Сабақтың мақсаты: а Білімділік: Оқушыларға химиялық қарудың ұрыстық қасиеттерін түсіндіру

№110 мектеп-лицейінің АӘД пәні оқытушы-ұйымдастырушысы

Взвод командирі оқушыларды сапқа тұрғызады, оқытушыға рапорт береді, амандасу, түгендеу, оқушылардың сырт көрінісін тексеру.

-ҚР Конституциясы қай жылы Президент жарлығымен бекітілді?

-Кіші офицерлер құрамын ата?

-ЖҰМ-дағы мотоатқыш бөлімше құрамының саны қанша?

-Атқыштарды алғашқы атуға және жаттықтыруға арналған қарулады ата?

-АКМ-нің салмағы қанша кг?

-РГД-5 қол гранатасын алысқа лақтыру қашықтығы неше метр?

-ҚР мемлекеттік туының авторы кім?

-Маңдайшеп дегеніміз не?

-ҚР ның Қорғаныс министрі кім?

-ҚРҚК-нің құрылған күнін ата?

-Аға офицерлер құрамын ата?

-БТР-дегі мотоатқыш бөлімше құрамының саны қанша?

-Қарсыластың тірі күшін жоюға арналған және жеке қару болып табылатын қарудың атын ата?

-АК-74 қаруының салмағы қанша?

-Ф-1 қол гранатасын алысқа лақтыру қашықтығы неше метр?

-ҚР мемлекеттік елтаңбасының авторларын ата?

-Саптың (оң,сол) жақ шеті не?

-Көрсетілген бағыттағы бірінші жүріп келе жатқан әскери қызметшіні кім деп атайды?

-Жоғары әскери қолбасшы кім?

Жаңа сабаққа кіріспе

І -бөлімше:

-Азаматтық қорғаныс дегеніміз не?

-Мектепте азаматтық қорғаныс бастығы кім болып саналады?

-Жаппай жою қаруларын ата?

-Ядролық жарылыстың факторларын ата?

Химиялық қару дегеніміз не?

ІІ бөлімше:

-Төтенше жағдайлар дегеніміз не?

-Мектепте азаматтық қорғаныстың штаб басшысы кім болып саналады?

-Ядролық қару дегеніміз не?

-Ядролық жарылыстың түрлерін ата?

-Зақымдаушы әрекеті басталуының жылдамдығына қарай улағыш заттар нешеге бөлінеді?

Саяси хабарламалар:

ҰУХЗ улағыш заттар мен уыттылар жатады, ол адам мен жануарлар ағзасын зақымдауға арналады, сондай-ақ ҰУХЗ өсімдіктердің әр түрін зақымдау үшін қолданылатын фитотоксиконттар да жатады.

Ұрыстық улағыш химиялық заттар (ҰУХЗ) әрекеттері жөнінен:

• 
  жүйке жансыздандыратын әрекетті УЗ - VХ (ви-икс), зарин, заман;
  
• 
  тері-іріңдік әрекетті УЗ – иприт, люизит;
  
• 
  тұншықтырғыш әрекетті УЗ – фосген, дифосген;
  
• 
  жалпы улы әрекетті УЗ – синил қышқылы, хлорциан;
  
• 
  тітіркендіргіш әрекетті УЗ – СS (си-эс), СR (си-ар);
  
• 
  психохимиялық әрекетті УЗ – ВZ (би-зет) деп бөлінеді
  

Бу және жұмсақ дисперлі аэрозоль қалпындағы химиялық зат ауаны уландырып, дем алу арқылы тірі жанды зақымдайды (ингаляциялық зақымдану).

Қатты дисперлі аэрозоль және тамшы түріндегі ҰУХЗ жергілікті жерді, қару-жарақты, әскери техниканы, әскери киімді, қорғану құралдарын, суларды зақымдап, қорғалмаған тірі жанды оның тері бетінде бөлшектердің түскен кезінде де, олардың зақымданған жер бетінің булану

нәтижесінде түсу немесе тірі жанның зақымданған жермен түйісу жасағанда да зақымдауға қабілетті.

Тірі жанның зақымдануы зақымданған тамақ өнімдері мен суды қолдану кезінде де болуы мүмкін.

Химиялық зақымдану құралдарын әскери мақсатта ішінара пайдалану барлық соғыстар тарихында өз орнын тапқан.

1914-1918 жылдары 180 мың тоннадай әр түрлі УЗ шығарылды, оның 125 мың тоннадайы ұрыс алаңдарында қолданылды. Тек Германияның өзінде 34 млн-дай химиялық снарядтар дайындалды. Дүниежүзілік соғыста УЗ-дан зақымданғандардың жалпы саны 1 млн 300 мың адамдай болды.

1925 жылдың 17 маусымында 37 мемлекеттің өкілдері Женевада «Соғыста тұншықтыратын улы немесе басқа да тәрізді және бактериялогиялық заттарды қолдануға тиым салу туралы хаттамаға» қол қойды. Кеңестер Одағы бұл хаттамаға 1927 жылы қол қойып, оны 1928 жылы мақұлдады. Қысқа мерзім ішінде Женева хаттамасын әлемнің көптеген елдері мақұлдады. Кейбір ірі мемлекеттер, мысалы АҚШ пен Жапония, оны мақұлдаудан бас тартты. Тек 50 жыл өткеннен кейін ғана АҚШ бірнеше ұсыныстар енгізе отырып, бұл хаттаманы мақұлдауға мәжбүр болды.

Бірақ тарихта Женева келіссөзіне қарамастан, басқыншылық соғыста химиялық қаруды қолданғаны туралы деректер бар. Мысалы, 1935-1936 жылдары Эфиопиямен соғыста итальяндықтар жаппай химиялық шабуылды 19 рет жүргізді. 760 мыңдай әскер мен Эфиопия тұрғындарының 30%-дайы химиялық қарудан қаза тапты. Химиялық қаруды Жапония 1937-1943 жылдары Қытаймен болған соғыста қолданды.

АҚШ халықаралық келіссөздерді бұзып, 1951-1952 жылдары Кореядағы ұрыс қимылдары кезінде химиялық қаруды қолданды. Көптеген жылдар бойы американдық агрессорлар Вьетнамға және Үндіқытайдағы басқа мемлекеттерге қарсы соғыста химиялық қаруларды кеңінен қолданды.

Химиялық қаруларды объектілерге жеткізу үшін авиация, ракеталар, артиллерия мен инженерлік және химиялық әскери заттар қолданылады.

Соғыста химиялық қаруды қолданудың бүкіл адамзат ұшін қауіптілігін ескере отырып, әлем қауымдастығы бүкіл армия арсеналынан химиялық қаруды шығарып тастау, оған толық тиым салу үшін күрес жүргізеді.

• 
  Химиялық қару дегеніміз не?
  
• 
  Ұрыстық улағыш химиялық заттар (ҰУХЗ) әрекеттері жөнінен қалай бөлінеді?
  
• 
  Ұрыстық улағыш химиялық заттардың (ҰУХЗ) ұрыстық түрлері туралы айтыңдар.
  
• 
  Химиялық қаруды қолдану тарихы туралы айтыңдар.
  

№110 мектеп-лицейінің АӘД пәні оқытушы-ұйымдастырушысы

Мақсаты: Ауған ардагерлерінің ерліктерін дәріптеу. Ардагерлермен кездесу арқылы Отанын сүюге,батырлыққа тәрбиелеу.

Барысы:

1-жүргізуші: Сәлеметсіздер ме, қымбатты ұстаздар,оқушылар және бүгінгі кешіміздің қонақтары! Құрметті қонақтар, бүгінгі «Ауған ардагерлері » атты әскери-патриоттық кездесу кешіміздің мақсаты тарих қоржынының бір басында жатқан Ауған соғысы туралы оқушыларға мағлұмат беру, патриоттық рухы жоғары, қайсар жауынгер ағалар ерлігін үлгі ету, Ауған соғысында опат болған боздақтар рухына тағзым етуге, есімдерін мәңгі құрметтеуге тәрбиелеу үшін ұйымдастырылып отыр.

