Сабақтарға арналған «Компьютерлік графика» пәні 050719 «Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар»

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Тәжірибелік сабақтарға арналған

«Компьютерлік графика» пәні

050719 «Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар»

мамандығы

Павлодар
Әдістемелік нұсқаулықты ПМУ ҰС Н 7.18.2/11

бекіту парағы

БЕКІТЕМІН

ФМжАТФ деканы __________С. К. Тлеукенов “___”_____________200_ж.

Құрастырған: аға оқытушы, а.ж.м.__________ Кишубаева Алтынай Тулпаровна

(қолы)
Есептеу техникасы және бағдарламау кафедрасы

Тәжірибелік сабақтарға арналған

(қолы)
“Физика, математика және ақпараттық технологиялар” факультетінің әдістемелік кеңесінде мақұлданды

«__» _________ 200_ ж. №__ хаттамасы

ӘК төрағасы _______________________ А.Т. Кишубаева

Сарам жұмыстар Autocad 2004 арқасында автоматтандырылған жобалауы жүйесінде орындалады.

Жұмыстар иілгіш сақтаушыларда файлдар түрінде беріледі.

Сарам жұмыс қорғануында тәлімгер тапсырманы орындалып жүруін, толық суреттеп айтуға тиісті білу керек

АЖЖ(САПР) кіріспесі. Жабдықтын талабы. Жаңа сызбаны жасау. Орта жүйесін күйге келтіруі. Интерфейстің пакеті. Сызба ұйымдар құралдары. Командалардың енгізу әдістері және тап белгісі. AutoCAD жүйесінде объектілердің таңдау тәсілдері (Вариант бойынша). Мысалы

№2 ТӘжірибелік жұмыс. Жұмыс ортаны дайындау

AutoCAD командалар жүйелері, қолданылатындар жұмысшы орта жасауы жанында. Өлшеу бірліктерінің құру командалары, сызу шекараларының, сызу тәртіптерінің, координаталардың пайдаланушылық жүйелері, басқару командалары бейнелеумен экранда, мәтіндік стильдердің жасау, жүйелік өзгергіш күйге келтірудің. Бір келкі стильдердің жасау. (Вариант бойынша) Мысалы

№3 ТӘжірибелік жұмыс. Құрал екі Өлшем объектілердің сызуы

Команда сызықтардың сызу, көпбұрыштардың, шеңберлердің, эллипстердің, доғалардың, мәтін генерациялары және штрих түсіру. (Вариант бойынша) Мысалы

№4 ТӘжірибелік жұмыс. Құрал чертеждерді редакциялау

Құрал чертеждердің редакциялау. Grips объектілерінің редакциялау қосымша құралмен. Полилиний мен редакциялау, сплайндардың, штрих түсірудің, мәтіннің. (Вариант бойынша) Мысалы

№5 ТӘжірибелік жұмыс. Чертежге мӨлшерлерді түсіру

Ұзындық, бұрыштағылар, мөлшерлер. Доғалардың мөлшерлері және шеңберлер. Шығарудың, шығару және жылдам мөлшерлер. Олшем блокты редакциялау командалары. (Вариант бойынша) Мысалы

№6 ТӘжірибелік жұмыс. Кілегейдің құруы

2.1. сурет сызуында көрсетілген, құру үшөлшемді модельдендіру бөлшегін жасау мысалында кілегейдің қорын қолдануын қарастырамыз. Астындағы бұл бұйым кезекпен модельдендірілгеннің біреуі мүмкін болатын ғана көрсетілген. (Вариант бойынша) Мысалы
2.1 Қосалқы құрулар

1. Остік сызық құруы

Түсінік:

Түсінік:

Түсінік:

Cурет.2.1. Бұйым беттерін құруына арналған негізгі ақпарат.

Түсінік:

Түсінік:

(0,0,3) нүктеде ортасымен және радиуспен 8,5 шеңбер салу.

Түсінік:

20 тең SURFTAB1 айнымалы жүйесінің мағынасын орнатыңыздар

Түсінік:

3. Z координаттар жүйесі бөлшек осьмен қосыңыздар.

2.2. Сурет. Бұйым беттерінің жасауына арналған қосалқы құрулар

Түсінік:

Түсінік:

Түсінік:

Түсінік:

Түсінік:

2.3. сурет. Деталь үлгісінің жалпы көрінісі

8. Бөлшек оң жақ бетін жасаңыздар.

REVSURF командасы

Түсінік:

6 полисызықты құрылуын көрсетіп және 1 сызыққа сәйкес келетін айналу осін тауып, айналу бетін салу.
Салынған үлгіні SHADEMODE және 3DORBIT командалар көмегімен көруге болады.
№7 ТӘжірибелік жұмыс. Бұйымның қатты денелі үлгілерін жасау

(Вариант бойынша)

Қатты денелі үлгілеуді 3.1. суреттегі құжатты сызбасы көрсетілген детальді құрастыру мысалымен қарастырайық.




3.1 сурет. Бұйымның қатты денелі үлгілері құруға арналған негізгі хабар.
3.1 Детальдың сыртқы формаларын құрастыру

1. Детальдың сыртқы конфигурациясына сәйкес келетін денені құрастыруға арналған жаңа қабатты ағымды етіп жасап құрастырыңдар.

LAYER командасы
2. Z осінің горизонталды ориентациясын беріңдер.

UCS командасы
3. Айналу денесі горизонтальды орналасқан 031 цилиндрлік бөлімін салыңыздар.

CYLINDER командасы

Түсінік:

31 диаметрі мен 10 биіктігінде негіз орталығы (0,0,0) нүктесінде орналасқан цилиндрді салу.
4. Айналу денесі горизонтальды орналасқан конустық бөлімін салыңыздар.

SOLIDEDIT командасы

Түсінік:

Жақ бетінің 6 градусқа бұрылып 35 ұзындықта бұрын салынған цилиндрді шет сығуы жолымен қиылған конус салу.
5. Айналу денесі горизонтальды орналасқан Ø 20 цилиндрлік бөлімін салыңыздар.

CYLINDER командасы

Түсінік:

20 диаметрі мен 15 биіктігінде негіз орталығы (0,0,45) нүктесінде орналасқан цилиндрді салу.
6. Әлемдік координаттар жүйесін орнатыңыздар және оны (25,0,-28) нүктесіне әкеліңдер.

UCS командасы
7. Тік орналасқан цилиндрді салыңыздар.

CYLINDER командасы

Түсінік:

20 диаметрі мен 56 биіктігінде негіз орталығы (0,0,0) нүктесінде орналасқан цилиндрді салу.
8. Әлемдік координаттар жүйесін орнатыңыздар және оны (6,0,0) нүктесіне әкеліп 90 градусқа Ү осіне сәйкес бұрыңдар.

UCS командасы
9. Ағымды координаттар жүйесінде ХҮ жазықтығында фланцтың контурын салыңыздар.

PLINE командасы

FILLET командасы
10. Фланцтың денесін салыңыздар.

EXTRUDE командасы

Түсінік:

4 биіктігіне фланцтың салынған контурын «сығу».
11. Шеңбердің төменгі оң тесігін ағымды координаттар жүйесін XY жазықтығында салыңыздар.

CIRCLE командасы
12. Фланцтың төменгі оң тесігіне сәйкес цилиндрді салыңдар.

EXTRUDE командасы

Түсінік:

4 биіктігіне фланцтың салынған контурын «сығу».
13. Әлемдік координаттар жүйесін орнатыңыздар

UCS командасы
14. Фланцтың тік бұрышты тесігінің сілемін жасаңыздар .

3 DARRAY командасы

Түсінік:

Сәйкес -40 пен 30 Ү пен Z остері бойымен элементтер арасындағы 2x1x2 сілемін бер.
15. Фланцта тесіктерді жасаңыздар.

SUBSTRACT командасы

Түсінік:

Фланц денесінен төрт цилиндрлық тесіктердің денесін «шегеру» қажет.
16. Барлық құрастырылған денелерді бір денеге біріктіріңдер.

Құрастырулар нәтижесінде детальдың сыртқы конфигурациясына сәйкес дене жасалды. (3.2 сурет).

