Сабақтың тақырыбы: Химиялық элементтер- адам ағзасында Білімділік мақсаты

Адам ағзасындағы химиялық элементтердің үлесі, ағзада алатын рөлі жөнінде түсінік беру

Өз бетінше іздену, пікір айту, шығармашылық қабілетін дамыту

Адамгершілік, эстетикалық тәрбие беру

Интерактивті тақта

Аралас сабақ

Сұрақ жауап, кестемен, мәтінмен жұмыс

1. 
   Химиялық элементтердің периодтық жүйесі қай жылы ашылды? Кім ашты?
   
2. 
   Периодтық жүйеде неше период бар? Период нешеге бөлінеді?
   
3. 
   Периодтық жүйеде неше топ бар? Топ нешеге бөлінеді?
   
4. 
   Период қай металдардан басталады?
   
5. 
   Период қандай элементтермен аяқталады?
   
6. 
   Жаттығу жұмысы. 3 химиялық элементке сипаттама
   

Химиялық элементтердің биологиялық рөлі

Адам ағзасында 1000-1200гр кальций болады, 99% сүйекте, тісте, 1% жасушада, қан құрамында маңызды рөл атқарады. Магний күніне адамға 400 мг қажет. Магний жетіспесе адам ашуланшақ, жылауық болады, ұйқысы нашарлайды, қан қысымын реттеп отырады. Барий - бұл да осы топ элементі. Бірақ, ағзаға қауіпті, тұздары улы. Бауыр, сүйек, қан тамырларына зиянды.

Мырыш ІІ топтың қосымша топшасында орналасқан. Ол ферментпен гормондардың түзілуіне қажет элемент. Кадмий биологиялық рөлі теріс элемент. Ол қоқысты және пластмассадан жасалған заттарды жаққанда түзіледі. Темекінің 1 данасын тартқанда 1-2 микрограмм кадмий өкпеге барады. Сынап көп мөлшерде өте зиянды, жүрек жұмысын нашарлатады.

Мәтін №3

Бор ІІІ топтың негізгі топшасында орналасқан ағзаға қажет элемент. Өсімдіктердің өсуіне, тыныс алу процесіне, зат алмасуға оң әсер етеді. Талий күшті улы зат. 1995 жылы Пекин университетінің студенті аяқ астынан ауырып, шаштары түсе бастаған. Ауруханада тексерістен өткен кезде талий элементінен уланғанын анықтаған.

IV топ элемент көміртек – өмір негізі, ал қорғасын және оның қосылыстары улы, рак ауруын тудырады. Ертеде Рим әскери қолбасшының ұрпағы біртіндеп құрып кеткен. Себебі, үйдегі ыдыстармен су құбыры қоғасыннан жасалған. Аз мөлшерде үнемі сумен адам ағзасына жиналып, жүйке жүйесін улаған.

V топ элементі азот пен фосфор тірі ағзада кездеседі. Оларға ұқсас мышьяк тері рагын тудырады. Көмірдің күлінде, мыс өндіретін зауыт қалдықтарында кездеседі.

1. Өмір элементтері, бұлар:

А) H, C, N, O, P, S

Б) C, N, S, P, Cu, Fe

В) F, Zn, Co, Cl, J, Ca
2. Рим әскери қолбасшыларының ұрпағының құрып кетуіне олардың үйіндегі ыдыстарымен су құбыры кінәлі деген болжам бар. Олар қай заттан жасалған?

А) күміс

В) мыс
3. Темір гемоглобин құрамында кездеседі, қанға қызыл түс береді. Темір жетіспесе адамның басы ауырып, тез шаршайды. Темір қай затта көп?

А) сәбіз

Б) қарбыз

В) алма
4. Алюминийден жасалған ыдысты кедейлердің ыдысы деп атайды. Себебі:

А) ұмытшақ ауруын тударады

Б) арзан

В) дүкенде өте көп

А) Таллий

Б) Бор

В) Галлий

Есеп:

1. 
   Массасы 48 гр магний оттекпен әрекеттескенде түзілетін магний оксидінің массасын есептеңдер
   
2. 
   Зат мөлшері 2 моль кальций оттекпен әрекеттескенде түзілген кальций оксидінің (CaO) массасын есепте.
   

§59.Қайталау

Шығармашылық тапсырма: «Темірдің биологиялық рөлі»