Сапа менеджмент жүйесі



Дата01.07.2016
өлшемі261.16 Kb.
#169960




Д.СЕРІКБАЕВ атындағы ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Ф2 Н ШҚМТУ 701.01

Сапа менеджмент жүйесі

Силлабус

(студентке арналған пәннің оқу бағдарламасы)


бет 10




Қазақстан Республикасының Министерство

Білім және ғылым образования и науки

министрлігі Республики Казахстан


Д. Серікбаев атындағы ВКГТУ

ШҚМТУ им. Д. Серикбаева

БЕКІТЕМІН

ТКМ факультет деканы


________Адрышев А.Қ.

______________2014 ж.


ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ- АНАЛИТИКАЛЫҚ БАҚЫЛАУ

Силлабус

ЭКОЛОГО-АНАЛИТИЧЕСКИЙ КОНТРОЛЬ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ

Силлабус
Мамандық: 5В073100 – «Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау»

Оқу түрі: күндізгі


Курс: 2

Семестр: 3

Кредит саны:3

Дәрістер 30

Зертханалық сабақтар:15

СОӨЖ: 30


СӨЖ: 60

Өскемен


2014

Силлабус Мемлекеттік жалпыға бірдей білім беру негізінде «Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» кафедрасында дайындалып 5В073100- «Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» мамандығындағы студенттерге арналған.

«Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» кафедра отырысында талқыланды
Кафедра меңгерушісі М.Жаманбаева
№____ хаттама ____________________ж.

Тау-кен металлургия факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды


Төраға Г. Нуршайыкова
№____ хаттама ______________________ж.

Дайындады


х.ғ.к., аға оқытушы М.Жаманбаева

Норма бақылаушы Т. Тютюнькова


ОҚЫТУШЫ ТУРАЛЫ МАҒЛҰМАТ ЖӘНЕ СОҒАН БАЙЛАНЫСТЫ АҚПАРАТ
«ТӘҚжҚОҚ» кафедрасы, ТКМ факультеті (407 дәрісхана.)

Пән жүргізетін оқытушы: Жаманбаева Манира Қырықбайқызы., х.ғ.к., аға оқытушы.

Жұмыс телефоны: 540-284

Дәрісханалық сағат және консультацияға арналған уақыт: сабақ кестесі және оқытушының жұмыс кестесі бойынша.

1. ПӘНГЕ СИПАТТАМА, ОНЫҢ ОҚУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ОРНЫ


    1. ОҚЫЛАТЫН ПӘНГЕ СИПАТТАМА

Қоршаған ортаны экологиялық-аналитикалық бақылау пәнінің мәні студенттерде кәсіби қызметтерін атқару барысында заманауи әдістер мен құралдарды қолдана отырып, қоршаған табиғи және өндірістік ортаның күйін бақылау үшін қажет білімдерін, дағдылары мен біліктіліктерін қалыптастыру.




    1. Пәнді оқытудағы мақсат

Студенттерді өлшеу әдістері, параметрлерді бақылау мен өлшеуге арналған приборлармен жұмыс істеу, қоршаған ортаның ластануын бақылау дағдыларын меңгеру бойынша теориялық және практикалық тұрғыдан дайындау. Студенттерде тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі саласы бойынша өлшеу және бақылау құралдарын қолдану бойынша біліктіліктері мен дағдыларын , білімдерін қалыптастыру.


1.3 1.3. Пәнді оқытудың нәтижелері
Студенттер технологиялық үрдістер кезінде пайда болатын және қоршаған табиғи орта мен адам денсаулығына кері әсер етуі мүмкін зияндылықтарды бақылау мен өлшеудің әдістері мен құралдарын біліп шығулары тиіс. Зиянды компоненттерді сандық және сапалық жағынанда бағалай білулері керек.
Қойылытын тапсырмалар:.

Бітіруші:

Пәннің міндеті магистранттардың талдаудың қазіргі әдістері мен кұралдары туралы білім алуы, технологиялық үрдістер кезінде пайда болатын және қоршаған табиғи орта мен адам денсаулығына кері әсер ететін зияндылықтарды бақылауды, зиянды компоненттерді сапалық және сандық түрде бағалауды меңгеруі.

Қойылған мақсаттарға жету және міндеттерді шешу үшін курста талдаудың физика-химиялық әдістерінің негізгі қазіргі және болашағы бар тәсілдері қарастырылады. Ол үшін курста талдаудың оптикалық, электрхимиялық, хроматографиялық және массспектроскопиялық әдістері түсінігі беріледі жэне олардың әртүрлі категориялар бойынша жіктелуі: олардың дәлділігі, сенімділігі, бір әдісті екіншісімен альтернативті ауыстырудың мүмкіншілігі қарастырылады.



Білу керек:

Пәнді меңгеру барысында студенттер білуі қажет:



  • Қоршаған ортаны эколого-аналитикалық бақылау кезінде қолданылатын талдау әдістерінің теориялық негіздерін.

  • Студенттер білуі керек:

  • қоршаған табиғи және өндірістік орта нысандарын талдаудың нақты әдістерін таңдаудьщ мақсаттылығын бағалау;

  • талдауды жүргізудің ең рационалды тәсілдерін таңдау;

  • қажетті есептеулерді жүргізу;

  • қажетті жабдықтарды таңдау;

  • жабдықтарды жұмысқа, жұмыстан кейін консервацияға және жабдықтарды сақтауға дайындау;

  • тәжірибелік қондырғыларды жинау;

  • өлшеу құралдарын жұмысқа дайындау;

  • мәліметтердің біріншілік математикалық өңдеуін орындау;

- нәтижелердің сенімділігін, қателігін бағалауды орындау.
Пәнді зерделеу кезінде студенттер иеленетін негізгі дағдылар:

  • қоршаған орта нысандарын зерттеуде талдаудың физика-химиялық әдістері саласындағы білімді тиімді пайдалану, әлеуметтік-гуманитарлық, табиғи, жалпы кәсіптік және арнайы ғылымдар, ойлау мәдениеті және өзінің кәсіптік қызметінің нәтижелерін баяндау саласында бағдарлану дағдыларын иелену керек;


Құзыреті:

Қоршаған табиғи және өндірістік орта нысандарын талдаудың нақты , тиімді әдістерін таңдау, талдау әдістерінің теориялық негіздері, өлшеу құралдарын жұмысқа дайындау, қажетті есептеулерді жүргізу, мәліметтерді өңдеу мәселелерінде құзыретті болу керек.


1.4 Пререквизиттар
Пәнді жетік меңгеру үшін студенттердің бірқатар гуманитарлық, жаратылыстану- ғылыми және математика, физика, химия, биология, мамандыққа кіріспе, химиялық талдау, экология сияқты арнайы пәндерден алған білімдері қажет.
1.5 Постреквизиттар
Пәнді жетік білу бақылау құралдары мен өлшеудің, метрологияның стандарттау мен сертификатаудың, өндірістік санитарияның, материалтану негіздерінің, қоршаған орта мониторингісінің, геохимияның, суды тазалау технологиясының, өндірістік қалдықтарды кәдеге жарату, залалсыздандыру және көмі негіздерінің теориялық негіздерін меңгеруде көмектеседі.
2 ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ
2.1 Тақырыптық жоспар


Тақырып атауы, оның мазмұны

Еңбексыйымдылығы, сағ

Ұсынылған әдебиеттер

1

2

3

Дәрістік сабақтар

Тақырып 1. Кіріспе. Экотоксиканттар мен экоаналитикалық бақылаудың жалпы сипаттамасы. Химиялық экоаналитикалық бақылаудың сатылары.

3

Негізгі 3,5,6,9

Қосымша3-5



Тақырып 2. Атмосфералық ауа, су нысандары,топырақ тың экологиялық күйін бағалау. Сынама алу және сынамаларды дайындау. Ауа сынамасын алу. Су сынамасын алу. Топырақ сынамасын алу. Сынамаларды дайындау.

