Сабақтың мақсаттары: Білімділік

№41 жалпы білім беретін орта мектебінің

Тақырыбы: Жарықтың сынуы. Жарықтың сыну заңы.

1. Жарық құбылыстарының жаңа қасиеттерімен танысу, сыну ұғымын қалыптастыру, сыну заңы мен формуласын үйрету,

2. Оқушылардың эксперименттік дағдыларын дамытуды жалғастыру;

3. Сыну құбылысының схемалық суретін сала білу;

1. 
   Оқу материалын талдай білу дағдысын дамыту; бақылау, салыстыру, оқылған құбылыстар мен фактілерді салыстыра білу, қорытынды жасау.
   
2. 
   Жаңа білім беру, білімді қолдану дағдысын дамыту, ақылға салу дағыдысын қалыптастыру,.
   

Өзі және топ мүшесі үшін жауапкершілік ала білуге тәрбиелеу;.

І кезеңде-жұмыс дәптері,тақтадағы «ашық журнал»,мұғалім мен оқушылырдың жеке журналдары;

ІІ кезеңде-оқулық;слайдтар;On-line тақтасы;тәжірибеге керекті заттар;тақта,бор.

ІІІкезеңде- жұмыс дәптері, тақтадағы «ашық журнал»,мұғалім мен оқушылырдың жеке журналдары;

1. 
   Геометриялық оптика құралы (оптикалық диск);
   
2. 
   Өмірде кездесетін сыну құбылысын көрсету (тарелка, су, тиын);
   
3. 
   Тебен иненің сатакандағы суда сынуын көсрету;
   

І кезеңде- жұмыс дәптерден үй тап.тексеру,сұрақ-жауап арқылы өткен сабақты бекіту.

ІІ кезеңде-а)оқулықпен өзбетімен іздену әдісі;б)тәжірибе арқылы зерттеу;в)практикада бекіту.

ІІІ кезеңде- үшдеңгейлік тапсырмаларды өзбетімен біртіндеп орындау арқылы бағалау әдістері.

б)үй тапсырмасын тексеріп,тақтадағы ашық журналға белгілеу;

в) «көпір тапсырмаларын» тексеру.

І деңгей

«Ой толғау»

А) Жарық көздері қаншаға бөлінеді және оларды ата?

Ә) Күннің көрінетін беті не деп аталады?

Б) Жарық сәулесі дегеніміз не?

В) Жарықтың таралу заңы.

Г) Жарықтың шағылу заңы қалай тұжырымдалады?

Ғ) Жазық айнада қандай кескін алынады?

Д) Дербес жарық көздеріне не жатады?

Ж) Күнге ең жақын орналасқан 176 күнде бір айналатын планетаны ата?

З) Шағылған жарық көздеріне не жатады?

И) Күнді 365 күнде бір айналып шығатын тіршілік көзі бар планетаны ата?
Жауаптарына мысал:

А) Жарық көздері қаншаға бөлінеді және оларды ата?

Д) Дербес жарық көздеріне не жатады?

З) Шағылған жарық көздеріне не жатады?

Ж) Күнге ең жақын орналасқан 176 күнде бір айналатын планетаны ата

И) Күнді 365 күнде бір айналып шығатын тіршілік көзі бар планетаны ата?

А) α;

Б) γ ;

А) айнаның жазықтығына симметриялы;

Ә) нәрсенің жалған кескіні;

Б) жазық айна.

А) α ;

Б) γ ;

А) 3;

Б) 4;

А) хромосфера;

Ә) Фотосфера;

Б) Ионосфера;

А) 3;

Б) 4;

А) жарық сәулелерінің жиынтығы;

Ә) жарық көзі;

Б) жарық энергиясы.

№ 1. Жазық айнаға түсу бұрышы 20º болса, жазық айна мен шағылған сәуле арасындағы бұрышты тап.

№ 2. Шағылу бұрышы 35 º болса, түсу бұрышын тап.

№ 3. Түсу бұрышы 70 º болса, жазық айна мен шағылған сәуле арасындағы бұрышын тап.

№ 4. Жазық айнаның алдына биіктігі 2 см А әріпі қойылған болса, айнадағы кескін қанша см?
«Қатесін тап» (сергіту сәті)









ІІ кезең. Жаңа сабақ.

Мұғалім: (Проблемалық ситуация)

Бүгінгі сабағымызда жарық сәулесінің аса бір қызықты қасиеті жарықтың сынуы мен мен оның қолданылуын қарастырамыз.

/Тақтаға жаңа сабақтың тақырыбын жазады/

Жарықтың сынуы. Жарықтың сыну заңдары.

