Сабақтың тақырыбы: ет кабинетіндегі жұмыс тәртібі мен қауіпсіздік техникасының ережелері

(Практикум жұмыстарын талқылау)

Өткен сабақтар бойыншақайталау сұрақтары:

1.Антивирустық программа дегенімңз не?Ол неге қарсы арналған?(не үшін керек?)

2.Антивирустық программалардың негізгі типтерін атаңдар?

3.Ақпаратты компьютерлік вирустардан қорғау шараларын атап шығарыңдар?

4.Ақпаратты сығу дегеніміз не?

5.Файлдарда архивтеу не үшін қолданылады?

6.Архивтік файл дегеніміз не?

7.Қандай архивтер көп томды деп аталады?

8.Архивтен алу дегеніміз не?

ІІІ.Жаңа тақырыпты түсіндіру.

Мәтіндік дыбыстық және графикалық ақпараттардың ұсынылуы.

Мәтіндік режимде,әдетте экран әрбірінде 80 символы бар 25 жолға бөлінеді.Экранның әрбір позициясыеа арнайы құрылғы белгі генераторымен программаланған 256 символдың бірі енгізілуі мүмкін.Мәтіндік режимде құрастырылған қарапайым суреттерді және мәліиеттерді шығаруға болады.

Дыбыс өз табиғатында ауа тербелмелі болып табылатын үздіксіз сигнал.

Компьютерге дыбыс енгізу үшін оны нолдермен бірліктердің жиыны түрінде ұсыну керек.Бұл мына жолмен жасалады:микрофонның көмегімен дыбыс электорон тобының тербелісіне айналады.Бірдей,өз уақыт аралығы(0,00002с ) сайын электр тоғының шамасын белгілейміз.Жоғарырақ мәнін-бірлік,төмен мәнін 0 деп есептейміз әрине,бәрі белгілі дәрежедегі дәлдікпен орындалады.Сонда біз дыбыстың екілік кодын аламыз,оны компьютерге енгізуге,сақтауға және өңдеуге болады.

Компьютерде дыбыстық ақпаратты шығарғанда кері процесс жүред,екілік кодтар жиыны электр импультеріне айналдырылады да,динамика арқылы өткізіледі,сонда біз дыбысты естиміз.

Қазіргі кезде компьютерден мәтіндік ақпаратты сөз сөйлеу түрінде шығару мүмкіндігі бар,яғни компьютер мәтінді «оқи алады».

Адамның сөзін қарапайым дыбыстар(фонемалалар)тізбегі және оларды ң арасындағы паузалар(үзілістер)түріеде ұсынуға болады.Мысалы,қазақ тілінде-орым тілінде 40-45 фонеманы ерекшелеуге болады.

Графикалық режимде экран жекелеген жарқырауық нүктелерге бөлініп олардың саны манитордың мүмкіндігімен тәуелді (мысалы,VGA типті экран үшін түсті болғанда,көлденеңінен-640;тігінен-480 нүкте,ал 256 түсті болғанда көлденеңінен 320;тігінен-200 нүкте)болады.

Мониторлар базалық түсінің турлері 16 стандрартты түсті болады және келесідей 4 элементпен:түстің үш құраушысы:қызыл, жасыл, көк,жарықтан мүмкін екі деңгейінің бірімен анықталады.Төрт құраушысының әрқайсысының бар болу 0 немесе 1 цифрлары ақпаратымен көрсетіледі.

Мысалы,егер еомпьютерлердің мониторы болса,онда экрандағы кескін жадтың 110 Кбайтын алады,4 битке көп керек:640*350*4=112000(байт)=110(Кбайт).

Компьютерлік кескіндер.

Растрлық

Векторлық

Графикалық ақпараттың нүктелер жиыны немесе пиксельдер түріндеұсынылуы растрлық түрдегі ұсынылу деп аталады.

Фотосуреттерде де растрлық кескін сияқты сақталады.Егер машиналарыңа сканер қосылған болса,онда кез келген фотосуретті сканерлеп алып,оларды дискіде трастрлық кескін түрінде мақтауға болады.Сканер суретті «суреткн түсіреді»де,оны «цифрланған»нүктелер жиыны түрінде көрсетеді.Осыдан кейін растрлық кескінге түрлендірілген фотосуретті Word құжатына кірістіреміз.

Ақ-қара фотосуреттер,әдетте түрлі түсті суреттерге қарағанда,сапасын жақсы сақтап сканерленеді.

Растрлық кескіндеудің артықшылықтары да,кемшіліктері де бар.

Артықшылығы:растрлық кескінді түзетуге,әдемілей түсуне,яғни оның кез келген бөлігін өзгертуге болады;нүктелерді,қажет болмаған жағдайда ішінра алып иастауға немесе басқа кез келген түсек өзгертуге болады.

Кемшілігі:растрлық кескін өлшемінің масштабын әдісімен(бір немесе бірнеше бағытта созу немесе сығу)өзгертекен де,кескіннің сапасын жоғалтатыны.Мысылы,кескінді үлкейткенде,оның көрінісі дөрекіленіп кетсе,ал кішірейткенде-кескін сапасы өте нашарлап кетеді(нүктелерді жоғалтқандықтан)

Растрлық кескіндердің тағы бір кемілігі-файлдар өлшемдерінің өте үлкендігінде (түстері неғұрлым көп және сапасы жоғары болған сайын,соғұрлым үлкен болады.)

Компьютерлік графика растрлық және векторлық болып қана қоймай фракталдық болып та бөлінеді Фракталдық графика векторлық графика сияқты математикалық есепетеулерге негізделген.

Компьютерлік графиканың қолданылу салалары.

Қазіргі кезде компьютерлік графикасыз жұмыс істеу өте қиын.

Ол тек мультфильм,компьютерлік ойын,көркем иллюстрация жасайтын мамандардың ғана емес,көптеген адамдардың іскерлік,ғылыми және инженерлік қызметінің ажырамас бөлігі.

Әрбір сала үшін графикалық редакторлар деп аталатын программалық қамтамасыз етулері жсалады.Графикалық редакторлардың түрлері мен оларды қолдану туралы жоғарыда айтылды.Компьютерлік графиканың кейбір бағыттарын қарастырайық.

Компьютерлік графика түрлерінің бірі Мультимедиа болып табылады,ол дыбысты,музыканы,мәтінді,бейне мен анимацияны(қозғалатын обьектілер)қарастырып үйлестіреді.Соңғы кездерде мультимедиа жүйесі кең таралып келеді.

Кескіннің ақпараттық көлемін анықтаңдар.

1.Компьютерде дыбыс қалай ұсынылуы мүмкін?

2.Компьютерде мәтіндік және графикалық ақпарат қалай ұсынылады?

3.Графикалық ақпараттыңқандай түрлері бар?

6.Оқушыларды бағалау.

1. Ірі ұйымдар мен халық шаруашылығы салаларына қызмет көрсету үшін қолданылатын қуатты компьютерлер:

а) мини –ЭВМ в) микро-ЭВМ с) үлкен –ЭВМ

2. Мамандандырылған компьютерлер міндеті бойынша:

а) шағын ауқымды нақты міндеттерді шешуге арналған;

в) музыкамен, графикамен, бейнелеумен жұмыс істеуге арналған;

с) технологиялық процесті басқаруға арналған

д) бірнеше адамның пайдалануына арналған.

3. Арифмометрді алғашқы ЭЕМ –дердің бірі деп есептеуге бола ма?

а) иә в) жоқ

4. Міндеті бойынша электрондық –есептеуіш машиналар былай бөлінеді?

а) .үлкен ЭЕМ, мини ЭЕМ, микро ЭЕМ, дербес пайдаланылатын ЭЕМ;

в) тұрмыстық жалпы мақсаттағы кәсіптік;

с) үстел үстілік, шағын, қпалтаға салып жүретін.

5. Өңдірістік процестерді басқару үшін ғылыми мекемелерде, жоғары оқу орындарында ғылыми зерттеу жұмыстарына қолданылатын ЭЕМ:

а) үлкен ЭЕМ; в) мини-ЭЕМ; с) дербес пайдаланылатын ЭЕМ; д) микро-ЭЕМ

6. Өңімділігі салыстырмалы түрде үлкен емес және дерек дайындау бойынша көмекші операциялар орындайтын ЭЕМ:

а) үлкен ЭЕМ; в) мини –ЭЕМ; с) дербес пайдаланылатын ЭЕМ; д) микро ЭЕМ

7. Бір адамның жұмыс істеуіне арналған ЭЕМ:

а) үлкен ЭЕМ; в) мини –ЭЕМ, с) дербес пайдаланылатын ЭЕМ; д) микро –ЭЕМ.

8. Есептеуіш машиналпарының қандай үш сипаттамасы ең маңызды деп есептеледі?