4

Негізгі 3,5,6,9

Қосымша 3-5



Тақырып 3. Бөлу және концентрлеу әдістері. Бөлу әдістерінің жіктелуі. Бөлінетін зат негізінде жаңа фазаның түзілуіне негізделген бөлу және концентрлеу әдістері. Тұндыру.

4

Негізгі 1-4,10

Қосымша 1,2



Тақырып 4. ЭАБ-ды әдістемелік қамтамасыз ету: үлгіні талдауға дайындау, табиғи су компоненттерін бөлу және концентрлеу.


3

Негізгі 1-4,8,11

Қосымша1,2



Тақырып 5. Электрхимиялық талдау әдістері..

4

Негізгі 1-4,8,11

Қосымша1,2



Тақырып 6. Спектроскопиялық әдістер. Атомдық спектроскопия. Молекулалық спектроскопия.

4

Негізгі 1-4,8,11

Қосымша 1,2,4



Тақырып 7. Органикалық реагенттер және оларды талдауда қолдану.

3

Негізгі 1,2,9

Қосымша 2,3,4



Тақырып 8. Нақты нысандардың талдауы. Қоршаған ортадағы сынап және оны анықтау. Қоршаған ортадағы түсті металдар және оларды анықтау.

5

Негізгі 1-3,7,9,11

Қосымша 2-6



Зертханалық жұмыс


1

2

3

Тақырып 1. Топырақтың жалпы сілтілігін анықтау

2

Негізгі 1-3,8, 9

Қосымша 2-5



Тақырып 2. Перманганатометриялық әдістің көмегімен техникалық судың құрамындағы кальцийдің мөлшерін анықтау.

2

Негізгі 1-3,8,9

Қосымша 2-4



Тақырып 3. Әртүрлі жағдайлардағы ортаның күкіртті газбен ластануына байланысты ағаш жапырақтары мен діңдеріндегі күкірттің жинақталуын анықтау.

2

Негізгі 1-3,6,7,10

Қосымша 2,4



Тақырып4. Көмір құрамындағы күкірттің мөлшерін анықтау.

2

Негізгі 1-3,6,7 Қосымша 2,4

1

2

3

Тақырып 5. Ластану аймақтарына түсетін жауын-шашынның қышқылдылығы мен улылығын анықтау.

2

Негізгі1-3,6,7,10 Қосымша 2

Тақырып 6. Қышқылдық жаңбырдың қоршаған ортаға әсері.

2

Негізгі 1-3,6,7,10 Қосымша 2

Тақырып 7. рН-метрия әдісін меңгеру

1

Негізгі 1-3,8,10 Қосымша 2

Тақырып 8. Ионометрия әдісін меңгеру

1

Негізгі 1-3,8,10 Қосымша 2

Тақырып 9. Фотометрия әдісін үйрену

1

Негізгі 1-3,8,10 Қосымша 2

Студенттің оқытушы жетекшілігімен орындайтын өздік жұмысы


Тақырып 1. Экоаналитикалық бақылау. Бақыланатын экотоксиканттар мен заттар.


1

Негізгі 1-6,9

Қосымша 2-5



Тақырып 2. Атмосфералық ауа мен газ ағымдарындағы зиянды заттардың шоғырлануын өлшеуге арналған әдістер мен құралдар


2

Негізгі 1-6

Қосымша 2-6



Тақырып 3. Атмосфералық ауа ластануын бақылау бекеттері.


2

Негізгі 1-6

Тақырып 4. .Зертханалық талдау жүргізу үшін атмосфералық ауа сынамалын алу әдістері.


1

Негізгі 1-6

Қосымша 2-5



Тақырып 5. Спектрфотометрлік әдіс. Әдістің принциптері және оны жүзеге асыру жолдары.


2

Негізгі 1-3

Қосымша 2,4



Тақырып 6. Газдық хроматография әдісі. Хроматограф «Газохром 3101».


2

Негізгі 1-3

Қосымша 2,4



Тақырып 7. Электрохимиялық әдіс негіздері. Газоиндикаторы «Атмосфера-1» және «Атмосфера -2».


2

Негізгі 1-3

Қосымша 2,4



Тақырып 8. Инфрақызыл әдіс. Әдістің принциптері және оны жүзеге асыру. Газоанализаторлар.


2

Негізгі 1-3

Қосымша 2,4



Тақырып 9. Люминеценттік әдіс. Әдістің принциптері және оны жүзеге асыру.


2

Негізгі 1-3

Қосымша 2,4



Тақырып 10. Хроматографияда қолданылатын сорбенттер

2

Негізгі 1-3

Қосымша 2,4





1

2

3

Тақырып 11. Жұқа қабатты және қағаз хроматогарфияның негізгі принциптері.

2

Негізгі 1-4,10

Қосымша 2,5



Тақырып 12. Жалынды-ионизациялық әдіс. Автоматты потенциометрлер

2

Негізгі 1-4,10

Қосымша 2,5



Тақырып 131. Табиғи суларды талдау әдістері. Су сапасын нормалау. Су сапасын бақылауды ұйымдастыру.

2

Негізгі 1-4,10

Қосымша 2,5



Тақырып 14. Суды марганец пен темірден тазалау үрдістерін бақылау.


2

Негізгі 1-4,10

Қосымша 2,5



Тақырып 15. Суды күкіртті сутектен тазалау үрдісін бақылау

2

Негізгі 1-4,10

Қосымша 2,5



Тақырып 16. Топырақты талдау. Топырақтың үлестік салмағы, кеуектілігі, икемділігі.

2

Негізгі 1-4,10

Қосымша 2,5




2.2 Өздік жұмыс тапсырмалары (СӨЖ)

Тақырып

Тапсырманың мазмұны және мақсаты

Ұсыныла-тын әдебиеттер

Дайындау мерзімі

Бақылау түрі

Тапсыру уақыты

1

2

3

4

5

6

Тақырып 1. Талдау үшін ауа сынамалын алудың негізгі ережелері. Ауа сынамасын алуға арналған сыйымдылықтар.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


1-6 апта аралығы

Ауызша сұрау

1 рейтинг шегінде

Тақырып 2. Су сынамаларын алу, консервациялау және сақтау.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


1-6 апта аралығы

Ауызша сұрау

1 рейтинг шегінде

Тақырып 3. Топырақтың экологиялық күйін тұздық суырындының қышқылдылығы мен сулы суырындының тұздық құрамы бойынша бағалау.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


1-6 апта аралығы

Ауызша сұрау

1 рейтинг шегінде

Тақырып 4. Қоршаған орта күйінің ақпарат көзі ретінде қар жамылғысының құрамын бақылау.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


1-7 апта аралығы

Ауызша сұрау

1 рейтинг шегінде

Тақырып 5. Гравиметрлік талдау әдісі.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


1-7 апта аралығы

Ауызша сұрау

1 рейтинг шегінде

Тақырып 6. Титриметрлік талдау әдісі. Судың тұтқырлығын анықтау.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


1-7 апта аралығы

Ауызша сұрау

1 рейтинг шегінде



1

2

3

4

5

6

Тақырып 7. Потенциометрлік титрлеу негіздері.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


1-7 апта аралығы

Ауызша сұрау

1 рейтинг шегінде

Тақырып 8. Амперометрлік титрлеу негіздері.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


8-13 апта аралығы

Ауызша сұрау

2 рейтинг шегінде

Тақырып 9. Полярографиялық талдаудың негізгі принциптері.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


8-13 апта аралығы

Ауызша сұрау

2 рейтинг шегінде

Тақырып 10. Қоршаған орта нысандарын талдауда ионометрияның қолданылуы.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


8-13 апта аралығы

Ауызша сұрау

2 рейтинг шегінде

Тақырып 11. Қоршаған орта нысандарын талдауда спектрофотометрияның қолданылуы.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


8-13 апта аралығы

Ауызша сұрау

2 рейтинг шегінде

Тақырып 12. Қоршаған орта нысандарын талдауда атомды-абсорбциялық әдістің қолданылуы.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


8-13 апта аралығы

Ауызша сұрау

2 рейтинг шегінде

Тақырып 13. Қоршаған орта нысандарын талдауда газды хроматографиялық әдістің қолданылуы.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


8-13 апта аралығы

Ауызша сұрау

2 рейтинг шегінде

Тақырып 14. Қоршаған орта нысандарын талдауда газды-сұйықтық хроматографияның қолданылуы.

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


8-13 апта аралығы

Ауызша сұрау

2 рейтинг шегінде

Тақырып 15. Физикалық және химиялық адсорбция

Тақырып бойынша алған білімдерін бекіту

Негізгі

Қосымша


8-13 апта аралығы

Ауызша сұрау

2 рейтинг шегінде



    1. Пән тапсырмаларының орындалу және тапсыру кестесі*




Бақылау түрі

Оқудың академиялық кезеңі, апта

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

Сабаққа қатысу

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

Дәріс конспектісі



















*



















*




Ауызша сұрау

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

Коллоквиум
















*
















*










Тестілеу










*










*










*







*

Баяндама














































Эссе


































*










Аралық тестілеу






















*



















*

Барлығы













































*Ескерту: тапсырма түрлері мен ағымдағы бақылаудың мезгілділігі берілетін пәннің өзгешелігіне байланысты дайындалады




  1. ҰСЫНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ


Негізгі әдебиеттер


  1. Золотов Ю.А., Дорохова Е.Н.,Фадеева В.И. Основы аналитической химии. М.: Высшая школа,2000. -351 с.

  2. Золотов Ю.А. Основы аналитической химии. Задачи и вопросы. М.: Высшая школа, 2004. - 411 с.

  3. М. Дуамбеков. Приборы и средства измерений для контроля за сотоянием окружающей среды.Астана.:Фолиант, 2008.

  4. Преображенский В.П. Теплотехнические измерения и приборы. М.:Энергия, 1990.

  5. Лейте В. Определение загрязнений в атмосфере и на рабочем месте. –Л.Химия, 1980.

  6. Приборы контроля окружающей среды под ред. В.Е. Манойлова. М.:Атомиздат, 1980.

  7. Гордон Г.М., Пейсахов И.И. Контроль пылеулавливающих установок. –Л.: Металлургия,

  8. Аранович Г.И. Справочник по физико-химическим методам исследования объектов окружающей среды. –Л. Судостроение, 1979.

  9. Корте Ф. Экологическая химия. Основы и концепции. –М.: Мир, 1997.

  10. Практическое руководство по физико-химическим методам анализа/ Под ред. И.П. Алимарина, В.М. Иванова. –М.: МГУ, 1987.

  11. Шишкин И.Ф. Теоретическая метрология.-М.: Изд-во стандартов,1991.

11 Калинушкин М.П. Вентиляторные установки.-М.:Высшая школа. 1987.

12 Типовой табель приборов и оборудования для производства стандартных гидрометеорологических наблюдений и контроля природной среды.-Л.:Гидрометеоиздат, 1986.



Қосымша әдебиеттер
1 Евтихиев И.Н. и др. Измерение электрических и неэлектрических величин.-М.: Энергоиздат, 1990.

2 Петрухин О.М. Практикум по физико-химическим методам анализа. М.: Химия, 1987.

3 Израэль Ю.А. Экология и контроль состояния природной среды.-М.:Гидрометеоиздат, 1984.

4 Моросанова С.А., Прохорова Г.В., Семеновская Е.Н. Методы анализа природных и промышленных объектов. –Изд-во Московского университета, 1988.

5 Пономаренко О.И., Сармурзина А.Г. Мониторинг и методы контроля объектов окружающей среды. Алматы, Қазақ университеті, 1998.

6 Защитные устройства / Под ред. Злобинского Б.М. –М.: Металлургия, 1971.


4 БІЛІМДІ БАҒАЛАУ
4.1 Оқытушы талаптары
Оқытушы талаптары (мысалы):

  • Сабақ кестесіндегі дәрістік және тәжірибелік сабақтарға қатысу міндетті;

  • студенттердің қатысылуы сабақтың басында тексеріледі. Кешіккен жағдайда студент тыныш дәрісханаға кіріп, жұмысқа кірісуі қажет, ал үзілісте оқытушыға кешігу себебін түсіндіру қажет;

  • сабаққа екі рет кешігу бір рет сабақтан қалғанмен тең;

  • балмен есептелетін жұмыстарды бекітілген мерзімде тапсыру қажет. Жұмыс уақтылы тапсырылмаса қойылатын балл төмендейді. Барлық тапсырманы тапсырмаған студенттер емтиханға кіргізілмейді;

  • қанағаттанарлық деген баға алған студентке аралық бақылауды қайталап өтуге рұқсат берілмейді;

  • орташа рейтингі Рср = (Р1 + Р2)/2 50% кем, студенттер емтиханға енгізілмейді;

  • сабақ барысында ұялы телефондар сөндірулі болу керек;

  • студент сабаққа іскерлік киімімен келу қажет.


4.2 Баға критериі
Барлық тапсырма түрлері 100-балдық жүйемен бағаланады.

Ағымдағы бақылау апта сайын өткізіледі және оның ішіне дәрістерге қатысуды, тәжірибелік сабақтар мен өздік жұмыстарды орындау кіреді.

Білімді ағымдағы бақылау тест түрінде семестрдің 7 және 15 апталарында өткізіледі. Рейтинг келесі бақылау түрлерінен жиналады*:


Аттестациялау кезеңі

Бақылау түрі, меншікті салмақ, %

Қатысу

Конспекті дәрістер

Ауызша сұрау

Коллоквиум

тестілеу

баяндама

Эссе

Ағымдағы тестілеу

Барлығы

Рейтинг 1

5

5

25

10

15

10

-

30

100

Рейтинг 2

5

5

25

10

15

10

-

30

100

*Ескерту: Ағымдағы бақылаудың меншікті салмағы және түрі оқылатын пәннің өзгешелігіне байланысты оқытушы зерттеп дайындайды.


Әр пәннен емтихан емтихандық сессия кезінде тест түрінде өтеді.

Пәннен студент білімінің қорытынды бағасын құрайтындар:

- 40% қорытындысы, емтиханнан алынған баға;

- 60% қорытындысы ағымдағы үлгерім.

Қорытынды баға есебінің формуласы:
, (1)

мұнда Р1, Р2 – бірінші, екінші рейтингтің бағасына сандық эквивалент сәйкесінше;



Э – емтихандағы бағаның сандық эквиваленті.
Қорытынды әріптік баға және балл түріндегі сандық эквивалент:


Әріп жүйесіндегі баға

Баллдың сандық эквиваленті

Пайыздық түрі, %

Дәстүрлі жүйедегі баға

А

4,0

95–100

өте жақсы

А–

3,67

90–94

В+

3,33

85–89

жақсы

В

3,0

80–84

В–

2,67

75–79

С+

2,33

70–74

қанағаттанарлық

С

2,0

65–69

С–

1,67

60–64

D+

1,33

55–59

D

1,0

50–54

F

0

0–49

қанағатсыздандырылған


4.3 Қорытынды бақылауға арналған мәлімет

Пән бойынша қорытынды бақылау тест түрінде компьютерлік класта тапсырылады. 400 сұрақтан тұратын тест базасы дайындалған.

Достарыңызбен бөлісу:




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет