Су ресурстарын кешенді пайдалану және қорғаудың бас схемасын бекіту туралы


Аумақтың су ресурстарымен қамтамасыздығы



жүктеу/скачать 6.07 Mb.
бет3/32
Дата25.02.2016
өлшемі6.07 Mb.
#22819
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   32

Аумақтың су ресурстарымен қамтамасыздығы

Республиканың жеке аймақтарында аттамалы және жерасты су ресурстарымен қамтамасыздық жағдайы әртүрлі.

Аттамалы және жерасты судың жеке ресурстарымен Ертіс өзенінің, Балқаш-Алакөл бассейндері көбірек қамтамасызданған. Жерасты суларға тапшы болып, Нұра-Сарысу, Есіл, Тобыл-Торғай бассейндері болып табылады. Есіл, Жайық-Каспийдың, Арал-Сырдарияның, Тобыл-Торғайдың және Нұра-Сарысудың бассейнінің бірталай аумақтары, қазіргі кездің өзінде аттамалы және жерасты судан тапшылық көріп жатыр.

Су ресурстары – өзеннің және мезгілше ағын суының орташа көпжылдық жиынтық ағыны, Ертіс және Іле өзендерден қазіргі тоғандар есебімен


100,58 км3 бағаланады, олардан 55,943 км3 (55,6%) республиканың аумағында, қалған бөлігі – 44,64 км3 (44,4%) оның шекарасынан тыс құрылады.

Аттамалы су ресурсының су шаруашылық бассейндер бойынша бөлінуі 2.суретте келтірілген.

Өзен бассейнінің су ресурстарымен қамтамасыз ету көрсеткіштері 3.1. кестеде келтірілген.

Жалпыға бірдей қабылданған аттамалы су ағынының үлесті жылдық көлемдерінің қамтамасыздығы, жерасты судың болжамды және бір тұрғынға келетін зерттелген қорлары, 3.2. кестеде келтірілген. Аттамалы судың ресурсының облыстың аумағымен бөлінуі және халықтың олармен үлесті қамтамасыздығы 3.3. кестеде келтірілген.

Ортақ сулы ресурсының бөлігі болып табылатын жерасты су ресурстары Қазақстан Республикасында маңызды практикалық мағынаға және ерекше сумен қамтамасыз ету үшін, бальнеологиялық мақсаттарға, ең аз дәрежеде жылу және энергия жабдықтау үшін, сонымен қатар пайдалы компоненттерді алу үшін кеңінен пайдаланылады.
2 сурет

3.1 кесте


Су шаруашылық бассейндердің сумен қамтамасыздану көрсеткіштері (км3)


№

т/б


Су шаруашылық бассейн

Орташа көпжылдық ағын

Жерасты сулар

ҚР шекарасынан тыс жерде қалыптасатын

ҚР-да қалыптасқан

Барлығы

Болжамды ресурстар

Зерттелген және бекітілген қорлар

1

Арал-Сырдария

18,93

3,36

22,29

9,29

1,13

2

Балқаш-Алакөл

9,75

15,43

25,18

20,01

7,26

3

Ертіс

4,48

25,92

30,40

9,56

2,87

4

Есіл

0,00

2,77

2,77

2,31

0,16

5

Жайық-Каспий

8,26

4,13

12,39

7,37

0,97

6

Нұра-Сарысу

0,00

1,37

1,37

3,32

0,82

7

Тобыл-Торғай

0,31

1,63

1,94

3,62

0,48

8

Шу-Талас

2,91

1,33

4,24

8,79

1,75

Барлығы

44,64

55,94

100,58

64,27

15,44

3.2 кесте


Су шаруашылық бассейнді су ресурсымен тұрғынға мың м3/жыл қамтамасыздығы


Бассейн инспекцияларының атауы

Аттамалы су ресурсымен қамтамасыздығы

Жерасты сумен қамтамасыздығы

Барлығын су ресурстармен қамтамасыздығы


Қосындысы

Өз аумағында қалыптасатын

Болжамды ресурстармен

Зерттелген қорлармен

Арал-Сырдария

6,68

1,00

2,92

0,36

7,02

Балқаш-Алакөл

6,78

4,16

5,64

2,04

8,74

Ертіс

15,15

12,92

4,78

1,43

16,59

Есіл

1,34

1,34

1,17

0,08

1,42

Жайық-Каспий

4,98

1,66

3,10

0,41

5,37

Нұра-Сарысу

1,09

1,09

2,67

0,66

1,74

Тобыл-Торғай

2,08

1,75

3,89

0,51

2,60

Шу-Талас

3,81

1,19

8,11

1,61

5,38

Республика бойынша орташа

5,95

3,31

3,93

0,94

6,86

Тұрғынға м3/тәул.

16,30

9,06

10,76

2,57

18,79

Тапшылық, жеке аймақтарда және су ресурсының тапшылығы келтірілген кестенің деректерімен расталады.

Аса жоғары үлесті қамтамасыздық аттамалы судың жиынтық ресурсымен және меншікті аумақта Балқаш-Алакөл және Ертіс бассейндерінде құрылған. Арал-Сырдария бассейнінде ағынның шамамен 80%, Жайық-Каспийда 33% астам республиканың шектерінің түседі. Жерасты сулармен қамтамасыздығы да төмен.

Орташа республиканың бір тұрғынына қазіргі жағдайда жиынтық су ресурсының 6,68 мың м3/жыл (18,79 м3/тәул.) (3.3 кесте) келеді.

Бұл ретте жерасты су ресурстарына зерттелген эксплуатациялық қорлары қабылданды, яғни экономиканың салаларымен су нақты пайдалануы мүмкін. Шын мәнісінде судың тоғаны және облыстың су ресурстарымен қамтамасыздығы бір тұрғынға шаққан есебі 3.4 – 3.5 кестелерде келтірілген.

Жалпы алғанда экономика салаларымен суды тартуының берісі тапсырынды көкжиектің сүйеуіне суды тартуды қамсыздандыру кезінде арналарға (Жайық-Каспий, Ертіс бассейндері), төкпелі бөгеннің толуы (Жайық-Каспий, Нұра-Сарысу, Арал-Сырдария бассейндері), сонымен қатар шахта-кеніштік суды тарту пайданылмайтыны (Ертіс Балқаш-Алакөл, Есіл, Нұра-Сарысу және Тобыл-Торғай бассейндері) ескерілмеген.

Жалпы алғанда су тартуда трансшекаралық өзендерге тындырымды су шығару, ағынның шығындары су пайдаланушы үшін (сулы көлік, балықты шаруашылық) және экологиялық мақсаттарда ескерілмеген. Мұның барлығы әр нақты өзен басына су шаруашылық теңгерімді құру кезінде ескеріледі.

Аумақтың сумен қамтамасыздығының ортақ сарапшылығы су ресуртарымен немесе «су тапшылығының көрсеткіші» – судың бастауларынан бар ресурстың ортақ көлеміне алу қатынасы.

Қабылданған халықаралық өлшемдермен Қазақстан судың жоғары тапшылығының көрсеткіші бар елдің санатына жатады.



  1. жүктеу/скачать 6.07 Mb.

    Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   32



©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет