Сабақтың тақырыбы мен мазмұны Сағат саны Өтілетін мерзімі Қолданылатын әдіс-тәсілдер



жүктеу/скачать 2.06 Mb.
бет4/25
Дата27.06.2016
өлшемі2.06 Mb.
#160945
түріСабақ
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25

Сабақтың корытындысы.

а) Сүрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.
э) Оқушылардың білімін бағалаймын.

б) Үйге тапсырма: 68-жаттығу жүмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мақал-


мөтелдердегі қосымшалардың түрлерін ажыратыңдар

Тексердім:

16. Сабақтың өтілетін мерзімі:

Сабақтың тақырыбы: Түбір мен қосымша. Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: оқушыларға сөз түлғасы жэне түбір мен қосымша жайлы толық түрде түсінік беру.

э) дамытушылық: ой - өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігі, тіл мэдениетін дамыту, сауаттылыққа баулу.

б) тэрбиелік: оқушыларды елін, жерін, Отанын қадірлей білуге, адамгершілікке, еңбексүйгіштікке, тэрбиелеу.

Сабақтың түрі: қалыпты сабақ

Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, эңгімелеу, сұрақ-жауап, бекіту, сөздікпен жүмыс, бағалау, қорытындылау.

Сабақтың көрнекілігі: дидактикалық материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, т.б. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ркымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: кіріспе, үііымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сұрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіту, қорытындылау. Сабақтың барысы: 1) ¥йымдастыру кезеңі. а) Оқушылармен сэлемдесу.

э) Кезекші мэлімдемесі.

б) Журнал бойынша түгелдеу.

2) Үй тапсырмасын сүрау.

а) Өткен сабақта өтілген ережелерді сүраймын.

ә) Жаттығу жү_мысының орындалу барысын дэптерлерінен тексеремін.

б) Сұрақ қою арқылы өткен такырыпты бекітемін.

в) Дэптерлерін алмастырамын.
3)Жаңа сабақты түсіндіру,

Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға «Түбір мен қосымша» тақырыбы жайлы түсіндіремін.

Сөздің бастапкы мағыналы бөлшегін түбір дейді. Мысалы: жолдастъщ, сауыншылар, мектептердің, көрінген деген сөздердің түбірлері - жол, сау, мектеп, көр. Себебі бүлар қосымшасыз тұрып та белгілі бір магынаны білдіреді: жол - із немесе сапар, сау - сүт алу, мектеп -оқитын орын, көр - көзбен байқау.

Осы түбірлерге жалғанган -дас, -тьщ(жолдастъщ деген сөзде), -ын, -щы (сауыншы деген сөзде), -тер, -дің (мектептердің деген сөзде), -ін, -ген(көрінген деген сөзде) бөлшектері қосымша деп аталады. Қосымша жеке түрганда ешбір мағына білдіре алмайды. Жоғарыдағы -дас, -тың, -ын, т. б. косымшаларда ешбір мағына жок. Кей косымша түбірге қосылғанда сөзге жаңа магына қосады. Мысалы, жол - із я сапар болса, жолдас - жолга бірге шығатын адам я серік дегенді білдіретін жаңа мэнге ие болған сөз; мектеп - оку окитын орын болса, -тер деген косымша сол мектептің біреу емес, көп екенін гана білдіреді.

Қосымша екі түрлі: журнақ жэне жалғау. Жүрнақ өзі жалғанған сөздің мағынасын өзгертеді, ол сөзді басқа сөзбен байланыстырмайды. Жүрнақтың өзі екі түрге бөлінеді: сөз тудырушы жүрнақтар жэне сөз түрлендіруші жүрнақтар. Түбірдің негізгі мағынасын өзгертіп, оган жаңа магына беретін жүрнақты сөз тудырушы жұрнақтар дейді. Мысалы: жол-дас-тьщ, сау-ын-шы деген сөздердегі -дас пен -тың, және -ын мен -шы жүрнактары жаңа сөз тудырып түр.