2-жүргізуші:

Қазақстан-көк байрақты нұр едің

Сен дегенде лүпілдейді жүрегім.

Өзің менің қуанышым, бақытым,

Өзің менің мақтанышым, тірегім.

Қыран құсым көк, аспанда самғасын,

Желбіресін көк байрағың сан ғасыр.

Жас ұландар, берік ұста туыңды,

Жарқыратып туған елдің таңбасын.

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әнұраны орындалады.

1-жүргізуші: Бүгінгі «Ауған ардагерлері » атты әскери-патриоттық кездесу кешімізді ашып беру үшін сөз кезегін мектеп-лицей директоры

Адилмырза Таждиновқа береміз.

2-жүргізуші: -Отан алдындағы қасиетті борышы мен парызын ерлікпен, батылдықпен атқарған және Ауған соғысында қаза тапқан ержүрек, әрі батыл қаһарман жауынгер ағаларымызды 1 минут үнсіздікпен еске алайық!

1-жүргізуші: Ауғанстан туралы не білеміз? Мұсылман мемлекетінің жағдайы туралы хабардарсыздар ма? 1978 жылғы сәуір төңкерісінен басталған елдегі ахуал алапат үзік-созық соғысқа әкеп соқтырды.

Тарих беттеріне үңілсек...Бүгінгі кеште бізде Ауған соғыс ардагерлерің таңыстырып өттейік .

Жаңақорған аудандық қорғаныс істері бөлімі бастығы майор Сабыржан Әлімбетов

Аудандық білім бөлімінің әдіскері Қайрат Оралбеков.

Ауған соғысы ардагерлерінің төрағасы: Қуаныш Аблаким.

Мырзахметов Жалғас.

Әуелов Ермек.

Ахметов Бектұрсын

Мырзатаев Батырша

Азамов Асанхан

Ауған-Тажік шекарасының әскери борышын өтеген Ғ.Мырзахметов

Ән. «Алға Қазақстан» орындайтын Абдулла Қанат

2-жүргізуші:

Армысың Ауғандық жауынгерлер,

Жырым бар жараланған жаныңды емдер.

Өлгендердің жәннатта болсын жаны,

Тірілерің мың жаса - демекші, оқушыларымыздың арнайы дайындаған «Тағдырын білем ауған даласының » өлең жырларына кезек берсек.

9 сынып оқушылардың өлең жырларың қабыл алыңыздар.

Қан майданда қан аққан бұлақтардан,

Ауғанның көк аспанын тұмандатқан,

Сұрапыл майдан бопты қасіретті.

Дұшпанмен бетпе-бет көп шайқастарда

Жасқанып шегінбеген, тайсалмаған,

Отан үшін бас тігіп айқасқанда,

Оққа ұшты қанша қазақ қайсар балаң,

Қанды кешіп жүреді алда ерлер.

Міне, бүгін сіздерге жыр ақтарам,

Ассалаумағалейкүм, ардагерлер!

Соқыр билік тұсында сумаң қаққан,

Соғыстар аз болғандай, ғасыр дерті

Тастаған енді ер жетер шақта қырып,

Кектерін олар үшін заман алар.

Кебенек киген ұлын аттандырып,

Қабірін құшап қалған аналар бар.

Ешбір қауіп Отаныма төнбесін,

Шамшырағы еш отаудың сөнбесін.

Берік болсын керегесі елімнің,

Жас ұрпағым, мұндай соғыс көрмесін.

Сөз кезегің қонақтарға берелік-----.Жаңақорған аудандық қорғаныс істері бөлімі бастығы майор Сабыржан Әлімбетов ағай.

Мектебіміздің 1997 жылы туылған жас өспірімдеріне құжат тапсыру рәсіміне куә болайық.

Ән :орындайтын «Қазақтай ел қайда» орындаушы: Асқар Жандаулет.

2-жүргізуші

Аудандық білім бөлімінің әдіскері жастарды әскери-патриоттық рухта тәрбиелеп жүрген Қайрат Оралбековке сөз кезегін берейік.

Ерлік қылған ағаларым, аспан асты, жер үсті,

Біз сәндікке кемегенбіз шалбар менен бөрікті

Отан ана алдындағы өтеймін деп борышты,

Аттандыңдар,атқардыңдар соғысты- демекші сөз кезегін Ауған ардагерлеріне береміз.

Ауған соғыс ардагерлерінің төрағасы-------Қуаныш Аблакимге сөз кезегін берейік.

Киеліндей жүретін кіл есінде

Кір түсірме ел деген ұл есімге.

Атамекен-бақыты бабалардың Жеңіп алған сан ғасыр күресінде.

Күндерімен,түнімен, гүлдерімен

Өзіңдікі ол сенің білесің бе?

Ел де сені сүйеді кезегінде,

Өмір бойы жүреді ол өзегінде. Күләш Ахметова жырлағандай мектебіміздің оқушылары, қазақ елінің болашақ жас ұландары ерлік істерді үлгі етіп , Отанымыздың іргесін қорғайтын патриоты боларына сеніміміз мол!

Ардагерлерге оқушылардан естелік қабыл алыңыздар:

Қызылорда облысы

Жаңақорған ауданы

№110 мектеп-лицейінің АӘД пәні оқытушы-ұйымдастырушысы

Адилов Асылбек

Тарихи интеллектуалды сабақ тақырыбы: Ауған асуында от кешкендер!

Мақсаты: Ауған оқиғасының тарихи мағыналық ақиқатын ашу
Тәуелсіздік жолында күрескен ағаларымыздың ерлігін кейінгі ұрпаққа үлгі ете отырып, жастарды Отансүйгіштікке, ерлікке баулу, Ауған соғысы ардагерлеріне құрмет көрсету

Көрнекілігі: Проектор, экран, компьютер,слайдтар

Жоспары:
І. Кіріспе (ашылуы, қонақтарды таныстыру)

Барысы:
1 – жүргізуші

2 – жүргізуші:

1-жүргізуші: Мектебіміздің ұлағатты ұстазы, оқушыларға білім беру азаматтық парызым деп білетін

2-жүргізуші: сонымен қатар, ауған соғысы ардагерлері жалпы ардагерлер семинарларын облыстық деңгейде жақсы өтуіне атсалып жүретін,

1-жүргізуші: тәрбиелілік маңызы бар, патриоттық іс-шараларды ұйымдастыруда алдына жан салмайтын Адилов Асылбек ағайды сабағымызды ашып беру үшін алдарыңызға шақырайық.

2-оқушы: Ақжұлдыз

3-оқушы: Ұлзира
1 – жүргізуші:
- Осыған байланысты қазіргі жастарға қойылатын талап өте жоғары деңгейде екенін біле отыра жастардың білім алуға, еңбекке деген, Отан қорғауға деген жауапкершілігі қаншалықты деңгейде екені жайлы ой бөлісе отырсаңыздар!

Ардагерлер ойы.

2 – жүргізуші
Құрметті қонақтар ендігі кезекте келешегіміз бен жарқын болашағымыздың жасаушысы, жалындаған жас ұрпаққа жауынгер ағалардың аманаты ретінде «Ұрпаққа аманат» арнауын назарларыңызға ұсынамыз.

Ұрпаққа аманат

Баласы батыр туғаннан

Даламен бірге қайнасып

Тамыры терең кететін

Ел үшін өткен батырлар

Олардың ерлік тәлімі

Атойлап шапқан батырлар

Ел үшін қиып құр жанды

Жауына күшін көрсетіп

Бабалар салған сара жол

1 – жүргізуші:

ІІІ. «Сыр сұхбат»

1-жүргізуші: «Сыр сұхбат» алаңына келіңіздер. Сіздермен сұхбаттасып, әңгіме жүргізетін сыныбымыздың озат оқушы Айнұр.
Айнұр:

Біз соғысты көбінесе бұқаралық ақпарат құралдарынан, теледидардан, мұғалімдерімізден, оқулықтардан оқып, біліп жатамыз. Ал енді бүгін кездесудің, сұхбаттасудың сәті түскен екен, ендеше ойымызда жүрген сауалдарымызды қойып, жауабын біліп алайық. Қанша дегенмен көзбен көрген кісінің әңгімесі басқаша болады емеспе. Сұрақты бастап қоя берсек рұқсат па?

Соғыс қалай басталды? Сіздерді майдан даласына ерікті түрде алып кетті ме әлде күш көрсету, зорлық-зомбылық жасау арқылы ма?

Айтыңызшы, ауған соғысы өте қатал болды. Тіпті, баласынан айырылған аналарда, баласының соғыста қайтыс болғандығын ешкімге білдірмеу, айтпау керек болды дейді. Бұл қаншалықты рас, шындыққа жанасады ма?

Майданға қанша жас аралығындағы азаматтарды алды? Және де біздің Жаңақорған ауданынан соғыс даласына қанша адам аттанды, майданға кеткен азаматтарымыз түгел оралды ма?

Қазіргі бейбіт заман сарбаздарынан қандай батырлық, ерлік қасиеттерін көріп

жүрсіз?
5) Өз тәжірибеңізден қазіргі жастар өз елінің патриоты ретінде қандай болу керек деп

ойлайсыз?

дұрыс деп ойлайсыз?

Т.б. сұрақтар қойылады.

1 – жүргізуші:

2-жүргізуші: Бүгінгі жас ұрпақ, Ертеңнің тірегі. Қазіргі кезде жастарға көп міндет жүктелгенін білеміз. Міндет деп айтуға да келмес, дұрысы барлық жағдай жасалып жатыр. Аллаға шүкір, мұң мұқтажымыз жоқ, мынадай кең сарайдай мектепте білім алудамыз. Бірақ біз бүгінгі жас ұрпақ, болашақта ел тірегі болатынымызды ұмытпауымыз керек.

1-жүргізуші: Сол үшін сыныбыздың қайсар ұландарын сынамаққа бел будық. Қазағымның қара нардай жігіттері дайынбыз ба?
Оқушы: Сұлтан
Мен қазақпын, Ұланымын елімнің,
Мен қазақпын, тірегімін жерімнің.
Ұланымын туын көкке көтерген,
Болашаққа алға бастап жетелер.
Қиындығын қазағымның әрқашан
Қайыспайтын қара нардай көтерер.
әрине, дайынбыз!
ІҮ. “Жауынгер жасұлан” сайысы

Блиц сұрақтары

2. “Кім жылдам” ойыны

3. “Әуенді тап” ойыны

4. Жағдаяттық сұрақтар

1.Блиц сұрақтары

7. Қазақстан Республикасының ең жоғарғы заң шығарушы орган? Парламент

8. Қазақстан Республикасының Конституциясы бойынша, әрбір азаматтың қасиетті борышы мен міндеті: Қазақстан Республикасын қорғау

9. Қазақстан Республикасының әуе қорғаныс күштерінің құрылымы?

Әуе қорғаныс күштері (авиация);

әуе қорғанысына қарсы әскер;

Артиллерия

«Кім жылдам» ойыны

3. Әуенді тап. әр қайсысы жеке жеке жауап береді.

Жағдаяттық сұрақтар:

Шабуылда ұрысты кім басқарады?

Потриот ұғымын қалай түсінесің?

Әскерге сен не үшін барасың?

Командирді қорғау, сарбаз үшін не?

ІҮ. Қорытынды сөз / Ой түйін/

2 - Жүргізуші: