Сызықты емес жүйелерінің түсінігі
жүктеу/скачать 1.71 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1.1 Сызықты емес жүйелерінің түсінігі
|
КІРІСПЕ Осы дәрісте автоматты сызыкты емес жүйелерін реттеу негіздері келтірілген. Бұл негіздер автоматты реттеу жүйелерін үйренуге көмектеседі. Оның түп негізі болып «Автоматиканың элементтері мен құрылғылары», «Сызықты автоматты реттеу жүйелерінің теориясы» келеді. Сызықты жүйелердің негізгі әдістері мен тәсілдері сызыкты емес жүйелердің теориясында да колданылады. Сызыкты емес жүйелердің кажеттілігі - нақты жүйелердің реттеулері сызыкты емес жүйенің ішіндегі сызыкты емес элементтерді көрсетеді. Сызықты емес элементтер сызыкты жүйелерден қарағанда күрделі математикалық сипаттаулардан тұрады. Олардың ықпалы автоматты реттеу жүйелерін есептеуде қиындық тудырады. Сызықты емес жүйелердің пайда болуы элементтердің құрамындағы физикалық қасиеттерінен тұрады. Сызықты емес жүйелер жүйе құрамында немесе динамикалық режимдердің әсерінен пайда болады, сол арқылы реттеу жүйелерінің нәтежиесіне – дәлдігіне,тез әсер етуіне әсер етеді. Соның өзінде жүйелерде олардың элементеріне немесе жүйелердің өзіне анализ жасаудың қажеттілігі туындайды. Сызықты емес жүйелердің автоматты реттеу жүйелерінде, сызықты жүйелердегі сиякты жүйелердің жағдайларына анализ жасау әдістері қолданылады. Бұл әдістер нақты немесе жуықтау анализдері. Екінші тәртіптен үлкен емес есептеулерге накты әдістер; фазалық траектория әдістері; нақтылау әдістері қолданылады. Екінші тәртіптен үлкен есептеулерге жуықтау әдісі қолданылады. Негізгі, болып гармоникалық линеаризация, және статикалық линеаризация әдістері саналады. Сызықты жүйелердің тұрақтылығын тексеруде А.М.Ляпуновтың және В.М.Поповтың әдістері қолданылады. Берілген лекцияларда аталган әдістердің базалары берілген. 1 АВТОМАТТЫ БАСҚАРУ ЖӘНЕ РЕТТЕУДЕ СЫЗЫҚТЫ ЕМЕС ЖҮЙЕЛЕРДІҢ ТИПТЕРІ 1.1 Сызықты емес жүйелерінің түсінігі Сызықты автоматты жүиелерінде олардың сипаттамалары мен бөлімдері қарастырылды. Барлық сипаттамаларды идеалды деп қарастыруға болады. Сызықты жүqе деп оларға арналған жазбалар к-рсетілген бөлек бөлімдерде айтуға болады. Сызықты емес автоматты жұиелер бөлек жинақтардан тұрады,ал олардың көп болімдері сызықты жүиелерден ,ал бір немесе бірнеше бөлімдері сызықты емес жүйелерден тұрады. Сызықты емес бөлімдері сызықты емес дифференциалды теңдеумен сипатталады. Сызықты емес жүйе ерекше кескінде болуы мүмкін. Бірақ сызықты емес теңдеулерінде бірнеше сызықты бөлімдер болуы мүмкін ол сызықты емес теңдеулерін түрлендіруде міндетті түрде ескерілуі тиіс. Сызықты емес бөлімдердің құрамында сызықтық бөлім немесе сызықтықтық емес, сызықтық емес функция айқындалуы керек.Сызықтық емес жүйелердің схемасын түрлендіруде сызықты теңдеулерді ортақ келтірілген сызықтық бөлім атты жүйеге біріктіруге болады. Сондай ақ сызықтық бөлімдерді тексеру барысында өзгеру аймағында өзгіріс байқалса мысалы: магниттық жүйелерді қанығу процесінде немесе шығу процесінде шектеу болса, олардың әсерін ескеру қажет. Ол кезде жүйеде тағы бір сызықтық пайда болады. Яғни сызықтық емес теңдеумен сипатталатын процес. Сызықтық емес жүйенің мысалы болып қиын қимылдарға әкелетін құрғақ тірелу бола алады. Сурет 1.1 – Сызықты емес жүйе Жоғарыда айтылғандаи, сызықтық емес жүйені бөлімдердің қосындысы ретінде-сызықтық, ол сызықтық дифференциал теңдеуден, тұрақты коэффициенттен тұрады және сызықтық емес жүйелермен сипатталады сурет 1.1. Кірісіндегі «Х» және шығысындағы «Ү» өзгерістері өзара алгебралық теңдеулермен байланысты. Егер жүйеде тым болмағанда бір сызықтық емес элемент болса бұл жүйе –сызықтық емес болып саналады. Сызықтық емес жүйелерге тағы да сызықтық дифференциал теңдеулерімен сипаттала алмайтын жүйені жатқызуга болады. Сызықтық емес элементтердің схемасы бөліммен белгіленеді, сурет 1.2 Сурет 1.2 – Сызықтық емес элемент жүктеу/скачать 1.71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|