай адам физиологиясыменмектепгигенасы» Алматы, 2004Хрипкова А.Г., Антропова М.В., Фарбер Д.А. Возрастная физиология и школьная гигиена М., Просвещение 1990 Леонтьева Н.Н., Маринова К.В. Анатомия и физиология детского организма, М., Просвещение 1986 Великанова Л.К. Практические занятия по возрастной физиологии и школьнойгигиене 1. Антропометрия (грек. Antropos – адам, metreo – өлшеу) – адамның негізгі физикалық көрсеткіштерін өлшеу арқылы, физикалық дамуын бағалау. Антропометриялық көрсеткіштерге бойы, дене салмағы, кеуде қуысының өлшемі және басқалары жатады. Жалпы физикалық даму көрсеткіштері ағзаның функционалды жағдайын көрсетеді және денсаулық жағдайы мен жұмыс қабілеттілігін бағалауда маңызы бар. Өлшеуді тексеруден өткен өлшеуіш құралдармен өлшейді: таразы, бой өлшегіш, сантиметрлік лента. Барлық өлшеуді күннің бірінші жартысында, аш қарынға, физиологиялық қажеттіліктерден кейін жүргізілгені дұрыс. Өлшенетін адам жеңіл тоқыма киімде болуы керек. Бойды өлшеу (дененің ұзындығы) Дененің ұзындығын өлшеу үшін бой өлшегішті қолданады, ол алаңға бекітілген сантиметрлік шкалаға бөлінген вертикалды енсіз жұқа тақтайша. Вертикалды енсіз жұқа тақтайшада жоғары-төмен қозғалатын көлденең орналасқан планкасы бар (сурет 37). Шараның орындалуы: Шараның мақсаты мен жасалуы туралы науқасқа түсіндіру, келісімін алу. Гигиеналық әдіспен қолын өңдеу. Бой өлшегішті жұмысқа дайындау. Бой өлшегіштің планкасын бойынан биікке көтеру. Науқасқа алаңның ортасына вертикалды енсіз жұқа тақтайшаға арқасын тіреп тұруын өтіну (аяқ киімсіз). Науқас вертикалды енсіз жұқа тақтайшаға 3 нүктесі тиіп тұруы қажет: өкшесі, жамбасы, жауырыны. Сыртқы есту тесігі мен көзі бір көлденең сызықта тұратындай деңгейде басын ұстап тұру. Бой өлшегіштің жылжымалы планкасын науқастың басына тигізе түсіреді (баспай). Планшеттің төменгі шетіндегі шкаладағы сан науқастың дене ұзындығын көрсетеді. Бой өлшегіш алаңынан абайлап шығуын сұрайды. Өлшеу дәлдігі – 0,5 см дейін. Бойды күннің бірінші жартысында өлшеген дұрыс, өйткені адамның бойы кешке қарай 1-2 см кішірейеді. Бұның себебі –шаршау, бұлшықет тонусының төмендеуі, омыртқа аралық шеміршек дискілерінің және тік жүру нәтижесінде табанның тегістелуі. 2. Theсоматометрия немесе антропометрия – бұл адам денесінің өлшемдері мен пропорцияларын зерттеуге және бағалауға арналған ғылым. Оның атауы екі грек сөзінен шыққан: сомат (бұл «дене» дегенді білдіреді) және метр (бұл өлшемді білдіреді), сондықтан бұл атау сөзбе-сөз «дененің өлшемі» дегенді білдіреді. Бұл ғылым медицина, тамақтану, спорттық дайындық, антропология, тіпті криминалистика сияқты бірнеше пәндерде тікелей қолданыста болады. Бір қарағанда қарапайым болғанымен, антропометрия – күрделі ғылым. Себебі, бұл жай адам денесінің әр түрлі диаметрі мен ұзындығын өлшеу ғана емес, сонымен қатар олардың арасындағы пропорцияларды белгілеу. Сонымен қатар, соматометрия белгілі бір этникалық топтар мен адамдардың физикалық ерекшеліктерін тарихтың әр кезеңдерінде, сондай-ақ жеке адамның бүкіл өміріндегі өлшемдер мен пропорциялардың өзгеруін анықтауға мүмкіндік береді. Advertisement Негізгі өлшемдер Соматометриядағы негізгі өлшемдер – салмақ пен биіктік. Екі өлшем де кез-келген медициналық тексерістің маңызды бөлігі болып табылады. Олардың ішінен дене салмағының индексін (BMI) есептеуге болады, бұл адамның тамақтану мәртебесінің жеткілікті дәл көрсеткіші. Сонымен қатар, биіктікпен жеке тұлғаның дене бетін есептеуге болады. Бұл ақпарат дәрі-дәрмектердің кейбір түрлерін, протездерді таңдаған кезде және тіпті күйген науқастар сияқты ерекше жағдайларда гидратацияны есептеу кезінде пайдалы. Салмақ пен биіктік туралы мәліметтерді алу өте қарапайым, тек пайдалы және нақты ақпарат алу үшін клиникалық шкала мен биіктік шыбығы болуы керек. Кішкентай балалар үшін инфантометр, клиникалық масштабқа өте ұқсас, бірақ жастармен жұмыс жасау үшін арнайы конфигурацияланған құрал болуы керек. Ерекше клиникалық өлшеулер Салмағы мен бойы кез-келген медициналық тексерістің негізгі бөлігі болғанымен, белгілі бір клиникалық контексттерде білу қажет антропометриялық мәліметтердің саны өте көп. Advertisement Мысалы, іш шеңберінің диаметрі жүрек-қан тамырлары қаупін анықтауда өте маңызды. Бұл диаметр кәдімгі рулетка арқылы өлшенеді, оны бағалауға жататын адамның іші айналасында, еденге параллель және кіндік деңгейінде орналастырады. Еркектерде 90 см-ден және әйелдерде 80 см-ден үлкен іш шеңбері жүрек-қан тамырлары қаупінің жоғарылауымен синоним болып табылады. Бұл шара BMI-ге қарағанда болашақ қан тамырларының қаупін болжауда дәлірек болады. Екінші жағынан, педиатрияда антропометриялық өлшеулер күн сайын балалардың өсуін бағалау үшін қолданылады. Өмірдің алғашқы жылдарында бас пен мидың өсуін анықтауға мүмкіндік беретін бас шеңбері ең көп қолданылғандардың қатарына жатады. Аспаптық арнайы өлшеулер Осы уақытқа дейін тек дәрігердің қабылдауында және үлкен асқынуларсыз қарапайым немесе аз мөлшерде қарапайым құралдармен алуға болатын антропометриялық өлшемдер туралы айтылды. Advertisement Алайда, заманауи соматометрия қарапайым физикалық тексерумен өлшенетін шамадан тыс көп нәрсені қамтиды. Ол үшін адам денесінің белгілі бір өлшемдерін анықтайтын арнайы құралдар болуы керек, оларды басқаша білу мүмкін болмас еді. жүктеу/скачать 38.25 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|