Сабақтың тақырыбы: Тұйық етістік. Сабақтың типі: білімді меңгерту Сабақтың әдісі: баяндау,сұрақ-жауап

а) Сөйлем мүшесін талдау.

Шәкәрім Стамбулда болған еді.Үйдің төңірегі қобырап жатыр.Жақсы жаныңа жолдас болар.Екеуінің әңгімеі аяқталмай қалды.

ә) Мақалдардағы етістік райларын анықта.

1.Отан үшін отқа түс,күймейсің.

2.Мың жүйрік арасында бір тұлпар шығады алға.

1.Ағааш түрі

2.Әкеңнің әкесі

3.Ұлттық әшекей бұйым

4.Қалыңдықтың бас киімі

5.Пәннің аты

6.Көрнекті ақын

7.Есікті ашатын құрал.

ә) Семантикалық картаны толтыру.Өздік жұмыс.

	Мысалдар	Нақ осы шақ	Ауыспалы келер шақ	Болжалды келер шақ	Мақсатты келер шақ	Ауыспалы келер шақ	Бұрынғы өткен шақ	Жедел өткен шақ	Ауыспалы өткен шақ
1	Мен барғанмын						+

Сабақты бекіту. «Топтастыру»

- Бүгінгі сабақта нені қайталадық? Етістік райларының неше түрі бар?



Оқушылардың білімдерін бағалау.

Үйге тапсырма: 180-жаттығу. «Бақыт» тақырыбына ойтолғау жазып келу.

Пәні: қазақ тілі

Сыныбы: 7-сынып

Сабақтың тақырыбы: Қазақ тілі -қазақ халхының әдеби тілі және

мемлекеттік тіл

Сабақтың мақсаты.

білімділік – тіл білімі туралы түсініктерін қалыптастыру ,оның салаларын үйрету, қазақ тілінің мәртебесі туралы түсінік беру;

дамытушылық – оқушылардың ой-өрісін,сана-сезімін,белсенді ойлау дағдыларын жандандырып,сыни тұрғысынан ойлау материалдарын қолдана отырып қызығушылығын арттыру,білімін дамыту,сауаттылыққа баулу,сабаққа ынталандыру;

тәрбиелік – ұқыптылыққа, шапшаңдыққа,көркем жазуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ.

Сабақтың көрнекілігі: кестелер , плакаттар,үлестірмелі қағаздар,слайдтар.

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру,сұрақ-жауап,топтастыру.

Пәнаралық байланыс: әдебиет

Сабақтың барысы.

а) Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу.Оқу құралдарын тексеру және сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген тапсырманы тексеремін . Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

Қазақ тілі- қазақ халхы үшін әдебиет,мәдениет, ғылым мен білім тілі, оқу-ағарту тілі, түрлі іс-қағаздарының тілі.

1989 жылы қазан айында республиканың Жоғарғы Кеңесі қабылдаған Қазақстанның Тіл туралы заңына сәйкес қазақ тіліне мемлекеттік мәртебе берілді.

Қазақ тілі -өте бай әрі көркем тілдердің бірі.

Тіл білімі



Лексика

Фонетика

морфология

Синтаксис

Сөз таптарын

қарастырады

Тіл дыбыстарын қарастырады

Сөз оның мағыналарын қарастырады

Сөйлем мүшелерін

қарастырады

1. 
   Қазақ тілі қашан мемлекеттік мәртебе алды?
   
2. 
   Әдеби тіл нешеге бөлінеді?
   
3. 
   Әдеби тілдің неше нормасы бар?
   

.

Пәні: қазақ тілі

Оқушылармен амандасу,түгелдеу.Оқу құралдарын тексеру және сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген тапсырманы тексеремін . Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. 
   Қазақ тілі қашан мемлекеттік мәртебе алды?
   
2. 
   Әдеби тіл нешеге бөлінеді?
   
3. 
   Әдеби тілдің неше нормасы бар?
   

Тілдегі сөздердің жұмсалу аясы бірдей емес.Халық тіліндегі сөздердің көпшілігі әдебиетте жиі қолданылып,жалпы халықтық нормаға айналады да, біразы қолданылудан шығып қалады. Сөйлеу тіліндегі сөздердің кейбіреулері әдебиетте кездескенімен,олар әдеби нормаға жатпайды.

1. 
   Әдеби тілдің лексикалық нормасы дегеніміз не?
   
2. 
   Лексикалық нормаға қандай сөздер жатпайды?
   
3. 
   Жалпы халыққа ортақ,түсінікті тілді не дейміз?
   

Оқушылармен амандасу,түгелдеу.Оқу құралдарын тексеру және сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген тапсырманы тексеремін . Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. 
   Әдеби тілдің лексикалық нормасы дегеніміз не?
   
2. 
   Лексикалық нормаға қандай сөздер жатпайды?
   
3. 
   Жалпы халыққа ортақ,түсінікті тілді не дейміз?
   

Мәтінде бір-бірімен жалғасып,байланысып келетін бірнеше күрделі ой болады. Бір бүтін күрделі,жүйелі ой жазуда бір абзац арқылы көрінеді. Кейде мәтінде негізгі ой жүйесінен ауытқып,жаңа ой,жаңа пікір айтуға көшеді немесе негізгі ойға қосымша ой қосады.Осылар жазуда абзацпен беріледі.

Абзац екі түрлі мәнде жұмсалады. Бірі-мәтінді жаңа жолдан бастап жазғанда,оңға қарай жасалған шегініс. Ол азат жол деп аталады. Екінші –бір азат жол мен келесі азат жол арсындағы мәтін бөлігі.

Жаттығумен жұмыс: 7-жаттығу. Мәтіннің тақырыбы ретінде алынған сөздерге талдау жасаңдар.

Тақтамен жұмыс: Бірнеше сөйлемдер жазып,морфологиялық талдау жасайды.

М.ү з.е з.е б.с ет ж.ө ш

Таң ата жау шабуыл/ға шық/ты.

Ж.е з.е і.с з.е т.с ет өз.е ж.ө.ж

1. 
   Мәтін дегеніміз не?
   
2. 
   Мәтіннің қандай түрлері болады?
   
3. 
   Мәтіннің мазмұны мен тақырыптың байланысы дегенді қалай түсінесіңдер?
   

а) Оқушылардың ойлау қабілетін сабаққа деген қызығушылығын арттыру және негізгі мәселелерге аса көңіл бөлуге үйрету ;

ә) Өз бетінше ізденуге,ойлау қабілетін арттыруға ықпал ету,өз ойын еркін жеткізуге баулу,жылдам жауап беруге дағдыландыру,тіл,сөйлеу тілдерін етілдіру,сөйлеумашықтарын,шығармашылық қабілеттерін дамытуға жол ашу,ойлау қабілеттерін,сөздік қорларын дамыту ;

б) Мақал – мәтел арқылы оқушылардың рухани байлығын қалыптастыру,адамгершілікке тәрбиелеу,тапқырлық,іздемпаздық қасиеттерін қалыптастыру,адамгершілік қасиеттерге,ұлттық құндылықтарды сүйе білуге дағдыландыру.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін.

1. 
   Мәтін дегеніміз не?
   
2. 
   Мәтіннің қандай түрлері болады?
   
3. 
   Мәтіннің мазмұны мен тақырыптың байланысы дегенді қалай түсінесіңдер?
   

«Орфоэпия» - «дұрыс айтамын» деген сөз. Орфоэпия – ауызша сөздің бірізді дыбысталуын қамтамасыз ететін ұлттық тіл нормасының жиынтығы.Әдетте сөздің бірізді дыбысталуы тілдесуді жеңілдетеді.

«Орфография» деген сөз «дұрыс жазамын» дегенді білдіреді.Орфография-сөзді бірізді жазудың тәсілдерін белгілейтін ереже.Орфография дыбыстарды қандай әріппен беруді,сөздерді,оның бөлшектерін бірге,бөлек немесе дефис арқылы жазуды,бас әріптің қолданылуын,тасымал тәртібін белгілейді.

Шығармашылық жұмыс : Төмендегі сөздердің тұсына олардың орфографиялық нормасын сақтап жазыңдар.

Жылан гөз - жыланғұрт –

қайқаяқ – қайран ғалу –

қайрақ тас – қайыр ғош –

қақ пөлу – қағ алды –

саптаяқ – сарауыз –

сегіз ғанат –

Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. 
   Орфография дегеніміз не?
   
2. 
   Орфоэпия дегеніміз не?
   

1.Сәлемдесу.Сабаққа даярлау.

2.Бүгінгі сабақтың құрылымымен таныстыру.

Сабақ «Ашық журнал сабағы» деп аталады.Журналдың әр парағында тақырыптар берілген.

«Кубик лақтыру» ойыны.мен түрлі-түсті кубикті ортаға тастаймын.Үш қатар түстерді таңдау арқылы тапсырмаларын орындайды.Үш минут уақыт беріледі.

Тапсырмалар

1-қатар.Оқушылар бірлесіп зат есім бойынша тірек-сызбсын салады,түсіндіреді.

дара, күрделі




кім,не негізгі,туынды




жалпы және жалқы деректі,дерексіз
көптеледі септеледі
тәуелденеді


2
Тіл

Ата-баба

Аманаты

Өнер

Қызыл

Тіл

Алды
-қатар. Тірек сөздер арқылы жұмыс.Төмендегі плакатқа жазылған сөздер бойынша үш сөйлем құрау,зат есім болатын сөздерді белгілеу.

3-қатар.

Бейнесөз.

1.Ұлттың аты ...

2.Ел ордасы ...

3.Жанша Досмұхамедұлының туған жері

4. «Кет» сөзінің антонимі

5. Сөз табы

6.Тәуелсіздік тірегі ...

7.Сөздің көркі ...

Зат есімді түрлендіретін тұлғалар оның жалғаулары болып табылады.

Зат есім көптеледі,тәуелденеді,септеледі.

Тек адамға байланысты,адамға қатысты зат есімдері ғана жіктеле алады.

Мысалы: Мен бала-мын

Сен бала-сың

Сіз бала-сыз

Ол бала

Жаттығулар мен тапсырмалар жұмысы

Тіл – адамдар баласының баласын қазіргі өркениетке жеткізген ұлылар күшті.Ата-бабалырымыз ана тілімізді шұрайлы да көрікті қалпында кейінгі ұрпақтарына аманат ете білген.

1. Қазақ тілінде неше сөз табы бар?

А) 6 Б)9

Ә) 7 В) 8

2. Оқушы,бала,ана сөздері қай сөз табына жатады?

А) Сан есім Б) Есімдік

Ә) Үстеу В) Зат есім

3. Жалғаудың неше түрі бар?

А) 4 Б) 5

Ә) В) 2

А) –хана,-паз,-кер

Ә) –лы,-лі,-ды,-ді,-ты,-ті

Б) –шы,-ші,-лық,-ім,-ыс

В) –дай,-дей,-тай,-тей

5. Күрделі зат есімдерді тап.

А) білім,күрек,күйші

Ә) аяқ,ауыл,бала,дала

Б) ана,қала,мектеп

В) ашудас,аяқ-табақ,ауыл-аймақ

6. Тәуелдік жалғауының оңаша,ортақ түрінің ІІІ жағының қосымшаларын көрсет

А) –ым,-ім,-м,-мыз,міз

Ә) –ңыз,-ңіз,-ыңыз,іңіз

Б) –сы,-сі,-ы,-і

В) –ң, -ың,-ің.