3


.2. сурет. Детальдың сыртқы конфигурациясы

3.2 Детальдың ішкі формаларын құру

1. Бұйымдардың ішкі конфигурациясына сәйкес келетін дененің құруына арналған жаңа қабат ағымды етіп жасап істеңіздер; ­ алдындағы құрулар жасалған қабатты өшіріңіздер.

LAYER командасы
2. Әлемдік координаттар жүйесін орнатыңыздар, содан соң Z осінің көлденең ориентациясын беріңіздер.

UCS командасы

Түсінік:

Ү осіне сәйкес 90 градусқа координаттар жүйесін салу.
3. Көлденең орналасқан тесіктің Ø20 цилиндрлік бөлімді салыңыздар.

Командасы CYLINDER

Түсінік:

20 диаметрі мен 8 биіктігінде негіз орталығы (0,0,0) нүктесінде орналасқан цилиндрді салу.

4. Көлденең орналасқан тесіктің конустық бөлігін салыңыздар.

SOLIDEDIT командасы

Түсінік:

Жақ бетінің 6 градусқа бұрылып 24 ұзындықта бұрын салынған цилиндрді шет сығуы жолымен қиылған конус салу.
5. Көлденең орналасқан цилиндрлік бөлігін салыңыздар.

SOLIDEDIT командасы

Түсінік:

Ұзындығы бұрын 3-ке қиылған конустың шетін сығу жолымен цилиндр салу.
6. Көлденең орналасқан тесіктің Ø 14 цилиндрлік бөлімін салыңыздар.

CYLINDER командасы

Түсінік:

14 диаметрі мен -14 биіктігінің (0,0,60) нүктесіндегі негіз орталығының цилиндр салу.
7. Көлденең орналасқан тесіктің конустық бөлігін салыңыздар.

SOLIDEDIT командасы

Түсінік:

Жақ бетінің 45 градусқа бұрылып 2 ұзындықта бұрын салынған цилиндрді шет сығуы жолымен қиылған конус салу.
8. Көлденең орналасқан тесіктің Ø 10 цилиндрлік бөлімін салыңыздар.

SOLIDEDIT командасы

Түсінік:

Ұзындығы бұрын 11-ге қиылған конустың шетін сығу жолымен цилиндр салу.
9. Көлденең орналасқан тесіктің ішінде цилиндрлік жонуын салыңыздар.

CYLINDER командасы

Түсінік:

20.5 диаметрі мен –4,5 биіктігінің (0,0,8) нүктесіндегі негіз орталығының цилиндрін салу.
10. Әлемдік координаттар жүйесін орнатыңыздар және оның бастамасын (25,0,-28) нүктесіне әкеліңіздер.

UCS командасы
11. Тік орналасқан тесіктің Ø 14 цилиндрлік бөлімді салыңыздар.

CYLINDER командасы

Түсінік:

14 диаметрі мен 14 биіктігінің (0,0,0) нүктесіндегі негіз орталығының цилиндрін салу.
12. Тік орналасқан тесік конустық бөлімін салыңыздар.

SOLIDEDIT командасы

Түсінік:

Жақ бетінің 45 градусқа бұрылып 2 ұзындықта бұрын салынған цилиндрді шет сығуы жолымен қиылған конус салу.
13. Тік орналасқан тесіктің Ø 10 цилиндрлік бөлімді салыңыздар.

SOLIDEDIT командасы

Түсінік:

Ұзындығы бұрын 10-ға қиылған конустың шетін сығу жолымен цилиндр салу.
14. Әлемдік координаттар жүйесін орнатыңыздар .

UCS командасы
15. Тік орналасқан екінші тесікті салыңыздар.

MIRROR3D командасы

Түсінік:

ХҮ жазықтығына сәйкес соңғы жасалған дененің айналы бейнесін салу.
16. Барлық құрастырылған денелерді бір денеге біріктіріңдер.

UNION командасы

Құрастырулар нәтижесінде деталь конфигурациясына сәйкес дене жасалды

(сур. 3.3).