Жол деген із немесе сапар мағынасын береді. Оған -дас қосымшасы қосылса, жолдас - серік мэніндегі адам, оған -тық қосылса, жолдастық адамдар арасында болатын қарым-қатынас болып шығады. Сау деген сүт алу мэнін беретін, қимылды білдіретін сөз болса, оған -ын косылса, саууға байланысты жаңа мағынадағы заттық үгымды, оган —шы косылып саууды іске асыратын адамды (сондай мамандықтың иесін) білдіреді. Осындай жүрнақтар арқылы жасалған сөздер туынды түбір немесе туынды сөз деп аталады Сөйтіп, жол, сау деген сөздер - негізгі түбірлер де, жолдас, жолдастьщ, сауын, сауыншы деген сөздер - ту-ынды түбірлер.

Бір сөзге бірнеше жүрнақ жалғана береді. Бір түбірден жасалған эр түрлі сөздер түбірлес сөздер деп аталады. Мысалы, өнім, өндіріс, өніс, өнгіш сияқты сөздердің негізгі түбірі - өн.

Міне, осылайша жаңа сабақты түсіндіріп болған соң, жаттығу жұмыстарын орындатамын. Алғашқы орындалатын тапсырма: 69-жаттығудың шарты мынадай: 1. Оқып шығып, мэтіндегі негізгі ойды анықтаңдар. 2. Мөтінде кандай елдік дэстүр көрініс тапкан? Өздерің білетін окигалармен байланыстырып эңгімелеңдер.

Сөйлемдердегі қарамен жазылған сөздердің түрін (жұрнақ па, жалғау ма) ажыратыңдар.

Келесі орындалатын тапсырма: 70-жаттығу жұмысының шарты: Берілген сөздерден жүрнақ аркылы туынды түбір жасап, дәптерлеріңе жазыңдар.

Келесі тапсырма:71-жаттығудың шарты: Сөздердің түбірі мен қосымшаларын дефис арқьшы ажыратып жазыңдар.

Тапсырма: Қарамен жазылган сөздерді катыстырып шағын мэтін қүраңдар.

Келесі тапсырма: 72-жаттыгудың шарты: Төмендегі сөздерге қосымшалар жалғап, сөйлем құрап жазыңдар.

Келесі тапсырма: 73-жаттыгудың шарты: Төмендегі сөздерді үлгіде көрсетілгендей етіп үш бағанға бөліп жазыңдар.

Келесі орынбалатын тапсырма: 74-жаттығу. Бес макал-мөтел тауып жазып, ондагы түбірге қосылған қосымшалардың түрлерін ажыратыңдар.

Қазіргі цазац тілі - көне түркі тілдік цүбылыстардыц, заңдыльщтардың дені сол көпе тілден бастау алады. Бүдан былап мен сендерге көне туркі тілініц айнасы - Орхон-Енисей ескерткіштеріндегі грамматикалъщ заңдылыцтармен де таныстырып отырамын.

Орхон-Енисей ескерткіштеріндегі сөздерді де түлғасына қарай түбір сөз, туынды сөз, қос сөз, біріккен сөз, күрделі сөздер деп бес топқа бөлуге болады.

1. Түбір сөздер. Ескерткіштерде жалаң түбірден түратын сөздер темендегідей болып келеді:

  1. жалғыз ғана дауысты дыбыстан түратын сөздер, мысалы, ы - бүта (өсімдік): Ы бар бас
    асдымыз (Бүтасы бар шыңнан астық);

  2. дауысты+дауыссыз дыбыстан түратын сөздер: аз (аз), еб (үй), іч (іш);

  3. дауыссыз +дауысты дыбыстан түратын сөздер: бу (бүл), те (де, айт), ку (дыбыс), т. б.;

4) дауысты жэне дауыссыз дыбыстар араласып келген сөздер: апа(апа), йурт(жүрт),
кіші(кісі), інгек(сиыр), будун (халық), қаған(каған, хан), т. б.

Туынды сөздер. Ескерткіштерде жұрнақ. жалғану арқылы жасалған жаңа сөздер де бар. Мысалы: айгучы (кеңесші), атлыг (атты), йерчі (жершіл), күчліг (күшті).

Міне, осылайша жаттығу жүмыстарын орындап, Орхон—Енисей ескерткіштері жайлы түсінік беріп болған соң қосымша сүрақтар мен тапсырмалар беремін. Пысықтауға арналған сұрақтар.

  1. Сөздердің жасалуы мен сөздік күрамының арасында қандай байланыс бар?

  2. Түбірге қосымша қосылу аркылы кандай сөздер жасалады?

  3. Түбірдің негізгі белгісі кандай?

  4. Түбір мен косымшаның айырмашылыгы қандай?

5. Қосымшаның қандай түрлері бар? Олардың бір-бірінен айырмашылыгы неде?

6. Туынды түбір деген не?

7. Туынды түбір мен негізгі түбірдің айырмашылыгы қандай?
8. Түбірлес сөздер деген не?

Сабақтың қорытындысы.

а) Сүрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.
э) Оқушылардың білімін бағалаймын.

б) Үйге тапсырма: 74-жаттығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Бес
макал-мөтел тауып жазып, ондагы түбірге қосылған қосымшалардың түрлерін ажыратыңдар.

Тексердім:

17. Сабақтың өтілетін мерзімі:

Сабақтың тақырыбы: Дара сөздер мен күрделі сөздер. Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: оқушыларға сөз түлғасы жэне дара сөздер мен күрделі сөздер жайлы
толық түрде мэлімет беру.

ә) дамытушылық: ой - өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігі, тіл мэдениетін дамыту.

б) тәрбиелік: оқушыларды елін, жерін, Отанын қадірлей білуге, адамгершілікке,
еңбексүйгіштікке, тэрбиелеу.

Сабақтың түрі: қалыпты сабақ

Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, эңгімелеу, сүрақ-жауап, бекіту. Сабақтың көрнекілігі: дидактикалық материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, т.б. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жүмыс жүргізу. Сабақтың типтері: кіріспе, ұйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, бекіту, корытындылау.

Сабақтың барысы:

  1. Үйымдастыру кезеңі.
    а)Оқушылармен сэлемдесу.
    э)Кезекші мэлімдемесі.
    б)Журнал бойынша түгелдеу.

  2. Үй тапсырмасын с^рау.

а) Өткен сабақта өтілген ережелерді сүраймын.

ә) Жаттығу жұмысының орындалу барысын дэптерлерінен тексеремін. ,.

б) Сұрақ кою арқылы өткен тақырыпты бекітемін.

в) Дәптерлерін алмастырамын.
3)Жаңа сабақты түсіндіру.

Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға «Дара сөздер мен күрделі сөздер» тақырыбы жайлы түсіндіремін.

Сөздер қүрамы жағынан дара жэне күрделі болып екіге бөлінеді. Бір ғана түбірден түратын негізгі жэне туынды түбір сөзді дара сөз дейді. Мысалы: әке, жол-дас, ауыл, аялдама сияқты сөздер дара болып есептеледі. Себебі бүл сөздер бір ғана негізгі (әке, ауыл) немесе туынды түбірден (жол-дас: түбірі- жол, -дас-жүрнак; аял-да-ма: түбірі - аялда, -ма -жүрнақ) түрады.

Екі немесе одан да көп түбірден күралган сөзді күрделі сөз дейді. Мысалы, әке-шеше, ауыл-аймац, ашу-дас, Қостура, бозторгай, цараторы, он үш сиякты сөздер күрделі сөздер болып табылады. Себебі бүлар кемінде екі түбірден қүралған: әке-шеше (әке және шеше), ауыл-аймац (ауыл жэне аймац), ашудас (ашу немесе ащы жэне тас), боз торгай (боз жэне торгай), цара торы (цара жэне торы), он үш (он және үш), Қостура (ңос~екі, шура-тау). Күрделі сөздер жасалу жолына карай төрт түрлі бо-лады: біріккен сөздер (бүгін, жаздыгүні), қос сөздер (үлкен-кіші, аяқ-табақ), қысқарған сөздер (АҚШ, Б¥¥), тіркесті сөздер (шүбар ат, кара көк, жүз бес).

Сөйтіп күрделі сездер, бір жагынан, сөз тудырудың (сөзжасамның) белгілі жолдары (біріктіру, косарлау, тіркестіру) арқылы жасалған жаңа сөздер болса, екінші жағынан, күрделі түбір, яғни түбірдің өзінше бір түрі болып табылады.

Міне осылайша жаңа сабақты түсіндіріп болған соң оқушылардың жаңа тақырыптан алған білімдерін тексеру мақсатында Абай шығармашылығындағы күрделі сөздер қолданысын оқушылардың теориялық білімдерін практикада қолдану жэне пракгикалық білім дэрежелерін одан эрі кеңейту, оқушылардың ой-өрісін, сауаттылығын, тілін дамытып, дамыта оқытамын.

Әр топтан оқушылар шығып, өтілген тақырыпты пысықтайды.

"Ақын" тобы

Топтастыруу стратегиясы

"Ғүлама" тобы

Бірікқен сөздер

"Данышпан" тобы


аз



Біріккен Кірікен Ілгеріаді Кейшді

Дара күрделі Түбір+Қосымша

Жалғау Жүртақ



Сөз түлғасына қарай: түбір туынды, біріккен сөз, қос сөз, қысқарған сөз, түбір тіркесті

Алгоритмдік деңгей

"Абай - ақын, данышпан, лирик" тақырыбын ашамыз.

Мәтіндермен жұ_мыс. Оқушыға Абай өмірі мен шығармаларынан үзінді беріледі.

1. "Ақын" 2. "Данышпан" 3. "Ғүлама"

Абай келбеті Абай жері Абай өмірі

Тапсырма. 1. Мэтін мазмұнын айту.

  1. Мэтін ішінен күрделі сөздер іздеу.

  2. Қосымша мэлімет айту.

Абай шығармашылығынан.

Абайдың табиғат лирикасы төңірегінде:
Жаз Күз Жазғытұры

  1. Мэнерлеп оқу.

  2. Күрделі, дара сөздерді табу.

  3. Септік жалғаулы сөздерді табу.

  4. Көптік жалғаулы сөздерді табу.

Тэуелдеуге:
Ауыл Жылқы Ел

(Әр қатардан 1 оқушыдан талдайды).

Міне, осылайша жаңа сабақты түсіндіріп, дамыта оқыту технологиясын қолданып болған соң жаттығу жүмыстарын орындатамын. Алғашқы орындалатын тапсырма: 75-жаттығу жүмысының шарты төмендегідей: Төмендегі сөздердің кайсысы дара, кайсысы күрделі (»өздер екенін ажыратып айтыңдар.

Келесі тапсырма: 76-жаттығу жүмысының шарты: Күрделі сез түрлеріне мысалдар тауып жазыңдар.

Сабақтың қорытындысы.

а) Сүрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.

э) Оқушылардың берген жауаптарына қарай б білімін бағалаймын.

б) Үйге тапсырма: 77-жаттығу жүмысының шарты төмендегідей: Берілген күрделі
сездерді катыстырып, сөйлем қүрап жазыңдар.

Тексердім:

18. Сабақтың өтілетін мерзімі:

Сабақтың тақырыбы: Біріккен сөздер. Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: оқушыларға сөз тұлғасы жэне біріккен сөздер жайлы толық түрде
мэлімет беру.