а)Өз бетімен жаңа тақырыпты меңгеру

ә) Жұмыс нәтижесін мұғаліммен бірігіп талқылау

Жауап: Екі ортаны бөлетін шекара арқылы өткенде, жарықтың таралу бағытының өзгеруін жырқтың сынуы дейміз.

Сынған сәуле мен екі ортаны бөлетін шекараға сәуле түскен нүктеден тұрғызылған перпендикуляр арасындағы бұрыш (_) сыну бұрышы деп аталады.

Жарық аудан шыныға өткенде сынған сәуле перпендикулярға жақындайтынын тәжірибеден көрдік. Бұл сыну бұрышы түсу бұрышынан аз екенін көрсетеді. Сонымен қатар тұсу бұрышын сан мәнін (градус)сыну бұрышының сан мәніне бөле отырып олардың тұрақты екеніне назар аударамыз.

Бұдан қандай тұжырым айтуға болады?

Жауап:

• 
  Түскен сәуле, сынған сәуле және екі ортаны бөлетін бетке сәуле түскен нүктеден тұрғызылған перпендикуляр бір жазықтықта жатады.
  
• 
  Түсу бұрышы синусының сыну бұрышы синусына қатынасы екі орта үшін тұрақты шама болып табылады.
  



Бұл заңды Синелус заңы деп те атайды. Оны ХVІІ ғасырда (1621ж) В Синелус тұжырымдаған. Ал 1630 жылы Р. Декарт оған теориялық негіздеме жасаған. Формуладағы n – сындыру көрсеткіші деп аталады.

3. Жарық сәулесі вакумда 300000 км/с жылдамдықпен тарайды. Жарық 300000 км/с кем жылдамдықпен таралатын орта оптикалық тығыздығы жоғары орта деп аталады.

Жарықтың бір ортадан екінші ортаға өткенде сыну себебі әртүрлі ортада жарық жылдамдығының түрліше болатындығынан. Яғни, оптикалық тығыздығы жоғары ортада жарық жылдамдығы кемиді. Ортаның сындыру көрсеткіші осы жылдамдықтың неше есе кемитінін көрсетеді.

Сонда берілген екі орта үшін (ауа – су, ауа – шыны...) заттың сындыру көрсеткіші





б) Сұрақтар мен аяқталмаған тапсырмалары бар плакатты әр топ аяқтайды.

Тақтаға іліп әр топ басшысы оқып таныстырады.

в) Тәжірибе көрсету арқылы теориялық білімдерін бекіту.

Тарелке, су, тиынмен жасалатын тәжірибені көрсету.

Тарелкеге тиын салып қойып, оған тиын көрінбейтіндей қырынан қарап тұрып жәйлап су құямыз. Аздан соң тиын көрінеді.

Тиын неге «көтерілді»?

Бұл тәжірибелер екі түрлі ортаның шекарасында, яғни су-ауа шекарасында жарық сәулесі түскенде бір бөлігі шағылып, ал бір бөлігі екінші ортаға өтетінін және өткенде бағытын өзгертінін (сынатынын) дәледейді.
ІІІ кезең:(кері байланыс)

а)технология бойыша деңгейлік тапсырмаларды орындау бөлімі

б) қорытынды баға шығару

Жұмыс дәптердің мазмүны

Бос орынды толтырыңдар:_______________________________________________

_______________________________________________________сыну бұрышы деп атайды.
Түскен сәуле,сынған сәуле және екі ортаны бөлетін бетке_____________ ___________ бір жазықтықта жатады.

сыну көрсеткішін есептеу формуласы (Снеллиус заңы).

Түсу бұрышы синусының сыну бұрышы синусына қатынасы_________ _____________болып табылады.
ІІІдеңгей:.

1. Жарық сәулесі бірінші ортадан екінші ортаға өткенде, түсу бұрышы 60⁰,ал сыну бұрышы 30⁰ болса,бірінші ортаға қатысты екінші ортаның салыстырмалы сыну көрсеткіші неге тең?

Берілгені: Шешуі:

γ=30⁰

α=60⁰
n=?
Жауабы:________________________________________________________________
2.Алмастағы жарық жылдамдығы 124000км/с.Алмастың сыну көрсеткішін табыңдар.

Берілгені: СИ: Шешуі:

с=3*10⁸м/с

Жауабы:________________________________________________________________

(Бағалау)

Сабақтың тақырыбы: Жарықтың сынуы. Жарықтың сыну заңдары.

Оқушының аты-жөні	Ідеңгей (5ұпай)	ІІдеңгей (4ұпай)	ІІІдеңгей (3ұпай)	Сыныпта жинаған балы	Үй тапсырма Сының балы	Жалпы ұпай	Бағасы

«Жеке журнал»

Аймаганбетова Гулимай