Есенов көпсалалы колледжі
Қазақстан тарихы пәні
Сабақтың тақырыбы: Шыңғыс хан империясы және оның мұрагерлері. Қазақ хандығының құрылуы.
- Монғол империясының құрылуы.
- Алтын орданың құрылуы.
- Ақ Орда және Көк Орда мемлекеттері
- Моғолстан (ХІҮ ғ. ортасы - ХҮІ ғ. басы)
- Көшпелі өзбектер мемлекеті (1428-1468жж.)
- Ноғай Ордасы (ХІҮғ. Соңы-ХҮ ғ.)
- Сібір хандығы (ХҮғ. соңы-ХҮІғ.)
САБАҚ ЖОСПАРЫ
- Ұлы ханның шын есімі: Темүжін Есугейұлы
- Туған жері : Моңғолияның Кендітау аймағындағы ОНОН өзенінің жағасындағы, Болдоң деген жерде.
- Темүжін 9 жасқа толған кезде әкесі татарлар қолынан қаза табады.
- 1206 жылы ОНОН мен КЕРУЛЕН өзенінің жағасында өткізілген Темүжінді жақтайтын көш Моңғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы пелі шонжарлардың құрылтайында Темүжінді хан сайлайды.
МОҢҒОЛ ИМПЕРИЯСЫНЫҢ ҚҰРЫЛУЫ:
БЕЙНЕРОЛИК
түменбасы
мыңбасы
жүзбасы
онбасы
10 мың әскер
1000 әскер
100 әскер
10 әскер
Мемлекеттің басты заңы «Жасақ» (Яса).
«Яса», «Жасақ»
Нақыл сөз,өсиет,шешім
Әскери-азаматтық іс,жалпы заң, жаза
Күшліктің мұсылман дінің жақтаушыларға тізе батырып отырған кезінде сай келген бұл жергілікті халылықтан қолдау тауып, Моңғолдарды құшақ жая қарсы алады.
- Моңғолдар 1218 жылы Жетісу жеріне енеді.
- Шығыс Түркістан мен Жетісуды басып алғаннан кейін, Қазақстанның оңтүстігі мен Орта Азияға жол ашылады. Оның басты себебі:
- 1218 жылы Шыңғыс хан жіберген 450 адамы бар 500 түйелік сауда керуені Отырар қаласына келіп жетеді.
- Керуеннің сауда жұмысынан гөрі жансыздық іс – әрекетті мақсат еткені білген Отырар билеушісі Ғайырхан Хорезм шах пен келісе отырып, керуенді тұтқындап, адамдарын қырғына ұшыратады. Бұны тарихта – “Отырар опаты” дейді.
- 1219 жылы ұзын саны 150 мыңға жететін қолы Ертістен Сырдарияға қарай жылжыды. Жошы Сырдарияны бойлап, Қыпшақ даласына бағыттады: Сығанақ қаласы - 3 ай Ашнас (Аснас) – 15 күн қарсыласты Шағатай мен Үгедей – Отырарды қоршауға алды; Отырар қаласы 6 ай қарсыласты Хорезм шах көмекке жіберген Қараша хажиб - Моңғолдарға беріліп, қақпаны ашқаннан кейін, қала жеңіліске ұшыраған.
Монғолдардың Қазақстанды жаулап алуы
1207-1208 ж
|
Жошы Енесей қырғыздары мен теріскей Сібір халықтарын басып алады.
|
1207-1209 ж
|
Шыңғысхан таңғұттардың мемлекетін, одан кейін Тұрфан кінәздіктерін өзіне қаратып, ұйғырларды бағындырады.
|
1211-1215 ж
|
Қытай жерін басып алып, олардың тас атып дуал құлататын, от лақтырып өрт шығаратын соғыс техникаларын қолға түсіреді.
|
1217 ж
|
Күшіліктің Жетісудғы иеліктерін басып алуға Жебе ноянды аттандырады.
|
1218 ж
|
Монғолдардың Жетісу жеріне енуі
|
1219 ж
|
150 мың әскерді Ертіс, Сырдарияға аттандырып. Отырарды
қоршап алуы
|
1219-1220 ж
|
Сыр бойындағы қалалардың толығымен монғолдарға бағынуы
|
1219-1224 ж
|
Қазақстан мен Орта Азияны монғолдар толық жаулап алды.
| - Моңғол шапқыншылығының зардаптары орасан зор болды.
- Жетісу аймағында шапқыншылыққа дейін 200-ден астам елді мекендер болса, одан кейінгі XII – XIV ғасырларда аймақта бар жоғы 20- ға жуық қала мен қоныс жайлар қалған.
- Шыңғыс хан мен кіші баласы Төле екеуі Бұхара қаласына бет алады.
- 1219-1220 жылдары Сыр бойындағы қалалар толығымен монғолдардың иелігіне көшеді.
- 1219-1221 жылдары Шыңғыс хан Орта Азияны басып алды.
- 1219-1224 жылдары Шыңғыс хан Орта Азия мен Қазақстанды толығымен басып алды.
Ұлыстардың құрылуы
Қазақстан аумағында
Ұлыстардың құрылуы
Шағатай ұлысы
Оңтүстік және оңтүстік-шығыс Қазақстан (Жетісу аймағы) мен Орта Азия жерлері қарады.
Жошы ұлысы
Үгедей ұлысы
Шығысы Ертіс өзенінен батысы Еуропа жеріне дейінгі аумақ, қазақ жерінен Шығыс Дешті Қыпшақ, Арал, Сырдың төменгі ағысы, Жетісудің солтүстік-шығысы қарады.
Батыс Монғолия мен Алтай, Тарбағатай, Ертістің жоғары ағысы бойындағы жерлер қарады.
ҚОРЫТЫНДЫ
РЕФЛЕКСИЯ
Бүгінгі сабақтан қандай әсер алдыңдар?
Қандай жаңа мәліметтер алдыңдар?
Тақырыпқа қатысты ойларыңыз...
Назарларыңызға рақмет!
Достарыңызбен бөлісу: |