ә) дамытушылық: ой - өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігі, тіл мэдениетін дамыту.

б) тәрбиелік: оқушыларды елін, жерін, Отанын қадірлей білуге, адамгершілікке,
еңбексүйгіштікке, тәрбиелеу. і_;

Сабақтың түрі: қалыпты сабақ

Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, эңгімелеу, сүрақ-жауап, бекіту.
Сабақтың көрнекілігі: дидактикалық материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, т.б. [_,'

Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жүмыс жүргізу.
Сабақтың типтері: кіріспе, үйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, бекіту, ■ ,

қорытындылау. І_!

Сабақтың барысы:
1) Үйымдастыру кезеңі. і

а)Оқушылармен сэлемдесу. э)Кезекші мәлімдемесі. б)Журнал бойынша түгелдеу. 2) Үй тапсырмасын сұрау. Өткен сабақтар бойынша сұрақ-тапсырмалар. "Ой қозғау" стратегиясы

  1. Біз бір-бірімізбен не аркылы қатынас жасаймыз?

  2. Тілдің негізгі байлыгы не?

  3. Создер қалай жасалады?

  4. Сөзге косымша жалғанғанда, сөз мағынасы қалай өзгереді? Етік+етікші—аяқкиім—
    етік тігетін адам.

  5. Бүл сөз жасаудың кандай түрі? (Туынды сөз)

  6. Туынды сөз неден жасалады? (Түбір сөзден)

7. Түбірден басқа жолмен сөз жасауға бола ма?
Мына сөздерді салыстыр: Еңбекші - еңбекақы
Осыдан біріккен сөздің анықтамасын айтқызу.

Екі, я одан да көп түбірден бірігіп, түтас бір үғымды білдіретін күрделі сөздер біріккен сөздер деп аталады. Мысалы, белбеу, баспасөз, ашудас, өнеркәсіп, тоцсан де-ген сөздер екі сөзден күралып (бел жэне бау, баспа жөне сөз, ашу немесе ащы жэне тас (кейінді ыкпал заңы бо-йынша т дыбысы д-га айналып, тас сөзі дас болған), өнер жэне кәсіп, тогыз -тоцс жэне он-ан), бір үгымның ғана атауы болып түр.

Қазак тілінде біріккен сөз екі түрлі болады. Бірінде қүрамына енген түбірлердің түлгалары сакталып отыра-ды. Мысалы: түйецус (түйе+құс), бузаубас (бүзау+бас), царацүрт (кара+күрт), басмацала (бас+мақала), т. б. Екіншісінде күрамына енген түбірлердің түлғалары сакталмай, кейбір дыбыстыц өзгерістерге үшырайды. Мыса-лы: биыл (бүл және жыл: бірінші сөздегі л дыбысы түсіп қалган^ екінші сездің басындагы ж дыбысы и-ға айналған), жаздыгүні (жаздың және күні: бірінші сөздегі соңғы ң дыбысы түсіп калған, екінші сөздің басындағы к дыбысы ілгерінді ықпал заңы бойынша г-ге айналган), түрегелді (туражөне келді: бірінші сөздегі дауысты дыбыстар екінші сездің эсерінен жіңішкеріп ү ү-ге, а е-ге айналған, екінші сөздің басындагы к дыбысы г-ге айналған). Бүлар ғылым тілінде кіріккен сөздер деп аталады.

Біріккен сөздерге көбіне мынадай атаулар жатады:

1) аң, құс, жэндік, өсімдік атаулары: цосаяц, тас-баца, егеуцүйрыц, жолбарыс, көщутан,
текесацал, ала-бота, ащу, царацүрт, итмурын, саңырауцүлац, бәптерек, бәйшешек, т. б.;

2) географиялық атаулар (жер, су, планета аттары): Жетіцарацшы, Темірцазыц, Ацбозат,
Көкбозат, Сарысу, Қызылорда, Әулиеапга, Алакөл, т. б.;

  1. кісі аттары: Орынбасар, Сейілбек, Мухаметжан, Ерасыл, Аманжол, Есенәлі,
    Бейсенбай, т. б.;

  2. дене мүшелері (анатомиялық атаулар): асцазан, тоцішек, үлтабар, мойыномыртца,
    сегізкөз, тазцарын, т. б.;

5) ауру атаулары: алаөкпе, көкжөтел, цылтамац, қарасан, т. б.;

  1. ойын атаулары: алтыбацан, ацсүйек, балтамтап, доптаяц, орынсатпац, т. б.;

  2. эн, күй, өлең аттары: Сарыжаплау, Сарыарца, Қароторгай, Кісенашцан,, т. б.;

8) қоғамдық өмірге, күнделікті түрмыска байланыс-ты эр түрлі атаулар: баспасәз,
цолбасшы, кәсіпорын, шекара, еңбеккүн, отагасы, ацсацал, т. б.;

9) мезгілге байланысты атаулар: биыл, бүгін, цыстыгүні, жазгытүрым, күздігцні, т. б.;

10) белгісіздік, болымсыздык мәндегі атаулар: вшкім, ештпеңе, цайсыбіреу, әлдекім,
әрщйсысы, ешцашан, кейбір, әрбіреу, әлдецашан, т. б.

III. "Топтастыру" стратегиясы.

А) Окушыларға өздері білетін біріккен сөздерін жаздыру. Мысалы: жалборыс,Ацшұцыр, Гулдана, асцазан, алтыбацан, ацсацал, бірнеше, куздігуні, т.б.

Ә) Жазған біріккен сөздердің мағынасын айтқызу жэне атаулары-ның бірыңғайлығына карай топтастыру.

Оны сызба түрінде көрсету
Аң, қүс, жэндік, өсімдік Ойын атаулары

Қоғамдық өмір, Дене мүшелері

түрмыс атаулары

Б.с
Географиялық атаулар Мезгілге байланысты

Белгісіздік, болымсыздық Кісі аттары

мэндегі атаулар.

Сабақта ауызша түрлеріне жататын атаулар айтылады да, сызбаны толтыру үйге тапсырылады.

Б) Қазақ тілінде біріккен сөздің 2түрі бар:

Біріккен сөздер
Біріккен сөздер Кіріккен сөздер

Тұлғалары сақталады Тұлғалары дыбыстық Биыл - бүл жыл

өзгерістерге үшырайды Сексен- сегіз он

Тоқсан - тоғыз он
Білезік - білек жүзік
Ілгерінді кейінді Қайны - кайын іні

Күндіз - күннің жүзі

ыкпал Ендігэрі - ендігіден өрі

IV. Венн диаграммасы бойынша оқушының біріккен және кіріккен сөздерді салыстыруы.

Б.с

Екеуі де

К.с

Түбір

бірігіп

Түбір түлғалары

тұлғалары

жазылады.

сақталмай дыбыстық

сақталады




өзгерістерге түседі.

V. Білімдерін бекіту үшін сүрақтар мен тапсырмалар ойын түрінде беріледі.

Тақтада "Біріккен сөз" деп аталатын тақтың суреті. Оқушылар топқа бөлініп, таққа отыру үшін тапсырмалар орындайды. Дұрыс эрі бірінші орындаған топ сол таққа ие болып, "Біріккен сөз" елінің патшасы мен уэзірлері болады. Такқа ие болу үшін жолдағы кедергілерден, өтуі керек.

1) өзен, 2) тау, 3) көл, 4) кұз, жартас,

5) терең ор, 6) ну орман, 7) қыл көпірден өту керек.

Кедергілер суреттермен берілген. Суреттің артында тапсырма-сүрақтар бар. Кедергілерден өткен топ жеңімпаз атанады.

Сұрақ тапсырмалары 1 - топ 2- топ

1-тапсырма. Оңтүстік Қазақстан облысы аумағындағы біріккен жер-су атауларын жаз. Тақтаға 1 минут ішінде неше сөз жазғанына қарай бағалау. (Жетісай, Шолаққорған, Сарыағаш, Кентау, Шымкент, Арнасай, Қасақасу, ақсу, т.б.)

2-тапсырма. Жүмбақтардың шешуі біріккен сөз, шешуі болған сөзді сатылай комплексті талдау.

Тарбаң-тарбаң тарбиған, Сап-сары көйлегі,

Түрі жаман жарбиған. Қап-қара түймелі.

(тасбақа) Көрсетер сүйгенін

Басының игені. (Күнбағыс)

3-тапсырма.Біріккен сөздердің сыңарларын тауып айт.

  1. Боз... 1. Кемпір...

  2. Ал... 2. Ақ....

3. Өнер.. З.Шаң...

4- тапсырма. Қүс аттары болатын Аң, жәндік атаулары

біріккен сөздерді ата. біріккен сөздерді ата.

5-тапсырма. Төмендегі мақалдардың мағынасын түсіндір, біріккен сөзді тап, сөздегі дыбыстарға математикалық тэсілмен мінездеме бер.

Аққу көлін аңсайды, ¥лдың үйкүшік болғаны жараспайды,

Ер жігіт елін аңсайды. Қыздың кьщырмашы болғаны жараспайды.

6-тапсырма. "Сенің атың кім?". Әр окушы өз тобындағы біріккен сөз болатын оқушы аттарын 1 минут ішінде айтуы керек.

7-тапсырма. "Музыкалық эліппе". Қандай музыкалық аспаптарды білесіңдер? Соның ішінде қандай біріккен сөздер бар? (Шаңқобыз, сазсырнай, қылқобыз, шындауыл, месқобыз, домбыра, жетіген, шертер, сыбызғы, дабыл, түяқтас.)

VI. Кітаппен жумыс.

А) Біріккен сөздің ережесі, жасалу жолдары

Ә) 78- жаттығуды ауызша түрде орындау. Жаттығу шарты мынадай: Берілген біріккен сөздердің қандай түбірлерден біріккен көрсетіңдер. Біріккен сөздердің мағыналарын айтыңдар.

Келесі тапсырма- 79- жаттығуды орындау. Жаттығу шарты мынадай: Түбірлері өзгермей біріккен сөздерді бір бөлек, түбірлері дыбыстық өзгеріске үшыраған кіріккен сөздерді бір бөлек жэне қандай түбірлерден біріккенін көрсетіп көшіріп жазыңдар.

Біріккен сөздер Кіріккен сөздер

Көкшетау. Алтыбакан. Қосаяк, Жаздыгүні. Қазанғап. Әнеугүні.

Айнамкөз. Желмая. Тайбурыл. Белбеу. Өмірзак. Бегэлі. Есенгелді.

Кемпірқосақ. Екібастүз. Нүргелді. Нүрғожа. Нүрғиса. Қартбай,

Әбілкайыр. Есенгүл, Қарагөз, Айғыз.

Қаламқас, Әбдіқадыр. VII. Сауаттылығын тексеруге арналған сөйлемдер.

  1. Бесатар белдескенде де керек, алыстан жаумен тілдескенде де керек.

  2. Жақсылықты көп куған, Бақ-дэулетке молығар.

  3. Қараша, желтоқсан мен сол бір-екі ай, Қыстың басы бір ерте, біреуі жай. (Абай)

  4. Жаздыгүні шілде болғанда, Көкорай шалғын бэйшешек Үзарып өсіп толғанда. (Абай)

VIII. Сабақтың қорытындысы.

а) Сүрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.

ә) Оқушылардың берген жауаптарына қарай б білімін бағалаймын.

б) Үйге тапсырма: 80-жаттығу жүмысының шарты төмендегідей: Берілген сөздерді

жүктеу/скачать 2.06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25



©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет