Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оқушыларға өсімдіктің көптүрлілігі туралы түсінік беру

Амандасу,түгендеу,оқушылардың зейінін, назарын жаттығулар орындау арқылы сабаққа аудару

Тақырыбын, мақсатын хабарлау. Өсімдіктердің көптүрлілігі

Өзің білетін ағаштар мен бұталардың бір-бірінен ең негізгі айырмасы неде екенін еске түсір.Сурет бойынша жұмыс: Қырыққұлақ. Итмұрын. Қарағай

Суреттегі өсімдіктерді мұқият қарап зерделе. Қайсысы қандай ағаштың жапырағы екенін есіңе түсір. Жұмбақты шешіңдер.

1. Жасыл ине киімім, 2. Түрі шар сияқты,

Жайлаймын тау биігін. Түсі қып-қызыл.

Жаңа жылды тойласақ, Дәмі бал сияқты.

Төріңдемін үйіңнің.

2. Оқулық бойынша жұмыс: оқып, түсіндіру. 3. Сергіту сәті

1. Оқушыларға оқыту: іштей, дауыстап-тізбектей.

2. Сұрақтарға жауап беру

- Өсімдіктердің өсіп жетілуі үшін қандай жағдайлар қажет?

- Өсімдіктер қандай жер, ауа райы жағдайларында тіршілік етуге бейімделген?

Балықоты

Балықоты, балдыршөп — су бетінде қалқып немесе су ішінде өсетін көпжылдық шөптесін өсімдіктер. Қазақстанда 3 түрі: бүкір, үшқұлақты, кіші БалықотыТобыл, Есіл өзені бойында, ағынсыз не ағыны аз, тұщы суларда өседі. Жапырақтары жойылып кеткен нежұқа қабыршақ түрінде сақталған, сондықтан Балықотының денесі жапырақтың да, сбақтың да, кейде тамырдың да рөлін атқарады. Өте сирек гүлдейді. Жемісі қапшық тәрізді. Аталық және аналық гүлдері бір жерде топтасып гүлшоқырын құрайды. Олар өсімді (вегетативті) жолмен көбейеді. өсімдік денесінің төменгі жағындағы қалташықтарының ішінде кішкене тақташалар түзіліп, кейін олар бүлініп, жеке өсімдікке айналады. Балықоты тақташаларның құрамында 24%-тей протеин, 17 — 20%-тей клетчатка болғандықтан, оларды балықтар мен су құстары қорек етеді. Кепкен күйінде үй жануарлары, әсіресе доңыздар үшін пайдалы. Халық медицинасында дененің қызуын басатын дәрі ретінде пайдаланылады. Балықоты — су бетінде қалқып өсетін, кең тараған өсімдік. Кейде кішігірім су объекті айдынын тұтас басып кетеді. Бұл [[құбылыс|құбылысты}} қате түсініп, зиянды су көздерінің "көктеуі" ретінде қабылдайды. Іс жүзінде балықот көмір қышқылын жедел түрде сіңіріп, көп мөлшерде оттек бөліп шығарады. Бүл өсімдік суды көптеген зиянды заттардан тазартады. Көптеген ағыссыз, тұйық су көздеріндегі тіршілік тек осы өсімдіктің арқасында ғана мүмкін болады. Суларды тазартуда (әсіресе фенолдық қосындылардан) тұңғиықта өсетін харалық су өсімдіктері (хара, нителла, топелла және т.б.) үлкен рөл атқарады. Бұлар споралық өсімдіктер. Су өсімдіктерінің тазартқыштық қасиеттерін көптеген кәсіпорындарда ақаба суларды тазартуға табысты түрде қолданады. Бүл үшін арнайы қамыс және басқа да су өсімдіктері отырғызылған хауыздар салынады.

Секвойя


Sequoia sempervirens



Секвойя — мәңгі жасыл қылқан-жапырақты ағаштар туысы. Жалғыз түрі — мәңгі жасыл секвойя (биіктігі 100 м-ден артық, диаметрі 6-10 м), жер шарының ең биік ағаштарына жатады. 3000 жылға дейін жасайды. Калифорния тауларында өседі. Бұл тұқымдаска мәңгі жасыл ағаштардың тағы бір түрі — секвойядендрон (мамонт ағашы) жатады. Діңі тік, түзу, биіктігі 100 м-ге дейін болатын, 2500 жылдай (кейде 3000-4000 жыл) жасайтын ағаш. Олардың ішіндегі "Генерал Шерман" деп аталатын ең үлкенінің биіктігі 83 м, жер бетінен 1,5 м биіктікте құлаштағанда 24,1 м. Секвойялар сәндік үшін Еуропаның саябақтары мен бақтарында, Қырымның оңтүстік жағалауында өсіріледі.^[1]

ҮІІ Бекіту кезеңі: қорытындылау

-Балалар, картағаназараударсақ, қызылтүспенбоялғанқандайжерлер?

-Қызылтүспенбоялғантаулыжерлер.

-Дұрыс, олайболсабізтаулыжерөсімдіктеріменжануарларытуралымағлұматаламыз. Әроқушыныңалдындакарта тұрады, оларталғантаулардытүсіріпотырады.

-Балалар, Н.Ә.Назарбаев«Қазақстан-2030»стратегиялықбағдарламасындаҚазақстандыненіңсимволыретіндеалды?

- «Қазақстан-2030»жылдарыОртаАзиябарысынаайналады,яғнибіздіңмемлекетімізеңірі ,алпауытмемлекеттерментерезесітеңеледідеген.

-Осындайғыбарысқандайаңжәнеқандайаймақтаөмірсүредідепойлайсыңдар?

-Барысөтеепті, жылдам, жыртқышаң. Олбиіктауқұздарынмекендейтінаң. Барыстыңсаныбүгіндекүртазайыпкеткендіктен, қазірқорғауғаалынды. Барыстың шапшаңдығыменептілігітуралыаңыз, әңгімелерөтекөп.

Арқар-өтеіріаң. Олтаужайылымдарынмекендейді. Түндемұздыалқапқадейінөрлептүнейдіде, ертеңгісінжайылымғақайтатүседі. Сондай-ақтаутеке, марал, ақбөкендерт.бмекендейді. (әржануарғажеке-жекесипаттамаберу).

Таулыжерқұстары.

- Таулыжерқұстарыөтекөп. Биіктастықұздардаұлартіршілікетеді.

Ұлар-ірі, түсітасреңдессұрғұлтқұс. Ол 5-10-нантоптасыпжүреді. ОларҚыстатауқуысынатоптасыпқонақтайды. Оларбірін-біріжылытып, суықтанқорғайды.

Қозықұмай-олтікқұздардымекендейтінқұс.Қозықұмайеліктіңлағы,суыр,арқардыңқозықасыт.б. менқоректенеді. Олірітұяқтыжануарларғадашабуылжасайды. Екпіндепұшып, олардықанатыменқағып,құзданқұлатады. Бұларданбасқатауормандарындабүркіт, үкі, жапалақ, құр, шіл, тоқылдақ т.бқұстартіршілікетеді.