а) тез әрекеттігі; б) ішкі жад көлемі с) ЭЕМ буындары; д) габариттері е) шығарылған жылы;

ж) разрядтылығы

9. «Ашық архитектура принципі» деген не?

а) әр түрлі шалғай құрылғыларды қоса есептегенде, дербес пайдаланылатын компьютер мүмкіндіктерінің кеңеюі;

б) дербес пайдаланылатын компьютердің бұрынғы шығарылған түрімен үйлесімділігі;

с) дербес пайдаланылатын компьютердің сенімділігін арттыру тәсілі

д) адамның компьютермен қатынас жасау тәсілі

е) дербес пайдаланылатын компьютердің берілген моделі үшін программалық құрал жабдықтардың шектеусіз көбеюі.

10. Дербес пайдаланылатын компьютерлер арнайы міндеті бойынша қандай үш топқа бөлінеді?

а) тұрмыстық; б) дербес с) жалпы мақсаттағы; д) кәсіптік; е) стационарлық f) үстел үстілік;

11. Маман емес пайдаланушылар көбінесе қандай компьютерлерді пайдаланады?

а) жалпы мақсаттағы дербес пайдаланылатын компьютерлерді

б) тұрмыстық компьютерлерді

с) Пентиум

д) кәсіби бағдарлы дербес компьютерлерді

12. Үй жағдайларындағы ойын, оқу, жаттығуға пайдаланылатын, жеткілікті түрде арзан да, сенімді компьютерлер:

а) жалпы мақсаттағы б) тұрмыстық с) кәсіби бағдарлы д) стационарлық

е) үстел үстілік дербес пайдаланылатын компьютерлер

13. Жоғары тезәрекеттігі , жедел жадтың үлкен сыйымдылығы бар, пайдаланушылары маман-программистер болатын, дербес пайдаланылатын компьютерлер:

а) тұрмыстық б) жалпы мақсаттағы с) кәсіби бағдарлы дербес пайдаланылатын компьютерлер

үлкен ЭЕМ

14. Алып жүруге қолайлы және жолға шыққанда пайдалануға болатын компьютерлер класы қалай аталады?

а) LAPTOP б) NOTEBOOK с) HANDHELD д) стационарлық компьютер

15. Өлшемдері бір бет қағаздан кіші болатын, электр желісінен тәуелсіз жұмыс істейтін аса шағын компьютер:

а) NOTEBOOK б) LAPTOP с) HANDHELD д) стационарлық компьютер

1. 
   Компьютердің кеңарнасы дегеніміз?
   

2. Қандай құрылғылар сыртқыға жатады?

а) микропроцессор б) плоттер с) басқару құрылғысы д) пернетақта

3. Қандай құрылғылар қосымша деп аталады?

а) математикалық процессор б) принтер с) арифметикалық-логикалық құрылғы д) жадқа тікелей шығу контроллері

4. Мультимедиа құрал-жабдықтарының функциялық қызметтеріне нелер жатады?

а) арифметикалық операцияларды орындау, б) сөздерді тану с) ақпарат сақтау д) компьютердің барлық құрауыштарының жұмысын реттеу ;

5. Жүйелік шина функцияларына не жатады?

а) деректерді оқу б) үш бағыт бойынша ақпарат беруді қамтамасыз етуді; с) ақпарат сақтау; д) файлдарды жазу.

6. Стримердің міндеті.

а) сыртқы құрылғыларды компьютер кенарнасына қосу;

б) берілген программа бойынша компьютер жұмысын басқару

в) сирек пайдаланылатын ақпаратты тұрақты сақтау

7. Жедел жадтау құрылғысы, бұл- ішкі жад, онда

а) компьютер желіден ағытылғанда да ақпарат сақталады,

б) нақтылы міндеттерді шешуге арналған программалар сақталады

с) уақыттың осы мезетінде орындалатын программа және ол тікелей жұмыс істейтін деректер сақталады.

8. Кеш жады:

а) уақыттың берілген мезетінде программа өңдеу жады;

б) шағын көлемді жедел жад, онда жедел жадтың ең жиі пайдаланылатын бөліктері сақталады;

с) операциялық жүйе программаларын сақтауға арналған жад.

9. Сыртқы құрылғылар қандай қызмет атқарады?

а) ақпарат сақтау және өңдеу

б) компьютердің пайдаланушымен, басқару обьектілерімен және басқа ЭЕМ –дермен өзара әрекеттесуін қамтамасыз ету

с) берілген программа бойынша ЭЕМ жұмысын басқару, компьютердің барлық құрауыштарының жұмысын реттеу.