Сурет.3.3. Бөлшек тесіктерінің кескін үйлесімі

3.3 Ақырғы құру

1. Детальдың сыртқы құрулары орындалған қабатты қосыңыздар.

2. Детальды ішкі тесіктермен бірыңғай денеге ұйымдастырыңыздар.

SUBSTRACT командасы

Түсінік

Детальдың сыртқы түрін, денесін тесіктер формасына сәйкес келетін анықтаушы денеден «шегеру».
3. Керекті орында фаскілерді ұйымдастырыңыздар.

CHAMFER Командасы
4. Қажетті орында галтельдерді ұйымдастырыңыздар.

FILLET командасы
Салынған үлгіні SHADEMODE командасымен бояп, 3DORBIT командасының көмегімен қарауға болады (сурет .3.4).

Сурет .3.4. Бұйымның қатты денелі үлгілерінің жалпы көрінісі.

№8 ТӘжірибелік жұмыс. Кеңістікте фланц құжатты сызбасының құрылуы

4.1 Бөлшектің суреттелуі

Осы жұмыста (сурет 4.1) құбыр крестовинасының жұмыс чертежін қатты денелі жобалауын жасау тәсілдері көрсетіледі. Крестовина соңында фланцтары бар әр түрлі диаметрлі екі қиылысушы құбырлардан түзеледі. Фланцтарда болттарға арналған тесіктерді болады.

Сурет .4.1. Қатты денелі деталь үлгілерінің жалпы көрінісі

Чертежді оңайлатуына ешқандай нығыздалған элементтер қарастырылмайды. құбырлардың сыртқы беттері өзара галтельдер көмегімен жанасады. Сонымен қатар, фланцтердің беттері галтельдер көмегімен жанасады. Құбырлардың ішкі беттері жанаспайды. Фланцтер мен тесіктердің фаскілері болады. Барлық мөлшерлер мм-мен келтірілген.

4.2 Мақсаттың қойылуы

Жұмыстардың өткізу идеологиясы келесіде негізделген: крестовинаның ішкі қуыстарын беретін екі құбыр мен екі цилиндрдің қатты денелі үлгілері құралады. Онан әрі бірыңғай ішкі қуыс жасауға арналған қуыстардың цилиндрлері шегеріледі. Осыдан кейін операциялардың қолдану жолымен фланцтарда тесіктер жасалады; көлемдердің шегерулері. Содан кейін, екі құбыр бірыңғай денеге бірігеді. Сол бірыңғай денеде талап ететін барлық галтельдер мен фаскілер жасалады. Одан кейін екі айналы симметриялы жазықтық бойынша дененің бөлінуі өтеді. Осы жаңа денелердің біреуінің негізінде (мейлінше сол жақтың) дененің жазықтықпен бөлінуі өтеді, осы бөліну қажетті сызықтармен толықтырылып, штрихталады. Одан кейін сол жақтың денесі бөлшектенеді де, ішкі беттерде жатқан барлық объектілер жойылады. Содан соң ішкі беттерде жатқан барлық объектілер бөлшектенеді, артық сызықтық объектілер ішкі цилиндрдің қиылысуына сәйкес кеңістік сызығының сақталуымен жойылады. Оң жақ денелер сондай операция нәтижесінде өтеді, бірақ оның сыртқы беттердің галтельді көшірулеріне сәйкес элементтері сақталады.

4.3 Құру кезеңдері

Қатты денелі үлгілерді жасау операциясын қабылдауды жеңілдету үшін тісті доңғалақ бірнеше деңгейлерге бөлінген.

1. Келесі команда бойынша тұйық полисызықты салыңыздар (бірінші ішкі цилиндр):

pline

-210.,0.

-210.,40. 210.,40.

210.,0.

с

2. Келесі команда бойынша тұйық полисызықты салыңыздар (екінші ішкі цилиндр):

pline

-60.,220.

0. 
   ,220.
   

0.,-220.

-60. ,-220.

с

3. Келесі команда бойынша тұйық полисызықты салыңыздар (бірінші құбыр):

pline

-200. ,40.

-200. ,110.

-180.,110.

-180.,50. 180.,50. 180.,110. 200.,110.

