Сабақтың міндеті : Адам қарым-қатынасындағы «дос», «достық» ұғымдарына түсінік беру

1. Адам қарым-қатынасындағы «дос», «достық» ұғымдарына түсінік беру.

2. Оқушыларға достар арасындағы рухани жақындықтың мәнін ұғындыру, достық сезімдерін дамытуға ықпал ету.

3. Оқушыларды сыпайылыққа, әдептілікке, жауапкершілікке, сезімталдыққа, адалдыққа тәрбиелеу.

1. 
   Ұйымдастыру.
   

Әрбір адам – туысым, досым, жұрағат,

Әрбір сабақ- үйрену, ұғу, ұлағат.

Әрбір ісім- тіршілік, тірек, адамдық,

Әрбір сөзім – шындық, бірлік, адалдық.

2. Шаттық шеңбері. Балалар, бәріміз шаттық шеңберіне жиналдық. Енді бір-бірімізге бүгінгі күніміздің тамаша өтуіне арнап жақсы тілектер айтайық. /Оқушылар «Досыммен бірге» ойыны арқылы бір-біріне жақсы тілектер айтады./

3. Келіңдер, ойланайық, пікірлесейік. /оқушылардың достық, достар туралы пікірлерін кеңейту үшін үнтаспадан Х. Закарияновтың сөзіне жазылған О. Көшеровтың «Достарым » әнін тыңдауды ұсыну.Оқушылар бірге айтып отырады./

Толтыра көңілдің отын, достарым,

Қатемді түзеп, жол тапсам дұрыс біліп қостадың.

Қиналған шақта бөлісіп жүрек жылуын,

Жүріңдер сендер қолтықтан демеп, достарым.

Қайырмасы:

Жабыққан сәтте қас-қағым,

Жаныңды ұғар басқа кім.

Жаңа бір әуен бастадым,

Сендерге арнап достарым.

Дос деген сөздің мағынасына терең мән беріп көрдіңдер ме?

Достың көп болуы мүмкін бе?

«Досы көпті жау алмайды» деген сөзді қалай түсінесіңдер?

Достары көп болу үшін адам қандай болуы керек?

Өз достарың жайлы не ойлайсыңдар?

/ Бұл сұрақтарды талдауда оқушылардың пікірлерін тыңдап, әр оқушының адамдар арасындағы достық сезімі өмірде олардың бірін бірі қажетсінуінен, құрмет тұтуынан шынайы тілектестікпен өзіндей көріп сенуінен, біріне-бірі тірек, медет болуынан қам-қайғасыз кезде ғана емес, әсіресе қиын-қыстау күндерде іркілместен қасынан табылудан риясыз, есепсіз жомарттықтан көрінуі, бір-біріне пейілі, ықыласы түскен, жан жүрегі қалаған, көзқарасы мен ой-ниеті үйлескен, мінездері сыйымды адамдар достықтың , сыйластықтың, мейірімділіктің үлгісін көрсете алатындығына оқушылардың назарын аудару./

/Оқушылардың әңгімелесу, пікірлесуде айтылған ойларын жалғастыру үшін оқулықта берілген «Екі дос» әңгімесін оқытып, ойларын, пікірлерін, сөйлеуін әрі қарай дамыту./

Екі дос бір егістікте жұмыс істейтін. Бірінің отбасы, балалары бар, ал екіншісі жалғыз басты еді. Күн батқанға дейін жұмыс істеп, достар тапқан өнімді тепе-тең етіп екіге бөліп алатын. Бір күні жалғыз басты адам ішінен: «өнімді және шыққан пайданы тепе-тең бөлгеніміз дұрыс болмады, мен жалғыз тұрамын, сондықтан да айтарлықтай көп қажеттілігім де жоқ» деп ойлады. Осындай оймен, түн сайын бір қап өнімді досының үйінің алдындағы сарайға жасырын апарып тұрды.

Досы да ішінен: «Өнім мен пайданы бірдей бөлгеніміз дұрыс емес, менің отбасым бар, қартайған шағымда олар маған қарайды. Ал досымның болса ешкімі жоқ, қартайған кезінде оған қарайтын адам болмайды. » деп ойлайды. Осылайша бұл да түн жамылып, үйден шығып досының қорасына өнімді апарып тұрады. Алайда қорадағы өаптардың саны неліктен азаймайтынына екі дос та түсінбей жүреді. Бір түні бір-бірінің қорасына жасырын қап тасып жүргенде, олар кездесіп қалады. Сонда ғана олар болған жайдың мәніні түсінеді. Қаптарды жерге қоя салып, достар құшақтаса кетеді.

Достардың бір-біріне деген адал ниеті мен достығын қалай бағалар едіңдер?

Өз достарыңа қалай көмек көрсетіп жүрсіңдер?

Сендердің ойларыңа осылай жасау келер ме еді?

/Сұрақтарды талдау барысында оқушылардың өздерін екі достың орнына қойып, достықтың сырын түсінбеген, қадірін білмеген балалардың бойында пейіл, ықылас, сыйластық сезімін оятады./

6. Тапсырма. Дәптермен жұмыс.

/Мәтін бойынша негізгі ойды мақсат ете отырып, оқушылар кестені

толтырып, білімдерін бекіте түседі/

Адалдық	Жанашырлық	Ақылдылық	Кішіпейілділік
Екі достың шынайы достығы	Екі достың бір-бірінің жағдайын іштей түсінуі	Екі достың бір-біріне айтпай жақсылық істеуі	Екі достың бір-біріне адалдығы, жанашырлығы.

7. Жаңа ақпарат.

/Оқушылар әңгімелесу, мәтінмен жұмыс жүргізілгенен кейін оқулықта берілген ақпаратты оқып достық жайлы ойларын, білімдерін дамыта түседі./

Адамдардың бір-біріне деген адал сенімі, өзара тілеулес ортақ көзқарасы достыққа ұластырады. Достық дегеніміз адамдардың өзара жауапкершілігі, сыйластығы мен бір-біріне қамқорлығы , рухани жақындықтары. Достық қарым-қатынас адамдарға өзара сеніс жүктейді. Достар бір-біріне қуанышта да, қиыншылықта да ниеттес, қамқор болады. Достық –сыйластықтың, мейірбандылықтың мөлдір көзі. Оны уақыт та, қиындық та үзе алмайды.

8. Тапсырма. Оқулықпен жұмыс.

/Оқулықта берілген тапсырманың мақсаты оқушыларды өз беттерімен ізденуге, негізгі ойды қосалқы ойдан айыра білуге үйрету./

Тіршілікте құрыштай бол төзімді,

Сан мәртебе алдаса да өзіңді.

Тағдырыңды еш уақытта жазғырма,

Тіпті кейде болса әзәзіл азғырған.

Өрге жүзген өнегелі ісімен,

Таңда адал дос өз теңіңнің ішінен.

Жүргендер көп достық атын малданып,

Алайда тек қалма оған алданып.

9. Дәйексөз.

/Оқушылар сабақ тақырыбына сай дәйексөзді түсініп оқып, дәптеріне жазып қояды./

/ Дәйексөзді көзқарас-себеп-мысал-қорытындылау арқылы талдайды/

Сабақ бітуге, қоңырау шалынуға жақын қалды. Оқушылар кітап, дәптерлерін жинап қоңырауды сабырсыздана күтуде. Қоңырау үні естілісімен барлығы есікке қарай асықты. Арман асықпай жиналып, ең соңғы адамның сыныптан шығуын күтіп көзінің астымен мұғалімге қарап қояды.

Арман ең соңғы оқушының шығуын күтіп, жауап қатты:

-Сізбен сөйлесейін деп едім, ағай...

Мұғалім: Айта ғой, не айтпақшы едің?

Арман: Сыныптағы Айбек досым бар ғой...

Мұғалім: Иә, не болды Айбекке?

Арман: Ол ...ол анасы сырқаттанып. Шамасы ақшадан қиналып жүр ғой деймін...

Мұғалім: Солай ма?

Арман: Мен оған көмектессем бе деп едім, бірақ ол менің бұл көмегімді білсе қабылдамайды...

Оқушылар жағдаятты оқып, талдады.

1.Арманның Айбекке деген қандай ниетін аңғардыңдар?

2. Оқиға қалай аяқталады деп ойлайсыңдар?

3. Өз нұсқауың, ұсынысың қалай?

4. Досың қиналғанда қол ұшын беретін сәтің болды ма?

/Оқушылар достық туралы мақал-мәтелдер жазып, білімдерін тиянақтай түседі./

1.Шын дос үшін қалайда,

Тік қатерге басыңды.

Айыра біл алайда,

Досың менен қасыңды.

2. Досы жоқпен сырлас,

Досы көппен сыйлас.

3. Досың мың болса да -аз,

Дұшпаның біреу болса да- көп.

4.Ақылсыз достан ақылды дұшпан артық.

/Оқушылар бір-бірінің жазған мақал-мәтелдерін тыңдап, талдайды./

/Оқушылар екі топқа бөлінеді.

1-топ. «Доссыз өмір-тұссыз ас» Эссе, шығарма

2-топ. «Дос жүрегі» өлең жолдарын құрастыру. Оқушылар шығармашылық жұмыстарын тыңдап, қорытындылайды. /

Достық- адамдарды бір-біріне бауырмал, жақын ететін кіршіксіз, таза ізгілікті қарым-қатынас. Бір-біріне пейіл,ықыластары түскен , жан жүрегі қалаған, шынайы адал, кішіпейіл, қамқор адамдар ғана шынайы адал дос бола алады.

Оқушылар үнтаспаға қосылып М. Әміреевтің «Қимаймын» атты өлеңін айтады.

Ұясына батқан күнді қимаймын.

Ерте солып жатқан гүлді қимаймын.

Желдей есіп,

Желдей есіп өтіп жатқан зымырап,

Осынау жас бал күндерді,

Бал күндерді қимаймын.

М.П.Русаков атындағы №2 мектеп-интернаты

/өзін-өзі танудан ашық сабақ жоспары/