10. Келесі құрылғылардан енгізу құрылғысын көрсетіңдер?

а) телефакс б) сәулелік қалам в) плоттер г) қатқыл магниттік дискіде тасымалдаушы д) пернетақта е) сканер

11. Процессор ақпаратты қандай түрде өңдейді?

а) ондық санау жүйесінде б) мәтіндік түрде в) екілік кодта

12. Компьютер құрамына мультимедиа құрал-жабдықтарымен бірге міндетті түрде мыналар енеді:

а) модем б) CD-ROM үшін дискжетек және дыбыстық плата с) диджитайзер мен плоттер

13. Адаптер:

а) компьютерге сыртқы құрылғыларды қосуға арналған программалық құрал-жабдық

в) арнайы құрылғы, ол арқылы сыртқы құрылғы ақпараттық кеңарнаға қосылады.

с) сегіз, он алты немесе отыз екі сымнан тұратын жиынтық.

14. Компьютер жұмысының өнімділігі (операцияларды орындау шапшандығы) неге байланысты?

а) жадтаушы құрылғылардың сыйымдылығы мен тезәрекеттігіне;

в) қоректендіру кернеуіне;

с) сыртық жад сыйымдылығына

д) пернелерді басу шапшаңдығына ;

е) проецссордың тактілік жиілігіне;

15. Компьютерді желіден ағытқанда қай жеріндегі бүкіл ақпарат өшіріледі?

а) магнитоптикалық дискіде;

б) магниттік тоспаларда;

с) CD-ROM –да;

д) жедел жадта

16. Микропроцессордың міндеті:

а) сыртқы құрылғыларды ақпараттық кеңарнаға қосу;

б) ЭЕМ-нің барлық блоктары жұмысын басқару;

с) жоғары деңгейдегі программалық тілдерінде жазылған программаны машиналық кодқа аудару;

д) ақпаратпен арифметикалық және логикалық операциялар орындау.

алған білімін бекіту, тиянақтау;

(Практикум жұмыстарын талқылау)

Өткен сабақтар бойынша қайталау сұрақтары:

1. 
   Компьютерде дыбыс қалай ұсынылуы мүмкін?
   
2. 
   Компьютерлік мәтіндік және графикалық ақпарат қалай ұсынылады?
   
3. 
   Графикалық ақпараттың қандай түрлері бар?
   
4. 
   Пиксель деген не?
   
5. 
   Растрлық графиканың артықшылығы мен кемшіліктерін атаңдар
   
6. 
   Векторлық графиканың артықшылығы мен кемшіліктерін атаңдар
   

Кәдімгі мәтін – кітап, мақала, техникалық құжат, хат, бұйрық, есеп, т.б. Маңызды обьектілер: символ, сөз жол, абзац, бет.

Символға әріптер, сандар, арнайы символдар жатады. Символдардың үш түрлі параметрлері: асты сызылған, қарайтылған, таңдалған қарпімен.

Жаңа сабаққа орындалатын тапсырмалар практикум (8.1, 8.2 тапсырмалар).

IV. Сабақты бекіту.

Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:

1. Мәтінді компьютерде өңдеудің артықшылығы неде?

2. Мәтін дегеніміз не?

3. Мәтіндік құжат деген не?

4. Мәтіннің қандай түрлерін білесіңдер?

Үйге тапсырма беру: 8 – бөлім. Мәтіндік ақпаратты өңдеу. 8.1- тақырып. Мәтіндік құжаттар мен мәтіндік редакторлар. 8.2- тақырып. Мәтін түрлері. 8.3- тақырып. Мәтіндердің құрылымдық элементтері. 8.4- тақырып. Мәтіндік ақпаратты компьютерде өңдеу технологиясы.

VI. Оқушыларды бағалау.

САБАҚ ЖОСПАРЫ «Бекітемін»

_______________

Оқу ісінің меңгерушісі

«___________» ________20 ж
Пән аты: Информатика

Класы: 8«А», 8«Б», 8 «В»

Сабақтың тақырыбы: 9-бөлім. WORD мәтіндік процессоры. 9.1-тақырып. Негізгі түсініктер мен әрекеттер. MICROSOFT WORD-ты іске қосу. Мәтіндік құжат құру. Емлесін тексеру.

9.2-тақырып. Мәтіндік құжатты пішімдеу. Пішімдеу мәні. Пішімдеу режимдері.