с

4. Келесі команда бойынша тұйық полисызықты салыңыздар (екінші құбыр):

pline

-60,-210. .

–140.,-210.

-140,-190.

-70.,-190.

-70.,190.

-140.,190.

-140.,210.

-60.,210.

с

5. Салынған полисызықтардан айналу денелерді жасаңыздар.

6. Фланцтағы тіректің астына тесіктердің келесі құрылуы үшін цилиндрлерді жасаңыздар. Тесіктердің мөлшері мен диаметрлерін пайдаланушы өзі анықтай алады.
7. Тіректің астына тесіктердің құрылуы үшін құралған цилиндрлерді шегеріңдер.
8. Құбырларды біріктіріңіздер.
9. Қуыстардың цилиндрлерін біріктіріңіздер.
10. Біріккен құбырлардан біріккен қуыстарды шегеріңдер .
11. Алынған крестовинаны толық құю арқылы жан-жақтан қарап шығыңыз.
12. Фланцтың барлық тесіктерінде 2x45° фаскісін құрастырыңдар.
13. Галтельдер қабырғаларында 5x45° фаскісін құрастырыңдар (әр галтельде үш фаскіден: ішкі цилиндрден сыртқы жазықтыққа көшу қабырғасында, фланцтың сыртқы жазықтығынан цилиндрлік жазықтығына көшу қабырғасында және фланцтың цилиндрлік бетінен оның ішкі жазықтығына көшу қабырғасында)
14. Құбырлардың сыртқы беттерінен фланецтердің ішкі жазықтығына барлық көшу қабырғаларында 10 радиусты галтелилерді салыңыздар
15. Сыртқы цилиндрлік беттерден екі қисық сызықты қабырғаларында 20 радиусты галтельдерді салыңыздар. Бұл дәрежеде қатты денелі үлгі жасау процесі аяқталған деп есептеуге болады. Алынған үлгіні әр алуан көрініс түрлерінен жан-жақты қарастыруға болады.
16. Алынған қатты денелі үлгіні жаңа орынға көшіріп алыңыздар .
17. Көшірілген үлгіні екі симметриялы жарты бойынша YZ паралельді жазықтығына бөліңдер.
18. Кесілген дененің екі жартысынан жазық қималарды алыңыздар. Алынған облыстарды сызық жасалмайынша бөлшектеңіздер. Сол жақты штрихтандар. Оң жақтағы артық сызықтарды алып тастаңыздар, тек сыртқы контур сызықтарын ғана қалдырыңыздар.
19. Өңделінген қатты денелі үлгінің сол жартысын бөлшектеңдер де көшу қабырғасы бар цилиндрдің ішкі беттеріне жатпайтын барлық объектілерді абайлап алып тастаңдар. Қабырғасы бар цилиндрлік беттің қажетті бөлігі алынбай қалған соң, объекті бөлшектеп, қайтадан керексіз бөліктерді алып тастаңыздар. Нәтижесінде екі кеңістік сызықтары (сплайндар) қалады, оларды жазық құжат сызба сызықтар қабатына қою керек.
20. Ұқсас операцияны құжат сызбасында екі цилиндрлік беттің галтельді көшуіне сәйкес келетін екі сызық (кеңістік сплайндары) қалмайынша кесілген қатты дененің оң бөлігімен жасаңыздар.
21. Бейнені үстіңгі жағынан қараңыздар. Жасалған эллипстердің кеңістіктік екеніне қарамастан, олар керемет көлденең проекциялар береді .
22. Жазық чертеждің жеткіліксіз сызықтарын толықтырыңыздар, керекті жерде осьтер салыңыздар, рұқсатын, мөлшерлерін, өлшеу базаларын, бетті өңдеу символдарын және де т.б. ЕСКД-ні қажет ететін ақпаратты қойыңыздар.

Дәл осылай басқа түрлер жасауға болады.

Жоғарыда суреттелген ұқсас қабылдаулар көмегімен үлгі кеңістігінде шамалы күрделі контрукциялардың чертеждерін жасауға болады .

жүктеу/скачать 170.26 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: